унив. Баспаханасы. 2019. 126 б

жүктеу/скачать 1,25 Mb.

Pdf көрінісі

бет	24/80
Дата	03.02.2022
өлшемі	1,25 Mb.
	#24763

1 ... 20 21 22 23 24 25 26 27 ... 80

ä, е, ö, о, у, і, u, ü.
Е  дауысты  дыбысынан  басқа  барлық  дауысты  дыбыстар  сөздің
түбірінде және қосымша (туынды) буындарда да қолданылады.  Ал
е  (дұрысы  ә  (ä)  дыбысы  болса  керек)  дыбысы  сөздің  тек  алғашқы
буынында  ғана  қолданылады»  /11.10/.  Екі  қазақ  және  қырғыз
тілдерінің  материалдарын  салыстыру  нәтижесінде  ә  дыбысының
қолданылу тәртібі ұқсас екенін байқаймыз.
«Қара-Қырғыз
тілінде
дауысты
дыбыстардың
лабиал-
аффинитеті  алтай  тіліне  қарағанда  күштірек.  Біз  оны  Төлеуіт
тіліндегі  дауыстылардың  үндесуі  заңдылықтарында  көрсеткенбіз.
Соны  негізге  ала  отырып  бұл  тілдегі  келесі  мәселелермен
толықтырдық.
B заңы: Ашық жуан дауысты дыбыстан кейін дәл сондай ашық
жуан  дауысты  дыбыс  немесе  лабиалитет  жағынан  жақын  қысаң
дауысты  дыбыс  қолданылады.  Ашық  жіңішке  дауысты  дыбыстан
кейін  тек  дәл  сондай  жіңішке  ашық  дауысты  дыбыс  немесе
лабиалитеті  жағынан  жақын  қысаң  жіңішке  дауысты  дыбыс
қолданылады. Ол төмендегідей болып көрінеді:

37

Бірінші буында а -  дан кейін тек а, у қолданылады.
Бірінші буында о  - дан кейін тек о, u қолданылады.
Бірінші буында ä  - ден кейін тек ä, і  қолданылады.
Бірінші буында ö - ден кейін тек ö, ü қолданылады.

Бұдан басқа ескертетін жай ō дауыстысы да созылыңқы лабиал-
аффинитет дыбыс ретінде қолданылады және өзінен кейін тек а мен

жүктеу/скачать 1,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 20 21 22 23 24 25 26 27 ... 80