151
Қызыл жебе
Бала қиял, балапан қиял гимназияның ішін ойша шарлады.
Бірақ сырты салтанатты ғимараттың іші қандай екенін көз
алдына елестете алмады. Көңіліне Бесағаштағы Ахат атаның бала
оқытқаны орала береді. Жыртық үйдің киізсіз еденінде шөкелеп
отырған балақайлар. Ахат ата өзгелер құсап балаларды ұрып-
соқпас еді. Тұрар содан мұсылманша әліп-би танып қалған. Бір
сот мына зәулім үйдің төрінде Ахат ата тұрғандай, оның алдында
жаңағы жез түймелі пешпет киген балалар шөкелеп отырғандай
көрінер. «Ау, олардың арасында мен неге жоқпын», – деп көңілі
елегізер.
«Осында қазір кіріп барсам:
– Сен кімнің баласысың? – деп сұрар.
– Рысқұлдың
баласымын, – деймін.
– А-а, Рысқұлдың баласымысың? Бір болысты өлтіріп,
қалғандарын тағы жоймақ болған Рысқұл ма? Онда жарамады.
Сені оқыта алмаймыз. Түрмеңе қайта ғой», – дейді мұғалім Ахат
бейнесінде.
Ахаттан басқа мұғалімді көрмегендіктен өзгені қиялына келтіре
алмайды. Осылай отыра берер ме еді, қайтер еді, әлгі жез қоңырау
қаққан, жез фуражкалы шал шіңкілдеп ұрсып баспалдақпен төмен
түсіп келе жатыр екен. Сөйтсе, жарау жирендер қарап тұрмай,
әдеп сақтамай, тезек тастап тұр екен. Шіңкілдек шал жеткенше
делбені қағып, қалғып-мүлгіген аттарды лезде қосаяқ қақтырып,
Тұрар пәуескені бұрып ала жөнелді.
* * *
Екі жирен түрме үйіне жақындағанда жүрістерін жылдамдатты.
Жылқы-айуан түрменің қапас екенін қайдан білсін. Олардың
білетіні: қазір атқораға жеткен соң, мына қаршадай бала Тұрар
ақырға балауса жоңышқа салып, бұлардың ауыздығын алады.
Бастарына дорба іліп, сұлы береді. Біле-білгенге жылқының орны
түрменің атқорасы емес, сонау мың бұлақты, балауса құрақты кең
дала... Бірақ екі жирен қарны тойса қайғырмайды. Кеуілжірлері
жуа мен жусан исін сезінуден қалып, кершеу болған, балғын
байталдар мен мама биелерді аңсамайтын ақта сорлылар... Нағыз
түрме аттары.