Шақ категориясы



Дата05.04.2022
өлшемі176,45 Kb.
#29916
Байланысты:
ШАҚ

Шақ категориясы

Қойшыбай А. Гаратаев Б.

Шақ категориясы

  • Етістіктің шақ категориясы —іс-әрекет, жай-күйдің болу мезгілі мен сөйлеп тұрған уақыт арасындағы қарым-қатынасты білдіретін грамматикалық категория.
  • Етістіктің шақ категориясы қимыл, іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтпен байланысты болып өткендігін немесе болып жатқанын, не әлі болмағанын, бірақ болатынын білдіріп, әр түрлі жолдармен жасалады

«Тіл – құрал» еңбегінде:

  • Осы шақтың екі түрі көрсетіледі;
  • Төрт қалып етістіктерді нақ осы шаққа жатқызады;
  • Өткен шақ –ды, ді, ты, ті жұрнағы жалғануы арқылы жасалатыны;
  • Келер шақтың ар тұлғалы етістіктің жіктелген болымды, болымсыз түрлерін жатқызады

Қ. Жұбанов:

  • Етістіктің үш шағын және олардың мағыналық топтарын көрсетеді. Өткен шақты тоғыз түрге бөледі: айғақ өңді өткен шақ, аулақ өңді мойындау өңді, күмән өңді, айғақ баяғылық, аулақ баяғылық, әдетше баяғылық, опық баяғылық, арман баяғылық;
  • Ал келер шақтың а) кесімді келер шақ, ә) болжалды келер шақ, в) мақсатты келер шақ, г) тілекті келер шақ деген төрт түрін береді. 

А. Ысқақов

  • «Шақ формаларының сыртқы тұлға-түрлеріне қарай да, ішкі мазмұн өзгешелігіне қарай да жіктеуге (таптастыруға) болады. Бірақ, қашан да болсын, мазмұн түрге жетекші болатынын ескергенде, шақтарды да мағыналарына қарай жіктеу әрі олардың мазмұнын тану үшін, әрі баяндау жүйесі ықшам болу үшін қолайлы да, ұтымды болады»


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет