78
1952 жы лы, 4-кітап 1956 жы лы жа рық қа шық ты. Төрт том 26 та рау дан, 2 эпи-
лог тан тұ ра ды.
1-кі тап «Қайт қан да», «Жол да» «Шы тыр ман да», «Бел-бе лес те», «Өр де»,
«Қия да» де ген же ті та рау дан тұ ра ды. Бас кей іп кер қа зақ тың ке мең гер ой шыл ақы-
ны – Абай Құ нан бай ұлы. Ро ман-эпо пеяда оның 13 жас тан бас тап, қай тыс бол ған ға
дей ін гі өмір жо лы тұ тас ба ян да ла ды. Та рау лар дың ата улары бас кей іп кер дің өмір
жо лын, өсу жолын көр се тіп, маз мұн дық-та қы рып тық тал дау ға жол сіл теп тұр.
Бұл ту ра лы жа зу шы Ғ.Мү сі ре пов бы лай де ген екен: «…Қайт қан да», «Қат-
қа бат та», «Шы тыр ман да», «Бел-бе лес те», «Өр де», «Қия да» де ген әр бір бө лім нің
ат та ры. Осы ны бі рі не бі рін жал ғап, бір са ты ет сең, қат-қа бат шы тыр ман дар ар қы-
лы, бел-бе лес ке, өр ге, қия ға шы ғып ке ле жат қан Абай ды кө ре сің. Бұл – үз дік сіз
өсіп ке ле жат қан Абай дың жо лы. Со ны мен бір ге бұл – Құ нан бай дың да бас пал-
дақ та ры. Осы са ты лар ды тө мен қа ра тып қой ып, ая ғы нан ба сы на қа рай оқы саң,
бұл жо ға ры дан ыл ди лап ке ле жат қан Құ нан бай дың жо лы бо лып шы ға ды. Сон да
Абай дың жо лы – «Қайт қан да, қат-қа бат та, шы тыр ман да, бел-бе лес те, өр де, қия-
да» бо ла ды да, Құ нан бай дың жо лы – «Қия да, өр де, бел-бе лес те, шы тыр ман да,
қат-қа бат та, қайт қан да» бо ла ды. Бі рі кө те рі лу, бі рі тү су – тө мен деу жо лы. Үшін-
ші, бұл – Құ нан бай то бы ның да, Абай то бы ның да жо лы».
Достарыңызбен бөлісу: