Шетел мемлекеттеріндегі мүлік салығының ерекшеліктері
жүктеу/скачать 136,36 Kb.
|
| Қорытынды
Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін, нарықтық экономиканы қалыптастыруды жолға қойды және сонымен қатар салық басқармасы да шетте қалып қойған жоқ. Мемлекеттің негізгі қаржылық ыйық тірейтіні ол салықтар болып табылады. Ақжар ауданының салық басқармасы өзінің бүгінде нашар пайдаланып жүрген әдістерді ескере отырып, қызметкерлердің жақсы жұмыс істеуді іске асыруда, басқару функцияларын реттеудің жаңа бағыттарын құрып, бюджетке салықты қалыптастыру әдісінің бір элементі ретінде салықтан жалтаруларды күшейтуді талап етеді. Барлық салық салынатын салықтарды өндіріп алу бойынша негізінен тікелей және жанама салықтарға бөлуге болады. Жанама салықтардың тән мінез-құлқы болып, тауардың құнына соммасы қосылады және нақты төлеуші тауардың соңғы сатып алушысы болып табылады. Оған жататындар қосылған құн салығы және акциздер. Тікелей салықтарға былайша айтқанда, тұлғалардың табыстарынан өндіріп алғанда және тікелей осыған байланысты салық төлеушінің мүлікінен де алынады. Тікелей салықтар, біздің республикамыздың территориясында орналасқан жеке және заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүлкінен өндіріп алынатын салықтар, қолданыста жүрген үш салықтық заңнамамен негізделеді: жер салығы, көлік құралдарына салық және мүлік салығы. Жер салығынан және көлік құралдар салығынан қарағанда, мүлік салығының жеке және заңды тұлғалары мен жеке кәсіпкерлердің объектісіне салық салуда үлкен айырмашылықтары бар. Жеке тұлғалардың мүлік салығынан алынады тұратын үй-жайлар, ғимараттар, саяжай құрылыстары, гараж және тағы басқа ғимараттар мен құрылыстар қолында қолданыста жүрген, бірақ кәсіпкерлік қызметте қолданылмайды; кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалардың салық салу объектісі болып амортизацияланатын активтер жатады. Мүлік салығының мақсаты болып, қолданыста жүрген мүлікті мемлекет табысты бөлу саясаты арқылы қайта бөлу, сонымен қатар меншікте пайдалынылатынын тиімді реттеу, яғни салық ставкасын ішкі белгілерін табыстылығына қарай емес, меншіктің мөлшеріне қарай белгілейді. Салық салуда жер салығы жердің қандай категорияға жататындығы бойынша қарастырады, көлік құралдар салығы двигатель көлемі бойынша есептеледі, ал мүлік салығының айтарлықтай ерекшелігі мүліктің құнына байланысты болады. Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке және заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүліктің амортизацияланған активтердің және салық сомасын, бухгалтерлік есептің көрсеткіштерінен өздері мүліктің құнын есептейді. Мүлік салығының ставкаларына келетін болсақ, кәсіпкерлік қызметпен айналыспайтын жеке тұлғалардың мүлік салығына салық салу прогрессияланатын ставка бойынша жүргізіледі, яғни мүлік сомасының құны өскен сайын, белгіленген тәртіппен проценттік қатынаста да өседі; кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды тұлғалар үшін 1,5% мүліктің құнынан және жеке кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғалар үшін 0,5% мүліктің құнынан есептеледі. Мүлік салығын тиімді құрудың негізгі мәселесі болып, салық базасы мен мүлік құнының сомасын анықтаумен байланысты. Әлемнің жеке мемлекеттеріндегі мүлік салығын құруының тәжірибелік зерттеулері салық салынатын базаны анықтауыш әртүрлі жақындаулардың бар болуын көрсетті. Салық салу мақсатында мүліктің екі негізгі категориялары қарастырылуы мүмкін: жылжымайтын және жылжымалы (жеке) мүлігі. Мүлік жерді және оған байланысты құрылыстарын қосады. Персоналды жылжитын мүлік өзіне меншіктің барлық түрлерін қосады, сонымен қатар материалды және материалдық емес болып классификацияланады. Материалды жеке түйісіне қабылдау мүмкін немесе орнын ауыстыру мүмкін болатын материалдық қорлар жатады. Материалдық емес жеке мүлігіне мүліктің анықталған құндылығы туралы ақпаратты құрайтын шоттар, сертификаттар жатады. Мүліктің құндылығын екі әдіспен бағалауға болады: 1. Жылжымайтын мүлік әкелуі мүмкін болатын күтілген ренттік кірісі негізінде; 2. Сатудың болжанған бағасы негізінде (капиталды немесе нарықтықтық құнынан); Мүлікке салық базасын анықтау барысында келесідей мәселелер қалыптасады: салық салу базасына жерді және үйді қосуға керек пе, әлде салықты жерден ғана алу. Мүліктің жиынтық құндылығы өзімен мүліктің көптеген иеленушілерге ең түсінікті көрсеткішін ұсынады. Мүлік салығы үшін базасы ретінде осы көрсеткіштің пайдалануы салық салудың айқындығын қамтамасыз етеді. Қолайлы мүлік салығын құру барысында салықтық ставкалар маңызды мәнді белгісіне ие орын алады. Менің ойымша, жергілікті салық басқармасы органына, мүлкке салықты бақылауға кез келген сияқты. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарға мүлік салығын толық бақылауға берген кезде, сонымен қатар ставкаларын қоса алғанда, онда жергілікті деңгейде салық сферасының есеп берушілігін жүргізе отырып, оларға көп мүмкіндіктерін ұсынады. Осындай жағдай, жергілікті өзін-өзі басқару органының мемлекеттік басқарудың тәуелсіз секторы ретінде қарастыруға болады. Осындай байланыста, жергілікті деңгейде салықтық ставкаларға бақылау маңызды белгісіне ие, негізінде егер мемлекеттік биліктің орталық органдары өздері салық базаны белгілеуге шешеді. Мүлік салығын жергілікті өзін-өзі басқару органдары салық төлемдерін өздері бақыламаса және оны өндіріп алудың ережелерін белгілемесе, онда ол негізінде жергілікті салық түрі болып табылмайды. Ставкалар және базалар орталық органдармен белгіленген жағдайда мүлік салығы өзімен жергілікті органдардың трансферттерін ұсынады. Әлемдік тәжірибеде, мүлік салығының және оны құрудың қызмет етуінің теориялық аспектілердің жалпы зерттелуі, негізінен жер салығы мен мүлік салығының одан әрі оптимизациялық жүргізілуі мүмкін. Сондықтан мүлктің бағалау әдістерінің зерттеуі және осы сферадағы салық салу базасының анықталуы өзекті мәселе болып отыр. Қортындылай келе, мүлікке салынатын салықтың тұрақтылығын және міндеттілігін сақтау, ол негізінен объектілік және субъектілік факторларға байланысты, сонымен қатар салық төлеушінің қаншалықты дайын екеніне, бұл әрине Қазақстанның салықтық мәдениеті мен мемлекет ішіндегі экономикалық және саясаттық бағыты бар, яғни халықтың да дамуы көрінеді. жүктеу/скачать 136,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|