Шыңғысхан және оның империясының саясаты
жүктеу/скачать 1,64 Mb.
|
1 2
| Керейлер ұлысының құлауы
1203 жылы көктемде Халахалджин-Элэт жерінде Темучин мен біріккен Жамұха және Тұғырыл хан арасында үлкен шайқас болды. Тұғырыл ханның Темучинмен соғысқысы келмеген болатын, алайда оның ұлы Нилха-Сенгум мен Жамұха оны соғысқа итермеледі. Тұғырыл хан Темучинды ұлы санап, оған Керей хандығының билігін қалдыру жайлы ойы барын білгендіктен Сенгум Темучинге қарсы жорық шығуға әкесін көндірді. Ал Жамұха болса Темучинды найман билеушілерімен бірігіп, сатқындық жасау туралы ойы бар деп айыптады. Осы ұрыстан соң Темучинның ұлысы үлкен шығынға ұшырады. Алайда Сенгум шайқас барысында жараланып керей әскерлері кері шегінді. Уақыт ұту мақсатын көздеген Темучин дипломатиялық іс-әрекеттерге барды. Ол Тұғырыл хан мен Жамұханың арасына іріткі салуды көздеді. Сол уақытта соғысушы жақтардың ешқайсысына қосылмаған тайпалар Тұғырыл хан мен Темучинге қарсы одақ құрды. Мұны білген Тұғырыл хан оларға бірінші болып шабуылдап жеңіске жетті. Жеңіске масайраған Тұғырыл хан жеңісін тойлап жатқан еді. Бұл жағдайдан хабардар болған Темучин күтпен жерден шабуыл жасап, қарсыластың тас-талқанын шығаруды ойлады. Тіпті түнгі аялдауға мұршасы болмаған Темучин әскері 1203 жылы күзде керейлердің әскери қосынына жетіп, қарсыласты тас-талқан етті. Осыдан кейін Керей хандығы өмір сүруін тоқтатты. Тұғырыл хан мен ұлы қашып үлгерді, алайда Найман хандығының шекарасында Тұғырыл хан қарауылдың қолынан қаза болды. Ал Сенгум болса қашып кетті, алайда кейіннен ұйғырлардың қолынан қаза тапты. Ұлыстарға бөлуі Басып алынған жерлерді Шыңғыс хан ұлыстарға бөлді де, ұлдарына үлестіріп берді. Жошыға Ертістен Орал тауына, одан оңтүстікке қарай Каспий теңізі мен Арал төңірегіне дейінгі жерлер, Орта Азиядағы иеліктерінен Солтүстік Хорезм мен Сырдария аймағы, Шағатайға Мауераннахр, Жетісу, Қашқария, Үгедейге Батыс Моңғолия мен Тарбағатай аймағы берілді. Төле әкесінің ұлысы Моңғолияны мұраға алды. Қайтыс болуы Шыңғыс хан Танғұттарға кезекті шабуылы кезінде қаза тапты. Соғысты Шыңғыс ханның мирасқорлары, Шыңғыс әулетінің хандары азды-көпті үзілістермен үсті-үстіне жүргізе берді. жүктеу/скачать 1,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2