Шарт­ты­бел­гі­лер Зерделі­ой – ақын-жа зу шы лар ту ра лы пі кір лер мен бел гі лі тұл ға- лар дың фи ло со фия лық ойт ол ғау ла ры – та қы рып ты ке ңей те тін та ным дық мә лі меттер Әдебиет­теориясы

99
Ға­сыр­лар­бойы­қа­лып­тас­қан­үл­гі­бой­ын­ша­би­ата­ғы­на­ие­бо­лу­үшін­ал­ды­ме­н­
ақыл­ды­лы­ғы­мен­бір­ге­тап­қыр­лы­ғын,­әсі­ре­се­үл­кен­ой­шыл­ды­ғын­үл­кен­дер­ал­дын­да,­
жи­ын­ал­дын­да­жа­сы­нан­бас­тап­көр­се­туі,­сөйт­іп­көп­ші­лік­сы­ны­нан­өтуі­қа­жет.­Абай­да­
осы­жол­дан­өт­ті.
Са­лық­Зи­ма­нов
Шы­ғар­ма­шы­лық­тап­сыр­ма­
Абай­бейнесін­шығарманың­негізгі­идеясымен­байланысты­айқында.­Өз­бетіңмен­
зерттеу­жүргізіп,­М.Әуезовтің­Абайдың­ақындық­жанының­инженері­екенін­дәлелде.
Әдебиет­теориясы
Маз­мұн­дық­та­қы­рып­тық­тал­дау
­–­шы­ғар­ма­ны­тұ­тас­тай­ала­оты­рып,­
тал­дау.
Ком­по­зи­ция
­ (лат.­
compositio
­ –­ құ­рас­ты­ру,­ қиыс­ты­ру)­ –­ әде­би­ шы­ғар­
ма­ның­құ­ры­лы­сы,­оның­үл­кен­кі­ші­лі­бө­лім­бөл­шек­те­рі­нің­бір­бі­рі­мен­қи­сын­ды­
түр­де­қию­лас­ты­рып,­әр­түр­лі­тә­сіл­мен­бай­ла­ныс­ты­рыл­ған­тұ­тас­тық­бір­лі­гі.
Көркем­ әңгіме,­ поэма,­ роман­ әр­ алуан­ сюжетке­ құрылады.­ Сюжет­
дегеніміз:
–­ шығармадағы­ адамдардың­ бір­бірімен­ байланысы,­ қарым­қатысы,­
күрес­тартыстары;
–­ шығармадағы­оқиғаның­дамуы.­Оқиға­белгілі­бір­тәртіппен­дамиды.­Бір­
оқиға­себебі­болса,­екіншісі­–­оның­нәтижесі.
Адамдардың­арасындағы­күрес­тартыстар­тек­кездейсоқ­нәрсе­емес,­өмір­
шындығы,­өмірге­түрлі­көзқарас,­түрлі­мінездің­түйісуі­екендігі­аңғарылады.
Оқиғаның­ белгілі­ бір­ мекенде,­ белгілі­ мезгілдерде­ болғандығы­
көрсетіледі.­
Әңгіме­адамдар­туралы­болғандықтан,­олардың­сыртқы­пішіні,­кескіні,­
мінез­құлқы,­ іс­әрекеті,­ күйініш­сүйініші,­ сөйлеген­ сөзі,­ қысқасы,­ өмірде­
адам­ қандай­ болса,­ көркем­ шығармада­ да­ біз­ тап­ сондай­ адамдарды­
кездестіреміз.­ Сөйтіп,­ шығармада­ кездесетін­ оқиғаның­ осылар­ тәрізді­
әр­ алуан­ бөлшектердің­ қалауын­ тауып,­ жазушы­ асқан­ шеберлікпен­
қиюластырып,­ бір­ бүтін­ нәрсе­ етіп­ шығарады.­ Оқиғаның­ басталуы,­ өрбуi,­
шешімі­
–
­барлығы­бiртұтас­композицияны­құрайды.
Роман­эпопеяға­маз­мұн­дық­та­қы­рып­тық­жә­не­сю­жет­тік­ком­по­зи­ция­лық­
тал­дау­жа­сау­ар­қы­лы­жанр­лық­ерек­ше­лі­гін­тү­сін­дір.
Қолданып­көр
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

100
Мі­не,­қы­зық!
Мұхтар­Әуезов­Шәкәрім­Құдайбердіұлының­«Жолсыз­жаза»­дастаны­негізінде­
«Еңлік­Кебек»­ пьесасын­ жазды.­ 1917­ жылы­ Абайдың­ немересі­ Ақыш­ ұзатыларда,­
туыс­та­ры­ оған­ ерекше­ сый­ жасамақ­ болып,­ Ойқұдықта­ осы­ пьесаны­ тұңғыш­ рет­
қойған.

жүктеу/скачать 3,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: