а -дан кейін а, у дыбыстары қолданылады..
ä -ден кейін ä, і дыбыстары қолданылады.
у -дан кейін ä, ĭ дыбыстары қолданылады.
ị -ден кейін ä, ĭ дыбыстары қолданылады.
u -дан кейін а, u дыбыстары қолданылады.
ü -ден кейін ä, ü дыбыстары қолданылады.
Мысалы: раtšапуń, ubanłary, иrmanγа, qиłuпа, tиtир, иγиrłиq, säsĭp
žirdĭń, kittĭlär, zibärdĭ, kügärsĭn, žügürüštǖlär, ügüzlärĭn, kiltĭrdĭ.
Қазандықтардың тілінде бұл сөздер qиłyпа, uttur, иγуrłyq, čäčĭp,
ğirdĭń, ğibärdĭ, kügärčĭn. gögöröstölär, ügizlärĭn, kilĭtrdĭ, urmanγa
түрінде айтылады» /11,17/.
Жоғарыдағы ғалымның пікірін қорытындылайтын болсақ, түркі
вокализмдік жүйесі негізінен ұқсас, жалпы түркі тіліне тән болып
келетін дауысты дыбыстар жүйесінен құрылған. Дауысты
дыбыстарының саны жеті мен он бір арасында ауытқып тұрады.
Ең азы башқұрт тілінде жеті дауысты дыбыс бар деп көрсетілсе,
саны жағынан ең көбі Ертіс, Тобыл, Волга диалектілерінен біріккен
Оңтүстік Ресей диалектілерінде он бір дауысты дыбыстың
қолданысы көрсетілген. Бұл дауысты дыбыстарды қазақ тілі
дауыстылар жүйесінің қолданысымен салыстырғанда келесі
ұқсастық пен айырмашылықты байқауға болады:
Достарыңызбен бөлісу: |
