Шарт­ты­бел­гі­лер Зерделі­ой – ақын-жа зу шы лар ту ра лы пі кір лер мен бел гі лі тұл ға- лар дың фи ло со фия лық ойт ол ғау ла ры – та қы рып ты ке ңей те тін та ным дық мә лі меттер Әдебиет­теориясы

115
Қа­лам­гер­дің­қан­дай­шы­ғар­ма­ла­ры­бар?
Талас бек Әсем құ лов сту дент ке зі нен бас тап сце на рий жа зу мен ай на лыс-
қан. Кей ін «Көк ба лақ тың өлі мі», «Ал ма ты – Аста на», «Тұ мар па ди ша» сын-
ды сце на рий лер ді дү ние ге кел ті ре ді. Қа лам гер дің жаз ған сце на рийі бой ын ша 
ре жис сер Дос хан Жол жақ сы нов «Бір жан сал», «Құ нан бай» ат ты фильм дер ді 
тү сір ді. «Еура зия» ки но фес ти ва лін де «Құ нан бай» филь мі нің сце на рийі «Тұл-
пар» сый лы ғы мен ма ра пат тал са, «Жез тыр нақ» сце на рийі Ко рея Рес пуб ли ка сы 
жа рия ла ған сце на рий лер бәй ге сін де жүл де ге ие бол ды.
Т.Әсем құ лов кө не түр кі ми фо ло гия сын зерт те ген. Рес пуб ли ка лық бас па-
сөз де «Атайы», «Кә рі ат», «Ары лу» т.б. әң гі ме ле рі, «Шым дан» по ве сі жә не 
му зы ка нт тар дың өмі рі не ар нал ған «Тал түс», «Тәт тім бет се рі» ро ман да ры, бес 
том дық шы ғар ма лар жи на ғы, сон дай-ақ қа зақ жә не орыс ті лін де түр лі әде би ет, 
мә де ни ет та ну та қы рып та ры на ар нал ған бір қа тар ма қа ла ла ры жа рық көр ген. 
Ау дар ма са ла сы на да ат са лы сып, Қ.Рыс бе кұлы ның «Бе рік қа зы» де рек ті 
по ве сін, А.Ес ма ха нов тың «Қа зақ тың кі лем де рі» альбо мын, фран цуз жа зу-
шы сы Прос пер Ме ри ме нің «Мат тео Фаль ко не», серб жа зу шы сы Иво Анд рич тің 
«Дри на да ғы кө пір», жа пон жа зу шы сы Ко бэ Абэ нің «Жат әл пет» т.б. шы ғар ма-
ла рын қа зақ ті лі не ау дар ған.
Ке зін де «Со рос Қа зақ стан қо ры ның» жүл де сін же ңіп ал ған ав тор дың ав то-
биог ра фия лық «Тал түс» ро ма ны АҚШ-тың Ин ди ана уни вер си те ті не қа рас ты 
Three String Books бас па сын да «A Life At Noon» атауы мен ағыл шын ті лін де 
ба сы лып, ше тел оқыр ман да ры ның ыс тық ықы ла сы на ие бол ды. Оған оқыр-
ман дар дың бі рі Ти мо ти Уолш тың: «Тал түс ті» жа ңа ға на аяқ та дым. Шы ны мен, 
ке ре мет ро ман екен, ше девр (ау дар ма сы да ға жап)! Әсем құ лов Ба тыс кө бі рек 
бі ле тін дей жа зу шы екен. Мен қа те лес пе сем, Айт ма тов пен па ра-пар»,– де ген 
әлеу мет тік же лі де гі сө зі дә лел.
Талас­бек­Әсем­құ­лов­күй­ші­лік­өнер­ге­қан­дай­үлес­қос­ты?
1973 жы лы Талас бек тің құ рас ты руы мен «Бай жі гіт күй ле рі» ат ты же ке 
гранд-дис кі Бү кі ло дақ тық «Ме ло дия» фир ма сы нан шық ты. Бұ дан бө лек «Мәң-
гі лік са рын» ан то ло гия сы на 14-ке жу ық, «Қа зақ тың мың күйі» ан то ло гия сы на 
30-дан ас там күйі ен ді. 2010 жы лы Па риж ден «Тәт тім бет тің мұ ра сы» CD-дис-
кі сі, ал 2015 жы лы 73 күй қам тыл ған «Тал түс» CD-ал бо мы шық қан.
Талас бек Әсем құ лов 1982 жы лы «Саз ген» ан са мб лі нің құ ра мын да 
гастроль дік са пар мен Югос ла вия ға бар ған, 2004 жы лы Фран ция да бол ған 
Әлем дік му зы ка лық мә де ни ет фес ти ва лі не қа тыс қан.
Күй ші, жа зу шы, зерт теу ші, сын шы, ки нод ра ма тург – Талас бек Әсем құ лов 
әде би ет, му зы ка, бей не леу, ки но, дәс түр лі өнер, та рих, эт ног ра фия, ми фо ло гия 
са ла ла рын да қай талан бас те рең әрі маз мұн ды ең бек тер қал дыр ған. 
Қа лам гер бі лім ал ған Ай ғыз ауы лы ның ор та мек те бін де гі му зей іші нен 
жа зу шы ға ар нал ған бұ рыш ашыл ды. Ал 1980 ту ған осы мек теп тің тү лек те рі 
үз дік оқи тын оқу шы лар ға Талас бек Әсем құ лов атын да сти пен дия та ғай ын-
да ды.
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

116
Ойталқы
1. Талас бек Әсем құ лов тың өмір жо лы қа лай бас тал ды?
2. Жа зу шы ның қан дай шы ғар ма ла рын, ең бек те рін оқы дың?
3. Ин тер нет тен https://www.ankui.kz/kz/an/qazan-qobiz-kuyi.html сіл те-
ме сін де гі күй ді тың дап, пі кі рің ді айт . Ол күй дің қай тү рі не жа та ды?

жүктеу/скачать 3,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: