Шпаргалка по биологии для казахских школ на ент 2012
жүктеу/скачать 0,9 Mb.
|
Большая шпаргалка по биологии на казахском языке
| 100ballov.kz Шпаргалка по биологии для казахских школ на ЕНТ 2014 +10 градуста өне бастайтын өсімдік: Күнбағыс +1-5 градуста өне бастайтын өсімдік: Бидай +15 градуста өне бастайтын өсімдік: Қияр «Ас қорыту мүшесі» деп аталатын органоид:лизосома «Жоғары жүйке қызметінің физиологиялық негізін салушы»деген ұғымды ұсынды:Павлов «Зоология философиясы»еңбегінің авторы:Ж.Б.Ламарк «Өсімдіктану»оқулығын жазған ғалым:Күдерин «С» дәрумені:орамжапырақ,лимон,тұздалған қырыққабат,қызанақ,пиязда болады «Санитар»қоңыз:көмбекей «Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы»жарлығына қол қойылды:1991ж.тамыздың 29-да «Табиғи жүйе», «ботаника философиясы»еңбектерінің авторы:К.Линней «Табиғи сұрыпталу»теориясының авторы:Дарвин «Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар»заңын ашқан:Н.Вавилов «Тіркесті тұқым қуалау»заңын ашқан ғалым: Т,Морган 1 гр ақуыз ыдырағанда бөлінетін жылу мөлшері-17,6 кДж 1 гр көмірсу молекуласы ыдырағанда бөлінетін жылу мөлшері: 17,6 кДЖ 1 гр май ыдырағанда бөлінетін энергия-38,9 кДЖ 1,5 тоннадан артық салмақ көтеретін сүйек-Ортан жілік. 12-16 жас аралығында даму кезеңі: Жасөспірім 15 жылдық алма ағашының саба-ғында неше кам-бий сақинасы бо-лады: 15 150 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі-Көнеқұс 15-14млн жыл бұрын тіршілік еткен, ең алғашқы адамдардың арғы тегі:дриопитектер 1-5ºС температурада өнеді-Бидай 1665 жылы алғаш рет өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен көрген-Роберт Гук 1665 жылы голландиялық ғалым ван Левенгук жасаған ұлғайтқыш құрал-Микроскоп. 1735 жылы адамды сүтқоректілер класы приматтар тобына жатқызған ғалым-К. Линней 1831ж.өсімдік жасушасының ядросын ашты:Броун 1838-1839 жж. жасуша теориясын негізін қалап, қортынды берді-М.Шлейден және Т.Шванн 1839ж.жасушаның ішіндегі сұйықтықты протоплазма деп атаған:Пуркине 1844ж. «көмірсу»терминін енгізген:Шмид 1858ж. «әрбір жасуша өзіндей жасушаның бөлінуі арқылы пайда болады»деді:Вирхов 1862ж И.М. Сеченов қандай ірі жаңалық ашты: Орталық жүйке жүйесіндегі қозу мен тежеуді ашты 1863 жылы баспадан кітап болып шыққан «Ми рефлекстері» ғылыми еңбектің авторы-И.М. Сеченов 1870-1880 жылы ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеді-Луи Пастер 1870жылы лейкоциттердің ядросынан нуклеин қышқылын тапқан:Мишер 1882 ж. адамның өкпесінде туберкулез ауруын тудыратын бактерияларды анықтады-Р.Кох 1892 жылы вирусты ашқан ғалым-Д.И. Ивановский 1892 жылы темекі теңбілін зерттеп, вирусты ашты-Д.И.Ивановский 1892ж жасушасыз ағза-вирустарды ашқан ғалым: Д.И. Ивановский 1920-1930 жылдары «Өсімдіктану» оқулығын жазған ғалым-Ж.Күдерин 1922 жылы тіршіліктің Жер бетінде шығу тегінің табиғи теориясын тұжырымдады-А.И.Опарин. 1922 жылы шығарылғын “Жануарлар” оқу құралының авторы-Х. Досмұхамедов 1931ж.электрондық микроскопты ойлап тапты:Деввиссон мен Калбек 1938 жылы В.А. Селевин Бетпақдала өңірінен тапты-Жалманды 1г. көмірсу ыдырағанда бөлінетін энергия-17,6 кДж 1кг май тотығып ыдырағанда түзілген су: 1,1кг 1мм3 қанда эритроцит саны-бес млн-ға жақын 1см куб спермада қаншаға дейін сперматазоидтар болады: 100ден-2000 ға дейді. 2 топқа жататын адамның қанын құяды:4 және 2 20-30 метр тереңдікте өсетін балдыр-Ламинария 225 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі-Ілкіқұс 25-14 млн жыл бұрын тіршілік еткен, ең алғашқы адамдардың арғы тегі-Дриопитектер 3000 жылдан бері мақта шаруашылығымен шұғылданған ел-Үндістан. 45-50 жастағы адам қандай қашықтықта жақ-сы көретіндігін белгілеңіз: 33 см 4-7 жас аралығында даму кезеңі-Балалық (естияр). 6-10см тереңдікте себілетін тұқым:жүгері Aгроценоздарда-тыңайтқыш қолдан беріледі. Aгроценоздың биогеоценоздан айырмашылықтары-қосымша энергия жұмсауы. Aдам бауырының қызметі-майды қорытатын өт бөлу. Aдамның кез-келген белгілерінің бірнеше ұрпақ бойы тұқым қуалау сипатын зерттеу әдісі-генеалогиялық. Aдамның көруі, аузының сілемейлі қабығының зақымдануына әсер ететін Bитамин-B2 Aлғаш рет эволюциялық ілімнің негізін қалаушы :Ж.Б.Ламарк Aуру тарататын микроорганизмдердің асқорыту жолдарына түсуі-тағаммен. Aуыз мүшесі кеміргіш буынаяқтылар-қоңыздар, шегірткелер. D дәрумені сақтандыратын ауру-Мешел. Hобель атындағы сыйлықтың иегері ас қорыту процесін зерттеген орыс ғалымы-И.П.Павлов. II топқа жататын адамға келесі қан тобын құяды-I және II А витамині:ақшам соқыр А,Лавераның безгек паразитін ашқан жыл:1880 А.Лаверанның безгек ауруын қоздыратын паразитті ашқан жылы-1880 Абиотикалық фактор бұл- сыртқы ортадағы судың, ауаның құрамы Абиотикалық фактор: Жарық, температура Авитаминоз болу себебі:Дәрумен-нің жетіспеген-дігінен ж\е жоқтығынан Австралия фермерлерін үлкен шығыннан алып қалған көбелек: Кактус огневкасы Австралопитектердің қаңқа қалдықтары табылған аймақ-Оңтүстік Африка. Австролипитектің пайда болуы:кайнозой Автотомия дегеніміз-Өздігінен құйрығын үзу. Автотрофты ағзалар тізбегі-мақта, күріш, алма ағашы Автотрофты жасушалардың гетеротрофты жасушадан айырмашылығы:пластидтерінде Автотрофты қоректенетін ағзалар-Өсімдіктер. Автотрофты организм-Балдыр Агрономиялық әдіске жатпайды-канал салу Агроценоз-бұл-егістік жерлер Агроценозға жататын:жасанды егістік Агроценоздарда қоректік тізбектің міндетті бөлігі-Адам. Агроценоздар-Жасанды биогеоценоздар. Агроценоздың биогеоценоздан айырмашылықтары-Қосымша энергия жұмсауы. Агроценоздың табиғи биоценоздан айырмашылығы-Қоректену тізбегі қысқа. Агроцеоздарда қоректік тізбектің міндетті бөлігі: Адам Ағаш діңінің су өткізгіш бөлігі-Сүрек. Ағаш қабығына, тасқа жабысып өсетін қынаның түрі: Қабыршақты,қас-пақты Ағаш сабағы жуандап өсетін қабат: Камбий Ағаш сабағында өсетін паразит саңырауқұлақ-Діңқұлақ Ағаш сүрегін бүлді-ретін ағашқұлақ орман шаруашылығына, бақтар мен парк-терге үлкен зия кел –тіреді,ағаштар қа-лай зақымданады: Споралары арқы-лы Ағаш сүрегін зақымдайтын паразит саңырауқұлақтар-ағашқұлақ. Ағашқұлақ (трутовик) саңырауқұлағының ағаштарды зақымдауы-спораларымен Ағашқұлақ ағаштарға қандай зиян келтіреді: Діңінде қуыстар пайда болып, сүрегін ыдыратып тез опырылғыш етеді Ағашқұлақ саңырауқұлағымен зақымданған ағаштың сүрегі-сүрегі үгілгіш, опырылғыш болады Ағашқұлақ саңырауқұлағының же-місті денесі ағаш діңіне қанша уақыттан кейін да-мып жетіледі: Бірнеше жыл өткенде Ағашқұлақ саңырауқұлағының жемісті денесінің басқа саңырауқұлақтан айырмашы-лығы: Жемісті денесі тұяққа ұқ-сайды, әрі өте қатты Ағашқұлақ саңы-рауқұлағының спо-ралары ағаш сүре-гіне қалай түседі: Ағаш қабығының зақымданған жерінен Ағашқұлақ(трутовик)саңырауқұлағының ағаштарды зақымдауы:спораларымен Ағашта камбийден кейінгі қабат: Сүрек Ағаштардың сабағында өсетін паразит саңырауқұлақ-Діңқұлақ Ағаштардың тамырларымен симбиоздық тіршілік ететін саңырауқұлақтар-Қайыңқұлақ. Ағаштың діңіне, тасқа жабысып өсетін қына-Қабық тәрізді Ағза денесінде паразиттік жолмен тіршілік ететін жәндіктер-Эктопаразиттер. Ағза жасушасында жынысты жолмен өсіп-өнетін ген болады ма: Иә Ағза зертханасы деп аталады-Бауыр Ағза қызметінің реттелу жолдары: Жүйке-гуморольдық Ағза мен мүшелердің пішінін, құрылысын зерттейтін ғылым:Анатомия Ағза мен сыртқы орт арасында жүретін барлық хи-миялық реакция-лардың жиынтығы: Заталмасу Ағза мүшелерінің қызметін зерттейтін ғылым-Физиология Ағза үшін тыныс алудың маңызы: Органикалық қосылыстардың ыдырап ,тотығуы үшін Ағзаға әсер етуші өлі табиғат жағдайы-Бейбиотикалық (абиотикалық). Ағзада ... дәрумені жетіспегенде тері ауруы дерматит пайда болады– Н Ағзада болатын қанның мөлшері-4,5-5 л Ағзада енді қайта пайдаланбайтын зат алмасудың соңғы өнімдері-Ыдырау өнімдері Ағзада жетіспегенде “мешел” ауруы пайда болатын дәрумен-D Ағзада жұқпалы аурулардан кейін түзілетін иммунитет: Жүре пайда болатын. Ағзада зәр түзіледі-Бүйректе. Ағзада мүшелер қызметінің гормондар арқылы реттелуін ... деп аталады-Гуморальдық реттелу Ағзада оттегінің сіңіріліп, көмірқышқыл газының сыртқа шығарылуы-Газалмасу Ағзада парат-гормон жетіспесе: Фосфордың мөлшері артады, кальций азаяды Ағзада түзілетін әр түрлі зиянды заттар төменгі күйінде болады: Қатты,сұйық ж/е газ Ағзадағы диссимилияция процесінде өнімдері мен артық заттар қай мүше арқылы шығарылды: Бауырдан басқасы Ағзадағы ең ірі сүйек-Ортан жілік Ағзадағы зат алмасу дегеніміз: Ағзаға қорек заттың түсуі ж\е керексіз заттың шығарылуы Ағзадағы заттардың ыдырауы-диссимиляция Ағзадағы зәр жиналады-Қуықта. Ағзадағы көмірсудың қызметі: Энергетикалық Ағзадағы күрделі биологиялық сүзгіш-Бүйрек Ағзадағы қажетсіз заттар сыртқа шығарылмаса: уланады Ағзадағы мүше дегеніміз-Белгілі құрылысы бар, үйлесімді қызмет атқаратын дене бөлігі. Ағзадағы негізгі энергия көзі-көмірсу Ағзадағы өттің қызметі-Майды қорытуға көмектеседі. Ағзадағы тіршілік құбылыстарын және мүшелердің қызметін зерттейтін ғылым-Физиология Ағзадан жоғары биологиялық жүйе-Популяциялық. Ағзадан несеп арқылы қандай зат шығарылмайды: Көміртегінің қос тотығы Ағзалар жүйесіндегі негізгі құрылымдық өлшем бірлігі: Түр Ағзалар мен популяциларға сан алуан сыртқы орта факторының әсерін зерттейтін экология бөлімі: Аутазкология Ағзаларға жіктеу кезінде туыстық екі атау беру-Қосарлы атаутізім. Ағзаларда әр түрлі жергілікті тіршілік жағдайларына сәйкес алуан түрлі бейімділіктердің пайда болуы-Идиоадаптация. Ағзалардың бейімделушілігі салыстырмалы сипатта болады,себебі: кезкелген адаптация белгілі жағдайда ғана пайдалы Ағзалардың белгілі бір ортаға өзінің тіршілігін сақтап бейімделуі ол ...-табиғи сұрыпталу. Ағзалардың бірдей тіршілік ортасының бірдей тіршілік жағдайларына көшкен кездегі ұқсас белгілерінің дамуы-Конвергенция Ағзалардың жеке дамуы:Онтогенез Ағзалардың кей-біреуіне өзге жан-уар түрінің денесі немесе солардың мекен ортасы: Пәтерлестік Ағзалардың қосарланған атауын-қосарлы атаутізімді ғылымға енгізді-К.Линней Ағзалардың нақтылы орта жағдайына аз-аздап,жеке бейімделуі макроэволюцияның мына бағытына жатады:Идиоадаптация Ағзалардың оттегін сіңіріп , көмірқышқылы газын сыртқа шығаруы-газ алмасу. Ағзалардың өз ата-енелерінен айырмашылығындағы ортак қасиеті-өзгергіштік Ағзалардың өз ата-тектеріне ұқсау ж\е кейбір белгілерін өз ұрпақтарына беру қасиеті: Тұқымқулаушылық Ағзалардың өзге түрді тіршілік орны ретінде ғана емес,тұрақты қоректену көзі ретінде де пайдаланады. арамтамақтық Ағзалардың тіршілік етуіне әлдеқайда қолайлы жағдай туғызатын фактор қалай аталады: Оптимальді фактор Ағзаның зиготадан бастап қартайып өлуіне дейінгі дамуы қалай аталады: Онтогенез Ағзаның иммунитетке жауап беру реакцияларын зерттеген орыс ғалымдарының қайсысы: И.М.Мечников Ағзаның ішкі ортасына жатпайтын: Жұлын-ми сұйықтығы Ағзаның «реакция ережесі» дегеніміз не: Генотиппен анықталған белгілердің түрленіп өзгеруінің шегі Ағзаның антидене түзу қабілеті ағзаны немен қамтамасыз етеді: Иммунитет Ағзаның арнаулы қызмет атқару жүйесі туралы теория жасаушы, ағзаның өзін-өзі реттеу идеясын дамытушы академик: Павлов И.П Ағзаның ауру қоздырғыштарын қабылдамайтын қасиеті:-Иммунитет Ағзаның ауруға төзімділігін нашарлатады-аз қимылдау Ағзаның гуморальдық реттелуіне қатысатын ұлпа-дәнекер. Ағзаның гуморальді реттелуі дегеніміз: Медиатор мен иондардың қанға жететін гормонның есебінен реттелуі Ағзаның жаңа белгілерге ие болу қасиеті-өзгергіштігі Ағзаның жасушаларынан органикалық заттарды сорып қоректенетін бактериялар-Паразиттер Ағзаның жұқпалы ауруларға қарсы тұру реакциялары: Антидененің түзелуі Ағзаның иммундық қасиеті ... гормоны жетіспегенде пайда болады-Тимозин Ағзаның иммундық қорғаныш қызметін қамтамасыз ететін: Қанның ерекше ақуызды заты-антиденелер Ағзаның иммунитет жүйесін құрайтын қан компоненті-Лейкоцит. Ағзаның қорғану реакциясы Фагацитоз Ағзаның өсуін реттейтін гормонды бөлетін без: Гипофиз Ағзаның сыртқы ортамен байланысы-Жүйке жүйесі арқылы. Ағзаның тіршілік ету қабілетін төмендететін фактор-Шектеуші. Ағзаның тіршілік ортасының жағдайына бейімделуі байланысты-жүйке жүйесіне Ағзаның тіршілік процестеріне жұмсалатын қуатты “ өндіретін” жасушаның “энергия станциясы”-Митахондрия. Ағзаның тітіркендіргішке жауап реакциясы-Рефлекс. Ағзаның тітіркендіргішке жүйке жүйесі арқылы қайтаратын жауабы-Рефлекс. Ағзаның ішкі қуыстарында орналасқан мүшелер: Ішкі мүшелер Ағзаның ішкі ортасы бола алады: Қан, ұлпалық сұйықтық, лимфа, цереброаркалық сұйықтық Ағзаның ішкі ортасы, дене температурасы, тынысалу, қан қысымының тұрақты болуы-Аралық миға байланысты Ағзаның ішкі ортасы: Лимфа Ағзаның ішкі ортасы-Қан,лимфа,ұлпа сұйықтығы Ағзаның эволюциясында көбею формаларының қайсысы ең соңынан дамыған: Жынысты Адам «ақшам соқыр» ауруы кезінде-Кешкі уақытта заттарды ажырата алмайды Адам «Алып» ауруына қай гормонның көп бөлінуінен ұшырайды: Өсу Адам 1 минутта неше рет тыныс алып, дем шығарады-16-18 рет. Адам абайсызда алы-шұқырлы жерден аяғын ыңғайсыз басудан болады: Сіңірдің созылуы Адам ағзасы мүшелері қызметіне қарай бөлінеді– 12 мүшеге Адам ағзасы ненің есебінен жылынады: Күннің Адам ағзасы температурасының тұрақтылығы неге қатысты:метаболизм есебінен Адам ағзасына су мен тағамның құрамына йод жетіспегенде-Алқым ісу Адам ағзасында “A” дәрумені жетіспесе-ағзаның өсуі баяулап, көздің көруі нашарлайды. Адам ағзасында “D” дәрумені жетіспесе-сүйектер қисайып, ондағы тұздардың мөлшері азаяды, іші үлкен болады. Адам ағзасында ас толығымен қортылады-Аш ішекте Адам ағзасында Д витаминін синтездеуге қатысатын сәулені белгілеңіз: Үльтракүлгін Адам ағзасында қанша ұлпа бар:4 Адам ағзасында өт ыдыратады-майды Адам ағзасындағы гормондардың ролі: Зат алмасу, өсу, даму Адам ағзасындағы ас қорыту жолының жұқпалы ауруы-Қантышқақ (дизентерия). Адам ағзасындағы бауырдың негізгі қызметі-Мүшелердің тіршілігінен пайда болған ағзадағыулы заттарды залалсыздандыру. Адам ағзасындағы ең кіші жасушаларды көосетіңіз: Лимфоциттер Адам ағзасындағы ең кіші жасушаларды көрсет:жүйке және лимфа жасушалары Адам ағзасындағы ең үлкен асқорыту безі: Бауыр Адам ағзасындағы ең ірі жасушаларды көрсетіңіз: Жұмыртқа және жүйке жасушалары Адам ағзасындағы сүйектердің саны-200 Адам ағзасындағы сілекей безінің саны:3 жұп Адам ағзасындағы ұлпа ... топқа бөлінеді-4 Адам ағзасындағы хромосомалардың 21 жұбында бір жұп хромосома артық кеткен жағдайда туатын ауытқулар: Даун ауруы Адам ағзасының қалыптасуы қанша жаста аяқталады: 22-25 жасқа жеткенде Адам ағзасының құрылысын, қызметін және дамуын зерттейтін ғылым: Тәнтану Адам әрекетінің ықпалы себепші болған фактор: Антропогендік Адам бауырының қызметі-майды қорытатын өт бөлу. Адам бұлшық етінде түзілетін ақуыз-Миозин. Адам бүйрегінің массасы-150 г Адам генетикасының қандай негізгі бірден-бір әдісін білесің: Генеологиялық Адам демалуға болатын ауадағы оттегі мөлшері-21 % Адам денесін қозғалысқа келтіретін-Сүйектер мен бұлшықеттер Адам денесінде күн сәулесінің әсерінен түзіледі-Д дәрумені. Адам денесіндегі буындар саны-230. Адам денесіндегі бұлшықеттері ұрық жапырақшасынан қалыптасады-Мезодермадан Адам денесінің жасушаларының пішіні-Әр түрлі Адам денесінің сыртқы жабыны-Тері. Адам жасушаның негізгі органоиды-ядро Адам жасушаның энергия көзі-митохондрий Адам жасушасында синтезделетін көмірсу-гликогенінің млекула құрамына: Глюкоза кіреді Адам жасушасындағы жұп аутосом хромосомалар-23. Адам жасушасының плазмалық жарғақшасы ... түзіледі-Май мен нәруызды заттан Адам жасушасының ядросындағы хромосом саны-46. Адам және жануарлар жасушасында тері ауруын қоздыратын паразиттік жәндік-Лейшмания. Адам жүрегінің тыныштық күйде минутына жиырылуы-70-75 рет Адам клеткасының тіршілігі немен сипатталады: Органикалық заттардың тотығуы мен ыдырауынан Адам көбеюіне тән емес: Гаметаларында 46 хромосома бар Адам қай гормонның көп бөлінуінен ’’алып’’ ауруына ұшырайды-Өсу гормоны. Адам қай жұқпалы аурумен ауырғанда иммунитеттен айырылады-СПИД. Адам қай приматтардан пайда болуы мүмкін: Шимпанзе немесе Горилладан Адам қаны қандай қызмет атқармайды:Қозуды беру Адам қанының атқаратын қызметі:газ тасымалдау Адам қаңқасы құралатын сүйектер саны-200. Адам қаңқасындағы сүйектер саны-200-ден астам Адам құлағының дыбыс толқынын қабылдау диапазоны-15-20 мыңГц Адам мен жануар денесінде тіршілік етіп , ішектің сілемейлі қабықшасын зақымдайды: Дизентерия амебасы Адам мен жануар жасушасында болмайтын қабықша: Жасунықты Адам мен жануар мінез-құлығын зерттейтін ғылым: Этология Адам мен жануарлардың мінез-құлығын зерттейтін ғылым-Этология. Адам мен жануарлардың ішіндегі тіршілік етіп,ішектің сілемейлі қабықшасын зақымдайтын біржасушалы қарапайым жәндік-Дизентерия амебасы. Адам мен үй жануарларында жұқпалы ауру тарататын кемірушілер: Кәдімгі атжалмандар Адам несіз өмір сүре алмайды: Гипофиз алынып тасталса Адам организміндегі судың жалпы көлемі:60% Адам организміндегі судың жалпы көлемі-60% Адам организміндегі ұлпалар саны-4. Адам өкпе бөлігінің саны-2 Адам өкпесіндегі альвеолар саны-700 млн. Адам өкпесіндегі өкпе көпіршіктердің негізгі атқаратын қызметі: Кеңеюі арқылы газалмасу жүзеге асырады Адам өкпесінің орташа тіршілік сыйымдылығы: 3500 см куб Адам өмірінің ұйқымен өтуі-Жартысы Адам санының көбеюіне байленысты топырақ құнарлығының кемуі қандай апатқа әкеледі: Азық-түлік кризисі Адам сыртқы ортада болып жатқан ақпараттардың ... көзбен қабылдайды-80 – 90 % астамын Адам температурасы көтерілгенде, жылу берілуде қай мүше қатысады: Тері Адам тепе-теңдігі бұзылуы байланысты-мишыққа Адам терісінің сыртқы қабатын құрайтын ұлпа:Эпителий. Адам тыныс алуына қажетті газ-оттегі Адам ұйқысы қанғанда-Минерал заттар көптеп бөліне бастайды Адам ұрығында жүйке жүйесінің түзілуі басталады:үш апталық ұрығында Адам ұрығының ана ағзасында дамуы қанщша айға созылады: 9 ай Адам ұрығының дамуы қай қуыста жүреді: Жатыр қуысында Адам үшін қауіпті буынаяқтылар-Қарақұрт, тарантул. Адам үшін қауіпті, улы буынаяқтылар: Қарақұрт, бүйі, қыршаян Адам шашының бұйра болу белгісі болжам бойынша-доминантты белгі, Жанұяда үш бала бар. Қызының шашы тік, ал екі ағасының біреінікі-бұйра, біреуінікі тік. Шешсінің шашы бұйра. Ал әкесінікі тік. Ата-аналарының геотиптері қандай:Шешесі-гетерезиготалы, әкесә- рецесссивті гомозиготалы Адам іс әрекетінің арқасында биосфераның жаңа құрам бөлігі: Ноосфера Адам эволюциясының негізгі факторы: Қоғамдық, Биологиялық Адамға , Жануардар мен өсімдіктер әлеміне және қоршаған ортаға әсерін зерттеу мониторингі: Санитарлық-ұлылық Адамға бөсір ауруын тудыратын жұмыр құрт-ішексорғы Адамға бір тәулікте көмірсудың қажетті мөлшері: 500 гр Адамға Энцефалит ауруын жұқтырушы кене: Тайга кенесі Адамға,жануарлар мен өсімдіктер әлеміне және қоршаған ортаға әсерін зерттеу маниторингі-Санитарлық-ұлылық Адамда белсенді жасанды иммунитет пайда болады: Жасанды иммунитет еккен соң Адамда байқалатын көптеген тұқым қуалайтын аурулардың себебін хромосомада болатын өзгерістерге байланысты зерттейтін әдіс қалай аталады: Цитогенетикалық Адамда болатын күрек тістің саны-8. Адамда болатын қан топтарының саны-Төрт. Адамда болатын сорғыш құрттың тудыратын ауруы:описторхоз Адамда витамин жетіспеуінен болады: Авитаминоз Адамда есту мүшесі қай жерде орналасады-Самай сүйегінің қуысында Адамда есту мүшесі қайда орналасқан: Бассүйек қуысында Адамда жұмыртқа клеткасымен қосылатын сперматозойд саны:1 Адамда құйрықтың болуын, денені қалын түк басуын және қосымша емшектің болуы аталады-Атавизм. Адамда омыртқалардың саны-33-34 Адамдағы кеуде сүйегіндегі қабырғалар саны: 12 жұп Адамдағы аналық жыныс хромосома санының ауытқуы-22 аутосомы + Х Адамдағы атавизм белгілері-Қалың түктілігі Адамдағы атавизм-Көп емшектілік Адамдағы бір,екі,үш жұмыртқа жасуша бірден ұрықтану белгілерін анықтайтын генетикалық әдіс-егіздік Адамдағы доминантты белгілер-қоңыр көз(қой көз) Адамдағы кеуде сүйегіндегі қабырғалар саны-12 жұп Адамдағы қалдық (рудиментті) белгілер :Соқыр ішек өскіні. Адамдағы мына мутациялардың қайсы типтерінде келесі ұрпақта пайда болу мүмкіндегі жоғары: Аутосомды доминантты Адамдағы рудименттерге жататын-үшінші қабақ. Адамдағы сезім мүшелері-5 түрлі Адамдағы тұрақты тістер саны-32. Адамдар ұзақ жасушаларды зерттейтін ғылым:геронтология Адамдарда болатын рудименттік мүшелер: Соқыршегі Адамдарда керең-мылқаулықты анықтайтын ген: S рецессивті болады, осы аурумен ауыратын ер адам есту қабілеті жақсы әйелге үйленген.. бұл некеден есту мүшесі жақсы бала туылды. Шешесінің геотипі қандай болуы мүмкін: SS Адамдарда қалыпты пигмент некеден альбинос бала туған. Бұлай болуы мүмкін бе: Ген альбинизмді рецессивті Адамдарда қалыпты пигменттің терінің түсі Некеден альбинос (ақ) бала туған. әке-шешесінің генотипін анықтаңыз. Пигменттің түзілуіне жауап беретін ген-К: Кк, Кк Адамдарды нәсілдерге бөлу қандай принципке негізделген-Морфологиялық ерекшеліктеріне: тері, шаш, көз түстеріне. Адамдардың пайда болу кезеңі-Антропоген Адамды адам еткен еңбек дегенді айтқан:Ф.Энгельс Адамды тері ауруына ұшырататын талшықтылар тобының өкілі:Лейшмания Адамнан әр түрлі қашықтықта тұрған заттың кескінін көздің ажырата алатын құрылымы: Көз бұршағы Адамның ең терең тыныс алғанда шығаратын ауасының көлемі қалай аталады: Резервтік Адамның 1 мм куб қанындағы тромбоциттердің мөлшері: 200ден-400ге дейін Адамның адамтектес маймылдардан шыққандығы туралы алғаш жазған ғалым-Ж.Б.Ламарк. Адамның аяқ сүйектері-Ортан жілік,асықты жілік,табан Адамның бассүйегінің ми бөліміне кірмейді:Төменгі жақ сүйегі Адамның бассүйегінің ми бөліміне қай сүйек кірмейді-Төменгі жақ сүйегі Адамның бүйенінде тіршілік ететін жұмыр құрт:ішексорғы Адамның даму теориясындағы жануарлар селекциясының алғашқы этапы не деп аталады: Жабайы түрден мәдени түрге айналдыру Адамның дене t0-нан жоғарғы t0-лы жерде тіршілік етуіне әсер ететінТердің көп бөлінуі. Адамның дене жасушаларындағы хромосомалар саны-46 Адамның денесін тік ұстауға көмектесетін бұлшықет-Жамбас, арқа. Адамның денесіндегі қозғалмайтын сүйектер-Бас және жамбас Адамның дүниетаным қаблеті ... байланысты-сезу аймағымен. Адамның емшекті кезеңі қаншаға созылады: 12 ай Адамның еркіне бағынбайтын жүйке жүйесі-Вегетативті Адамның жаралуы және пайда болуы: Кайназой Адамның және жас баланың тік ішегінде паразиттік тіршілік ететін жұмыр құрттардың бірі-Үшкірқұрт Адамның жеке дамуы барысында тұқым қуалайтын өзгерістердің бар-жоғын анықтайтын әдіс-Онтогенетикалық Адамның жүрегінің бөлігі-4 Адамның жыныс жасушаларындағы хромосомалар саны-23 Адамның кез келген жасушасының негізгі бөлігі:-Цитоплазма және ядро. Адамның кез-келген белгілерінің бірнеше ұрпақ бойы тұқым қуалау сипатын зерттеу әдісі-генеалогиялық. Адамның кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөлетін бұлшық ет-Диафрагма(көкет) Адамның кеуде қуысында орналасатын мүше: Өкпе Адамның күрек тістерінің саны: 8 Адамның қай мүшесі туылғанға дейін жұмыс істейді: Тимус Адамның қал-жағдайына жақсы әсер етеді: Теріс зарядталған ион Адамның қалқанша безінің жұмысын жақсарту үшін тамаққа қосатын балдыр: Ламинария Адамның қалқанша безінің құрамына кіреді-Иод. Адамның қаны берілген қызметтің тек біреуін атқарады: иммунды жауап Адамның қаны берілген қызметтің тек біреуін атқарады-Иммунды. Адамның қаны қызмет атқармайды-Қозуды беру Адамның қаңқасы қалыптасатын ұрық жапырақшасы-Мезодерма (ортаңғы қабат). Адамның қарын сөлінің құрамында болатын тұз қышқылы:бактерияларды өлтіреді,ферменттердің белсенділігін арттырады Адамның қимыл-әрекетін реттеп дене тепе-теңдігін сақтайтын-мишық Адамның қозғалысы, тепе-теңдігі, сөзі бұзылады-Мишық зақымданса Адамның қолдан жасаған биоценоздары қалай аталады: Агроценоз Адамның қолымен жасалған биогеоценоздарға жатады-Егістік алқаптар. Адамның қоршаған ортамен байланысы шегіне жетіп, тіршілік, шаруашылық әрекеттері нашарласа не дейді: Экологиялық кризис Адамның құрсақ қуысында орналасқан мүше-Бүйрек. Адамның құрсақ қуысындағы мүше-Бауыр. Адамның омыртқа жотасы келесі иілімнен тұрады : Алға қарай, артқа қарай: 2 алға қарай, 2 артқа қарай Адамның омыртқа жотасы қанша иілімнен тұрады: 4 Адамның омыртқа жотасы немесе омыртқа бағанасындағы дұрыс орналасу бөліктерін қөрсетіңіз-Мойын, арқа, бел, сегізкөз, құйымшақ Адамның омыртқа жотасында-33-34 омыртқа Адамның омыртқа саны-33-34 Адамның органикалық дүниенің даму заңдарына байланысты емесін белгілеңіз-Өлмейді. Адамның осы заманғы қалпына дейінгі шығу тегі мен даму үрдісі: Антропосоциогенез Адамның санасының ойлауының негізі: Үлкен ми сыңарлары Адамның суық тиіп ауыратын ауруына қарсы тұру қабілетін жақсартатын дәрумен-С. Адамның сұрыптау жолымен қолдан шығарған бір түр дарақтарының жиынтығы*Іріктеме. Адамның сүт тісінің саны: 20 Адамның сіңірі-бұлшықетті сүйекке бекітеді. Адамның табиғатқа көзқарасының, білімінің және дағдысының жиынтығы-Экологиялық саналылық Адамның табиғатқа тигізетін іс әрекеті аталады-Антропогендік факторлар. Адамның тамақтан улану белгілеріне жатпайтынын анықтаңыз-Қуаты көтеріледі. Адамның тер арқылы тәулігіне жоғалтатын су мөлшері-1,5. Адамның тоқ ішегінің қызметі:қорытылмаған ас қалдықтарының жылжуын жеңілдетіп,ағзадан шығаруға әрекеттеу Адамның тұқым қуалайтын ауруы Х хромосомындағы доминантты ген тасымалдайды. Осы аурумен ауыратын еркек сау әйелге үйленгенде ұлдардың қаншасы ауру болып туылады: Барлығы Адамның түрлі қиындықтарды саналы түрде жеңе білуі: Жігер Адамның тірек-қимыл жүйесін құрайтын-Шеміршекті ұлпа. Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы-Антропология Адамның іс-әрекетінің ағзаларға әсер ету факторы-Антропогендік. Адамның іс-әрекетінің қоршаған ортаға және осы ортадағы ағзаларға әсер ететін фактор қалай аталады: Антропогендік Адамның эмоциясын өзгертуге қай бұлшық ет қатысады: Мимикалық Адамның, тікелей, жанама әсерінен түзілген шөлді жерді : Антропогендік Адамтектес маймылдардың хромосома саны - 48. Адасқан жүйке келесі жүйелер бөліміне жатады: Шеткі жүйке жүйесіне Аддисон ауруын қай елдің дәрігері ашты: Ағылшын Аддисон ауруының екінші аты-Қола ауруы Адреналин гормоны бөлетін без-Бүйрек үсті безі. Адреналин қанда шектен тыс көбейгенде, ағзада болатын өзгеріс-Жүрек жұмысы күшейіп, қан қысымы көтеріледі. Адреналин қанда шектен тыс көбейіп кетсе, ағзада қандай өзгеріс болады: Жүрек жұмысы күшейіп, дене қызуы көтеріледі Адреналиннің түзілетін мүшесі-Бүйрек үсті безі. Азоттаушы бактериялар қай топқа жатады: Редуцент Азотты қажет ететін өсімдік мүшесі: Жапырағы мен сабағы Айқас тозаңданатын өсімдіктер селекциясында әр түрлі тармақтары өзара тозаңдандыру-Линияаралық гибридтер. Айқаспалы жолмен ұрықтанатын ағзалар: Былқылдақденелілер Айқұлақ бақалшағы:2жақтаудан тұрады Айқұлақ жүйке жүйесінің құрылысы қандай: құрсақ жүйке тізбегі болады Айқұлақ ұрықтанғаннан кейін жұмыртқада … дамиды-Дернәсіл Айқұлақ:даражынысты Айқұлақтың жататын класы-Қосжақтаулылар. Айыр өркешті түйенің жабайы түрі-Қаптағай Айырша безінен бөлінетін гормон-Тимозин Акромегалия ауруының белгісіне жатпайды: Шөлдегіш келеді Аксон тармақтарының ұшы-Рецептор. Аксонның көрші жатқан нейрон дендридінің қабықшасымен байланысып,қозу өтетін жерін-Тоғысу (синапс) Аксонның сырты қапталған-Май текті ақ қабықшамен Актиниялардың басқаша атауы-Теңіз гүлі. Актинияның тіршілік ететін мекені-теңіздер. Акула балығының систематикалық тобы-шеміршекті. Акула қанның иісін сезеді-0,5 км Акуланың белсенді тіршілік етуіне байланысты-Миы жақсы дамыған Акуланың үнемі қозғалыста болу себебі: Торсылдағы жоқ Акула-теңіз жыртқышы, балықтардың қай систематикалық тобына жатады: шеміршекті Ақ алабота гүлінің формуласы : Т4А4Ж1 Ақ аю- ең ірі жыртқыш самағына қарамастан суда өте жақсы жүзіп, әрі сүңгиді, дене салмағына жеңілдік беретін не деп ойлайсыз: Тері асты майының болуы Ақ аюдың қоңыр аюдан ерекшелігі неде: Мекені мұздың үстінде, балаларын көктемде туады Ақ зең саңырауқұлағын қандай жерлерден кездестіреміз: Нанда, жемістерде, жылқы тезегінде Ақ зең саңырауқұлағынан алынатын антибиотик: Пенициллин Ақ зең саңырауқұлағынан алынатын антибиотик:стрептамицин Ақ зеңнің жіпшумағының қалпақшалы саңырауқұлақ жіпшумағынан айырмашылығы-Жайылып тарамдалған бір ғана жасушалы. Ақ зеңнің жіпшумақ жіпшелері ... тұрады-бір ғана жасушадан Ақ қауданды орамжапырақ-Екі жылдық Ақ қауданның гүлі бар сабағы шығады-Екінші жылы Ақ мүк деп аталу себебі-Өлі жасушаларының іші ауаға толы болғандықтан. Ақ планарияға қанадай симметрия тән: Екі жақты симметрия Ақ сұлама денесі қабаттары-3 Ақ сұламаның асқорыту жүйесі болып табылады: Ауыз, жұтқыншақ, ішек Ақ сұламаның денесіндегі қабаттар:эктодерма,энтодерма,мезодерма Ақ сұламаның көбеюі:жынысты жолмен қос жынысты Ақкыз молекуласының күрделі құрылымы қайда түзіледі: Эндоплазмалық торда Аққан терді көздің ішіне жібермейтін мүше-Қас Ақсұламаның асқорыту жүйесі-Ауыз – жұтқыншақ – ішек. Ақуыз синтездеу информациясы ядроның қандай затында болады: Хромосомаларда Ақуыз (нәруыз) молекуласының мономерлері-Аминқышқылдар. Ақуыз , май, көмірсудың ыдыраған өнімдері қан мен лимфаға қай жерде сорылады: Аш ішекте Ақуыз- биологиялық полимерлер, оның мономері-Амин қышқылдары. Ақуыз биосинтезі кезінде рибосомада не түзіледі: Полипептидтік тізбек Ақуыз биосинтезінде ДНҚ қандай қызмет атқарады: Транскрипция Ақуыз биосинтезіне қанша аминқышқылы қатысады: 20 Ақуыз және рибонуклеин қышқылы бар оргоноидтар: Рибосомалар Ақуыз құрамына енеді:C,O,H,N,P,S Ақуыз молекуласының қандай құрылымына глобулалардың түзілуі тән: Төртінші реттік Ақуыз молекуласының синтезі кезінде аминқышқылдарын рибосомаға таситын: РНҚ-т Ақуыз неше амин қышқылыдарынан тұрады, егер оның сәйкес келу генінің кодтық бөлімі 3000 нуклеотидтен тұрса: 1000 Ақуыз ыдырауының соңғы өнімі: Н2О, СО2 және азотты түзіліс Ақуыз,көмірсуға бай:соя,үрмебұршақ,асбұршақ Ақуызға (нәруызға) жатпайтын зат-глюкоза Ақуызды зат:гормон Ақуызды ыдырататын фермент-Пепсин. Ақуыздың 1 тәулікте қажет мөлшері: 80-120 гр Ақуыздың биосинтез процесі қандай кезеңдерді қамтиды-Транскрипция және трансляция. Ақуыздың жасушада синтезделуі-Рибосомада Ақуыздың табиғи құрылымының бұзылуы:денатурация Ақшам соқыр ауруы қай витаминнің жетіспеуінен болады: А Ақырғы ыдырау өнімдері шығатын мүшеге жатпайтыны:өт Алабота тұқымдасына жататын өсімдік-Сексеуіл. Алабота тұқымдасына жататын топ: Алабота, қызылша, шпинат, сексеуіл Алабота тұқымдасының гүлінің формуласы-Т4А4Ж1 Алабұғаның қандай қандай қан тамырларында вена қаны ағады: Құрсақ қолқасында Алабұғаның артерия қаны қай тамыр арқылы ағады: Арқа артериясы Алабұғаның асқорыту жүйесінің қай бөліміне бауыр мен ұйқы безінің жолдары ашылады: Аш ішек Алабұғаның дене жамылғысы қалай сипатталады: Сүйекті түзіліс Алабұғаның денесінің қаңқа бөлігі не деп аталады: Омыртқа жотасы Алабұғаның желбезек жапырақшалары қай жерінде орналасқан: Желбезек доғасында Алабұғаның желбезек қақпашасы қандай қызмет атқарады: Дәм сезу Алабұғаның жүрегіндегі қаны: Венозды Алабұғаның зәр шығару мүшесіне не жатады: Бүйрек Алабұғаның көктамыр қаны ағатын қантамыры-Құрсақ қолқасы. Алабұғаның қай жүзу қанаттары бас сүйегімен жалғаса жатады: Көкірек қанаттары Алабұғаның қай мүшесі судағы еріген оттегіні қанға өткізеді: Алабұғаның қан айналу жүйесі қканша: Біреу Алакөл қорығы:Алматы облысында Албырттектестер отрядына жатады-Бахтах Алғаш жасушаны ашқан-Р. Гук Алғаш құрлыққа шыққан омыртқалы жануарлар-Қосмекенділер Алғаш құс көнеқұс пайда болды-Мезозой. Алғаш рет «вирус» терминін ғылымға енгізді-1899ж. М.В. Бейерник Алғаш рет жасуша теориясының негізін қалаушылар-Т.Шванн мен М.Шлейден. Алғаш рет қандауыршадапайда болған мүше: Желі Алғаш рет өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен қараған-Роберт Гук Алғаш рет сүйекті балықтарда пайда болған мүше: Қуық Алғаш рет темекі теңбілі вирусын ашты-1892ж.Д.И. Ивановский Алғаш рет тұйық қанайналым жүйесі пайда болғант ағзалар: Шұбалшаң Алғашқы аңдар қай жерді мекендеді: Австралия Алғашқы аңдардың басқа сүтқоректі жануарлардан қандай айырмашылығы бар: Тірі бала тумайды, жұмыртқа салады Алғашқы аңдардың мекені-Австралияда. Алғашқы атомдық жарылыс естілген уақыт-1949.29.08. Алғашқы дене қуысы қайсысына тән,: Жұмыр құрттарға Алғашқы жалаңаш тұқымдылардың шыққан тегі:тұқымды папоротниктер Алғашқы желілілердің (бассүйексіздер типі) пайда болған дәуірі-Протерозой. Алғашқы зәршығару мүшесі пайда болған жәндіктер-Жалпақ құрт. Алғашқы құрлық өсімдіктері:псилофиттер Алғашқы құс – археоптерикстің шыққан кезеңі-Юра Алғашқы құстың- көне құстың пайда болуы: Мезазой Алғашқы қылқанжапырақтылар пайда болды: Палеозой Алғашқы қылқанжапырақтылар пайда болды-Палеозой. Алғашқы микроскопты ашушылар: Әкелі-балалы Яесендер Алғашқы несеп қайда түзіледі: Нефрон капсуласында Алғашқы прокариоттар пайда болды-Архей Алғашқы прокариотты жасушалардың пайда болуы-4- кезең. Алғашқы тамырша , алғашқы сабақша ж\е бүршікшеден тұрады: Ұрық Алғашқы тамырша,сабақша ,бүршікшеден тұратын бөлім:тұқым Алғашқы тұтас эволюциялық теория жасаған ең көрнекті трансформист-Ж.Б.Ламарк Алғашқы тұтас эволюциялық теория жасаған трансформист: Ламарк Алғашқы тіршілік-Протобионттар. Алғашқы тірі ағзалар қалай қоректенген: Гетеретрофты Алғашқы хордалылар қай дәуірде пайда болған: Протерезой Алғашқыда сәбидің денесі қапталады-Қағанақпен. Алдыңғы аяқтары қанатқа айналған жануар-Құс. Алдыңғы иық белдеуінуінің аяқтарына кіреді: Екі бұғана, екі жауырын, екі қарға сүйек Алдыңғы қанаттары қатты,артқы қанаттары жарғақты болатын бунақденелілер:қоңыздар Алельді гендердің әр құрылымының ауысуына қандай процесс себеп: Мейоз Алкоголь адамның қантамырын кеңейтеді, бірақ мас адам қатты суықта тоңады, себебі: Тері тамырлары кеңейген, ағза көп жылу береді. Алкогольдегі зиянды заттың бірі-сивуш майы Алқа тұқымдас өсімдік: Қызанақ Алқа тұқымдас өсімдік-Баклажан Алқа тұқымдас өсімдіктер:қара меңдуана, қызанақ Алқа тұқымдас-Қызан, қара жидек Алқа тұқымдастарға жататын өсімдік-Темекі. Алқа тұқымдастарға жататын улы өсімдік-Қара меңдуана. Алқа тұқымдасына жататын өсімдік:баклажан Алқа тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемісі-Жидек. Алқа тұқымдасына жататын сәндік өсімдік-Шырайгүл Алқа тұқымдасына жататын тағамға пайдаланатын өсімдік-Қызанақ Алқа тұқымдасына жататын улы өсімдік-Сасық меңдуана Алқа тұқымдасына жатпайды: Бидайық Алқа тұқымдасында сәндік өсімдік болып саналатындар-шырайгүл (петуния), хош иісті темекі. Алқа тұқымдасының белгілеріне жатпайды: Гүлінде бір аналық, он аталығы бар Алқа тұқымдасының гүліндегі күлте жапырақшаларының саны-5. Алқа тұқымдасының гүлінің формуласы-Т5К(5)А5Ж(2). Алқа тұқымдасының өсімдіктері: Қызан, меңдуана, сасық меңдуана, картоп Алқатұқымдастарға жататын өсімдіктерден сәндік мақсатта гүлзарға өсіретіндерін белгілеңіз: Петуния, Хош иісті темекі Алқым ісуі ауруына жетіспейтін химиялық элемент-I(йод) Алқым ісуі ауруына жетіспейтін элемент: Йод Аллельді гендер немесе жұп гендер ұрпақ жасушасында қалай байқалады: Ата-анасының екеуінен тұқым қуалау арқылы беріледі Аллельді гендер хромосомалары:бірдей болады Аллельді гендері бар хромасомалар қалай аталады: Гомологты Аллельдік гендер қайда орналасады: Гомологты хромасомада Аллельдік гендердің орналасуы-Гомологты хромосомада. Аллополиплондия-әр түрлі түр және туыстардың тұтас геномдарын қосу Алма сабағында жапырақтың орналасуы қай типке жатады: Шоқтану Алма ағашы :Раушангүл тұқымдас Алма ағашына тән тозаңдану:бунақденелілермен Алма,қарбыз,саңырауқұлақ жемістерін тұздау үшін қолданылатын бактерия:сірке қышқылы Алматы мемлекеттік қорығы: Іле Алатауында Алхоры жемісі-Сүйекті шырынды жеміс. Алыстан будандастыру әдісімен дүние жүзінде алғаш алынды: Арқар-меринос қойы Алыстан көрмеушілік кезінде заттың кескіні қайда болады: Тор қабықшаның алдында Алыстанкөргіштік кезінде берілетін көзілдірік-Екі жақты дөңес Альбиностардың қандай семьясында бала болмайды: Р:АААА Амеба денесін қаптап тұратын өте жұқа,серпімді жарғақша қабық-Плазмолемма(мембрана). Амеба қалай көбейеді: Тек жыныссыз жолмен Амебалар класының атауы-плазмалылар (жалғанаяқтылар) Амебаның жиырылғыш вакуолі қандай қызмет атқарады: Денесіндегі судың және ерітінді тұздардың мөлшерін реттеу Амебаның көбею жолы-екіге тура бөліну арқылы Амебаның қорегін қармауы-Жалған аяқтарымен Амебаның пішіні :тұрақсыз Амебаның ядро саны:1 Амебоидты қозғалыс тән: Лейкоциттерге Американың тропиктік елдерінде балықпен ғана қоректенетін жарқанаттар тіршілік етеді, олар балықты қалай ұстайды: Су бетіне көтерілген балықтарды ұшып барып, артқы аяқтарының тырнақтарымен іліп алады Американың тропиктік жерлерінде кездесетін маймылдардың Африка мен Азия тропиктік жерінде кездесетін маймылдардан ерекшелігі: Танау тесіктері кең, құйрықтары ұзын сол арқылы бұтақтарға жақсы жармасып бекіне алады Амин қышқылының құраамына кіретін топтар:СООН,NH2 Аминқышкылдарынан тұратын, жасушаның негізгі құрылыс материалы-Ақуыздар (нәруыздар). Аминқышқылдары молекулаларының қандай бөлігі оларды бір-бірінен ажыратады: Радикал Аминқышқылдарынан тұратын,жасушаның негізгі құрылыс материялы:ақуыздар Аминқышқылдарының ақуыз құрамындағы бір-бірімен байланысы қандай: Ковалентті полярсыз Аминқышқылының құрамына кіретін топтар-COOH, NH2 Ана құрсағындағы нәрестенің дамуы: 280 күн Анадан қан арқылы балаға берілетін ауру: СПИД Анализатор деген ұғым:Павлов Анализатор дегеніміз: Жүйке ұштары, жүйке жолдары және қыртыс аймақтарының жүйелері Анализатор дегеніміз: Тітіркенуді қабылдайтын рецепторлар Анализатор төмендегі бөліктерден тұрады-Шеткі, өткізгіш, орталық Анализатор тұралы ұғымды қолданған ғалым-И.П.Павлов Аналогиялық мүшелерге жататындар-Құс қанаты мен көбелектің қанаты. Аналық гатеталардың даму циклі: Овогенез Аналық жасушада 16 хромосома болса, митоздық бөліну бөлінуден кейін неше болғаны: 32 Аналық жыныс бездері дегеніміз-Аналық жұмыртқа безі Аналық ағзаның жасушалары тобынан пайда болған, дамыған ағзаны көбеюдің қай түріне жатқызады: Жыныссыз Аналық аузындағы жабысқақ сұйықтықтың қажеттігі- Тозаңдарды ұстауға Аналық без бұл-жұмыртқа жасуша Аналық жыныс гормондары қайда түзіледі:Аналық бездерде Аналық жыныс жасуша түйінінде гүлді өсімдіктердің сперма саны- екі Аналық жыныс жасушасы қай мүшеде дамиды: Көпіршіктер шоғырында фолликула Аналық жыныс жүйесі қандай мүшелерден тұрады: Аналық бездер, жатыр түтігі, жатыр, қынаптан Аналық жыныс жүйесінде үрпі жолының тесігі қай жерде орналасқан: Қынап аузымен қатар Аналық жыныс жүйесінің қай мүшесінде жұмыртқа жасушасының толық дамып жетілуі аяқталады: Аналық безде Аналық жыныс мүшелерінің ауруларын емдейтін дәрігер: Гинеколог Аналық жыныс мүшесінің құрылысы неден тұрады: Жатыр түтігі, жатыр, жатыр мойнынан Аналықтың ең негізгі, бір және көп ұялы бөлігі: Жатын Аналықтың жуандаған жері-Жатын. Аналықтың қызметі: Тұқым, жеміс түзеді Анаологиялық мүшелерге жататындар: Құс қанаты мен көбелек қанаты Анатомия ғылымы нені зерттейді: Ағзаның құрылысы мен пішінін Анафазадағы мейоздың екінші бөлінуінде хромосомаларда неше хромотид болады: 1 Анаэробты гликолиздің энергетикалық эффектісі болатын 2 молекула: АТФ Анд (Оңтүстік Америка) орталығы … отаны-картоптың Анималькулдар» деген болжамды айтқан ғалым-А.Левенгук. Анофелес туыстас маса: Безгек ауруының қоздырғышын таратушы Антиденелер синтезделеді: Лимфоциттерде Антикодон келтірілген мысалдың қайсысының құрамында болады: Тасмалдаушы-Рнқ да Антропогендік фактор:адамның тіршілік әрекетінің табиғатқа ықпалы Антропогендік факторларға жататындар-Батпақты құрғату. Антропогенездің негізгі қозғаушы күші:еңбек Антропогенездің негізгі қозғаушы күші-Еңбек. Аңдар қоректің дәмін қай мүшелері арқылы ажыратады: Тілі арқылы Арал мен Каспий де кездесетін гүлге ұқсас көп аяқты-Актиния. Арал проблемасының зардабы әсерін тигізген жерлер-Орталық Азия. Арал теңізі мен Балқаш көлінің балықтарын зерттеген ғалым-Л.С. Берг. Арал теңізі суының жартысынан айырылған уақыты-30 жыл. Арал теңізі суының тұздылығы: 60 % Арал теңізінің солтүстік бөлігінде орналасқан қорық-Барсакелмес Аралардың аяқтары қандай болады: Жинағыш Аралас бездер:ұйқы және жыныс Аратіс жиекті:қалақай Арғы тектік белгілер: Атавизм Арқа бұлшықеттері-Трапеция пішінді бұлшықет Арқа омыртқаларының саны-12 Арқардың буаз болу мерзімі-150 күн. Арнайы безі бөліп шығаратын жіптің көмегімен қорғалатын жануар: өрмекші Арнайы қорғалатын тұтас табиғи аймақ-қорық Ароморфоздың мысалы бола алады: Әр түрлі жағдайға сүтқоректілердің алдыңғы аяқтарының түрліше бейімделуі Арпа қай тұқымдасқа жатады: астық тұқымдасқа Артқа қарай да еркін жүзе алатын жәндік-Шаян. Артқы ми мен аралық мидың арасында орналасқан: Ортаңғы ми Артқы миға жататындар-Мишық пен ми көпірі Артық мөлшердегі көмірсулар ... айналады-майға Архей заманының ұхақтығы: 900 млн жылдан көбірек Археоптерикстің қазіргі құстардан айырмашылығы: Тістері жақ сүйектерінде орналасқан Археоптерикстің қандай белгілері оның өтпелі форма екендігін білдіреді: Тістерінің болуы және ұзын құйрық омыртқалары Арцелланың қозғалу мүшесі-Жалғанаяқтары Аршаның бүрінен-Дәрі жасалады Арыстандар популяциясындағы дарақтардың тұрақты тобы-Тұрақты үйір Ас қорыту безіне жататын:бауыр Ас қорыту дегеніміз: Асты еріту Ас қорыту жолының 3 түрлі ұлпасын белгіле: Бұлшықетті, жүйкелі, эпителиалды. Ас қорыту жүйесінде аминқышқылдарға дейін ыдырайтын органикалық қосылыс- ақуыз (нәруыз) Ас қорыту жүйесінде бауыр үлкен қызмет атқарады, себебі ол: Майды түйіршіктендіретін өт бөледі Ас қорыту жүйесінде суды көбірек сіңіретін мүше-Тоқ ішек. Ас қорыту жүйесіне жататын:ауыз қуысы,жұтқыншақ,өңеш,қарын,ұлтабар,аш ішек,тоқ ішек Ас қорыту жүйесіне жатпайды: Кеңірдек Ас қорыту жүйесінің гуморальдық реттелуі дегеніміз: Қан арқылы химиялық заттардың олардың жұмысына әсер етуі Ас қорыту жүйесінің мүшелерінің жұмысын бұзатын зат-Алкоголь. Ас қорыту жүйесінің ішкі қабырғасы ... тұрады-эпителий ұлпасынан Ас қорыту кезінде май ыдырайды:глицерин мен май қышқылына Ас қорыту мүшелерінің реті-Ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ұлтабар, ішек, тік ішек Ас қорыту мүшесіндегі тамақ немесе микробтар әсерінен қабынатын тоқ ішектің бөлігі-Соқырішек. Асбұршақ, соя өсімдіктерімен селбесіп тіршілік етеді-Түйнек бактериясы. Асбұршақтың гүлшоғыры:шашақгүл Асбұршақтың мұртшалары –түрі өзгерген: Күрделі жапырақтың жапырақшасы Аскарида дамуының басқа паразиттік құрттардан ерекшелігі неде: Өте тығыз қабықшамен қапталған жұмыртқалары топыраққа түсіп, ылғалдылық пен ауа жеткілікті болса 2-3 аптадан кейін жұмыртқадан дернәсілдер дамып жетіледі. Асқабақ пен қауын тұқымы өнетін температура-+15 С. Асқабақ тұқымдас өсімдіктер-Қауын. Асқабақ тұқымдастарға жататын: Қарбыз Асқабақ тұқымдастарының негізгі жемісі-Қабақ. Асқабақты жемістерге жататынын белгілеңіз: Қияр, қарбыз, қауын. Асқазан қабырғасында қандай бұлшық ет түрі бар: Үстіңгі жағында- көлденең салалы, астыңғы жағында- біріңғай салалы Асқазан мен тоқ ішекті жалғастыратын түтік пішінді бұлшықетті мүше: Аш ішек Асқазанда негізінен ыдырайтындар:Ақуыздар Асқазанның бұлшықеті-Бірыңғай салалы. Асқазанның сілемейлі қабықшасының қабынуы: Гастрит Асқорыту бездерінің бірі өт бөледі: Бауыр Асқорыту бездерінің қызметін зерттеген: И.П.Павлов Асқорыту жолының 3 түрлі ұлпасын белгілеңіз-Дәнекер ұлпалы, бұлшықетті, сілемейлі. Асқорыту жолының кеңейген мүшесі-Асқазан. Асқорыту жүйесі жолына кірмейтіні : кеңірдек Асқорыту жүйесіндегі қарыннан кейінгі мүше-Ұлтабар. Асқорыту жүйесінің гуморальдық реттелуі дегеніміз-Қан арқылы химиялық заттардың олардың жұмысына әсер етуі. Асқорыту жүйесінің қоректік заттарды сіңіруге қатысатын бөлімі-Аш ішек. Асқорыту жүйесінің қызметі-Кенеулі қоректік заттарды күрделі түрінен жай, қанныњ құрамына өте алатын күйіне айналдыру. Асқорыту кезінде ақуыздың (нәруыздың) ыдырауы-Аминқышқылдарына дейін. Асқорыту мүшелері қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады: Энтодермадан Асқорыту мүшелерінің қабырғасының 3түрлі ұлпасын белгіле:дәнекер,бұлшықетті,эпительиалды Асқорыту мүшесі деп аталатын оргоноид: Лизосома Асқорыту орталығының орналасқан жүйке бөлімдері-Сопақша мида. Асқорыту процесін зерттегені үшін орыс ғалымдарының қайсысы Hобель атындағы сыйлықты иеленді-И.П.Павлов. Асқорыту системасының қай бөлігінде фермент пепсин белсенді қызмет атқарады: Қарында Асқорыту сөлі ферменттерінің әсерінен ұлтабарда-ақуыздар, майлар және көмірсулар ыдырайды. Асқорытудың қай түрі ішекқуыстыларға тән: Ас жасушаның және қуыстың ішінде қорытылады Асқоыту жүйесі жолына кірмейтіні:кеңірдек Астан уланған адамныњ ауру белгілері-Жүрегі айниды, құсады, іші ауырып, µтеді, әлсізденеді. Астық дақылдарының биогеоценозы-агроценоз Астық қорына зиян келтіретін кене-Қамба кенесі. Астық тұқымдас емес өсімдік:Картоп. Астық тұқымдас өсімдіктер тамыры-Шашақ Астық тұқымдасқа жататын өсімдік-Жүгері. Астық тұқымдастарға қандай белгілері қандай: Жапырағы-ұзын, жіңішке,қатар жүйкелі, ұзын қынапты. Сабағы-буыннан тұратын сабан сабақ, Гүлшоғыры- күрделі масақ, гүлінде 2 гулқабыршақ, 3 аталық, 1аналығы бар. Жемісі-дәнек. Астық тұқымдастарда күрделі масақ, собық, сыпыртқыгүл-гүлшоғырынан басқа сұлтан деп аталатын гүлшоғыр түзетіндері бар: Шалғындық атқонақ Астық тұқымдастарды қаракүйе саңырауқұлағынан басқа да паразит заңырауқұлақтар зақымдайды, ол: Қастауыш Астық тұқымдастардың қай түрінің дәнегінде сыртын қаптап тұрған гүл қабыршағының ұзын, қауырсын тәрізді мамықтай жеңіл қылтанағы болады: Боз Астық тұқымдастардың гүлшоғырлары-күрделі масақ Астық тұқымдастардың гүлі:1 аналық,3 аталық Астық тұқымдастардың қай түрінде екі типті гүлшоғыр аналық гүл, аталық гүл дамиды: Жүгері Астық тұқымдастардың негізгі белгілері:Гүлшоғыры-күрделі масақ, сыпыртқыгүл, собық, жемісі құрғақ-дәнек. Астық тұқымдастардың тамыр жүйесі-Шашақ. Астық тұқымдастарын зақымдайтын паразит саңырауқұлақ-Қастауыш. Астық тұқымдастарының ортақ белгілері: Жемісі-дәнек Астық тұқымдастарының ішінде сабағының буыны мен буынаралығы ұлпамен толып тұратын түрлері бар: Жүгері, қант қамысы Астық тұқымдастарының ішінде түптену мен бірге бұтақтанатын түрі де кездеседі ол қандай өсімдік: Астық тұқымдасына жататын өсімдік: Бамбук Астық тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемісі-Дәнек. Астық тұқымдасына жататын өсімдіктердің тамыр жүйесі-Шашақ тамыр. Астық тұқымдасында бір үйлі өсімдік-жүгері. Астық тұқымдасының жемістері:дәнек Астық тұқымдасының паразиті: Қастауыш саңырауқұлақ Астық тұқымдасының сабағының тбұақтануы қай типті: Түптену Астық тұқымдасының ішінде шым түзетін өсімдік: Боз Астық» деген сөзді қалай түсінесіз: Астықтұқымдастың жемісі Астықтұқымдас өсімдіктердің эндосперм жасушасында 30 хромосома болады. Жұмыртқа жасушасында қанша бар:15 Астықтұқымдасқа жататын өсімдік: Жүгері Астықтұқымдастар даражарнақтылар класына жатады, әйтседе осы классқа жататын басқа тұқымдастардан біршама айырмашылықтары бар, ол айырмашылық қандай: Сабағы буын және буынаралығынан тұрады, жапырақтары қынапты Астықтұқымдастардағы қағаз өндіруге шикізат ретінде қолданылатын өсімдік: Бамбук Астықтұқымдастарының ұрық жарнағының екінші аты: Қалқанша Астың сілекеймен шылануы-Ауыз қуысында Астың сіңуі) дегеніміз- Заттардың асқорыту жолындағы бірнеше жасушалар қабаты арқылы қан мен лимфаға өтуі. Асын ішектен тыс қорытатын буынаяқты жәндік-Айшықты өрмекші Асыранды тауықтың арғы жабайы тегі-Банкив тауығы Ата тектер мен өзге де қандас туыстар туралы деректерді жинақтау:генеологиялық Ата тектерге тән белгілерді сақтаудағы тірі ағзалардың ортақ қасиеті:тұқымқуалаушылық Ата-ана белгілер жиынтығының ұрпақтан-ұрпаққа берілу қасиеті-тұқымқуалау Ата-ана жеке нәсілдік қасиетін ұрпағына бергенде жоғалтады ма: Жоқ Ата-аналардан алынатын гендердің толық жиынтығы: Генотип Ата-аналары бір-бірінен бір жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстырудың түрі- Моногибридті. Ата-аналары бір-бірінен екі жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстыру-дигибридті шағылыстыру. Ата-ананың тұқым қуалайтын қасиеттерін ұрпаққа жеткізеді: Хромосома Атавизм-Түкті адам Ата-енелері жас түлкілерді өз беттерімен қорегін табуға қалай үйретеді: Алдымен өлген, содан соң жараланған, ең соңында тірідей әкелу арқылы. Аталған өсімдіктердің күрделі жапырақтыларын табыңыз: Итмұрында Аталық бездер мен қосалқы бездердің өзектері қай жерде қосылады: Үрпі жолында Аталық белгі–♂ Аталық гаметалардың даму циклі: Сперматогенез Аталық гетерогаметалық қандай ағзаларға тән: Дрозофлиаға, адамға Аталық гүлдер бір өсімдікте,аналық гүлдер екінші өсімдікте дамыса:екі үйлі Аталық және аналық жасушалардың қосылып ұрықтануынан түзіледі-Зигота Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы- жынысты көбею Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы-Ұрықтану Аталық жыныс хромосомасы гетерогаметалы болатын ағзалар-дрозофила, адам. Аталық жыныс бездері қайда дамиды: Аталық тұқым бездерінде Аталық жыныс безі деп: Сперматозоид Аталық жыныс жасушаларының атауы:сперматозоидтар. Аталық жыныс жүйесіне жататындар: Аталық тұқым бездері, оның өзектері, қосалқы жыныс бездері, жыныс мүшесі Аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі-Тозаңдану Аталық тұқым бездері қайда болады: Жыныс безінде Аталық тұқым мен жұмыртқа жасушаларын аралас безге жатқызады, себебі: Жыныс бездерінен шығатын бөлінді қанға және жыныс мүшесіне шығады Аталықтың құрылысы: Жіпше, тозаңқабы Ата-тегі арқылы берілетін белгілерді зерттейтін генетикалық әдіс: Генеологиялық Атмосфераға су буы,оттегі және көмір қышқыл газы шығарылып тұратын жапырақ жасушалары: Жанаспалы жасушалар Атмосферадағы оттегіні тірі ағзалар не үшін пайдаланады: Тыныс алу үшін Атмосфераның күкіртті газдармен ластануынан- ормандар жойылады. Атмосфераның күкіртті газдармен ластануынан:оттегі азаяды Атолл : Шеңберлі риф Атпа жасушалар өз қызметін атқарған соң: Өледі, жаңа атпа жасушалары аралық жасушалардан қайта түзіледі Аттас зарядталған иондарда: Электрондарға қарағанда, протондар көп АТФ молекуласының атқаратын қызметі қандай: Энергетикалық АТФ жануар жасушасының қай оргоноидтарында синтезделеді: Митохондрия АТФ құрамында болатын қосылыс-Н3РО4. АТФ молекуласының құрамындағы фосфор қышқылының қалдық саны:3 АТФ синтезделетін өсімдік жасушаларының органоидтары-Пластидтер. Аты аталған төмендегі ағза түрлерінің қайсысы биологиялық регресс жағдайында: Қар барысы Ауа кеңірдектен өтеді: Ауатамырға Ауа қабатына алғаш көтерілген жәндіктер тобы-Бунақденелілер. Ауа қапшықтары бар жануарлар: Құстар Ауа тамыры бар өсімдік: Орхидея Ауа температурасы 12°-20° аралықта себіледі:темекі Ауадағы азотты сіңіріп топырақты азотпен байытады-Түйнек бактериялар Ауадағы дыбыс тербелістерін құлақтың ішіне бағыттайды-Сыртқы құлақ Ауаны көмірқышқыл газынан тазартып, оттегімен байытатын, күн энергиясының қатысуымен болатын құбылыс: Фотосинтез Ауаның қызуын, ылғалдылығын, жауын-шашынды, желді, радиосезімталдықты ... сезеді-Тері Ауаның температурасын,судың тұнықтығын,күн сәулесінің түсуі:абиоздық фактор Ауатамыр дегеніміз-кеңірдектің жалғасы. Аузы аяғының түбіне жақын орналасқан ұлу-айқұлақ. Аузы мен қармалауштары төмен қарай бағытталған дененің үстіңгі жағы қолшатырға ұқсас ішекқуысты-Медуза. Ауру тарататын микроорганизмдердің асқорыту жолдарына түсуі-тағаммен. Ауру туғызатын бактериялар-паразитті Аурудың атын атаңыз: Тері дымқыл,тыныс алу, жүрек соғуы жиі, тез, дене температурасы мен қозғыштығы жоғары, өсу мен даму қалпынша, арықтап кету, көздің бадыраюы: Бақшаңкөз ауруы Ауыз аппараты шаншып сорғыш-масалар Ауыз мүшесі кеміргіш буынаяқтылар:қоңыздар, шегірткелер Ауызда астың құрамындағы заттардың ферменттің әсерінен ыдырайтындары-Көмірсулар. Ауызда қорытылатын зат:көмірсу Ауылшаруашылық зиянкестеріне қарсы қолданылады-Сарымсақ Ауылшаруашылық малдарына сүрлем дайындау үшін жүгеріні қандай аудандарда өсіреді: Бір қалыпты климатты аудандарда Ауылшаруашылық малдарының терісіне жұмыртқа салатын бунақденелілер-Бөгелектер. Ауылшаруашылық өнімдерін алу мақматында адам қолымен жасалған жасанды биогеоценоз: Агроценоз Ауылшаруашылық өсімдіктеріне зиян келтіретін бунақденелілер-Астық қиғысы. Ауыр жүк тасымалдайтындардың ішіндегі ең чемпионы: Орлов тұқымдары Ауырсынуды сезетін сезім ... рецепторы:Ноцицептор Африка түйеқұсының саусағы-Екеу Африкандықтар үшін бүнақденелілер-«қарғамайын десе -жалмаызы»(биомассасын құртады) және «қарғайын десе -жалғызы» (Қорек ретінде пайдаланады): Шегіртке Аш ішек жатады:Асқорыту жүйесіне. Аш ішекте және өт жолында тіршілік ететін паразит қарапайым жәндік-лямблия Аш ішектің кіші кілегейлі қабығындағы көптеген ұсақ бездерден бөлінеді: Ішек сөлі Аш ішектің ұзындығы:5-6метр Ашу процесі кезінде органикалық заттар неге дейін тотығады: Көмірқышқыл газына дейін Ашық алқаптарды мекендейтін құстарды атаңыз: Ұлар Ашық дала алқаптарында мекендейтін құстардың өкілі:қырғауыл Ашық далалы алқаптардағы құстардың ерекшелігі-Тұмсықтары қысқа доғал, кейде иіліп келген өткір Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғануы үшін қажетті бейімделушілік-Бүркеніш рең Ашық реңді, шырынды жемістердің таралуы-Жануарлармен Ашық тұқымды ағаш діңінің су өткізгіш бөлігі: Сүрек Ашық тұқымды бір үйлі өсімдік-Қарағай Ашық тұқымды өсімдіктердің ерекшелігі: Сүректі, бұталы болады, гүлдері, жемістері болмайды, тұқымнан көбейеді, басым бөлігі мәңгі жасыл. Ашық тұқымды өсімдіктердің өкілі:асбұршақ Ашық тұқымдылардың тұқымдары дамитын орын-Бүр. Ашылмаған гүлдер: Гүлшанақ Ашытқы қайсы топқа жатады: Саңырауқұлақ Ашытқы саңырауқұлағының әсерінен ашыған қамырдағы көпіршіктер-көмірқышқыл газ. Ашытқыны ұнға қосып қамыр илесе, сәлден соң қамыр дереу көтеріліп ашиды, себебі-Қантты сіңіріп спиртпен көмірқышқыл газын түзеді. Аю тұқымдасына жатады-Ақ аю Аяғы ауыр әйелдерге бәрі керек, тек керек емесі: стрестік жағдай Аяғы дененің астыңғы бөлігі – бауырын толық қамтитындықтан оны бауыраяқты ұлулар класына жатқызады ол-Тоспаұлу. Аяғы жоқ жануар-Жылан. Аяз әсерінен теріде болады-Үсік. Аяқ астынан жылан көргенде адамның тоқтап қалу себебі: Шартсыз рефлекс Аяқсыз қосмекенділер-Сақиналы құртжылан Аяқсыз қосмекендіні белгілеңіз: Құртжылан Аяқтары буын арқылы жақсы қимылдайтын бірнеше бунақтардан тұратын жәндіктер типі-Буынаяқтылар Аяқтары бірнеше бунақтардан құралатын жәндіктер-Буынаяқтылар. Аяқтың белдеу сүйектері:мықын,шат,шоңданай Әдетте пілдер еттұмсықтылар отрядына жатады, қандай белгілеріне қарап оларды тұяқты сүтқоректілер отрядына жатқызады: Саусақтарының алдыңғы бөлігі мүйізді тұяқшамен бітетіндіктен Әйгілі тары өсіруші-Ш.Берсиев. Әйел адамның жыныс безінен бөлінетін гормон-Экстроген Әйелдің босана бастауы неге байланысты: Жатыр бұлшықеттерінің жиырылуына Әлді балапандардың әлсіз балапандарды жеуі тіршілік үшін күрестің қай түріне жатады: Түрішілік Әлем жаратылысының табиғи тарихы» еңбегін жазған кім: Э.Геккель Әлемдегі барлық тірі жандар үшін алғашқы энергия көзі ретінде нені атауға болады:Күн сәулесі Әр адамның жеке қасиеттерін зерттейтін ғылым-Психология Әр алуан тіршілік жағдайында пайда болып, ағзаның құрылым деңгейін күрделендіретін эволюциялық өзгеріс-ароморфоз. Әр алуан тіршілік жағдайында пайда болып,ағзаның құрылым деңгейін күрделендіретін эволюциялық өзгеріс:ароморфоз Әр омыртқаның бүйір тұсынан жұлыннан екі жаққа таралған жұп жүйкелер саны-31 Әр өкпенің сыртын қаптайтын қабық: Өкпе плеврасы Әр тозаңда болатын ауа қапшығы-2 Әр түрге жататын ағзалардың өзара жағдай туғыза отырып тіршілік етуі: Селбесу Әр түрдің нақты алып жатқан орнын анықтайтын критерий-Экологиялық Әр түрлі жұпқа жататын пішініне қарай ажыратылатын хромосомалар- Гомологты емес Әр түрлі тұздар мен органикалық заттардан құрылған дәнекер ұлпа-Сүйек Әр түрлі тұздар мен органикалық заттардан құрылған дәнекер ұлпа-Бұлшықет Әрбәр жасуша тек жасушадан ғана пайда болады:Вирхов Әрбір аминқышқылы код еленеді- Үш нуклеотидпен Әрбір жеке түрге тән хромосомалар жиынтығы, саны, мөлшері мен пішінін сипаттайтын- генетикалық критерий. Әрбір ми сыңарлары тұрады-4 бөліктен Әрбір ми сыңарындағы бөліктер саны-4 Әрбір түр критерийлерін хромосомалар жиынтығы мен саны, пішіні, көлемі бойынша анықтау критерийі- Генетикалық. Әрбір тыныс алғанда адам өкпесінен 500 см куб ауа өтеді. Егер 1 минутта 18 рет тыныс алса, тәулікте қанша ауа өткені: 12960000 см куб Әрі тағамдық,әрі техникалық дақыл:картоп Әсемдік үшін өсірілетін раушангүлділерге жататын өсімдік-Долана Әсемдік үшін өсірілетін раушангүлділерге жататын өсімдік:раушан Бағалы ауылшаруашылық дақылдары:Жүгері ,бидай,қарабидай,күріш. Бағаналы және борпылдақ жасушалары бар мүше: Жапырақ Байланыстырғыш нейорндардың қызметі: Қозуды сезгіш нейрондардан қозғалтқыш нейрондарға береді Баклажанның жемісі: Жидек Бактериофаг – бұл-Бактерияны зақымдаушы вирус Бактериофагтар ашылды:Гамалея Бактерия дегеніміз: Біржасушалы , ядросы толық қалыптаспаған ағзалар Бактерия жасушасына енетін ағза: Бактериофак Бактерия жасушасының құрылысы-Қабықша, цитоплазма, ядро заты. Бактерия зақымдауынан болатын өсімдіктер ауруы: Бактериоз Бактерия қандай тәсілмен көбейеді: Бөліну Бактерия қанша минут сайын бөлінеді: 20 минут сайын Бактерия спорасының қызметі:көбею Бактерия талшығының маңызы- Қозғалуға. Бактериялар аз кездесетін жерлер- Биік таулы жердің ауасында. Бактериялар дегеніміз-Біржасушалы, ядросы толық қалыптаспаған ағзалар Бактериялар көбейеді-Бөліну арқылы Бактериялар қай кезде дамиды: Дамуына қолайлы жағдай туғанда Бактериялар қайда кездеспейді: Кездеспейтін жері жоқ Бактериялар қалай көбейеді:Бөліну арқылы екі жас жасуша түзіледі Бактериялар мен балдырдар қай дәуірде пайда болған: Архей дәуірде Бактериялар мен олардың спораларын қалай жоюға болады: 20 минут бойы температурасы 120º бумен әсерету Бактериялар туғызатын ауру: Пневмания Бактериялар туғызатын аурулардың тобы: Дизентерия, оба, туберкулез, баспа. Бактериялар туғызатын ауру-Пневмония. Бактериялар, біржасушалы жәндіктер балдырлармен қоректенетін, дене пішіні біржасушалы қарапайымдарға ұқсас жұмыр құрт түрі:-Қылтыңбас. Жұмыр құрттың дене қабатының бөлігі-3. Бактерияларға спораның маңызы-Қолайсыз жағдайларда тіршілігін сақтауға. Бактерияларға талшық қажет-Қозғалуға Бактериялардың қай түрінің жасушасында спора түзіледі: Бациллдерде Бактериялардың өте көп кездесетін жері: Топырақта Бактериялармен және бөгде затпен күреседі: Лейкоцит Бактерияның споралары топырақта сақталады-20-30жыл Бактерияның біржасушалы балдырдан айырмашылығы: Қалыптасқан ядросы жоқ Бактерияның пішен таяқша деген түрі қайнатқанда: Ұзақ қайнатқанда өледі Бақа бас миының қай бөлімі балықтарға қарағанда нашар дамыған: Мишық Бақа жүрегінің оң жақ құлақшасында қандай қан ағады: Веналық Бақа қаңқасында болмайды:қабырғалары Бақалар мен бунақденелер ылғалды топырақтан пайда болады деп жазған:Аристотель Бақалардың насекомдарды аулау кезіндегі қатысатын ең негізгі мүшелері:көздері Бақалшақсыз былқылдақденелі жәндік-Каракатица. Бақалшақсыз, басаяқты жыртқыш былқылдақденелілер-Кальмар Бақалшақтары жойылып кеткен былқылдақденелі: Сегізаяқ Бақалшақты ұлулар-Айқұлақ. Бақаның алдыңғы аяғының бөлімдері-Қар, білек, алақан Бақаның алдыңғы аяқтары мынадай бөлімдерден тұрады: Қар, білек, алақан Бақаның артқы аяқ белдеуі қандай сүйектерден құралған: Жамбас сүйектерінен Бақаның бас миының қай бөлімі балықтарға қарағанда нашар дамыған: Мишық Бақаның денесі-Бас, тұлға, төрт аяқ Бақаның дернәсілі-Итбалық. Бақаның дернәсілі-Итшабақ Бақаның дернәсіліне қандай мүшелер тән: Бүйір сызық Бақаның жүрегі неше камералы: 3 Бақаның жүрегі неше шеңберлі: Екі Бақаның клаокасында қандай мүшелердің жолы ашылады: Зәр шығару жолы Бақаның кіші қан айналым шеңбері қандай мүшемен байланысты: Өкпемен Бақаның қандай бұлшықеттері жақсы жетілген: Аяқтарының бұлшықеттері Бақаның қандай сүйектері омыртқа жотасынаа тығызырақ жабысады: Жамбас сүйектері Бақаның личинкасы-итшабақ немен тыныс алады: Желбезек арқылы Бақаның мойын омыртқасы-1 Бақаның табаны неше саусақты: 5 Бақаның терісі немен ерекшеленеді: Тері бездерінен үнемі шырыш бөлініп тұруымен Бақаның үлкен қан айналу шеңбері жүректің қай камерасынан басталады:Қарыншадан Бақаның үлкен қан айналым шеңбері ндегі вена қан тамыры жүректің қай камерасына ашылады: Оң жақ құлақшаға Бақбақ гүлінің формуласы-Т0К5А5Ж8 Бақбақ өсімдігі қай тұқымдасқа жатады-Күрделігүлділер тұқымдасы. Бақша өсімдіктерінің негізгі ерекшелігі-Шөптекті біржылдық өсімдік. Бақшадағы қырықбуыннан құтылусөте қиын, себебі: Тамырсабағында өркендер көп түзілетіндіктен Бала бойының нашар өсуі ненің бұзылуынан: Гипофиз Балаларда мешел ауруының дамуы қай Bитаминнің жетіспеуінен-Д. Балаларда мешел ауруының дамуы мына витаминнің (дәруменнің) жетіспеуінен болады-Д Балалардың қандай сүйектерінде қызыл кемік майы болады: Ұзын түтікше сүйектерінде Балалардың қандай сүйектерінде қызыл кемік майы болады-қуысы бар барлық сүйектерінде Балалары жұмыртқадан шығатын сүтқоректілер-Ехидна (түрпі), үйректұмсықтылар. Балапандарды жасанды түрде шығаратын орын-Инкубатор. Балауыз 40 өнеркәсіп саласы үшін шикізат. Балауыз өндіруде араға жалғыз конкурент бола алатын не: Ши ара Балғашық сүйегінің жуандау шеті байланысады-Төс және үзеңгі сүйектерімен Балғашық сүйегінің жіңішке шеті байланысады-Дабыл жарғағымен. Балдыр жасушасына жасыл түс береді-Хроматофор Балдыр жасушасындағы хлоропластардың атауы-Хроматофор Балдырдың жыныс жасушалары: Гаметалар Балдырлар үшін қоректенудің қай түрі тән: Фототрофты Балқарағай жаңғағы дегеіміз: Жаңғақ Балқаш көлінің маңында,Шу өзенінің аймағында мекендейді-Қызылаяқ бақа Балық бауырында, етінде, жұмыртқада болатын ағзада калий мен фосфор тұздарының алмасуын реттейтін дәрумен- D Балық желбезегі доғаларының саны-3-4 жұп Балық жүрегі неше камералы: Екі камералы Балық мына мүшесі арқылы тыныс алды: Желбезек Балық торсылдағының негізгі қызметі:жүзгіштігін,салмағын реттеу Балық шабақтарымен қоректенетін ішекқуыстылар: Актиниялар Балық шабақтарымен қоректенетін ішекқуыстылар:гидралар Балық, қос мекенді және сүт қоректілердің ішкі мүшелерінде паразиттік тіршілік ететін құрттар-трематодтар Балықтан бөлінетін қою ақ сұйықтық – шоғал-Аталық бездің ұрығы. Балықтар қандай жүзбеқанаттарының көмегімен жоғары және төмен түседі: Жұп көкірек және құрсақ Балықтар торсылдақтың көмегімен-Судың түбіне түсіп, қайта бетіне шығады. Балықтар түрлерінің саны-20000. Балықтарда болатын ерекше мүшені атаңыз-Бүйір сызығы. Балықтарда ми пайда болды-Кайнозой. Балықтарды зерттейтін сала: Ихтиология Балықтардың бас сүйектері: Ми сауыты, жақтары, желбезек доғасы, желбезек қақпақшасы Балықтардың бәріндегі ерекше мүше-Бүйір сызығы. Балықтардың бұлшықеттері қалай орналасқан: Омыртқа бойымен және жақ сүйектерінде, желбезек қаөпақшаларында, жұп жүзбеқанаттарында Балықтардың бүйір сызығы-Су ағысының күшін, бағытын, тербелісін, кедергілерді сезеді Балықтардың дене температурасы неге байланысты: Балықтың қозғалуына Балықтардың денесі тұрады-Бас, тұлға, құйрық Балықтардың денесін берік ұстауға көмектесетін жүзбе қанаты: Құйрықасты Балықтардың желбезегіндегі газ алмасу қызметін атқарады:желбезек қақпақшасы Балықтардың желбезегіндегі сүзгіш аппараттың түзетіні:желбезек талшықтары Балықтардың жүрегі-Екі қуысты Балықтардың зәр шығару жүйесі неден тұрады: Бүйректен,екі несепағардан, қуықтан және аналь тесігінің артындағы несепті шығаруға арналған арнайы тесіктер Балықтардың зәр шығару мүшесі: Бүйрек Балықтардың көбеюінің аталуы: Уылдырықтама Балықтардың қабырғалары омыртқаның қай бөлігіне жалғасады: Тұлға бөлігінде омыртқалардың екі бүйіріне Балықтардың қан айналу жүйесінде болады: 1-қарынша, 2-жүрекше, 3-аорта, 4-қылтамырлар, 5-веналар, 6артериялар. Қан айналу жүйесіндегі дұрыс реттілікті көрсет: 2-1-3-6-4-5 Балықтардың қанайналым жүйесі-бір қанайналым шеңбері Балықтардың қандай қанаттарының қағңқасы омыртқа жотасындағы иық белдуінің сүйектерімен байланысқан: Көкірек жұп қанаттарының қаңқасы Балықтардың қанын қорытылған астың қалдығынан тазартатын мүше: Бүйрек Балықтардың қимыл үйлесімділігінебайланысты миының қай бөлімі жақсы дамыған: Мишық Балықтардың мекен ету ортасы-Су. Балықтардың ми бөліктері-Алдыңғы, ортаңғы, аралық, сопақша, мишық. Балықтардың судың бағытын, ағын күшін қабылдайтын мүшесі-бүйір сызығы Балықтардікіне қарағанда бақаның бас сүйегінде қандай сүйектер болмайды: Желбезек қақпағының сүйектері Балықтар-сулы ортаның тұрақты мекендеушілері. Жердің барлық су қоймаларында тіршілік етеді, балықтардың тіршілік ету ортасын атаңдар: Мұхит, өзен, теңіз, көл Балықтың қозғалу мүшелері:Жүзбеқанаттары Балықтың арқа жүзбеқанаты-қозғалғанда денесін бірқалыпты ұстайды. Балықтың арнайы сезім мүшесі бұл-бүйір сызығы Балықтың бүйір сызығының қызметі: судың ағысының бағытын, күшін анықтау Балықтың даму сатысы-Уылдырық – ұрық – дернәсіл – шабақ – ересек балық Балықтың дәрнәсілі-Шабақ. Балықтың дене салмағын өзгертетін мүше: Торсылдақ Балықтың денесі неден тұрады: Бастан, тұлғадан, құйрықтан Балықтың есту мүшесі неден тұрады: Ішкі құлақтан Балықтың жасын ажыратады-Қабыршақ сызықтарына қарап Балықтың жүйке жүйесі: Екі бөлім Балықтың жүрегі минутына қанша соғады: 20 Балықтың жүрегі: 2 қуысты Балықтың зәр шығару мүшесі-Бүйрек Балықтың құйрық жүзбеқанаттары-Бағыт береді Балықтың омыртқа жотасының каналында-Жұлын Балықтың омыртқаларының үстіндегі доғасынан түзілген омыртқа жотасының каналында не орналасқан: Жұлын Балықтың су ағынының бағытын, күшін, сүңгу тереңдігін тереңдігін сезінуге мүмкіндік беретін мүшесі: Бүйір сызығы Барлық аймақтарда өсетін өсімдік-Бидай Барлық аминқышқылдар үшін молекуланың қандай бөлігі ортақ: Амин топтары және корбаксил тобы Барлық астық тұқымдастар:шөптесін,көп жылдық өсімдіктер Барлық бұлшықет ұлпалары түзіледі-Мезодермадан Барлық гүлді өсімдіктер екі үлкен класқа біріктіріледі-даражарнақтылар және қосжарнақтылар Барлық дене жасушасын қоршайтын:жасуша аралық сұйықтық Барлық жүйке жүйесін түзеді-Жүйке ұлпасы. Барлық компоненттер бір-бірімен тығыз байланысқан, тұрақты өзін-өзі реттеуші экологиялық жүйе: Биоценоз Барлық мүшелер мен жүйелер әрекеті қайта құрылатын жас-7-17 жас. Барлық мүшелері улы болатын өсімдік: Інжугүл Барлық өсімдіктер дүниесі аталады:Флора Барлық өсімдіктердің жасушалық құрылысының болуы нені дәлелдейді: жер бетіндегі тірі ағзалардың шығу тегінің бірлігін Барлық табиғаттағы өзгерістерді, оның даму заңдылықтарын биосфера деңгейінде ең жоғары жүйе ретінде қарастырылады-Биосфера Барсакелмес қорығы: Арал теңізінде Бас терісі гигиенасына жатпайды-Шашын химиялық әдіспен бояу. Бас ми бағанының құрамына кірмейтін- үлкен ми сыңарлары Бас ми бөлігіне жатпайды: Жұлын Бас миының есту аймағы орналасады-Самай бөлімінде Бас сүйегіне жатпайды-Базальды Бас терісінде қалың өскен түктер : Шаш Бас, көкірек, құрсақ бөліктері тұтасып кеткен өрмекшітектес жәндіктер: Инелік Бас,мойын,қолдан қанды жүреккке таситын қантамыр:күретамыр Басаяқты бақалшақсыз ұлулардың сорғышы бар қармалауыштары:аяқтарының бөлігі Басаяқты былқылдақденелі: Карактица,сегізаяқ,кальмар Басаяқты молюскаларлың кеңінен тараған дәуірі: Мезозой Басаяқты ұлулар класына жататын жәндік-Сегізаяқ. Басқа балықтармен салыстырғанда акула мен скатта жоқ мүше:желбезек қақпағы Басқа жануарлардың ішкі мүшелерінде тіршілік ететін паразит жануар-Анаэробты. Басқа қарапайымдыларға қарағанда инфузория-туфельканың жыныс прцесінің ерекшелігі қандай: Жыныс ядроларының қосылуы Басқасына қарағанда қандай органикалық емес қосылыстар жасушада жиналады: Калий Бассүйексіздер тип тармағының өкілі: Қандауырша Бастапқы гүл шанақтың орналасқан жері : Генеративті бүршікте Бастапқы қоректік заттан қажетті органикалық заттармен энергияның алатын өзара байланысқан түрлер тізбегі: Қоректік тізбектер Бастың төменгі жақ сүйегіне бекітілген бұлшықеттері: Шайнау Басы жойылып кеткендіктен, денесі тұлға мен аяқтан құралған қосжақтаулылар классының өкілі-Айқұлақ Басылыңқы гендер: Рецессивті Басым гендер: Доминантты Басымды гендер-доминантты Басында қармалауыштары бар былқылдақденелілер:басаяқтылар Батпақты жерде өсетін өсімдік-Қамыс. Баунақденелілердің қайсыларының қатты алдыңғы қанаттары және жарғақ артқы қанаттары болады: Қоңыздарда Бауыр жағы арқасына жабысып денесі жалпақ пішінді құрт-Жалпақ құрттар. Бауыр және бұлшық ет мүшелерде глюкозадан түрленеді-гликоген Бауыр өзегі ... ашылады-ұлтабарға Бауыр сорғыш құрттың асқорыту мүшесі-ауыз сорғыш,жұтқыншақ,ішектармақтар. Бауыр, ұйқыбезінің өзектері ашылатын мүше-Ұлтабар. Бауыраяқты былқылдақденелілер:тоспаұлу,қошқармүйіз,жалаңаш шырыш,жүзім ұлуы Бауыраяқты былқылдақденелілердің өкілі: Шалшықұлуы Бауыраяқты молюскалар немен қоректенеді: өсімдікпен Бауыраяқты ұлулардың қорегі:өсімдіктекті азықтар Бауыраяқтылар класына жататын жәндік-Үлкен тоспаұлу Бауырда вирустың әсерінен болатын жұқпалы ауру: Сары ауру Бауырда,сүтте,асқабақта,қызанда болатын ағзаның өсуіне және дамуына әсерін тигізетін дәрумен:А Бауырдағы өт сөлі мүшелер жүйесіне қолайлы әсер етеді-Асқорытуға. Бауырдан бөлінетін сөл-Өт. Бауырдан кейінгі кіші асқорыту безі-Ұйқы безі. Бауырдан тәулігіне бөлінетін өттің мөлшері: 05-1л Бауырдың ауруы- Цирроз Бауырдың жұмысына тез әсер етеді-Алкоголь. Бауырдың қорғаныш қызметі-Қанға түскен улы заттарды залалсыздандырады (бейтараптайды). Бауырдың қызметі жатпайды: Ферменттер өндіру Бауырменжорғалаушылардың басым болған дәуір: Палеозой Бауырсорғыш денесін қаптайды-кутикула Бауырсорғыш құрт-Екі иелі. Бауырсорғышта кірпікше- Дернәсілінде болады. Бауырсорғыштың қоректенуі-иесінің қаны және бауыр жасушалары Бауырсорғыштың (адам және жануардың паразиті) ақ планариядан айырмашылығы неде: Айыз және құрсақ сорғышы бар Бауырсорғыштың қоректенуі:иесінің қаны мен бауыр жасушалары Бәрі кеңістікте тіршілік етіп ,бір-бірімен еркін шағылысып ұрпақ беретін,генетикалық жүйе құрап ,бір түрге жататын даралар жиынтығы-Популяция Безгек (малярия) плазмодиясының тіршілік цикліне кім негізігі иесі болып табылады: Маса Безгек ауруымен ауырған адамдардан ауруды тарататындар:масалар Безгек ауруымен ауырған адамдардан сау адамдарға аурудың таралуы-масалар арқылы. Безгек ауруын қоздыратын паразитті 1880 жылы кім ашты-А.Лаверан. Безгек ауруын таратушы-Безгек маса. Безгек ауруының қоздырушысы-Қантұрғын. Безгек масаларын құрту үшін қолданылатын улы химикат-Гексахлоран. Безгек паразиті-Қантұрғын. Безгек паразитінің таралуы-эритроциттер. Безгектердің кейбіреуі сыртқы және ішкі секреция қызметін атқарады, ол қай без:Жыныс бездері Безді және жүйке ұлпаларынан құралған-Гипофиз безі Бездің атын табыңдар, мидың төменгі бөлігінде орналасып, гормондарды бой өмуіне, дамуына әсер етеді: Гипофиз Безостая-1 сортын шығарған ғалымның аты кім: Лукьяненько П.П Бейағзалы қосылыстарға ауыстырып, өлі ағзалы заттарды тұтынады: Ыдыратушылар Бейорганикалық заттардан органикалық заттарды синтездейтіндер-Автотрофтар. Бейорганикалық заттардан органикалық заттарды түзуші-Продуценттер. Бейорганикалық заттарды сіңіріп,органикалық зат түзетін ағзалар-Өсімдіктер. Бейорганикалық фосфат қанға сіңбей,сүйектен шығарылатын ауру түрі-Рахит Бек қайың,қарағай,шырша маңында өсетін саңырауқұлақтар:ақ саңырауқұлақ Бекіренің жеке түрлерін ажырату белгілері-Шытыралардың санына қарап Бел омыртқаларының саны-5 Белгілердің көп болып будандастыру: Полигибридті Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын және олардың өзгергіштіктерін зерттейтін ғылым-Генетика Белгілі пішіні, құрылысы, орны және өзіне тән қызметі бар дене бөлігі: Мүше Белгілі аймақта сфагнум мүгінің тез таралып сазды жердің пайда болу себебі-Жапырағының өте жоғары ылғал тартқыштығына байланысты. Белгілі аймақта сфагнум мүгінің тез таралып сазды жердің пайда болу себебі: Тез тарамдалып өсуінен Белгілі бір даму сатысында адам ұрығына ұқсас ұрық: Кесірткеде Белгілі бір затқа қарағанда, неліктен адам көзі үнемі қозғалыста болады: Жарық сәулесін торлы қабаттың сары дағына бағыттауды жузеге асыру үшін Белгілі бір құрылысы және атқаратын қызметі бар дене бөлігі-Мүше. Белгілі бір тағамды қажетсіну сезімі-Тәбет. Белгілі дене пішіні сақталмайтын біржасушалы жәндіктер:тамыраяқтылар Белгілі иесінде өмір сүретін ағзалар қалай аталады: Эндобионттар Белгілі пішіні, құрылысы, орны бар, бір немесе бірнеше қызмет атқаратын дене бөлігі-Мүше Белгілі ретпен орналасатын ұсақ гүлдер жинағы: Гүлшоғыр Белгілі ретпен орналасқан ұсақ гүлдер тобы-Гүлшоғыр Берілген жүйелердің қайсысы мектептегі адам анатомиясымен физиологиясыеда сипатталмаған: Зәр шығару жүйсі Берілген минимумға дейінгі сан мөлшері қысқарған популяция дегеніміз: Жоыйлуға жақын тұрған популяция Берілген оргоноидтар қай ағзаларға тьән:Ядро, цитплазма, хромотафор, митохондрия: Балдырдар Берілген өсімдіктер қайсысы екі үйлі: Қарасора Берілген сипаттамалардың ішінен раушангулділердің тұқымына қайсы тән: Гүлі 5 тостағанша, 5 күлтеден тұрады. Тостағаншаның астыңғы дағының жабыса өскен 5 жасыл жапырақ тәрізді тісше болады. Аталығы көп, аналығы кейде біреу, кейде көп болады Бидай дамудың қай кезеңінде гүлдейді : Масақтану кезінде Бидай дәнегінің едәуір бөлігін алып жатады-Эндосперм Бидай дәнінде болатын желімтек зат қай салада жоғары бағаланады: Нан пісіруде Бидай жапырақтарының жүйкеленуі: Параллель Бидай масағының аналығында дамиды : Қастауыш Бидай тұқымы өне бастағанда қоректік заттардың эндоспермнен ұрыққа келуі-Тұқымжарнақ арқылы. Бидай тұқымында жарнақ саны-1. Бидай тұқымындағы қоректік заттардың жиналатын орны-эндоспермінде. Бидай тұқымының қор заттарын жинайтын бөлігі-Эндосперм. Бидай тұқымының құрылысына кірмейтіндері:спермий Бидай түсімін 15%-ға төмендететін паразит саңырауқұлақ: Тат саңырауқұлағы Бидайда қоректік заттар қоры жиналатын орын-Эндоспермде. Бидайдың , қарабидайдың отаны:Оңтүстік-Батысазиялық орталық Бидайдың аталығы-3 Бидайдың әрі тұқымы, әрі жемісі-Дәнегі. Бидайдың гүлшоғыры:күрделі масақ Бидайдың гүлшоғыры-Сыпыртқыгүл. Бидайдың дәнегінде қоректік заттар қорының жиналуы-Эндоспермде Бидайдың дәнегінің эндоспермасында хромосомалардың жиынтығы қандай болып келеді: Диплдоидты Бидайдың тозаңдануы қай кезеңде болады: Гүлі ашылмай жабық тұрғанда Бидайық тамырсабағының жоғарғы жағынан не көре аламыз: Қосалқы бүршігін Билолгиялық белсенді заттардың бірі, міндетті түрде тағаммен түсуі керек, олардың қайсысының жетіспеуі әр-түрлі ауру тудырады: Дәрумен Биогенез теориясының мәні: Тірінің тіріден пайда болу туралы теория Биогенетикалық заңның авторы-Ф.Мюллер мен Э.Геккель Биогеогрфияның негізін қалаған: Гумбольдт Биогеоценоз дегеніміз: Құрлық пен судың азды-көпті бөлімдерінде бірлесіп тіршілік ететін ағзалардың тобы Биогеоценоз туралы ғылымды енгізген ғалым: В.Н.Сухачев Биогеоценоз-Жер бетінің бір аймағында тірі ағзалар мен айналадағы орта арасындағы бірлестік. Биогеоценоз-тірі ағза мен орта бірлестігі Биология ғылымы нені зерттейді: Тірі ағзаны Биологиялық алға басу жетістіктерінің негізгі жолдары туралы ілімді анықтап зерттеуде үлкен үлес қосты: А.Н.Северцов Биологиялық әдіс ретінде қолданылатын жәндік: шаншарлар Биологиялық зат айналым қайсыларының арасындағы арақатынас: Топырақ, өсімдік, жануар, саңырауқұлақ, микроағзалар арасында. Биологиялық күрес әдісі: Зиянкестерді өзінің табиғи жауларымен жою Биологиялық мерзімнің ең ірі бөлігі: Заман Биологиялық объектілердің көмегімен адамға қажетті өнімдер өндіру-Биотехнология Биологиялық регресс дегеніміз: Дарақтар саны мен олардыңи жүйеленген топтары санының кері кетуімен аймақтың тарылуы Биологиялық ырғақты зерттейтін ғылым: Хронобиология Биосинтез дегеніміз: жай заттардың қосылып, ақуыз, май , көмірсу түзілуі Биосинтез процесі кезінде: жасушада жай заттардан органикалық күрделі заттар түзіледі Биосинтез процесінде не жүреді-Жасушада қарапайым заттардан күрделі органикалық заттардың түзілуі. Биосинтез-жай заттардың қосылып, ақуыз, май, көмірсудың түзілуі. Биосфера дегеніміз-Жер ғаламшарының тіршілік бар аймағы. Биосфера дегніміз: Тіршілік қабаты Биосфера жайындағы тұтас ілімнің негізін салды-И.В. Вернадский. Биосфера өзін - өзі реттейді-зат пен энергия айналымы болса Биосфера терминін алғаш енгізген австриялық биолог: Э.Зюсс Биосфера туралы ілімнің негізін салған ғалым-В.И. Вернадский Биосфера тіршілігін тұңғыш рет 1802 жылы енгізген-Ж.Б.Ламарк Биосфера энергияны- күннен алады. Биосферада атом энергиясын пайдаланғанда- радиоактивті сәулелер жинақталады. Биосфераны өзгертетін қуатты фактор-Адам. Биосфераның жаңа сапалық деңгейі-Ноосфера Биосфераның озон қабаты- Ультракүлгін сәулелерді сіңіреді. Биосфераның элементтік, құрылымдық, функционалды бірлігі болып есептеледі: Биоценоз Биотикалық факторларға жататын-Жыртқыштардың жемтігін аулап жеуі. Биотикалық факторлар-популяциядағы осбьтар арасындағы, табиғат бірлестігіндегі өзара әсері Биотикалық, экологиялық фактор: Жыртқыштық Биохимиялық құрам және тіршілік үдерістері: Физиологиялық өлшем Биоценоз теринін алғаш ұсынған ғалым: К. Мебиусс Биоценоздың өздігінен реттелуіне маңызы зор өте кең таралағн түрі. Жыртқыштық Бит зияны:бөртпе сүзек жұқтырушысы Биттердің ауыз мүшесі-Шаншып сорғыш. Биіктігі 60-метрге жететін балдыр:қоңыр балдыр Бкнақденелілердің 4 сатылы дамуы: Толық түрленіп даму Бластула-бір қабатты ұрық Бластулла жасушаларында хросмосома жиынтығы қанша: 2n Бластуллада қанша ұрық қабы болады: 1 Бойында фотосинтез жүретін ағзалар тобы-продуценттер Ботаника зерттейді-Өсімдіктерді Бөбек кезеңі-1 жасқа дейін Бөгде бөлшектерді сіңіріп қорыту процесін ашқан ғалым:Мечников Бөгет плтина салу жұмысы қандай факторға мысал: Антропогендік Бөлшектену кезінде ядролар қай жолмен бөлінеді: Митоз Бөрі басында жапырақтар жайылмай түрып, гүлдері пайда болатын өсімдіктер қалай тозаңданады: Желмен Бөрітпе сүзекті адамға таратушы паразит: Бит Будан ұрпақтың белгі-қасиеттерінің ата-анасынан артық болуы-Гетерозис. Будандастырудың қандай түрінде келесі ұрпақтар фенотипі бойынша 3: 1 қатынасында ажырайды: Дигибридті тәуелсіз Булттық құрттардың кірпікшелері бар дернәсілі: Трохафора Бунақделерді аулау құралына айналған жапырағы бар өсімдіктер өтеді: Сазда, батпақта Бунақдене арқылы айқас тозаңданатын өсімдік: Шай Бунақдене арқылы тозаңданатын өсімдіктер: Шие, лимон, шай Бунақдене класы өкілдерінде биологиялық прогресс белгілері білінеді, ол қайсы: Таралуының алуан түрлілігі, ортаға бейімделгіштігі Бунақдене қалай тыныс алады: Құрсағын біресе жиырып, бірде созылып .демтүтіктегі ауа жаңарады. Бунақдене қоректі құс:тауық Бунақдене қоректі құс-Қарлығаш Бунақденелердің дене бөліктері- бас,көкірек,құрсақ Бунақденелердің жұп аяқтарының саны: 3 жұп Бунақденелердің кеңінен таралу дәуірі-Кайнозой. Бунақденелі қоректі құстар-Қарлығаштар, үйректер. Бунақденелі қоректілер отрядына жататын сутқоректі : Кірпілер Бунақденелілер : Даражыныстылар Бунақденелілер арқылы айқас тозаңданатын өсімдік-Шие Бунақденелілер арқылы тозаңданатын өсімдік:шие,лимон,шай Бунақденелілер бүркеніш реңі жегеніміз не: Жануарлар түсінің қоршаған ортаға ұқсас болып келуі. Бунақденелілер класына жататын жәндіктер-Тарақандар Бунақденелілер қоректенеді:гүл шірнесімен Бунақденелілердегі қан айналу жүйесінің ерекшелігі: Қоректік затпен, ыдырау өнімдерін тасиды Бунақденелілердегі майлы денелердің қызметі:зәр шығару Бунақденелілерді аулау құрамына айналған жапырақ-Шықшылдық Бунақденелілерді зерттейтін ғылым: Энтомология Бунақденелілердің арғы тегі болатын жануарлар: Буылтық құрттар Бунақденелілердің аяғынын саны-3. Бунақденелілердің жүрегі:түтік тәрізді Бунақденелілердің зәр шығару жүйесі: Мальпигий түтікшесі Бунақденелілердің кең тараған дәуірі: Кайназой Бунақденелілердің қан айналу жүйесі: Ашық Бунақденелілердің қанаттарының құрылысы көбінесе жұп:екі Бунақденелілердің қанаты: Көкірегінде орналасқан Бунақденелілердің қанының атқаратын қызметі:оттегін тасымалдайды Бунақденелілердің қанының атқаратын қызметі-Қоректік заттарды тасымалдайды. Бунақденелілердің құрлықта дамитын дернәсілі-Нимфа. Бунақденелілердің төрт сатылы (жұмыртқа, дернәсіл, қуыршақ, имаго) дамуының аталуы-Толық түрленіп даму Бунақденелілердің тыныс алу мүшесі: Демтүтік Бунақденелілердің тыныс алуы-Құрсағын біресе жиырып, біресе созудың нәтижесінде демтүтіктегі ауа жаңарады. Бунақденелілермен қоректенетін өсімдік: Шыбынжұт Бунақденелілермен қоректенетін өсімдік-Шықшылдық Бунақденелілрдің ұшатын формалары қай дәуірде пайда болды: Палеозой Бунақталған тамырсабағы бар споралы өсімдік-Қырықбуын Буылтық құрттар немен тыныс алады: ылғалды жұқа терісі арқылы Буылтық құрттар типінің өкілі: Шұбалшаң Буылтық құрттарда қанның ағуын реттейді: Жүрекше Буылтық құрттарды едәуір белсенді қозғалысқа келтіретін:қан айналым,жүйке жүйелері Буылтық құрттардың ас қорыту жүйесінің басқа құрттардан қандай айырмашылығы бар: ас қорыту жүйесі келесі мүшелерден тұрады: Ауыз, жұтқыншақ, өңеш, жемсау, қарын, созылған ішек, аналь тесігі Буылтық құрттардың жалпақ және жұмыр құрттармен салыстырғанда зәр шығаруының қандай ерекшелігі бар: Зиянды сұйық өнімдер қуықтан имек түтікшелер арқылы ағзадан сыртқа шығарылады. Буылтық құрттардың жүйке жүйесінің құрылысы қандай: Жұтқыншақ маңы жүйке сақинасын және ұзына бойы жүйке тізбекшесін түзеді Буылтық құрттардың метанефридиясына зәр шығару жүйесінің қай мүшесі гомологты: Нефрондар Буылтыққұрттар типінің өкілі-Шұбалшаң. Буын аяқтылардың аяғы: 3-тен 5-ке дейін Буын аяқтылардың басқа кластарынан өрмекшітәрәздәлердің қандай айырмашылығы бар: Бас көкіректің ьолуы Буын аяқтылардың денесі немен қапталған: Хитинмен Буын дегеніміз не: жапырақ өсетін сабақ аймағы Буын сүйектерінің байланысу тәсілі қандай: Қозғалмалы байланыс Буынаяқтыларға жататын жәндіктер-Шаянтәрізділер. Буынаяқтылардың денесі: Аяқтары бунақты, денесі бунақталған Буынаяқтылардың жүйке жүйесі жүйкеден және: Құрсақ жүйке тізбегі және жұтқыншақ жүйке сақинасынан тұрады Буынаяқтылардың қайсысы жемін аулау үшін тор құрады: Өрмекшілер Буынаяқтылардың қайсысы қотыр ауруын түғызады: Қотыр қышыма кенесі Буынаяқтылардың қайсысында тіршілік әрекетінің нәтижесінде қандай еріген зиянды өнімдерді ағзадан бөліп шығаратын жасыл бездері бар: Шаяндарда Буынаяқтылардың тыныс алу мүшесі:өкпе,желбезек Буынаяқтылардың ішкі мүшелері қандай дене қуысында орналасқан: Аралас қуыс Буынның ауруы-Артроз Буынның бүгілу әрекетінің жүзеге асуы-бүгілдіргіш еттің жиырылуы жұмыс істеу дәрежесінің кемуі Буынның шығуы:сүйек бас тайғандаалғашқы прокариотты жасушалардың дамуы:4-кезең Буынның шығуы-Сүйек басы тайғанда Бұғылардың басқа тұяқты жануарлардан басты ерекшелігі: Тұяқтары жалпақ әрі тегіс болады Бұғылардың негізгі азығы-Кладония Бұғылардың негізгі азығы-Қыналар. Бұйыққан бүршігі болатын өсімдік: Гүлшетен Бұл бездің гормоны басқа эндокриндік бездердің жүмысын жақсартады, ол қай без: Гипофиз Бұл дәрумен жетіспесе адам бери-бери ауруына ұшырайды:В1 Бұл тұқымдас өсімдіктерінің гүлінің формуласы К3+3Ат3+3А1 осы өкілінің жемісін анықта: Жидек, қауашақ Бұландар қыста немен қоректенеді: Қар астында қалған шөптермен Бұлшық ет жұмысы оң әсер тигізеді: Түгел ағзаға Бұлшық ет жұмысы оң әсерін тигізеді-Түгел ағзаға Бұлшық ет жұмысы үшін қажетті энергия қайдан бөлінеді: Ас қортылу кезінде Бұлшық ет жұмысы үшін қажетті энергия қайдан бөлінеді-Органикалық заттар ыдырағанда Бұлшық ет қызметіне қарай бөлінеді-Жазылғыш, жиырылғыш Бұлшық ет пен жүйке жүйесінің жұмысына әсер етеді-В дәрумені. Бұлшық ет ұлпаларының қайсысы ішкі мүшелерінің құрамына енеді-Бірыңғай салалы бұлшық ет Бұлшық ет ұлпаларының топталуы-3 Бұлшық ет ұлпасының қасиеті-Қозу және жиырылу Бұлшық ет ұлпасының қасиеті-Тітіркенгіштік,жиырылғыш Бұлшық еттер сезгіш нейрондар арқылы қозуды өткізеді-Терідегі, бұлшық еттердегі, сіңірлердегі рецепторлардан орталық жүйке жүйесіне. Бұлшық еттердің қызметіне жатпайды-Жүйке серпіністерін өткізу Бұлшық еттің босаңсуын зерттеген ғалым: Павлов Бұлшықет жасушаларының пішіні-Ұзынша. Бұлшықет жұмысы оң әсерін тигізеді-Түгел ағзаға. Бұлшықет жұмысына қажетті энергияның босап шығуы-органикалық заттардың ыдырауынан Бұлшықет сүйекке ... байланысады-сіңір арқылы Бұлшықет ұлпаларының қайсысы ішкі мүшелерінің құрамына енеді: Біры ңғай салалы бұлшықет Бұлшықет ұлпасына тән қасиет-Қозғыш Бұлшықет ұлпасының қасиеті: Қозу және жиырылу Бұлшықет ұлпасының қасиеті: тітіркегіштік, жиырылғыш Бұлшықет ұлпасының қызметі:Жиырылғыштық Бұлшықеттердің ең басты физиологиялық қасиеті-Жиырлығыштық Бұлшықеттердің үйлесімді жиырылуын реттейді: мишық Бұлшықеттің жұмысына энергия көзі болып саналатын-органикалық заттар Бұлшықеттің сүйекке бекінуі ... арқылы- Сіңір Бұршақ гүлінің ең ірі жапырақшасы:желкен Бұршақ өсімдігі тұқымының қай бөлігінің салмағы үлкен: Тұқымжарнақ Бұршақ тұқымдас гүлінің екі бүйіріндегі екі күлте жапырақшасы аталады: Ескек Бұршақ тұқымдас өсімдіктерде түйнек бактерияларының әсерінен қандай өзгеріс болады: Тамыр жасушалары бөлінудің нәтижесінде мөлшерін ұлғайтады Бұршақ тұқымдас өсімдіктерде түйнекшелер қай жерде түзіледі: тамыр түктеріде Бұршақ тұқымдас өсімдіктердің гүлінің формуласы-Т(5)К3+(2)А(9)+1Ж1. Бұршақ тұқымдас өсімдіктердің негізгі ерекшелігі-Тамыр түкшелері. Бұршақ тұқымдас өсімдіктердің өкілі: Асбұршақ Бұршақ тұқымдас:жоңышқа Бұршақ тұқымдастардың түрлерінің саны-12000 Бұршақ тұқымдастарының гүлдері:шашақгүл Бұршақ тұқымдастарының тостағаншасы-5 біріккен Бұршақ тұқымдасы өсімдіктерінің құрамында не көп: Аққуыз Бұршақ тұқымдасына жатпайды-Қарақат Бұршақ тұқымдасындағы тұқымжарнағы топырақ астында қалып қоятындар- асбұршақ. Бұршақ тұқымдасының белгісі-Жемісі - бұршаққап. Бұршақ тұқымдасының гүліндегі аталық саны:10 Бұршақ тұқымдасының гүліндегі біріккен күлтелер: Қайықша Бұршақ тұқымдасының гүліндегі ең ірі күлте жапырақшасы аталады: Желкен Бұршақ тұқымдасының сәндік түрі-Қараған. Бұршақ тұқымдасының тостағаншасы:5біріккен Бұршақ тұқымының тегіс (А) және мұртшасының (S) гендері бір хромосомада орналасқан. АА SSх аа ss шағылымтырады, сонда F1 қандай болады: Тек қана доминантты Бұршақгүлділер тұқымдасында біріккен күлте жапырақшасын белгілеңіз-Қайықша. Бұршақгүлділердегі аталық саны-А(9)+1. Бұршаққап:Ішінде тұқымдары орналасқан, қос жақтауы бар жеміс. Бұршаққапты жемісті өсімдіктер:беде Бұршақтұқымдас өсімдіктер тіршілгінде түйнек бактерияларының маңызы қандай: Ауадағы боз азотты қабылдай сіңіру үшін Бұршақтұқымдас өсімдіктерге тән женмісті белгілеңіз: Бұршаққап Бұршақтұқымдас өсімдіктерге түйнек бактериялары қалай енеді: тамыр түктері арқылы Бұршақтұқымдас өсімдіктердің жемістеріне тән белгілері қандай: Екі жақтауы ашылатын құрғақ жеміс , тұқымдары жақтаудың ішкі жағына бекінеді, пісіп жетілген кеуіп ширатылады да, тұқымы шашылады Бұршақтұқымдастарға тән гүлшоғыр: Шашақ және шоқпарбас Бұршақтұқымдастарда қайықшаны қоршайтын аталық саны:9 Бұршақтың жемісі-Бұршаққап. Бұта болып өсетін ашық тұқымды өсімдік-Арша. Бұта тәрізді қыналар өсетін жері-Қарағайлы орман Бұтақтары көп болуы үшін: Өсу нүктесі кесіледі Бұталы раушан гүлді өсімдік: Итмұрын Бүйрек үсті бездерінің қыртыс қабатының зақымдалуынан болатын ауру-Аддисон Бүйрек үсті безінің ішкі қабатынан бөлінетін гормон-Адреналин Бүйрек арқылы ағатын қан көлемі ұлғайған кезде зәрдің түзілуі: көбейеді Бүйрек арқылы қан өтеді:5 минут сайын Бүйрек арқылы тәулігіне ағатын қан мөлшері-1500-1700. Бүйрек ауруларын емдейтін дәрігер-Уролог. Бүйрек ауруын зерттейтін ғылым саласы-урология Бүйрек жұмысына қауіпті-Алкоголь. Бүйрек қай жүйеге жатады-Зәр шығару жүйесіне. Бүйрек тәрізді:тайтұяқ,құсықшөп Бүйрек үсті бездің қыртыс қабатынан түзелетін гормон-Кортизон Бүйрек үсті безінің бөлетін гормоны: адреналин Бүйректегі қанайналым ерекшелігі : капсулада қан веналық қанға айналады Бүйректен әр 5 минут сайын ересек адамда сүзілетін қанның мөлшері-5л. Бүйректі тексеріп емдейтін дәрігер-уролог Бүйректің ең қауіпті ауруы-Нефрит. Бүйректің жұмысы қалай реттеледі: жүйке –гуморальды жолмен Бүйректің қабынуы:нефрит Бүйректің қызметі-Зат алмасудың соңғы өнімдерін шығару Бүйректің қызметінің бұзылуынан қанда несепнәрдің мөлшерінің шектен тыс көбеюі:уремия Бүйректің пішіні-Үрмебұршақ тәрізді. Бүйректің сыртқы қабаты:қыртыс қабат Бүйрекүсті бездерінің қыртыс қабатының әр түрлі аурудан және жарақаттануынан туатын ауру: Аддисон Бүкіл ағзаны әлсіретін өте кең таралған қауіпті таралған жұқпалы ауру: Тұмау Бүршік дегенміз не: Бастама өркен Бүршіктену жолымен көбейетін саңырауқұлақ: ашытқы Бүршіктер бөлінеді:жапырақты және бүршікті Бүршіктері ашылмаған тыныштықтағы бүршік: Бұйыққан бүршік Бүршіктің өсу нүктесі-түзуші ұлпа Бүршіктің ішкі құрылысы: Бастапқы сабақ, жапырақ, өсу нүктесі, қабыршақтар Бүтін жиекті:терек,қараған,жүгері,қияқ Былқылдақденелілер типіне жататын класс-Бауыраяқтылар Былқылдақденелілер типіне жататын класс-Қосжақтаулылар Былқылдақденелілер үккісінің қызметі-қорегін қырып жейді. Былқылдақденелілерде алғаш рет дамыған мүше: Бауыр Былқылдақденелілердің құрттардан құрылысы бойынша ерекшелігі неде: Денесі бақалшақпен қапталған, оның ішінде тері қатпаршақ-мантия орналасқан Былқылдақденелілердің құрылысының құрттардан ерекшелігі-Денесі бақалшақпен қапталған, оның ішінде тері қатпаршақ Былқылдақденелілердің сыртқы қаңқасы-Бақалшақ. Былқылдақденелілердің ішкі мүшесін қорғап тұратын қатпарлы қабаты: шапанша Былқылдақленелілер бақалшағында тіршілік етеді: Хамесифондар Біздің ғасырымызда балалардың өсуі мен дамуындағы ерекшелктеріенің бірі- акселерация, ол неден байқалады: Психикалық және дене дамуының шапшаңдауынан Біздің ең алға басқан ата тектеріміздің бірі-Неандерталдықтар. Біздің планетаның дамуына саналы адамның іс-әрекеті негізгі фактор болып тұрғандағы биосфераның даму сатысы қалай аталады: Ноосфера Бір жасушада …дейін ақуыздың түрі болады:1000-ға Бір аумақта, тарлу аймағының белгілі бөлігінде үнемі еркін шағылысатын және дәл сол түрдің өзге топтарынан азда-көпті оқшауланған дарақтар тобы: Популяция Бір бөлігі - жұтқыншақ, екіншісі - ішектің ортаңғы бөлігінен тұратын асқорыту мүшесі бар жәндік-Жалпақ құрттар. Бір гүлде аталық немесе аналық болса ол: Қос жынысты Бір гүлде аталық немесе аналық қана болса, ол-Дара жынысты Бір гүлдің аталық тозаңы сол гүлдің аналық аузына түсуі-Өздігінен тозандану Бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі-Айқас тозаңдану Бір жасушалы балдырларға қайсысы жатады: Хлорелла Бір жасушалы балдырлардың көбеюі қалай жүреді: Жынысты, жыныссыз Бір жасушалы жәндәкке жатпайды: Медуза Бір жасушалы жәндік-Амеба Бір жасушалы организм: Жасыл эвглена Бір жасушалы саңырауқұлақ: Түлкіжем Бір жасушалы талшықты балдыр: Хлмидоманада Бір жасушалы талшықтылар: Лейшмания, вольвокс Бір жасушалы, талшықсыз балдыр:Хлорелла Бір жасушалы, талшықты балдыр-Хламидомонада. Бір жасушалылардың түр саны:70 мың Бір зат бекініп, отырықшылық қалыпта тіршілік ететін ішекқуыстылар-Көпқармалауыштылар. Бір затқа бекініп, отырықшылықта тіршілік ететін ішекқуыстылар-Полиптер. Бір қабатты іші қуыс ұрық-бластула Бір орнында тұрақты қоныстайтын құстар-Отырықшы. Бір өсімдіктің бүршігін алып, екінші өсімдікке будандастыру-Телу Бір сүйекке бекитін бұлшықеттер-Шайнау бұлшықеттері Бір тәулікте бүйрек 1700 литр қан өткізеді. Ал жасөспірім дене салмағының 10%-ына тең қан өткізеді. Салмағы 50 кг жасөспірімнің бүйрегінен қанша рет қан өтеді: 34 Бір тәуліктегі ересек адамға қажетті майдың мөлшері-100 гр. Бір тәуліктегі ересек адамға қажетті майдың мөлшері-100-150гр. Бір тұқымбастамасы бар жатын- Шиеде Бір тұқымдас өсімдіктердің туыстығын білдіреді: Гүлінің,жемісінің құрылысындағы ортақ белгі Бір тұқымжарнағы бар өсімдік-Бидай Бір түбірлі тістер-Иттіс, күректіс. Бір түр дараларының екінші түр дараларына жемтік болуы-Жыртқыштық. Бір түр мен екінші түр дараларының бір-бірімен шағылыспайтынын көрсететін критерий-Генетикалық Бір түр мен екінші түрдің арасындағы күрес-Түраралық Бір түрге жататын өз алдына жеке оқшауланған даралар тобы-популяция. Бір түрге жататын өз алдына табиғатта жеке оқшауланған даралар тобы: Популяция Бір түрдің зат алмасу,көбею,тітіркену ұқсастығын сипаттайтын критерий-Физиологиялық Бір түрдің өздігінен ұрпақ қалдыра алатын дарақтар тобы: Популяция Бір ұялы тұқым саны біреу немесе бірнешеі құрғақ жеміс: Шомыр, шалқан Бір ұялы, тұқым саны біреу немесе бірнешеу болатын құрғақ жеміс-Бұршаққап Бір үйлі өсімдік-Жүгері Бір үйлі, қосжынысты мүк:Шымтезек мүгі Бір хромосоманың ішкі бөлігінің 180º-қа өзгеруін хромасомалық мутацияның мына түріне жатқызамыз: Инверсия Бір, үш, бес және көп ұялы, көп тұқымды құрғақ жемісті белгілеңіз: Қауашақ Бір-біріне ұқсас егіздер дамыған жасушаның саны-Бір. Бір-бірінен екі жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды ... шағылыстыру-Дигибридті. Бірге өмір сүрген түрдің біреуі пайда тауып, екіншісі мән бермейтін өзара қатынас: Серіктестік Біржасушалы жәндіктердің басым бөлігінің мекен ортасы-Су. Біржасушалы қарапайым жәндік амеба қандай органойды арқылы қозғалады-Жалғанаяқтар. Біржасушалы қарапайым жәндік амебаның қоректенуі-Асқорыту вакуолі. Біржасушалы қарапайым жәндік жасыл эвглена қандай органойды арқылы қозғалады-Талшықтары. Біржасушалы қарапайым жәндік-Жасыл эвглена. Біржасушалы қарапайым жәндіктерде зәршығару мүшесі-Жиырылғыш вакуольдер. Біржасушалы саңырауқұлақ-Ашытқы Біржасушалы талшықты балдыр-Хламидомонада Біржасушалылардың түр саны-70 мың Біркелкі тіршілік етуге көшкен кезде құрылымының қарапайымдана түсуі: паразиттік құрттарда Бірлестіктер мен экожүйелер арасындағы қарым-қатынастарды зерттейді: Синэкология Бірнеше белгілерінде айырмашылығы бар дараларды будандастыру:полигибридті Бірнеше жасушалардан тұратын жіңішке жіп тәрізді сыртқы қабық өсіндісі: Ризоид Біртүтас ағза ретінде қыналарға көбеюдің қай түрі тән: Вегетативті Бірүйлі өсімдік-қияр Бірүйлі өсімдікті белгілеңіз-Кәдімгі қарағай Бірүйлі, қосжынысты мүк: Шымтезек мүгі Бірінші ретті консументтер(тұтынушылар):өсімдікқоректі жануарлар Бірінші ретті құрылымды ағуыз молекуласында аминқышқылдары бір-бірімен қандай химиялық байланыстар арқылы байланысады: Пептидтік Бірінші реттік консументтер-Қоян Бірінші ұрпақ ағзаларының ата – анаға қарағанда түсімінің жоғары болуы-гетерозис Бітеу гүлдің тозаңдану жолы:өздігінен В1 витамині жетіспегенде кездесетін ауру-Бери-бери. В1” дәрумені-сүт, жұмыртқа, жемістерде. В12 витаминінің жетіспеуінен болатын ауру: Анемия В2 витамині:баланың өсіп дамуын тежеиді Вавилов мәдени өсімдіктердің жаңа сорттарын шығарған орталықтар саны:7 Вакуольдің атқаратын қызметі: Жасуша ішіндегі сұйықтық қысымын реттейді Вегетативті жасуша мен генеративті жасуша гүлдің қай бөлігіне кіреді: Тозаң түйіршіктеріне Вегетативті жолмен көбею:өсімді мүшелер арқылы Вегетативті жүйке жүйесі бөлінеді-2 бөлікке Вегетативті жүйке жүйесі рефлекстік доға үш байланыстан тұрады-Сезгіш, байланыстырғыш, қозғалтқыш Вегетативті жүйке жүйесінің қызметі ми қыртысының ... орналасқан-Маңдай бөліігі Вегетативті жүйке жүйесінің рефлекстік доғасы-Сезгіш, байланыстырғыш, қозғалтқыш Вегетативтік жүйке жүйесімен бірге ішкі мүшелердің қызметін басқаратын мүшелер: Ішкі секреция бездері Веноздық қаны бар артерия: Өкпелік Вестибула мүшесі орналасқан-Ішкі құлақта Вирус – латынша-У Вирус арқылы тарайтын ауру: Шешек Вирус терминін ғылымға енгізді: Д.И. Ивановский Вирус» терминін 1899 жылы ғылымға енгізді-М.В.Бейерник Вирустар туғызатын аурулардың тобы:ИТИС,тұмау,туберкулез,баспа Вирустың әрекеті күшейетін орта:Жасуша. Витаминді алғаш тапқан ғалым.Н.И. Лунин. Вольвокс шоғырының пішіні:Шар. Вольвокстың жасыл эвгленадан ерекшелігі:Шоғырланып тіршілік етуге бейімделген Г.Мендельдің бірінші заңы:Біркелкілік Г.Мендельдің екінші заңы:Белгінің ажырауы Г.Мендельдің үшінші заңы:Тәуелсіз тұқым қуалау Газ алмасудың өтетін жері:Өкпе көпіршігі. Газдан улану кезіндегі қауіпті іс-әрекет:газдың иісін кетіру үшін сіріңке жағу Гаметогенез бұл: гаметалардың пайда болуы Гастрит (асқазанның қабынуы)-асқазанның сілемейлі қабығының ауруы. Гаструла бұл:екі қабатты ұрық Гаструла дегеніміз: ұрық дамуының қос қабатты сатысы. Гемоглабин құрамына кіретін химиялық элемент:темір Гемоглобин дегеніміз:Күрделі ақуыз Гемоглобиннің негізгі ролі:Оттегін тасымалдау Гендердің аллельді жұбы генотипте әртүрлі гендермен көрсетілген болса, ондай ағза аталады:Ж: Гетерозиготалы Гендердің дрейфі дегеніміз не?Кішкене популяциядағы аллельдердің кездейсоқ бағытсыз өзгеру жиілігі. Гендердің хромасомаларда орналасатынын дәлелдеген:Т.Морган Генетикалық зерттеу әдістеріне жатпайтыны:биохимиялық. Генетикалық зерттеу әдістеріне жатпайтыны:салыстырмалы анатомиялық Генетикалық зерттеулер жүргізуге қолайлы жәндік:Дрозофила шыбыны. Генетикалық инженерияның тарихын тұңғыш ашқан ғалым: Е.Сирс Генетиканың негізін салушы:Г.Мендель Геннің кодтық бөлімінде неше нуклеотид бар, егер де соған қарап синтезделетін ақуыз 300 аминқышқылынан тұрса: 1000 Геннің өзгеруіне байланысты өзгергіштікті қалай атайды: Мутациялық Генотип - ата-анадан алынған гендер жиынтығы. Генотип – бұл:Барлық гендердің хромосомадағы диплоидты жиынтығы. Генотип және фенотип ұғымдарын қалыптастырды:В.Иогансен Генотип пен фенотип қандай будандастыруда 1׃2׃1 формуласы бойынша ажырайды: Моногибридті толық емес доминанттылықта Генотип пен фенотип ұғымы:Иогансен Генотипте бірдей доминанты немесе рецессивті гендермен көрсетілген болса, ондай ағза аталады: Гомозиготалы Генотиптің өзгеруіне байланысты мутацияның түрі: Геномдық, хромосомалық, гендік, цитоплазмалық Генотипінде бір геннің екі аллелі болатын ағзалар:Гетерозиготалы. Генотипінде тек бір іріктеме аллелі ғана болатын тіршілік иесі: Гомозиготалы Генотипіне байланыссыз өзгергіштік:модификациялық Гермафродит дегеніміз:Аналық және аталық бездері бір ағзада орналасқан дене. Гетеретрофты ағзалар:Тұтынушылар Гетерозиготалы ағзада бір ғана белгісі бойынша түзілетін жұп гаметасы:2 Гетерозиготалы ағзада екі жұп белгісі бойынша түзілетін жұп гаметасы:Ж:4 Гетерозиготалы генотип:Aa Гетерозис құбылысы бірінші ұрпақтан кейін қалай байқалады:Өшеді Гетерозистің биологиялық маңызы қандай: Бірінші ұрпақта гибридтің өміршең болуында Гиалоплазма-цитоплазманың түп негізі Гибридтердің бірінші ұрпақтарында байқалатын беогілерді қалай атайды: Доминантты Гибридтік бірінші ұрпақ түсімі өте жоғары және әр түрлі линияларда өзара будандастырып мол өнім алу:Гетерозис. Гигиена ғылымы нені зерттейді: Денсаулықты сақтау және қорғау Гидра ағзасына тән емес:мүшелер түзілуі Гидра денесі жасушаларының сыртқы қабаты: Эктодерма Гидра денесін қаптайтын жасуша:Жүйке. Гидра денесінде астың қорытылуы:дене қуысында Гидра денесінің қабаттары: екі Гидра жазда қалай көбейеді: Бүршіктену арқылы Гидра құрылысының басқа қарапайымдылардың құрылысынан қандай айырмашылығы бар: Денесі екі қабаттан тұрады, жасушалардың сыртқы және ішкі қабаты Гидра тыныс алады:Бүкіл денесі. Гидрада қорытылмаған қорек қалдығының шығарылуы:Аузы арқылы. Гидрадағы бүршіктенуі:жыныссыз көбеюі Гидраның аралық клеткаларының (жасушаларының) қызметі-денесінің зақымданған жерін қалпына келтіруге көмектеседі. Гидраның ас қортуы: Қуыстық, жасуша ішілік Гидраның асқорыту бұлшықет және безді жасушалары орналасқан қабат: Энтодерма Гидраның асқорыту және қозғалыс қызметін атқаратын қабаты:Энтодерма. Гидраның атпа жасушалары орналасқан:Эктодермада. Гидраның атпа жасушаларының көп шоғырланған жерлері:Эктодермасында Гидраның атпа жасушаларының шоғырланған жерлері: Аузы, қармалауыштарында Гидраның ауыз қуысының айналасындағы қармалауыштарының саны:5-8 Гидраның денесіне инемен әсер текенде тітіркенуге жауап беретін жасушалар: Тері-бұлшықет Гидраның жабын және қорғаныш атқаратын қабаты:Эктодерма. Гидраның жазылатын жіпшесі орналасқан жері:атпа жасушасында Гидраның жыныс жасушалары неден түзіледі: Аналық жасушалар-сыртқы, аталық-ішкі қабатта Гидраның жыныс жасушаларының түзілетін орны:эктодермада Гидраның жыныссыз жолмен көбеюі:Бүршіктену Гидраның жынысты жолмен көбеюі: Жаңбырлы жылы күндері. Гидраның жынысты жолмен көбеюі:қолайсыз жағдай туғанда Гидраның жынысты көбеюі:Күзде. Гидраның қармалауыштарының орналасқан жері:ауыз қуысының айналасында. Гидраның қозғалуы:Адымдап. Гидраның қозғалуы:бұлшық ет талшығына байланысты Гидраның қозғалыс қызметін атқаратын жасушалары:Тері-бұлшықет жасушалары. Гидраның қорғаныш және қорегін аулау қызметін атқаратын жасуша:Апта жасуша. Гидраның қорегі: майда су омыртқасыздарымен Гидраның қорегі:Ұсақ шаянтәрізділер,балық шабағы, бунақдене дернәсілі. Гидраның мекен ортасы:оттегіне бай өзен,көл тоғандар Гидраның орын ауыстырып қозғалуы: адымдап қозғалады Гидраның сыртқы қабаты: Эктодерма. Гидраның сыртқы қабатындағы қорегін ұстаушы жасушасы:Атпа. Гидраның тері-бұлшықет атпа жасушалар орналасқан қабат: Эктодерма Гидраның тіршілік ететін мекені-тұщы су. Гидраның шекаралық және қозғалыс қызметін атқаратын жасушалары: Тері-бұлшықет ет жасушалары Гидраның ішкі және сыртқы қабат аралығында болатын:тірек тақташасы Гидраның ішкі қабаты:Энтодерма Гидраның энтодермасында бар жасушалар: Асқорыту, бұлшықет Гидраның энтодермасындағы жасушалардың рөлі:асқорыту,сөл шығару Гидратектес жануарлар: Маржандар Гидросфераның ең терең жері:Мариан қазаншұңқыры Гиподерма қабаты: Сірқабықты астарлап жатады. Гиподинамия дегеніміз: Қозғалыстың аздығы Гипоталамус дегеніміз: Ішкі мүшелерді қадағалайтын аралық мидың бөлімі Гипоталамус:Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейді Гипофиз безінен неше түрлі гормон бөлінетіндігін белгілеңіз: 25 Гипофиз, бүйрекүсті бездері, қалқанша безі зақымданғанда:Ергежейлілік Гипофиздің артқы бөлігінен бөлінетін гармон әсер етеді:Жатырдың бұлшықеттінің жиырылуына Гирудин» деп аталатын ерекше зат бөліп шығаратын: Сүлік Гистон дегеніміз ол: Хромосомада құрылыс қызметін атқаратын ақуыз Гистондар кездеседі:жануарлар мен өсімдіктер жасушаларының ядросында Гликоген көп кездеседі:Бауыр мен бұлшықетте Гликоген өзінің табиғаты жағынан ... жатады: көмірсуға Гликолизден спирттік ашудың айырмашылығы: Глюкоза сүт қышқылына дейін ыдырайды Гликолиздің оттексіз ыдырауы: Анаэробты Гликолиздің оттекті ыдырауы кезінде түзіледі:2600 кДЖ. Гликолиздің оттекті ыдырауы: Аэробты Глюкоза көмірсуларына жатады:Моносахарид Глюкоза мен оттегінің ыдырау кезіндегі процесте глюкоза молекуласының АТФ формасында қанша энергия кдж түрінде бөлінеді: 2600 Глюкоза ыдырауының оттексіз сатысы: Гликолиз Глюкозаны сіңіру қай жерде өтеді: Ұлтабар ұшында және аш ішекте Глюкозаның қандағы тұрақты құрамын реттейтін гормон қай безден бөлінеді: Ұйқы безінен Глюкозаның оттекті және оттексіз ыдырау кезінде түзілген потенциалды энергия: 1520 кдж Гольджи жиынтығы 1898 жылы жүйке жпасушаларынан тапқан ғвлым: К.Гольджи Гольджи жиынтығының жасушада атқаратын қызметі:Биосинтез кезінде заттарды тасымалдау, өнімдерді жасушадан шығаруы. Гоместаз деп нені айтамыз: реттеу жүйелерінің әсерін қоштай отырып, табиғи жүйені динмикалық тепе-теңдігін саталуын айтамыз Гомозиготалы доминантты гендер:ААВВ Гомологиялық мүшелер:Жарғанаттың қанаты мен тышқанның алдынғы аяғы Гомологиялық хромосомалардың бір-біріне жақындауы:Коньюгация Гомологиялық хромосоманың мейоздық бөліну кезінде бір-бірімен тығыз жанасуы не деп аталады: Коньюгациялану Гомологты хромосомаларыдң бірігу процесі: Коньюгация Гомологтық хромосоманың конъюгациялануының жүретін фазасы:Мейоздық профазада. Гориланың адамға жақындық белгісі: Қол,бас, табан, жамбас құрылысы Гормон дегеніміз не:Биологиялық активті заттар Гормондар табиғаты жағынан:Ақуыз. Гормондардың белгісі мен қасиеттеріне жатпайтыны:Дене қуысына заттарын бөлуі. Гормондардың қаиетіне жатпайды: Гормондардың молекуласына тән емес белгі: процестерге тез әсер ету Грекше таяқша деген сөзді білдіреді: Бактерия Гренландия итбалығының теңізмысығынан негізгі айырмашылығы неде: Денесінің сыртын қалың үлбіргі жүн қаптайды Гуанинге комплементарлы нуклеотид:Цитозин. Гуморальды реттелу қалай жүреді: Биологиялық белсенді заттар –гормондар арқылы Гуморальды реттелудің жүйке жүйесі арқылы реттелуден айырмашылығы: Гормондар арқылы жүзеге асады Гуморальдық реттелу бағынышты:Жүйкелік реттелуге Гуморальдық реттелуде негізгі рөл атқаратын заттар:Гормондар Гуморальді реттелу дегеніміз не: Гормон арқылы реттелу Гүл бүршігінің жапырақ бүршігінен айырмашылығы: Гүлшанақтың болуымен Гүл дегеніміз: Қысқарған өркен Гүл жазығы теңдей бөлікке бөлінсе: Дұрыс гүл Гүл күлтесінің сыртын қаптайтын жапырақша:Тостағанша Гүл сағағының жоғарғы кеңейген жері:Гүлтабан Гүл формуласы Т5К1+2+(2)Ат9+1А1 қай өсімдікке тән: Жоңышқаға Гүл шығаратын мүше: Генратиывті бүршік Гүл шығаратын өркенде белгілі ретпен орналасатын ұсақ гүлдер тобы: Гүлшоғыр Гүл шығарып жемісберді: Гүлшанақ Гүлде тек аталығы немесе аналық қана болса:Дара жынысты Гүлдегі аналықтың төменгі кеңейген жері:Жатын (түйін) Гүлдердегі гүлсағақтарының ұзындығы әр түрлі болғанымен бір деңгейде орналасқан гүлшоғыры:Ж:Қалқанша Гүлдердің өте майда және айқын түсті болмауы, шірнеліктердің нашар дамуы, тозаңдарының өте көп, ұсақ, кебу болуы тозаңданудың қай түріне жатады: Жел арқылы тозаңдану Гүлдері сағақсыз бекінетін гүлшоғыр: Жай масақ Гүлді өсідіктердің тұүқымы жемістің ішінде жетілсе, бұл өсімдікті мынаған жатқызамыз: Жабықтұқымдыларға Гүлді өсімдіктерде жатынның қабырғаларынан пайда болады: Жемісқап Гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтану:Навашин Гүлді өсімдіктердің кластары:Екі. Гүлді өсімдіктердің көбеюі-тұқымымен. Гүлді өсімдіктердің көбінесе бұтақтанудың қай типі тән: Симподиалды Гүлді өсімдіктердің қосарлы ұрықтануын ашты:С. Навашин Гүлді өсімдіктердің суды буландыратын негізгі мүшесі:Жапырағы Гүлді өсімдіктердің тұқым бүршігінен пайда болатын түзіліс: Тұқым Гүлді өсімдіктердің ұрық қапшығының құрамына қандай құрылымдар кіреді: Генеративті жасуша Гүлді өсімдіктердің ұрықтанған орталық ұрық қапшығынан не дамида: Ұрық Гүлді өсімдіктердің ұрықтануына қанша спермия қатысады: 1 Гүлді өсімдіктердің ұрықтануына қатысатын спермий (аталық гаметалар) саны: Екеу. Гүлдің алуан түрлі тозаңдануына бейімделу процесін қай эволюциялық өзгеріс бағытына жатқызады: Идиоадаптация Гүлдің аналығы мен аталығы – гүлдің негізгі бөлімі. Гүлдің аталық жіпшелері ұзын, аналығының аузы үлпек қауырсынды өсімдіктің тозаңдануы: Жел арқылы Гүлдің барлық бөлімдері бекінетін гүлсағағының жоғары жағындағы кенейген жері: Гүлтабан Гүлдің барлық бөлімдері бекінетін жері қалай аталады: Гүлтабаны Гүлдің дал ортасында орналасқан: Аналық Гүлдің ең негізгі бөлігі: Аталық және аналық Гүлдің жабысқақ сұйықтық бөлетін жері: аналық аузы Гүлдің жеміс түзуге қатысатын негізгі бөлігін анықтаңыз: Аналық Гүлдің көбеюге қатысатын бөлім:Аналық пен аталық Гүлдің көбеюге қатысатын мүшесін белгілеңіз: Гүл сағағы Гүлдің қорғаныштық қызметін атқаратын бөлімі: Тостағанша жапырақшалар Гүлдің құрылысына кірмейтін мүше: Сабақ Гүлсағақ дегенімізне: Гүлдің сабаққа бектінетін жері Гүлсерігі дегеніміз: Тостағанша жапырақша мен күлте жапырақша Гүлсерігін түзеді: Тостағанша және күлте жапырақшалары Гүлсеріксіз гүлді өсімдікті анықтаңыз: Терек Гүлтабан дегеніміз -гүл сағағының кеңейген жері. Гүлшанақтың орналасуы:генеративті бүршікте Гүлшоғырдың биологиялық маңызы:Тозаңданып ұрықтануға. Гүлшоғырдың жеке гүлдері орталықтан таралатын сабаққа гүл сағақтарынсыз кезектесіп орналасатын гүлшоғыр: Жай масақ Гүлшоғырдың қай түрінде жуан және ұзын , ортақ осіне даражынысты гүлдері сағақсыз орналасады: Жолжелкеннің жай масағында Гүлшоғыры ең үлкен гүл:Күнбағыс Гүлшоғыры қысқарған әрі жалпақ жуан негізгі сабаққа ұсақ гүлдер орналасқан: Себет Гүлі гүлшоғырына жиналмай жеке дамитын өсімдік:көкнар Ғаламшарда жойылып біткен және қазіргі кезде кездесетін барлық жануарды белгілі тәртіпке сәйкестендіріп, ретке келтіру: Жүйелеу. Ғаламшарда тек бір орында ғана өмір сүретін ағзалар: Эндемик Ғаламшардағы, биофераның тіршілік иелерінде көбірек кездеседі:Сутегі, көміртегі, азот, оттегі Ғаламшарымызда орамжапырақгүлділер тұқымдасының түрлері:3000 Ғаламшарымызда тікентерілілердің саны:6000. Ғаламшарымызды тазалаушылар:Шіріту бактериялары Ғалым Н.И.Вавилов дәлелдеді: Мәдени өсімдіктердің шыққан орталығын Ғалымдар жануарларды жүйелеуге назар аударған ғасыр: Ү-ІҮ. Ғалымдар өсімдіктердің барлық түрін неге біріктіреді: Топқа Ғалымдар тіршіліктің пайда болуын кезеңге бөлуі.:5. Ғылыми аты « қант саңырауқұлағы»:Ашытқы Ғылыми, тарихи, мәдени және эстетикалық маңызы бар табиғат объектілері - табиғат ескерткіштері. Д дәрумені жетіспегенде пайда болатын ауру:мешел ДHК молекуласының комплементарлы тізбегі бір-бірімен жалғасатын химиялық байланыс:Сутекті. Дабыл жарғағынан кейін басталады, самай сүйегінің ішінде орналасқан: Ортаңғы құлақ Дайын органикалық затпен қоректенеді: Саңырауқұлақтар Дайын органикалық заттарды пайдаланатындар-консументтер. Дайын органикалық заттармен қоректенетін ағзалар:Гетеротрофтар. Далалық қырықбуында көбею қызметін мына өркен арқылы жүзеге асады: Көктемгі Далалық қырықбуында өсу қызметін атқаратын өркен: Жаздық Далалық қырықбуында фотосинтез процесі мына өркенде жүзеге асады: Жаздық Дальтоник еркектің ( рецессивті гнеі Х хромосомасында орналасқан.) қандай жағдайда қызы дальтоник болады: Әйелі сау, ал әкесі дальтоник Дам сезу мүшесі: Тіл Даму барысында уақытша паразиттік тіршілік ететін ұлу:тоспа ұлу Дара жарнақты өскінде ұрық тамыршасынан алдымен өседі: Қосалқы тамыр Дара жарнақты өсімдік:Бидай Дара жарнақты өсімдікке жататын:асбұршақ Даражарнақты өсімдік үшін қандай белгілер тән: Ұрығы бір тұқым жарнақты, шашақ тамыр жүйелі, жапырақ доғалы немесе сызықты жүйкелі, қарапайым гүлсерікті Даражарнақты өсімдік: Қарабидай Даражарнақты өсімдік: Қызғалдақ Даражарнақты тұқымда қорек жиналады: Эндосперм Даражарнақты тұқымның құрылысы: Қауызы, жаранғы, эндосперм, ұрық Даражарнақты шөптесін өсімдіктердің сабағы бұтақтанудың қай типіне жатады: Түптену Даражарнақтылар жататын астық тұқымдас дақыл: Қарабидай Даражарнақтылар класына жататын тұқымдас: Құртқашаш тұқымдасы Даражарнақтылар класына жататын астық тұқымдас өсімдік:Арпа. Даражарнақтылар класына жататын тұқымдас:Құртқашаш тұқымдасы Даражарнақтылар класының тұқымдасы: Астық Даражарнақтылар, шөптекті, көпжылдық өсімдіктер: Лалагүлділер тұқымдасы. Даражарнақтылардың белгісі: Шашақ тамыр жүйесі, қатар жүйкелі жапырақ, бір тұқымды жарнақ Дарақтар саны мен олардың жүйеленген топтары санының кемуі: Кері кету Дарақтар санының, жүйеленген сан алуандықтың артуы: алға басу Дарақтары ұзақ бірге өмір сүретін және үнемі будандасатын түрдің бір бөлігі: Популяция Даралар арасында бір-бірімен тығыз байланыста болатын түрлер тізбегі:Қоректік. Даралардың айналадағы әр түрлі күрделі орта жағдайларымен қарым-қатынасын Ч.Дарвин ... деп атады:тіршілік үшін күрес Даралардың құрылым деңгейін төмендетіп, биологиялық регреске әкеледі:Дегенерация Даун ауруымен ауыратын адамның жасушасында қанша хромосома болады: 47 Дәм сезу әсіресе жақсы дамыған жануарлар: Шөппен қоректенетін жануарларда Дәм сезу мүшесі:тіл Дәм сезу, иіс сезу аймағы:Маңдай бөлігінің ішкі жағында орналасады Дәм сезу, иіс сезу үлкен ми сыңарларының мына бөлігінде орналасқан: Маңдай бөлімінде Дәм сезіну нашарлайтын жұқпалы ауру:тұмау Дән қоректі құстар:Кептерлер, тауықтар. Дәнді дақылды өсімдіктер біріктірілген тұқымдас:Астық. Дәнек жемісті өсімдік: Күріш Дәнек жемістің басқа құрғақ жемістерден қандай айырмашылығы бар: Жемісі қабымен тұқым қауызы бірігіп кеткен біртұқымды құрғақ жеміс Дәнекер ұлпасының бір түрі:Сүйек Дәнекер ұлпасының негізгі қызметін көрсетіңіз: Сіңірлерді түзеді, ұлпаларға мықтылық қасиет береді, тірек қызметін атқарады Дәнектің едәуір бөлігі:Эндосперм Дәнқоректі құстарда өңештің соңғы бөлімі:Жемсау Дәнқоректі құстардың асқорыту жүйесіндегі ерекшелік:жемсауы болады Дәрумендер (витаминдер) ... түзілуіне қатысады:ферменттердің Дәрумендердің (витаминдердің) нашар сіңуінен болатын өзгеріс-Ақыл-есінің және денесінің қалыпты дамуын тежейді. Дәрігерлік мақсатқа қолданылатын буылтық құрт:Сүлік Дәрі-дәрмек алу үшін өсіретін саңырауқұлақ:пеницилл. Дегенерацияның нәтижесі:Құрттардың сезім мүшелері жойылуы Дезоксирибонуклеин қышқылының түзілуі:Ядрода Дельфиндер қорегін қалай іздеп табады?Ультрадыбыстардың көмегімен аулайды. Денатурация кезеңіндегі нәруыз:Қасиеті өзгереді Денатурация кезеңіндегі нәруыз:Өзгеріске ұшырайды Дене бұлшықеттерінің үйлесімді жиырылуын реттейтін орталық:Мишық Дене жабынының құрылысы ерекше, эпителий ұлпасында жасуша болмайды, оны тығыз түзіліс қаптайды:Сірқабық. Дене жамылғысын құрайтын ұлпа:Эпителий. Дене құрлысының ортақ белгісі бойынша жануарлардың бөлінуі:2. Дене пішіні кебіске ұқсайтын біржасушалы қарапайым жәндік:Кірпікшелі кебісше. Дене пішіні тұрақсыз жалғанаяқты қарапайым біржасушалы жәндік:Амеба. Дене пішіні тұрақты қарапайым жәндік:крпікшелі көбекше Дене пішіні ұршыққа ұқсас бір немесе одан да көп талшықтары бар біржасушалы қарапайым жәндіктерді атайды:Талшықтылар Дене сыртын көптеген кірпікше басқан жәндік:кірпішелі кебісше Дене температурасының бірқалыпты деңгейде сақталуы:жылуды реттеу қызметі Дене тұрқы 0,2 мм алдыңғы жағы доғал артқы жағы сүйір,дене пішіні тұрақты бірзасушалы қарапайым жәндік:Кірпікшелі кебісше. Дене тұрқы 15мк, екі ядросы, төрт жұп талшығы бар, адамның ішегінің жоғарғы бөлігінде қауіпті ауыру туғызатын талшықты паразит: Лямблия. Дене тұрқы 1мм жуық бақаның артқы ішегінде болатын паразит жәндік: Опалина. Денедегі барлық сүйектердің саны :200-ден астам Денедегі қанды жүрекке апаратын тамыр:Көктамыр Дененің алдыңғы бөлігінде қысқа мойынды басы, басында 4 дөңгелек сорғышы, дененің сыртын сірқабық қаптаған жәндік: Сиыр цепені. Дененің кеңістіктегі тепе-теңдігін сақтайтын мүше:ноцицептор Денесі бағана тәрізді,гүлге ұқсаитын ішекқуысты:актиния Денесі буылтықтарға бөлінбеген құрттар:Жұмыр құрттар Денесі буылтықтарға бөлінбеген, шұбалаңқы, цилиндр пішінді немесе ұршыққа ұқсас жәндіктер: Жұмыр құрттар. Денесі бір ғана жасушадан тұратын балдыр:Хламидомонада Денесі бір жасушадан тұратын микроскоп арқылы ғана көрінетін ағзалар: Қарапайымдар. Денесі екі қабатты жасушалардан құралған, бір ғана қуысты көпжасушалы жәндік: Гидра Денесі жұмыр және буылттықтардан құралған құрттар аталады: Буылтық құрттар Денесі жұмыр,созыңқы,бірнеше буылтықтардан құралған құрт:шұбалшаң Денесі кірпікшелермен қапталған, цитоплазмасында бір үлкен және бір кішкене-екі ядросы болатын:Кірпікшелікебісше Денесі қолшатырға ұқсайды:тамырауыз медуза Денесі созылыңқы тұрақты пішінді талшықты жәндік: жасыл эвглена Денесі хитинді жабынмен қапталған жәндік:Өзен шаяны. Денесін бірнеше бөлсе де,әр бөлігінен жаңа гидра пайда болу себебі:аралық жасушалардың тез өсе бастауынан Денесін кірпікшелер қаптаған :Ақ сұлама Денесінде бақалшағы бар біржасушалы қарапайым жәндік:Арцелла. Денесінде ұлпалары болмайтын және мүшелерге бөлінбейтін өсімді бөлік:Таллом Денесінде бір ғана қуыс және екі қабаттан тұратын көпжасушалы жәндік: Ішекқуыстылар. Денесінің түсі тез өзгерете алатын қабыршақтылар отрядының өкілі:Құбылғы Дентин тістің қатты заты- жатады:Кіреукенің астында Дені сау адамда қан қысымы сынап бағанасы бойынша:120/80 мм. Дені сау адамның қанында глюкозаның мөлшері:4, 6-6, 7 Дені сау ересек адам минутына ... рет тыныс алады:16-18 Дені сау ересек адамның дене температурасы :36,5+36,9 Дер кезінде емделмесе ажалға душар ететін ауру:Дизентерия амебасы. Дер кезінде емделмесе асқынып кететін ауру:Тері лейшманиозы. Дигибридті будандастырудағы F2 ұрпақта фенотипі төрт түрлі генотипті көрініс береді:9:3:3:1 Дигибридті будандастырудағы F2ұрпақта фенотипі төрт түрлі генотипті көрініс береді:9:3:3:1 Дизентерия амебасы қандай ауру туғызады:Қантышқақ Дизентерия амебасының кәдімгі амебадан айырмашылығы неде?Адамның ішегінде паразитті тіршілік етеді. Дизентерия ауруының қоздырғышы.Бактерия және қарапайымдылар. Дизентерия қоздырғышының сілемеилеп зақымдаитын мүшесі:тоқ ішек Дизентерия,іш сүзегі,тырысқақ,ішек ауруларын қоздыратын микробтар:ағзаны уландырады Дизентерияның тура мағынасы:Бұзу, ішек. Динозаврлар дәуірі» болып есептелетін заман: Мезозой. Диплоидты жиынтығы бар хромосома зиготада ... қалыптасады: ұрықтануда Диплоидты ядроның мейозды жолымен бөлінген кезде хромосомалардың қандай жиынтығы түзіледі?Гаплоидты. Диплоидты ядроның митозды жолымен бөлінген кезде хромосомалардың қандай жиынтығы түзіледі?Диплоидты. Диплоидтық ағзада неше аллельдік ген белгілері бар?2. Диплоирдты жиынтығы бар хромасома зиготада ,,,қалыптасады:ұрықтануда Дисахаридтерге жататын.Сахароза. Дифтерия (ішсүзек) ауруына қарсы егілетіні:емдік сарысу Дифтериямен ауырған адамға тез арада нені егу керек?Вакцинаны. ДНК құрамындағы нуклеотидтердің азот негіздері:Аденин, гуанин,цитозин, тимин. ДНК құрылымына кірмейтін нуклеотид:урацил. Днк молекуласына қатысты келтірілген дәлелдердің қайсысы дұрыс?ДНК-ның құрамына дезоксирибоза кіреді. ДНК- молекуласының екі еселенуі клетканың тіршілік циклының қай фазасында жүзеге асады?Профазада ДНК молекуласының құрамына кіретін.4 типті неуклеотид. ДНК нуклиетидтерінің бір бірінен айырмашылығы неде?Азотты негіздердің құрлысында. ДНК-молекуласы ядроның қандай затында болады?Хромосомаларда. ДНК-молекуласына тиісті келтірілген дәлелдердің қайсысы бұрыс емес?ДНК тек бір нуклеотидтен тұрады. ДНК-молекуласының бір генінің (кесіндісінің)информациясы неге сәйкес?Пептидтерге. ДНК-молекуласының комплементарлы тізбегі бір-бірімен қандай химиялық байланыспен жалғасады?Сутекті. ДНК-нуклиотидтердің құрамына қандай химиялық қосылыс кірмейді?Май қышқылы. ДНК-ның екі еселенуін зерттеген ғалымдар:М.Месильсон, Ф.Сталь ДНК-ның молекуласы бір тізбегінде нуклеотидтердің орналасу реті:А-Т-Ц-Т-Г-А-Ц-Т-Т.Осы тізбекке сәйкес келетін ДНК-ның екінші тізбегін анықта ңыз:Т-А-Г-А-Ц-Т-Г-А-А. ДНҚ құрамындағы нуклеотидтердің азот негіздері: Аденин, гуанин, цитозин, тимин ДНҚ молекуласының атқаратын қызметі:Тұқымқуалаушылық ақпараттарын тасымалдау. ДНҚ молекуласының құрамына кіретін:4 типті неуклеотид ДНҚ нуклеотидтерінің компоненттері: Азотты негіз, көмірсу дезоксирибоза фосфор қышқылының қалдығы. ДНҚ тізбегіндегі азотты негіз Аденинге қарама қарсы нуклеотид:Ж:тимин ДНҚ-молекуласында азотты негіздердің жетіспейтін түрі:Урацил. ДНҚ-ның қос тізбегінің моделі жасалып,қрылымы анықталды:Уотсон мен Крик Доғалы жүйкелі өсімдік:Інжугүл,жолжелкен,даражарнақтылар Долана ағашының түрін өзгерткен сабағының атауы:сояулар Долана тұқымдарының таралу жолы: Жануарлар. Дөңес жиекті:жалбыз Дриопитектердің адамнан айырмашылығы:төрт аяқпен жүрген, ми сауыты кішкене, еңбек құралы болмаған Дұрыс гүлдің дәл ортасында орналасқан бөлімін белгіле.Аналық. Дұрыс жауабын белгілеңіз.Тоспа ұлуы өкпе арқылы тыныс алады. Дұрыс қайнатылып,піспеген ет пен балық қай ауру себепшісі?Гельминтті ішқұрт ауруы. Дүние жүзінде тұңғыш рет арқар-меринос қойы шығарылған әдіс:алыстан будандастыру Дүниежүзілік әйгілі арқар-меринос алынған сұрыптау әдісі:түраралық будандастыру Дүниежүзілік генофондыны қорғау үшін сақтап қалуды қажет ететіндер - тұтас бірлестіктер және ондағы популяциялар. Дыбыс қаттылығы өлшенеді:дБ (децибел) Дыбыс тербелісін сезетін теңіз ішекқуыстылар.Медуза. Дыбысты сөз шығу үшін не қатысады.Дыбыс сіңірі,көмейүсті,дыбыс саңылауы. Дыбысты тітіркенуден не қозады?Құлақ иіріміндегі дыбыс сезгіш жасушалар. Егер адамның өкпесінің тіршілік сыйымдылығы қалыптағыдан 400 см3 төмен болса,онда өкпедегі газ алмасу.Төмендегені Егер аналықта 12 хромосома болғанда мейоздық бөліну кезеңінен соң жасушадағы хромосома жиынтығы:6 Егер асбұршағының тамырының жасушаларында 14 хромосома болса,онда эндоспермінде неше хромосома бар?42 Егер асбұршағының тамырының жасушаларында 14 хромосома болса,онда тозаң қабында неше хромосома бар? 7 Егер ашытқыны ұнға қосып қамыр илесе,сәлден соң қамыр дереу көтеріліп ашиды,мұны қалай түсіндіруге болады?Қантты спиртпен көмірқышқыл газына ыдыратады. Егер бүршікті кесетін болсақ,ішінен бастама сабақта орналасқан бастама гүлшанақты көруге болады.Бұл қандай бүршік?Генеративті бүршік. Егер көзге бөгде зат түссе:Қайнатылған жылы сумен жуу керек Егер қалқанша бездің қызметі балалық жаста төмендесе,онда қандай ауруға шалдықтырады?Кретинизм. Егер мишық жарақаттанса:Қозғалыс,тепе-теңдік,сөз бұзылады. Егер мына элемент жетіспесе ағаштың бұтақтары дамымайды:Азот Егер мына элемент жетіспесе өсімдіктің жапырақтары бозарып,өсуі өте баяулайды:Азот Егер өсімдік бойында су жеткілікті болса,онда лептестік. Түнде ашық,күндіз жабық. Егер өсімдікте фосфор жетіспесе Жемістің түзілуі бояулайды Егер тұқым тіршілігін жойса- Топырағы тығыз, ауа, су, қоректiк зат жетiспегені. Егер ұрпағында фенотип 3:1 қатынаста кездессе, онда ата-аналары туралы не айтуға болады?Бір ген арқылы гетерозиготалы. Егер ұрпағында фенотип 9:3:3:1 қатынасына кездессе,онда ата-аналары туралы не айтуға болады?А және В гендері арқылы дигетерозиготалы Егер ұрпақта мынадай ажырау болса:1ААВВ 2АаВВ 1ааВВ,онда ата-аналарына қандай қасиеттер тән.(АаВВ) Егер центромера хромосоманың ұшында орналасса,онда хромосоманың бұл типі былай аталады:Телоцентрлі. Егерде адамның жыныстық хромосомасының жиынтығы ХХҮ болса,онда адам қай жынысты болады?Дұрыс жауап жоқ. Егерде дальтонизм тасымалдайтын гетерезиготалы әйелдің және көру қабілеттігі жақсы еркектің некесінен қандай ұрпақты күтуге болады?Белгі жыныспен тізбектелген және рецесивті.Барлығының көру қабілеттігі кәдімгідей. Егу арқылы қалыптасатын иммунитет Жасанды Ежелгі адамдардың ғылыми атауы:Архантроп Ежелгі заманның атауы:Архей Ежелгі өмір заманы:Палеозой Екпе күріштің дәнегіндегі нәруыздың мөлшері 9-12 % Екі ағзаның пайдалы селбесуі:Симбиоз Екі бүйректің салмағы қанша?300г Екі дара (особь) қатысатын көбею: жынысты Екі жақты симетриялы, үш қабатты, көп жасушалы жәндік:Жалпақ құрттар. Екі жақты симметриялы,үшқабатты көпжасушалы жәндіктер:Құрттар Екі жұп қарама –қарсы белгілері бойынша будандастыру:Дигибридті Екі жұп мұртшасы бар (ұзын және қысқа) жәндік:шаян. Екі жылдық өсімдік қайсысы Шалғам Екі мәрте Еңбек ері,Мемлекеттік сыйлықтың иегері Ы.Жақаев әр гектардан қанша күріш алды?174 ц Екі немесе бірнеше аллельді емес доминантты гендердің бірін- бірі толықтырып жаңа белгіні жарыққа шығаруы аталады:Комплементі Екі талшығы бар біржасушалы жасыл балдыр:Хламидомонада Екі талшықты бір жасушалы жасыл балдыр Хламидомонада Екі тұқым жарнағы бар өсімдіктер.Қос жарнақтылар. Екі тұқым жарнағы бар:Асбұршақ,қарбыз Екі үйлі өсімдік:Қарасора Екі ядролы, қолайсыз кезде «циста» түзе алатын жәндік: кірпікшелі Екі ядросы бар қарапайым жәндік: Кірпікшелі кебісше Екіжылдық өсімдік:Сәбіз. Екіжылдық өсімдік:Үрмебұршақ Екінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады?Етқоректі жануарлар Екінші реттік консумент:Қасқыр Екінші реттік несеп түзелу кезінде,қанға қайта келетін заттар:Тұздар Екінші реттілер деп аталатын жәндіктер.Тікентерілілер Екінші спермия ұрықтану нәтижесінде зиготадағы өзгерістер: триплоидты жиынтығы бар жасуша қалыптасуы Екіүйлі өсімдік:Аталық және аналық гүлдері әр түрлі өсімдікте орналасқан өсімдік Еліктің аталығы:Күлміз Еліміздегі кесірткенің ең үлкен түрі:Келес Еліміздің тарихындағы ең қайғылы парақтардың бірі:Семей. Еменді орман өсімдіктерінің ішінен жоғары ярустыларға жататындар Жөке ағашы, емен Ему,жұтыну,түшкіру,көзді жыпылықтату мидың мына бөлігінде орналасқан Сопақша ми Емізік тамыры бар паразит өсімдік:арамсояу Ең алғаш жасушаны ашқан:Р.Гук Ең ауыр ұшатын құс Альбатрос Ең бай экожүйе:Тропиктік орман экожүйесі Ең жас балықтар тобы:Сүйекті Ең жоғары сатыдағы омыртқалы жануарлар:Сүтқоректілер класы Ең жіңішке қантамырлар.Капилляр Ең көп ұрықшашатын балық.Треска Ең көрнекті трасформист:Ж.Б.Ламарк Ең қарапайым рефлекс:Медиатор. Ең құнды тюлендік тері деп қайсысының терісі саналады?Гренландия итбалығының Ең маңызды органикалық тыңайтқыш - Көң Ең ұзақ мерзімге созылған заман Архей Ең ұзын асқорту мүшесі Аш ішек Ең ұсақ қан тамыры:Капилляр (қылтамыр) Ең ірі артерия қантамыры:Қолқа Ең ірі балдырлар қандай балдырлар?Қоңыр балдырлар Ең ірі гүлшоғыры бар гүл:пальма Ең ірі жүйеле:патшалық Ең ірі күлтежапырақшасы бар өсімдік: Бұршақ. Ең ірі систематикалық бірлік Патшалық Ең ірі систематикалық топ:бөлім Ер адамдардан бөлінетін жыныстық гормоны Андрогендер Ер адамның жыныс безінен бөлінетін гормон:Тестостерон Ергежейлікке қандай бездің гормоны әсер етеді.Гипофиздің гормоны Ергежейліліктің даму себебі: қосалқы без (гипофиз) гормонының жетіспеуінен. Ерекше жарық сүйгіш мәдени өсімдік:қызанақ Ерекше ұшпа заттар фитонциттер бөлінетін өсімдіктер:Пияз,сарымсақ Ересек таспақұрттың негізгі иесі Адам Ересек ағзаның жеке мүшелері қалыптасатын саты:нейрула Ересек адамға қарағанда баланың туғанға дейінгі қанайналымы неліктен басқаша болады?Өкпесі қызмет атқармсағындықтан,газ алмасу плацента арқылы жүзеге асады,ал жүрегінде қарынша аралық перде әлі қалыптаспайды Ересек адамда гипофиздің қызметі күшейсе: Денесінің кейбір бөліктерінің сәйкестігі бұзылады Ересек адамдарда жүректің минутына соғуы: 70-75 рет. Ересек адамның 1 мм3 қанында эритроциттердің саны қаншаны құрайды?4-5 млн Ересек адамның дене салмағының қанша көлемін қан алады? 6-8 % Ересек адамның жүрегінің салмағы 250-300 г Ересек адамның ми сауытының сүйектері қалай байланысады?Қозғалмай берік байланысады Ересек адамның омыртқа жотасы иіледі:төрт жерде Ересек адамның тістерінің саны 28-32 Ересек кененің жүретін аяғының саны: 4 жұп. Ересек қосмекенділердің тыныс алу мүшесі:Өкпе мен тері Еркін қозғалуды, тепе-теңдікті қамтамасыз етеді:Иілімдер. Еркін тіршілік ететін ішекқуысты жәндік:Медуза Ерлердің көмейінің ұзындығы: 44 мм. Ерте егілетін мәдени өсімдік (1-4С) Арпа,бидай,сұлы,шалқан,пияз,сәбіз. Ерте көктемде егілетін тұқым-сұлы. Ертедегі адамдар аңдардың мінез-қылығын байқай жүріп,олардың кейбіреуін қолға үйретті,алғаш рет үйретілгені:Мысықтар Ертедегі өсімдіктердің қазба қалдықтарын зерттейтін ғылым:палеоботаника Ерінгүлділер тұқымдастарының гүлінің формуласы Т(5)К(2+3)А4Ж(2) Ерінгүлділер тұқымдасына жататын өсімдікті көрсет:Сәлбен Ескек аяқтылар отрядына жататындар:Морждар, тюленьдер Ескекаяқтылар отрядына жататын аңдар тіршілігінің басым көпшілігін суда өткізеді,қалай ойлайсыздар олар қай кезде,қандай себептермен жағаға шығады?Күнге жылыну үшін. Ескекаяқтылар отрядына жататындар Теңіз мысығы,морж Ескекаяқтыларға отрядына жатады:Түлен Ескі жасушалардың жаңарып отыруының себебі: Көбею. Есте сақтау байланысты:Үлкен ми сыңары қыртысы қызметіне Есте сақтаудың төмендеуі немесе бұзылуы:Амнезия Есту аймағы:Самай бөлігінде орналасады Есту анализаторларының бөліктері:3 Есту мен тепе - теңдік мүшелері:Шытырмандар Есту мүшесі тұрады:3 бөліктен Есту мүшесі:Құлақ Есту мүшесінің қандай бөлігі дененің кеңістіктегі орнын анықтайды.Доға қуыстары Есту мүшесінің қандай қуысы сұйықтықпен толтырылған?Ішкі құлақта Есту мүшесінің толтырылған сұйықтық қуысы:Ішкі құлақ. Есту мүшесінің ұлулы денесі орналасады:Ішкі құлақта Есту орталығы ми қыртысының:Самай бөлігінде орналасады Есту сүйектеріне қандай сүйектер жатады?Балғашық,төс,үзеңгі. Естімей қалушылық:ішкі құлақ рецепторларының және есту орталығының зақымдануынан Естің қалыптасу кездеріне жатпайды:Редупликация Етпен қоректенетін жыртқыштардың ішегінің дене тұрқынан ұзындығы:4-5 есе. Етпен қоректенетін сүтқоректілер:Ит,Қасқыр Етпен қоректентін жыртқыштардың асқорыту жүйесінің жалпы көлемі, шағын ішегінің ұзындығы:4-5 есе. Етті бағытта өсірілетін тауық қолтұқымдары:Плимутрок Еуропеоидтық нәсілге жататын түпкілікті тұрғындардың отаны -Еуропа. Еуропеоидтік нәсілдерге тән емес белгілер: Жақ сүйектері шығыңқы, бет пішіні жалпақ, кең маңдайлы Еуропеоидтік нәсілдердің белгілері:Бет пішіні сопақша, қыр мұрынды Ехиднаның үйректұмсықтан қандай айырмашылығы бар?Жұмыртқа салады,басып шығармай,құрсағында болатын қалтасына салып жүреді. егер мына элемент жетіспесе өсімдік жапырақтары бозарып,өсуі өте баяулайды:азот Ж.Б.Ламарк түрлердің алуан түрлілігін және олардың қоршаған орта жағдайларына бейімдеушілігін немен түсіндірген?Қоршаған ортаға байланысты әртүрлі өзгерістер болып тұрады. Ж.Б.Ламарктің пікірі бойынша,эволюцияның ең негізгі қозғаушы күші:Ағзалардың ең бір жоғары сатыға көтеріле дами түсуі,жаттығуға байланысты. Жабайы өсімдіктер:Өз дігінен өсіп-өнетін өсімдік Жабайы өсімдіктерге жатады Табиғатта өздігінен өсетіндер Жабайы өсімдіктердің пайдалы түрлері ашуға еңбегін сіңірген ғалым Н.И.Вавилов Жабайы шомырдың гүлінің формуласы:Т2+2К4А2+4(Ж2) Жабық тұқымдас өсімдіктердің пайда болған дәуірі Мезозой Жабық тұқымды өсімдіктердің көбею мүшесі:Гүл. Жабық тұқымды өсімдіктердің тұқымы жетілетін орны:Тұқымы жемістің ішінде жетіледі. Жабық тұқымдылардың жақын ата тегі қандай өсімдіктер болған?Ежелгі жалаңаштұқымдылар Жабық тұқымдылардың қанша түрі бар екенін белгіле 250,000-дай Жабықтұқымды өсімдіктерге тән қасиет:жеміс пен тұқым береді Жабықтұқымды өсімдіктердің басқа өсімдіктерден айырмашылығы Тұқымы бар жеміс түзейді Жабықтұқымдылар мезозой эрасының қай дәуірінде пайда болды?Триас Жабықтұқымдыларға жататын:таңқурай Жабықтұқымдыларда аналық өскіншесі не?Ұрық қапшығы Жабықтұқымдылардың жер бетіне таралуының себебі:автотрофтыларға жататындығында және тұқымдары жемістермен қорғалғандығында Жабықтұқымдылардың негізгі белгісі Тамыр,өркен,гүл,тұқымды жеміс Жабықтұқымдылардың тұқымының эндосперм бөлігі неден құралады?Орталық жасуша+спермия Жабын ұлпасының түрлері:борпылдақ, тығыз, безді, кірпікшелі Жадыдан ақпараттарды өңдеуге, сақтауға қатысады: Нейрондар. Жазда жас балауса күйінде пайдаланатын орамжапырақ:Ерте пісетін Жаздық және күздік іріктемелері болады:Бидай. Жаздық өркеннің қызметі:Өсу Жазу кезінде жарықтың түсу бағыты- Сол жақтан. Жай гүлсерікті өсімдіктер:Қызылша Жай гүлсерікті өсімдікті анықта:Қызғалдақ Жай жапырақты раушангүлділер:Алма, алмұрт,өрік. Жай масақ:жолжелкен,сүйсін Жай шатыр:пияз,адамтамыр,наурызшешек,ақшұнақ Жай шатырлы өсімдік Адамтамыр Жайқалып өскен бидайдың арасынан масақшалары қап-қара болып көмірленіп кеткендей ерекшеленген бидай өсімдіктерін көруге болады,бұл қандай көрініс?Бұл паразит саңырауқұлақтың споралары.. Жақ сүйектеріндегі ұяларға орналасқан тістер қандай жануарларға тән?Сүтқоректілерге Жақауызды омыртқалыларға жатпайды.Минога Жақаяқтары бар ұлу:сегізаяқ Жақсүйектері-мүйізденген тұмсық тістері болмайды:Құстарда Жақсы зерттелген феромондар :Бунақденелілер Жақыннанкөргіштік кезінде кескін түседі:Торлы қабықтың алдына Жалаңаштұқымдылар көбейеді: Тұқыммен Жалаңаштұқымдыларға жатады:арша Жалаңаштұқымдыларға жататындар Кипарис,секвойя,тиіс Жалаңаштұқымдыларда тұқымбүрдің ішінде не түзеледі?Микроспоралар Жалаңаштұқымдылардың споралы өсімдіктерден айырмашылығы Тұқыммен көбеюі Жалаңаштұқымдылардың ұрықтануында неше спермий қатысады?Екеу Жалбызтікеннен алынған тұнба ем болатын ауру:Қақырық түсіруге Жалған түбіртектің (улы) кәдімгі түбіртектен айырмашылығы:Түбіртегінде белдеуше болмайды, қалпақшасының асты сарғылт жасылдау. Жалған түлкіжем саңырауқұлағын (улы) түлкіжемнен (жеуге жарамды) қалай ажыратуға болады?Қалпақшасының үсті біртегіс,қызғылт-сары түсті,қалпақшасын бөлгенде ақ шырын ағады. Жалпақ бұлшық еттер:кеудеде Жалпақ еттер орналасады:Баста Жалпақ құрттар типінің қатарынан дара жынысты түрін белгіленіз:Қаншыл сорғыш (айырдене) Жалпақ құрттар типінің ішқуыстылардан айырмашылығы:Эктодерма,энтодерма,мезодерма 3 қабатты болуы Жалпақ құрттарға жаңа пайда болған жүйе:Зәр шығару Жалпақ құрттарға қандай белгілер тән? Паренхима Жалпақ құрттарға қандай қозғалыс типі тәні?Кірпікшелер арқылы Жалпақ құрттарға тән белгілер:тұйықталып біткен асқорыту жүйесі. Жалпақ құрттарға тән жүйке жүйесінің типі:Шашыранды- түйінді Жалпақ құрттарда ішекқуыстылардан қандай ерекшелігі бар? 3 Қабатты эктодерма эптодерма және мезодермасы бар Жалпақ құрттардың арғы тегінде пайда болған аралық қабаттың атауы-мезодерма. Жалпақ құрттардың қанайналым жүйесі:жоқ Жалпақ құрттардың ішіндегі құрылысы едәуір күрделісі- кірпікшелі құрттар. Жалпақ сүйектер:Жауырын Жалпақтабандылықтың алдын алу:өкшесі бар аяқ киім кию Жалпақтабандылықтың пайда болу себебі:тар аяқ киім кигендіктен Жамбас қуысында орналасқан құты тәрізді ұрық дамитын жер:жатыр Жамбас қуысындағы тік ішектің алдыңғы жағында орналасқан бұлшықетті мүше:Қуық Жамбастың бір-бірімен тұтасып кеткен сүйектерінің саны:3 Жан Батис Ламарк еңбектерінің мәні қандай?Тірі ағзаларды жүйелеу Жан Батист Ламарк еңбектерінің мәні:Тірі материяның қарапайымнан күрделене беретіндігін мазмұндау. Жанама тамыр өсіп шығады:Негізгі тамырдың жан-жағынан. Жануар ағзасындағы ұлпалар саны: 4 Жануар жасушасындағы көмірсудың мөлшері:1-5%. Жануар крахмалы:Көмірсулар. Жануар қаңқасының адам қаңқасынан айырмашылығы немен байланысады?Тік жүру еңбек етуімен Жануар мен адамның жоғары дәрежелі жүйке қызметінің айырмашылығы бар,ол мынаған байланысты:Адамда сөйлеу және ойлау қабілеті бар. Жануар мен өсімдіктердің маусымдық өзгерістерге ұшырауының негізгі себебі ? Күн ұзақтылығы Жануардағы жоғары дәрежелі жүйке жүйесінің мінез-құлық физиологиялық негізін қалаушы ғалым:И.П.Павлов Жануарлар ағзасына тән қоректену:Дайын органикалық заттармен қоректенеді Жануарлар ағзасындағы ұлпалар саны:4 Жануарлар арсындағы аралық форма:Археоптерикс Жануарлар әлемін жүйелеудің негізін қалаушы ғалым:Карл Линней Жануарлар әлемін зерттейтін ғылым.Зоология Жануарлар дүниесінің ең дамыған отряды:приматтар Жануарлар дүниесінің тарихи дамуындағы ең жоғарғы топ:Желілер Жануарлар дүниесінің тармағы:2. Жануарлар жасушаларында АТФ-тің синтезделуі:Митохондрияларда Жануарлар жасушаларының қандай органоидтарында АТФ синтезделеді ? Митозондрияларда және лизосомаларда Жануарлар жасушасында болмайтын органоид:Пластид Жануарлар жасушасындағы жарғақшасы:Өте жұқа Жануарлар жасушасының плазмалық жарғақшасы мынадай заттардан тұрады:май мен нәруыздардан Жануарлар мен адамның жасушасында жоқ органоид:Хлоропластар. Жануарлар мен өсімдіктер арасында өтпелі форма бар екенін алғаш ұсынушылардың бірі:Аристотель Жануарлар мен өсімдіктердің ортақ арғы тегі қай ағзалар:Балдырлар Жануарлар селекциясында депрессияға ұшырататын әдістер:Жақын, туыстар арасындағы сұрыптау. Жануарлар селекциясындағы негізгі әдіс:туыстық,алыстан будандастыру,туыстық емес Жануарлар,бунақденелілер арқылы таралатын тұқымдардың құрлысының ерекшелігі:Тұқымның сыртында тікенектері болады Жануарларда мүшелер жүйесі пайда болды:Протерозой. Жануарлардағы шартсыз тітіркендіргіш бұл:тамақ Жануарларды ерекшелігіне сәйкес топтастыру:Жүйелеу Жануарларды жүйелеудің негізін қалаушы:К.Линней Жануарларды жіктеу барысындағы ең жоғарғы деңгей:Жануарлар дүниесі. Жануарларды жіктеу:Түр-туыс-тұқымдас-отряд-класс-тип-жанурлар дүниесі Жануарларды жіктеудегі ең төменгі деңгей:Түр. Жануарларды тіршілік ортасына байланысты жіктеген ғалым: Аристотель. Жануарларды тіршілік ортасына жіктеген ғалым:Гиппократ. Жануарлардың дене пішіні мен түсі қоршаған ортаның заттарымен сәйкес келетін бейімделушілік:Жасырынғыш. Жануарлардың қай белгілері филогенетикалық болып саналады:Бластула сатысы Жануарлардың қай тобы сүтқоректілердің ата тегі болып саналады?Аңтісті кесірткелер. Жануарлардың қайсысы жұптаяқтылар отрядына жатады:Зебра Жануарлардың қайсысы кемірушілер отрядына жатады:Ақ қоян Жануарлардың қайсысы тақтұяқтардың отрядына жатады?Жылқы тапир Жануарлардың қайсысында көкірек қуысы бар?Кесірткеде Жануарлардың қайсысының иық белдеуінде бұғана сүйегі болмайды?Итте Жануарлардың қозғалыс үйлесімділігі мен тепе-теңдігің басқаратын мидың бөлігі:мишық Жануарлардың қолдан шығарылған түрі:Қолтұқым. Жануарлардың құрлыққа шығу дәуірі:Палеозой. Жануарлардың құрлысындағы қай өзгерісті ароморфозға жатқызуға болмайд?Мұртша құрлысындағы өзгеріс Жануарлардың мезодермасының пайда болуын қандай эволюциялық бағытқа жатқызуға болады?Ароморфоз Жануарлардың мына аталған қай мүшелері басқа мүшелерге қарағанда ұқсас емес?Кесірткенің алдыңғы аяғы Жануарлардың мына аталған қай мүшелері басқа мүшелерге қарағанда гомологты емес?Құйрық Жануарлардың мінез-қылығы мен адам мінез-қылығының оның сапасымен ойлауының ең күрделі көріністерінің мидың рефлекторлық қызметімен байланыс туралы орыс физиологтарының қайсысы бірінші ұсынды?И.П.Павлов Жануарлардың өлекселері мен өсімдік қалдықтарында мекендейтін бактериялар:Сапрофитті бактериялар Жануарлардың өсімдіктен негізгі айырмашылығы:Гетеротрофтылығы мен автотрофтылығы Жануарлардың өсімдіктерден айырмашылығы неде?Фотосинтез процесі жүрмейді,дайын органикалық заттармен қоректенеді Жаңа түрлер немесе түршелердің географиялық немесе экологиялық жағдайда түзілу үдерісі:Микроэволюция. Жаңа түрлердің түзілуі:Дивергенция Жаңа түршелер таксондарының қалыптасу үдересі:Макроэволюция Жаңа іріктемелер,гибридтер шығару әдістерін зерттейтін ғылым:селекция Жапалақтектестерге жатады:үкі Жапырағы доғалы жүйкелі өсімдік:жолжелкен Жапырағы жетілмеген:Сексеуіл жүзігінде Жапырағы мен бүршігі бар бұтақтанбаған жас сабақ:Өркен Жапырағы мен тұқымы демікпеге,құрыспа ауруларға дәрі ретінде пайданылатын өсімдік:Меңдуана Жапырақ бүршігінде болмайды:Гүлшанақ Жапырақ жүйкелері құралады:Өткізгіш және тірек ұлпалардан Жапырақ қалемшелері арқылы көбейеді:бегония Жапырақ қолтығында орналасқан бүршік:Жанама Жапырақ қынаға жататын түрін белгілеңіз:Алтын-сары түсті ксантория Жапырақ негізін кеңейтіп қынап түзетін тұқымдас:астық тұқымдастар Жапырақ пен сабақтың дамуына,тірек ұлпасының жетілуіне қажетті элемент:Калий Жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері:Гүл сабағы Жапырақ тақтасы қауырсын тәрізді бірнеше қайтара тілімделген өсімдік:қырықжапырақ Жапырақ тақтасы қауырсын тәрізді бірнеше қайтара тілімделген споралы өсімдіктің атауы:Қырықжапырақ. Жапырақ тақтасын сабақпен жалғастырады:Сағақ. Жапырақ тақтасының негізі ұзарып өсіп,сағақтың орнына түтік тәрізді қусырылып орналасуы:Қынап Жапырақ тақтасының пішіні бүйрек тәрізді өсімдік:Құсықшөп Жапырақ тақтасының пішіні жебе тәрізді өсімдік:Шырмауық Жапырақ тақтасының пішіні ине тәрізді:Қарағай Жапырақ түктері тікенекке айналған өсімдік:Итмұрын Жапырақ шығармайтынкөп жылдық жер асты өрнек:Тамырсабақ Жапыраққа жүйке арқылы өтеді:Су,менирал Жапыраққа күн сәулесі түскенде, хлоропластар ауадан сіңіреді:Көмірқышқыл газы Жапырақта көмірқышқыл газы мен су қосылғанда түзілді:Оттегі Жапырақта көмірқышқыл газы мен су қосылғанда түзіледі:глюкоза Жапырақта күн энергиясының қатысуымен болатын құбылыс:Фотосинтез Жапырақта қанттыңкрахмалға айналу процесі өтеді:Хлоропласта Жапырақта органикалық зат түзілу үшін қажетті бейорганикалық заттар: Көмірқышқыл газы, су, жарық. Жапырақта органикалық зат түзілу үшін не қажет?Көмірқышқыл газы,су,минералды тұздар,жарық Жапырақта түзілген органикалық заттарды жер асты мүшесіне жеткізетін ұлпа:Өткізгіш Жапырақтардың доға,қатар жүйкеленуі:дара жарнақтыларға тән Жапырақтардың түтікше-өткізгіш шоғын қалай деп атайды:Жүйке Жапырақтары арқылы көбейетін бөлме өсімдігі:Бегония Жапырақтары бунақденелілердіаулау құралына арналған өсімдік:Шыбынжұт Жапырақтары жетілмей қалған өсімдік:Сексеуіл Жапырақтары ине тәрізді өсімдіктер:Қылқан жапырақтылар Жапырақтары кезектесіп орналасатын өсімдік:терек Жапырақтары қалай орналасқан өсімдіктерде лептестік екі жағында болады:Ұзыннан Жапырақтары мұртшаға айналған өсімдік:Асбұршақ Жапырақтары параллель жүйкелі өсімдік:астық тұқымдастар Жапырақтары тікенектерге айналған өсімдік:Кактус Жапырақтарын жылда түсіретін ашық тұқымды өсімдік: Балқарағай. Жапырақтың доға,қатар жүйкеленуі:Дара Жапырақтың жұмсақ бөлігін құрайтын бағаналы және борпылдақ ұлпасы ұлпалардың қай тобына жатады:Негізгі Жапырақтың жұмсақ бөлігін құрайтын жасыл ұлпа ... жатады:негізгі ұлпаға Жапырақтың жүйкеленуі дегеніміз:өткізгіш шоқтардың жапырақта орналасуы Жапырақтың кеңейген бөлімі:Тақтасы Жапырақтың күзгі түсі:жасуша шырынына байланысты Жапырақтың қай ұлпаларында устьице кездеседі:Эпидермада Жапырақтың қандай жасушасында крахмал түзіледі?Жасуша аралықтарында Жапырақтың негізгі ұлпасы:Бағаналы және борпылдақ Жапырақтың сабаққа бекінетін жіңішке бөлігі:Сағағы Жапырақтың сабаққа орналасқан жері:Жапырақ қолтығы Жапырақтың түсуінің себебі неде?Температураның төмендеуі және күннің қысқаруы Жапырақтың үстіңгі өңінің астында орналасады?Бағаналы жасушалар Жара және қос жапырақтыларға тән ортақ белгілерді көрсетіңіз: Интеркалярлы мерисистема Жараның жазылуы, сүйектің бітіп кетуі ненің есебінен жүреді:Жасушалардың көбеюі Жаратылыс деңгейінің барлығына тән қасиет:Даму Жарғаққанттыларға жататыны:Шаншар Жарғаққанттыларды басқа бунақденелілерден қалай ажыратады:Кеміргіш және жалағыш ауыз мүшелерінің болуы Жарқанат түнде ұшқанда айналаны қалай бағдарлайды?Ультрадыбыстарды қабылдайтын есту мүшесі арқылы жарнақтыларға тән Жарық қабылдайтын жасушалардың орналасуы:Тор қабықша ішіндегі таяқшалар. Жарық микроскобы неше рет ұлғайтып көрсетеді?100000 рет Жарық реакциясы кезінде пайда болатын қандай заттар көмірқышқыл газы фиксациясы үшін өте қажет?АТФ және сутегі катионы (Н+) Жарық сүйгіш өсімдік:Қарағай. Жарық, температура,ылғалдылық,топырақтың ахуалы,сулы ортасының қасиеттері,өлі табиғат факторларының жиынтығы:Абиоздық Жарықта жасыл өсімдіктер тәрізді, ал қараңғыда жануарлар тәрізді қоректенетін қарапайымдар:Жасыл эвглен Жарықта органикалық заттар қай ұлпаларда түзіледі?