Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
окыту кезінде негізінен оларды іс ж үзінде қолдануға көңіл бөлініп, шаруашы-
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
| окыту
кезінде негізінен оларды іс ж үзінде қолдануға көңіл бөлініп, шаруашы- 6 8 3 лы қты ж ү р гізу м әсел елерін е онш а мән берілмеді. Ауыл ш аруаш ы лы қ м е к теп тер ін ің окуш ы лары шын м әнін де бай қож алы қтарға сауатты ж ұм ы с күш ін беріп отырды. Н ақ осы жылдарда ж ергілікті ж ерлерде қа- лы ң бұқараға білім беру ж өніндегі бастамаш ы лы қ өсе түсіп, өмірдің әр түрлі проблемалары, сон дай -ақхалы к бұқарасының сауатын ашу мәселе- леріне аса зор көңіл бөлінді. М әселен, белгілі қоғам қайраткері В. Н. Кал- лаур 1886 ж ы лды ң басы нда Н. И. Гродековке бы лай деп жаны аши оты- рып ж азған : «С ары қм ан к ен тін ің тұрғы ндары өткен ж ы лды ң қараш а айы нда өздерінің көшпелі мектебін ұйымдастырды. Олар мүлде босатыл- ған солдат С емибратовты мұғалім етіп қабылдады, ол әрбір оқуш ы бала үшін тиын-тебен алып, мектеп орналасқан, жалдап алынған үйшікте тұра- ды, ал там ақты күн ін е балалары оқиты н әр үйден к е зек -к езе к ішеді — барлығы 18 бала оқиды».29 Бұдан кейін Н. И. Гродеков бұл мектепке жазу құралдары н беріп көм ектескен. XX ғасырды ң басында зиялы лар салауаттылық қоғамдары мен халық- ты қ оқулар ұйымдастыру жөніндегі қоғамдардың ашылуы туралы шешімді зор ықыласпен қарсы алды. М әселен, Семей облысында халы қты қокулар ұйымдасты ру ж өніндегі ком исси ян ы ң төрағасы — Ресей географ иялы қ қоғамы ны ңбелгілі қайраткері Б. Г. Герасимов,30 халықтың салауаттылығы туралы қамқорш ы комитеттің мүшесі Е. П. М ихаэлис болды.31 Лекторлар арасы нда да Ресей географ иялы қ қоғамыны ң қайраткерлері көп еді. Н ақ сол Семейде В. Н. Белослю дов, В. С. Усов, Н. Я. К онш ин ж әне басқалар халы кты қ оқулар ұйымдасты ру жөніндегі комитетте лекторлар болды. Қ азақстандағы халы ққа білім беру ісі тарихының кейбір онша мәлім емес жақтары мен оны ң негізгі бағыттары осындай. 2. Ғ Ы Л Ы М И М ЕК ЕМ ЕЛ ЕР М ЕН ҚОҒАМ ДАРДЫ Ң Қ Ы ЗМ ЕТІ 1861 ж ы лғы р еф о р м ад ан к ей ін гі Р есей д ің ө л е у м е т т ік -э к о н о м и к а - л ы қ дам уы тез қ а р қ ы н м е н алға басты ж ә н е сон д ы қтан күн тәр тіб ін е о тар л ы қ ш ет ай м ақтар д ы ң б ай лы қтары н игеру, оларды ң ресурстары н зерделеу мен зерттеу м әселелері қойы лды . М ұнда Орыс географ иялы қ қоғам ы н а ед әуір м ән берілді. 60-ж ы лдарды ң ө зін д е -ақ он ы ң О ры нбор б өлім ін аш у туралы м өселе кой ы лды . О ры н бор ген ерал-губерн аторы бөлім аш уды ң п р а к т и к а л ы қ п ай дасы н көзд ей оты ры п, 1867 ж ы лды ң басы н да іш кі істер м и н и стр ін е бы лай деп ж азды : «М ы салы , көп ж ер- лерд ен б елгілері таб ы л са да, тас кө м ір кен о ры н д ары н ы ң болуы бел- гісіз, дала ө ң ір ін д егі егін ш іл ік тің , д ем ек, оты ры қ ш ы лы қты ң ж ағдай- лары мен кө л ем ін ің м үм кіндіктері белгісіз. О ның бер ж ағында мәселе- лер ж ә н е өте елеулі м ә сел ел е р туы ндап оты р, оларды ш еш у кезін д е ө л кен і егж ей -тегж ей л і ғы лы м и зерттеудің кем ш іл іктері сө зс із д ерлік қателерге ұры нды рады ».32 Елдің шығыс аудандарын, бірінші кезекте Сібір мен Қазақстанды игеру- ден кейін Батыс Сібір бөлімі ашылды. Омбыда Батыс Сібір деп аталатын бөлім ашу туралы өтінішті орталы қ қоғамға Дала өлкесінің генерал-губер наторы Н. Г. К азнаков жазды. Ол 1877 жылғы 30 шілдеде сол кезге дейін-ақ Омбыда болтан Императорлык орыс географиялық қоғамының кейбір то- лы к мүш елеріне өзінің арнайы Батыс Сібір бөлімін құру туралы өтініш 684 жасағанын хабарлады. Бұл өтініш «аса жоғары мархабатқа ілігіп*, жүктеу/скачать 47,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|