Шарт ты бел гі лер Жаңа тақырыпты меңгеру тапсырмалары
тың өлім ге қар сы тұ руы», «Қор қыт тың өлі мі», «Қор қыт
жүктеу/скачать 9,92 Mb. Pdf көрінісі
|
8-сынып .Қ.ӘДЕБ
- Бұл бет үшін навигация:
- «Қор қыт ата кі та бы»
| тың өлім ге қар сы тұ руы», «Қор қыт тың өлі мі», «Қор қыт
күйі», «Қор қыт са ры ны», «Қор қыт жә не қы рық қыз» жә не т.б. жа та ды. Қор қыт ту ра лы аңыз дар «Қор қыт ата кі та бы» деп атала тын әде би мұ ра да жи нақ тал ған. Он екі жыр дан тұ ра тын «Қор қыт ата кі та бында» ту ған же рін, Ота нын сырт қы жау лар дан қор ғау үшін қан май дан ға шық қан алып тар дың ер лі гі жыр ла на ды. «Қор қыт ата» кі та бын да ғы он екі жыр «Дер се ханұлы Бұ қаш ту ра лы жыр», «Қа зан Са лар дың ауы лын жау шап қа ны ту ра лы жыр», «Бай бө рі ба ла сы Бам сы Бай рақ ту ра лы жыр», «Қа зан ба ла сы Ораз дың жау ға тұт қын бо луы», «Ер жү рек Дом рул ба тыр», «Қаң лы оғыз ба ла сы Қан Тө рә лі», «Қа зы лық оғыз ба ла сы Иге нек», «Тө бе көз ҚОР ҚЫТ АТА (VІІI–X ҒА СЫРЛАР) АР МА Н- ПВ б ас па сы 7 дәу ді өл тір ген Би сат», «Бе кілұлы Әм ран», «Ұшан оғыз ба ла сы Се кі рек», «Қа зан Са лар дың екін ші лей жау ға тұт- қын бо луы», «Сырт қы оғыз дар дың іш кі оғыз дар ға қар сы бас кө те руі» атты тақырыптарды қамтиды. Кі тап тың сю жет тік-маз мұн дық же- лі сі нен қа зақ тың эпос тық, ли ро-эпос тық жыр ла ры на ұқ сас эпи зод тар ды кез дес ті- ру ге бо ла ды. «Қо бы лан ды», «Ал па мыс» жыр ла рын да су рет тел ген көп те ген оқи- ға лар «Қор қыт ата кі та бын да ғы» оқи ға- лар мен үн де се ді. Оғыз ба тыр ла ры мен қа- зақ ба тыр ла ры мі нез де рі мен де, ер лік пен дәс түр, әр түр лі тү сі нік әре кет те рі мен де ұқсас. Олар әулие лер дің ара ла суы ар қы- лы дү ние ге ке ле ді, алып тар ша жыл са нап емес, күн са нап өсе ді, ер те ерже тіп, жау- ға бө рі дей тиеді. Тә ңі рі қол да ған дық тан, кез кел ген қи ын дық ты да же ңе ді. Олар- дың бә рі – ер жү рек ба тыр, бі рақ аң ғал. Ба тыр лар жы рын да түс кө ру, аян бе ру, қош та су, жоқ тау, үй ле ну ге бай ла ныс- ты салт пен ата жо лын сый лау си яқ ты дәс түр-жо рал ғы лар үне мі кез де се ді. Бас ты ке йіп кер ле рі әр қа шан үс тем дік ке, зұлым дық қа қар сы кү ре се ді, мұқ таж дар ға жәр дем бе ре ді, адам гер ші лік қа дір- қа си ет те рі мен кө рі не ді. Мәселен, «Дер се ха нұлы Бұ қаш ту ра лы жыр да» хан дар дың ха ны Ба ян дыр той жа сап, ел-жұр тын жи нап, оғыз дар дың бек те рі не сый-сия пат көр се те ді. Той ға жи нал ған дар үшін ол үш жер ге түс ті үй тік ті ріп, үш түс ті ту кө те ре ді. Ақ ту- лы үй ге ұлы бар лар ды, қы зыл ту ас тын да ғы үй ге қы зы бар лар ды, қа ра ту лы үй ге ба ла сы жоқ тар ды кір гі зе ді. Ба ла сыз дар ды Құ дай қар ғы сы на ұшы ра ған дар деп са нап, олар дың ас ты на қа ра ки із тө- се тіп, қа ра қой сой ғы за ды, ар тық құр мет көр сет пей ді. Осы жи ын- ға Дер се хан де ген бек те ке ле ді. Оның не ұлы, не қы зы жоқ еді. Ол бұл қорлыққа шыдай алмай, қара отаудан шығып кетеді. Үйі не ке ліп, хан ша сы на ба ян дап, мұ ңын ша ға ды. Хан ша сы жұ ба тып, ақыл ай та ды. «Са быр тү бі са ры ал тын» де ген дей, осы дан кей ін бек тің ар ма ны орын да ла ды. «Дер се ха нұлы Бұ қаш ту ра лы жыр да» Дер се хан ның жал ғыз ұлы Қо бы лан ды, Ал па мыс ба тыр лар сияқ ты күн са нап тез өсе ді. Тү бі бір түр кі ха лық- та ры ның ор тақ ой шы лы са на ла тын атақ ты ақын, дәу лес кер күй ші, фи ло- со фия лық маз мұ ны аса те рең аңыз дар дың ке йіп - ке рі – Қор қыт ба ба мыз бар ша мыз дың ру ха ни бол мы сы мыз дың ал тын ар қауы бо лып та бы ла ды. Еге мен дік ке қол же тіп, өзі нің өт ке ні не көз жі бе- ре бас та ған қа зақ хал- қы үшін Қор қыт ба ба мыз қал дыр ған гу ма нис тік ни- ет те гі ди дак ти ка лық мұ- ра лар дың ма ңы зы өзге- ше зор дер едім. Өйт ке ні оның осы дан он ға сыр- дан ас там уа қыт бұ рын айт қан өси ет-қа ғи да ла ры қо ға мы мыз дың бү гін гі ты- ныс-тір ші лі гі мен де жақ сы үй ле сім тау ып отыр. Н.Назарбаев жүктеу/скачать 9,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|