Жапырақ жұмсағының барлық жасушаларында (негізгі ұлпада) Жарықты шағылыстыру қасиетін көретін заттың қашықтығына байланысты өзгертіп отыратын бөлік:Көз бұршағы Жас адамның сүйегінің өсуін реттейтін:Гипофиз Жас бездері жатады:Сыртқы секрециялық. Жас ғалым А. Уоллес пен Ч. Дарвиннің тұжырымы:табиғи сұрыпталу жүреді Жас өркеннің сыртқы қабаты:Өң. Жас сабақтардың сыртын қаптайды:Өң Жас сәбилерде Д витаминінің жетіспеуінен болатын ауру-Рахит(мешел) Жас ұрпақтары пілде дамып сыртқа шығатын жануар- ШҰБАЛШАҢ Жасаушаның бейорганикалық заттары -Су және минералды тұздар Жасөспірім ұлдарда сперма бөліну неше жастан басталады -14 жастан Жасөспірімдер мен балалардың аш ішегінде тіршілік ететін құрттар-ҮШКІРҚҰРТ Жасөспірімдерге темекі шегу мен спирттік ішімдік ішу қандай зиян келтіреді -ақыл ойын дене дамуын кешеуілдетеді Жасөспірімдердің беті мен арқасына уақытша безеудің пайда болатынын қалай түсіндіруге болады -Тері бездерінің секрециясы күшейіп қабыныды Жасөспірімдердің өсіп дамуы үшін және дені сау, күшті, батыл, рухани байлығы мол адам болып тәрбиеленуі үшін не қажет -Барлығы жеткілікті нәрлі тағамнан басқа спортпен шұғылдану Жасөспірімдік кезең:11-12 жас. Жасунық асқорыту мүшелерінің қай бөлімінде ыдырайды -Тоқ ішекте Жасунық табиғаты жағынан:көмірсу Жасуша ядросындағы тұқым қуалау қасиетін анықтайтын органоид -Хромосома Жасуша бөліктерін зақымдаудан қорғайды -Жасуша қабықшасы Жасуша бөлінер кезде жойылып, басқа кезде қайта түзілетін, нуклеин қышқылы синтезіне қатысатын денешікті ата -Ядрошықтар Жасуша дегеніміз: Ағзаның ең кіші бөлшегі. Жасуша заттардың тасымалдануына, қажетсіз соңғы өнімдердің жасушадан шығарылуына қатысатын оргоноидты көрсет -Гольджи жиынтығы Жасуша заттарының ішінде ақуыздардың мөлшері (%) қандай?10%-20 %. Жасуша заттарының ішінде ақуыздың мөлшері -20% Жасуша қабықшалары қалың, мықты, тірек қызметін атқарушы ұлпа -Жабын ұлпасы Жасуша қабықшасын түзуге қатысты элемент -Фосфор Жасуша қабықшасының жұқарған жері:Саңылау Жасуша қабықшасының қызметі -Зат алмасу Жасуша қартайған кезде оның тіршілігін жояды:лизосома Жасуша құрамына кіретін органикалық қосылыстар:липид, көмірсу, нәруыз Жасуша құрамында су қанша мөлшерде болады -80 % Жасуша құрамындағы майлардың мөлшері:5-10%. Жасуша құрамындағы су мөлшері:70%- 80 %. Жасуша құрамының ішінде органиқалық емес заттардың мөлшері қандай -1% Жасуша құрылысы бірдей және талшықтары болатын жәндіктер:Эвглена,вольвокс. Жасуша мен қоршаған орта арасындағы зат айналымын қамтамасыз ететін:Плазмалық жарғақша Жасуша орталығының негізін құраушы:Центроильдар. Жасуша рибосомасында түзілетін заттар- Ақуыздар (нәруыздар). Жасуша серіктері-Нейронды қоршап орналасқан жасушалар. Жасуша теориясының негізін қалаған ғалым: Т.Шван мен М.Шлейд. Жасуша цикілінің бөлінуі кезінде иетерфазада қандай процес өтеді -ДНҚ синтезделеді Жасуша шырынында болады -Су, қант, тұз Жасуша ішінде ақуыздардың мөлшері:10%-20% Жасуша ішінде тіршілік ететін паразит:Вирус Жасуша ішіндегі сұйықтықтың қысымын реттейді:вакуоль Жасуша ішіндегі сұйықтықтың қысымын реттейтін бөлігі:Вакуоль Жасуша ядросының қызметі:жасушаның бөлінуіне қатысады Жасуша ядрошығының қызметі:рибосомаларды синтездейдi. Жасушаға белгілі пішін және мықтылық қасиет береді:Қабықша Жасушаға түскен бөгде заттарды ерітетін органоидты көрсетіңіз -Лизосома Жасушада ақуыздың атқармайтын қызметі:еріту Жасушада әрі фермент, әрі гормон, әрі құрылыс материал:ақуыз Жасушада біртіндеп пайда болатын шырын: Вакуоль Жасушада біртіндеп үлкейетін шырынды органоид:Вакуоль Жасушада ең көбі … Оттек Жасушада заттардың түзілу, ыдырау процестері: Зат алмасу. Жасушада қажетсіз улы заттарды ерітеді:лизосома Жасушада қайсысы зақымданғанда тұқым қуалаушылық бұзылады -хромосома Жасушада органикалық қышқылдар,дәрумендер,қанттар жиналатын орын:вакуоль Жасушада өте көп мөлшерде кездесетін:оттек Жасушада рибосомалар синтездейтін заттар:Нәруыздар. Жасушада тұқым қуалаушылықтың бұзылуы ... құрылымына байланысты -хромосоманың Жасушада фотосинтез процесіне қатысатын:Хлоропластар. Жасушада хромосома қайда орналасқан -Ядрода Жасушада шырынға толы куыс:вакуоль Жасушадағы бейорганикалық қосылыстар:Су, тұздар. Жасушадағы 1 г май ыдырағанда бөлінетін энергия:38,9 КДж Жасушадағы ақуыз түрлері-1 000-ға тарта Жасушадағы бейорганикалық зат-Су,тұздар Жасушадағы вакуоль- Жасуша шырынына толы Жасушадағы диссимиляция кезінде 12 моль СО2 түзіледі, ал АТФ-ның қанша молі түзіледі: -38 моль АТФ Жасушадағы ДНК молекуласының екі еселенуі митоздық бөлінуде … жүзеге асады:Интерфазада. Жасушадағы көмірсудің ролі қандай -Энергетикалық Жасушадағы көпіршік, түтікше тәрізді органоид:Гольджи жиынтығы Жасушадағы майдың түзілу жері:Тегіс эндоплазмалық торда. Жасушадағы органикалық қосылыстар:Нәруыздар, май Жасушадағы судың мөлшері:70-80% Жасушадағы хромосомалар санының өзгеруіне байланысты болатын өзгергіштік -Геномдық мутация Жасушадағы энергетикалық алмасудың қай кезеңінде полимерлер мономерлерге дейін ыдырайды- Дайындық кезеңінде Жасушадағы энергия стансасы:Митохондриялар. Жасушадағы ядро ашылды:Броун Жасушалар бір-бірімен … арқылы байланысады:жасушааралық заттар Жасушалар қанның құрамына кірмейді:Нейрондар Жасушалар өте ірі, қоректік қоры жиналатын ... ұлпа:Қор жинаушы Жасушалардағы хромосома санының азаймай бөлінуі -Митоз Жасушалардағы хромосомалар санының өзгеруіне байланысты болатын өзгергіштік:Геномдық мутация. Жасушаларды энергиямен қамтамасыз етеді:Митохондрия Жасушалардың бөлінуге әзірлігі:Интерфазада. Жасушалардың қай бөлінуі кезінде хромосомалар саны азайады- Мейоз Жасушалардың құрылысы мен қызметін зерттейтін ғылым:Цитология Жасушалары жас ұдайы бөлінетін ұлпа -Түзуші Жасушалары қатты, қиыршықты:Тірек Жасушалары өте ірі ,қоректік қоры жиналатын ұлпа:қор жинаушы Жасушаларына ядро,цитоплазма,рибосомалар,вакуольдер және жасуша қабықшасына хитин тән ағзалар-Саңырауқұлақтар Жасушаларының қабығы қалың, вакуолінде желімтік, созылғыш заттары бар ұлпа -Су жинаушы Жасушаларының қабырғалыры жұқа, жасушааралықтары кең, хлоропластары кең ұлпа- Фотосинтездеуші Жасушалық деңгейге жататындар:Жасушалар, ұлпалар. Жасушалық құрылыс қандай ағзаға тән -Барлық өсімдіктерге Жасушаны зерттейтін ғылым-цитология Жасушаны алғаш көрген ғалым:Р.Гук Жасушаны қоректік заттармен қамтамасыз ететін: -Қан мен лимфа Жасушаны триплоидты деп атайды, егер онда ... : әр типтің үш хромосомасы болса. Жасушаны триплоидты деп атайды, егер онда -Әр типтің үш хромосомасы болса Жасушаны энергиямен қамтамасыз ететін реакциялар жиынтығы:катаболизм (энергетикалық алмасу). Жасушаның бейорганикалық заты:Тұз Жасушаның құрамындағы органикалық зат: Нуклеин қышқылы Жасушаның «энергетикалық станциясы»:Митохондриялар. Жасушаның 80% массасын құрайтын зат -Су Жасушаның айналадағы құбылысқа жауабы:тітіркенгіштік Жасушаның барлық органоидтарының орны:Цитоплазма. Жасушаның бейорганикалық қосылыстарына жататындар-Су. Жасушаның бөлінуге дайындық кезеңі -Интерфаза Жасушаның бөлінуі кезінде ең негізгі қызмет атқаратын органоид -Жасуша орталығы Жасушаның бөлінуі нәтижесінде -хромосома саны азаяды, х-р саны сақталады Жасушаның дұрыс бөлінуіне жауапты органоид -Гольджи жиынтығы Жасушаның жұмыс күйі:Тітіркендіргіштік. Жасушаның көбеюіне қатысады:Ядро Жасушаның күрделі бөлінуі:митоз. Жасушаның қай компоненті ақуыздың биосинтезіне қатысады-Хромосома Жасушаның қай органоидында ақуыз түзіледі -Рибосомада Жасушаның қай органоидында жарғақшалары бар -Жасуша кірпікшелерінде Жасушаның қай органоидында жарғақшалары жоқ-Пластидтерде Жасушаның қай органоидының өзінің жеке генетикалық ақпараты бар -митохондрияның Жасушаның қандай компоненті фотосинтез процесіне тікелей қатысады -Пластидтер Жасушаның қандай тіршілік фазасында бөліну ұршығы пайда болады -Профазада Жасушаның құрамына жатпайды -Ұлпа Жасушаның құрамында хромосомалары бар негізгі бөлігі:Ядро. Жасушаның құрлысы мен қызметін зерттейтін ғылым -Цитология Жасушаның митоздық бөлінуінің дайындық кезеңі:интерфаза Жасушаның мөлдір, қоймалжың заты:Цитоплазма Жасушаның негізгі құрылымдық компоненті, зат алмасу барысында қорғаныштық қызмет атқаратын о-д Сыртқы жасуша мембранасы Жасушаның негізгі құрылыс материалы болатын органикалық зат -Ақуыз Жасушаның өсуі мен дамуы байланысты қасиеті:Биосинтез. Жасушаның реттеуші орталығын белгіле -Ядро Жасушаның сыртын қаптайды -МЕМБРАНА Жасушаның сыртын қаптайды,май мен нәруызды заттардан түзілген:плазмалық жарғақша Жасушаның тыныс алуы – бұл: -Органикалық заттардың тотығуы, энергия бөліне отырып Жасушаның тіршілігіне қажетті энергияның пайда болуы:Органикалық заттар қарапайым заттарға ыдырағанда. Жасушаның фагацитозына көбірек бейімді -Лейкоциттер Жасушаның хромосомасы қайда орналасқан -Ядрода Жасушаның іркілдек сұйықтығы:Цитоплазма. Жасушаның ішіндегі қоймалжың сұйықтық- ЦИТОПЛАЗМА Жасушасы жоқ өте ұсақ ағзалық зат:Вирус Жасушасыз ағзалардың денесі қандай құрылымнан тұрады -Ақуызды қабықшамен қапталған нуклеин қышқылына Жасушасыз құрылысты ағзаға жататындар: Вирустар. Жасушасыз тірлік құрлымы-Вируста Жасушасына су жинаушы ұлпа-Негізгі Жасушасында хлоропластар бар қарапайым жәндік: Дизентерия амебасы. Жасушасында хлоропластар бар қарапайым жәндік:вольвокс Жасыл балдыр-Спирогира Жасыл мен қызыл түсті ажырата алмауы аталады: Дальтонизм Жасыл мүк мына тәсілмен көбейеді -Жынысты жыныссыз Жасыл мүктерде болмайтын мүше:тамыр Жасыл мүктің құрылысы:сабағы,жіңішке жапырақтары мен ризоидтары болады Жасыл мүктің топырақтан минералды заттарды сіңіретін мүшесі:Ризоидтары. Жасыл түсті көпқылтанды құрт: нереида Жасыл түсті тегіс қабықты ас бұршағының генотипін анықта (А тұқымы сары, а тұқымы жасыл түсті, В-тегіс қабықты В-тұқымы бұдыр қабықты)- ааВв Жасыл эвглена денесіндегі жасыл тақташалар:хлоропластар Жасыл эвглена жарықты қалай сезеді:көзшесімен Жасыл эвглена қозғалады:Талшықтары Жасыл эвгленаның жататын тобы -Суда жүзіп жүретін планктондық топ Жасыл эвгленаның көбеюі:Жыныссыз ұзыннан тік бөліну арқылы. Жасыл эвгленаның кірпікшелі кебісшеден айырмашылығы:жарықсезгіш көздің болуы Жасыл эвгленаның кірпікшелі-кебісшеден айырмашылығы -Гетеротрофты жолмен қоректенуі Жасыл эвгленаның қоректенуі:Фотосинтез Жасыл эвгленаның пішіні -Сопақша пішінді Жатаған бидайықтың көбеюі:Тамырсабақ арқылы Жатаған сабақты өсімдік -Асқабақ жатады:терофиттер Жаттығудың әсері пайдалы:бүкіл организмге Жатынның тұқым бүршігінен дамиды -Тұқым Жатырдың түтіктері:көп Жауын құрттар қайда тіршілік етеді -Топырақтарда ін қазып Жауынқұрттың денесіндегі қылтанының атқаратын қызыметі:Денені орнықты ұстау. Жауынқұрттың корегі -шіріген өсімдік қалдықтары Жауынқұрттың қан айналым жүйесі: Арқа құрсақ қантамырлары мен «жүрекше». Жауыннан қорғану үшін айбар шегіп құтылу тәсілі-Қауіп төндіруші рең Жауырынды қай сүйек тобына жатқызады -Жалпақ Жәндіктермен қоректінетін сүтқоректі: Кірпі. Жебе тәрізді:шырмауық Жеке ағзалар мен популяцияларға сан алуан сыртқы орта факторының әсерін зерттейтін экология бөлімі:аутаэкология Жеке адамның іс-әрекетін жинақтап сақтау және оны қайта ми арқылы елестетіп айту:Ес Жеке бір популяцияға біріккен даралардың арасында өзара жүріп жататын ең негізгі факторлары -Еркін будандасуы Жеке гүлдері орталықтан таралатын сабаққа гүл сағақтары арқылы кезектесіп орналасатын гүлшоғыр-Шашақ Жеке организмдердің тіршілігін табиғи ортамен байланыстырып зерттейтін-Аутэкология Жеке түрлердің өз ата-тектерінің белгілеріне қайта оралуы -Атавизм Жекелеген түрді бір популяцияға біріктіретін негізгі фактор: Жекелеген түрдің бір-бірімен еркін шағылысуы. Жекеленген түрдің кемуі, ареалдың тарылуы, түрлер мен түр тармағының популяцияда азаюы эволюцияның қандай бағытына жатады -Биологиялық регресс Жекеленген түрлерде доминантты мутация қандай жағдайда байқалмайды-Рецессивтік белгісі бойынша гомозиготалы Жел арқылы айқас тозаңданатын өсімдік -Жүгері, қарасора Жел арқылы айқас тозаңданатын өсімдік-Қарабидай Жел арқылы таралатын өсімдіктер -Бақбақ Жел арқылы таралатын тұқымдарының құрылысының ерекшелігі -Майда, жеңіл, құрғақ Желбезек арқылы тыныс алатын жәндік: Өзен шаяны. Желбезек: тыныс алу мүшесі Желмен тозаңданатын өсімдіктердің гүлдері: ұсақ, жеңіл, құрғақ тозаңды. Желілерге қандай дене қуысы тән -Екінші реттік Желілердің барлық өкілдері үшін ортақ белгі -Желінің болуы Желілілер типіне жатпайтын класс:шаянтәрізділер Желілілер-Дене қуысы бар, үш қабатты, екі жақты симметриялы жоғарғы сатыдағы жануарлар Желінің қызметі-Ішкі қаңқа Жемтамырлы өсімдік -Сәбіз Жемін аулау үшін тор құратын буынаяқтылар:Өрмекшілер. Жемін түнде аулайтын жыртқыш құс-Үкі Жеміс бермейтін өсімдік-р бөлімі -Ашық тұқымды өсімдік Жеміс дамитын орын: аналық жатынында Жеміс қабы мен тұқымы бір-бірімен бітісіп кеткен бір тұқымды құрғақ жеміс:Бидай Жеміс пен тұқым дамитын мүше -Гүл Жеміс серігі тұқыммен бірікпеген құрғақ жеміс -Тұқымша Жеміске қайсысы жатады -Алмұрт Жемістер пайда болу:Мезозой. Жемістері құс арқылы таралатын өсімдік:шетен Жемісті денесі көпжылдық болып есептелетін саңырауқұлақтар -Ағашқұлақтар Жемістің жетіледі -Жатында Жемістің сыртқы қабатында эфир майы көп өсімдікті белгілеңіз -Апельсин, мандарин Жемістің түзілуі -Аналық түйінінде Жемісі бұршаққапты өсімідік:соя Жемісі жел арқылы таралатын өсімдік:Бақбақ Жемісі жел арқылы таралатын-үйеңкі. Жемісі қауашақ қайсысында -Сасық меңдуана, жауқазын, темекі Жемісі тұқымша өсімдік- Түймедағы. Жер асты жер үсті мүшелері тегіс үсіп не қурап қалатын бір жылдық өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жатады -Терофиттер Жер астында тіршілік етеді -Соқыртышқан Жер атмосферасына оттегін жинауда үлкен роль атқарған:цианобактериялар Жер бетінде жабық тұқымдардың басым болуына олардың қандай ерекшеліктері мүмкіндік береді -Гүлі мен жемісінің болуы және тұқымының жемістің ішінде дамуы. Алуан түрлілігі – шөптесін, бұта ағаш Жер бетінде органикалық зат түзеді:продуценттер Жер бетінде ө-р синтездейтін бастапқы органикалық зат – Глюкоза Жер бетінде өсетін барлық ағаштар, бұталар шөптесін ө-р тіршіліктің мына формасына жатады- Фанерофиттер Жер бетінде тірі ағзалар қай эрада пайда болды -Архей Жер бетінде шығу тегінің табиғи теориясын тұжырымдаған ғалым:А.И.Опарин. Жер бетіндегі алғашқы организмдер- Протобионттар Жер бетіндегі өркендері қыста үсіп қалатын, ал пиязшықтары сақталатын өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жатады -Гемикриптофиттер Жер бетіндегі тірі ағзалар мен химиялық элементтер айналымының жүйесі,күрделі көп сатылы ашық жүйе:биосфера Жер бетіндегі шығу тегінің табиғи теориясын тұжырымдаған ғалым –А.И.Опарин Жер бетінен жоғары озон қабатының түзілуі-молекулярлы оттегінен. Жер ғаламшарында таралған қылқан жапырақты өсімдік саны: 600. Жер ғаламшарындағы тіршілік атаулыларды жүйелеудің негізгі өлшем бірлік:Түр. Жер ғаламшарының белсенді тіршілгі бар аймағын қамтитын қабық-Биосфера Жер ғаламшарының құрылысына жатпайды:индосфера Жер ғаламшарының су қабаты аталады:Гидросфера. Жер ғаламшасының пайда болу кезеңі:4,55 млрд жыл бұрын Жер жырту факторы:Антропогендік. Жер планетасында тірі заттар бес негізгі биохим-қ қызметті атқарады. Тірі заттардың қызметіне жатпайды -Морфологиядық және биохим-қ әртүрлілік Жер тарихындағы алғаш құрлықта ұрығы дамыған омыртқалылар класы -Қосмекенді Жер тарихының алғашқы кезеңінде тек химиялық эволюция жүріп отырғандығы туралы болжам жасаған -А.И. Опарин Жер тарихының геологиялық мерзімінің ең ірі бөлігі -Заман Жер үсті ауалы ортада тіршілік ететін ағзалар былай аталады -Аэробионттар Жер үсті өркені дамитын орын-Бүршікшесі. Жер үстіндегі өркендері тамырланып көбейетін-Тал Жер шарына кең таралған қауырсын жапырақты көне өсімдік:шаңжапырақ Жер шарындағы құрлықтың беткі қыртысты қабаты:Литосфера Жерасты ыстық суларда кездесетін цинобактерия -Хлорококкалар Жергілікті тұрғындар «теңіз жүзімі» деп атайды-Турбинария Жерде тіршілік етіп мекендейтін ағзалар жиынтығы -Ағзалық әлем Жердің ауа қабаты -Атмосфера Жердің геологиялық қабығының бір бөлігі - биосфера -тірі организмдерден тұрады. Жердің жаңа қабығын жасайтындар-адамдар. Жердің қатты қабығы-Литосфера. Жердің саналы қабығы -Ноосфера Жердің тіршілік дамуында барлығы неше кезең бар -12 Жетілмеген жапырақты өсімдік -Сексеуіл Жеуге жарамды саңырауқұлақтар:арышқұлақ, көктерек саңырауқұлағы, қозықұйрық. Жеуге жарамды-Майқұлақ Жидек жеміс:қарақатта,жүзімде,тұшалада,қызанда Жидек жеміс:қызанақ,қарлыған,алқа,жүзім,қарақат,картоп Жидек жеміске жатады-Жүзім Жидек тәрізді:мандарин,апельсин,лимон Жинақталған жеміс-Құлпынай Жирафтың мойын омыртқасының саны -7 Жиырылғыш вакуоль болмайды -Тек паразиттерде Жиырылғыш вакуоль не үшін қажет -Тотығудан шыққан еріген заттары бар артық НО2-ды шығару үшін Жиырылғыш вакуольдың қызметі:көмір қышқыл газы, зиянды заттар еріген судың артық мөлшерін сыртқа шығарылуы Жиырылуға қабілетті ұлпа: Бұлшықет. Жиырылып, босаңсу арқылы әр түрлі мүшелерді қимыл-қозғалысқа келтіретін ұлпа- Бұлшықет ұлпасы Жоғарғы жүйке әрекетінің пайда болуы:кайнозой Жоғарғы жүйке жүйесіне жатады -Ойлау, сөйлеу, есте сақтау қабілеттері Жоғарғы қысымды қан жүретін тамыр:Қолқа Жоғарғы сатыдағы омыртқалы жануарлар: Құстар. Жоғарғы сатыдағы споралы өсімдіктердің зиготаларынан не түзіледі -Спорангиялары бар жыныссыз ұрпақ Жоғары дәрежелі жүйке қызметі деген ұғымды ұсынды -И.П.Павлов Жоғары дәрежелі жүйке қызметін реттейтін жүйке жүйесінің бөлімі:үлкен ми сыңарлар қыртысы Жоғары жүйке қызметінің физиологиялық негізін салушы деген ұғымды ұсынды:Павлов Жоғары қысымды қан жүретін тамыр -Қолқа Жоғары сатыдағы өсімдіктердің ең көнесі:Шаңжапырақ Жоғары сатыдағы споралы өсіміктердің спораларынан не түзіледі -Өскін Жоғары сатыдағы сүткоректілер қалай қоректенеді -Ұрық жұмыртқа жасушасындағы сары уыз бен ақуыздың қатысуымен (жылу алады) қоректенеді Жойылған дене бөлігінің қалпына келуі.-Регенерация. Жойылған немесе зақымдалған мүшелер мен ұлпалардың қалпына келуін:Регенерация Жойылып біткен жорғалаушылар қандай эрада басымды болған -Мезазой Жолжелкен жапырағының жүйкеленуі:доғалы Жолжелкеннің (иманжапырақ) сабағы: қысқарған. Жоңышқа, сары қараған, люпин қай тұқымдасқа жатады -Бұршақ Жорғалаушылар қалай көбейеді -Жұмыртқа салады Жорғалаушылар немен тыныс алады -Өкпемен Жорғалаушыларға жататын:кесірткелер Жорғалаушыларда алғаш рет пайда болады-Кеуде қуысы Жорғалаушыларды зерттейтін зоология ғылымының саласы:Герпетология Жорғалаушылардың денесі-Бас, мойын, тұлға, аяқ, құйрық Жорғалаушылардың есту мүшесі:ішкі және ортаңғы құлақ Жорғалаушылардың жер бетінде пайда болуына ең басты себеп не -Тыныс алу мүшелерінің өзгеруі Жорғалаушылардың жүрегі неше камералы -Үш Жорғалаушылардың жүрегі тұрады:Екі жүрекшеден, бір қарыншадан Жорғалаушылардың жүрегі-Үш қуысты Жорғалаушылардың зәр шығару мүшесі-Бүйрек Жорғалаушылардың қайсысы суда тіршілік етеді -Крокодил, теңіз тасбақасы Жорғалаушылардың қаңқасы -бес бөлім Жорғалаушылардың миындағы қозғалыс үйлесімі мен тепе-теңдігін реттейтін бөлім:мишық Жорғалаушылардың негізгі сезім мүшелері -Көз, құлақ, танау Жорғалаушылардың негізгі тыныс алу мүшесі:Өкпесі. Жорғалаушылардың сезім мүшелері:көз,құлақ,танау Жорғалаушылардың терісі:Мүйізді қабыршақты Жорғалаушылардың терісіндегі мүйізді қабыршақтарының атқаратын қызметі-Қорғаныш Жорғалаушылардың тыныс алу мүшесі:өкпе Жорғалаушылардың үшінші қабағы-жыпылықтағыш жартылай мөлдір жарғақ. Жорғалаушылармен қосмекенділердің айырмашылығы -Іштей ұрықтану Жорғалаушылар-Нағыз құрлықта тіршілік етуге бейімделген омыртқалылар Жорғалушыларды зерттейді:герпетология Жуашығымен(пиязшығымен) көбейетін өсімдік:Қызғалдақ Жуылмаған жеміс-жидек, көкөніс, кір, лас қолдан жұғады-дизентерия Жұқпалы аурудың алдын алу шарасы -Қайнамаған су ішпеу, тамақтанар алдында қолды жуу, ағзаны шынықтыру, тағамдарды бүлінуден сақта) Жұқпалы аурулар мен бөгде денеге қарсы тұру -Иммунитет Жұқтырушы микробы қараңғы,ылғалды,жылы жерде ұзақ сақталады:туберкулез Жұлын мен ми арасындағы байланыс үзіледі -Омыртқа жотасы сынғанда Жұлын мен мидың сыртындағы қабықша-3 түрлі Жұлын мен мидың сыртындағы қабықша-Қатты, торлы, жұмсақ Жұлындағы екі терең жүлгенің орналасқан жері:алдыңғы және артқы бойда Жұлыннан тарайтын жүйкелері-Сезгіш, қозғалтқыш Жұлынның атқаратын қызметі-Рефлекстік және өткізгіштік Жұлынның дәл ортасында болады -Өзек Жұлынның жоғарғы шеті жалғасады -Сопақша мимен Жұлынның қозғаушы нейрондарына қозу:үлкен ми сыңарларының қыртысынан келеді Жұлынның рефлекстік қызметі:Бұлшықеттердің жиырылуына әсер етеді Жұлынның рефлекторлық қызметі:қозғалысты басқару Жұлынның түрлі бөлімінде орналасқан белгілі бір мүше жұмысын реттейтін жүйке жасушаларының жиынтығы-Жүйке орталығы Жұлының жоғарғы шетінің жалғасы-Сопақша ми Жұмсақ бидаидың қатты бидайдан айырмашылығы -Эндоспермі жұмсақ, ұнтақты, ақуыз аздау болады Жұмфртқа жасуша мен орталық жасуша гүлдің қай бөлігіне кіреді -Ұрық қапшығына Жұмыр қ-ң барлық эко-қ деңгейде өмір сүруін қандай эво-қ өзгеріс типіне жатқызады -Биологиялық прогресс) Жұмыр құрттар денесінің ішкі қабырғасы мен ішегінің аралығында түтік тәрізді қуысболған сондықтан олар:Алғашқы қуыстылар типі. Жұмыр құрттар типіне жататын жәндіктер:Ішексорғыш. Жылқының құйрық қылына ұқсас шумақталған жіңішке жұмыр құрт:Қылқұрт. Жұмыр құрттар типіне жататын жәндіктерге тән емес белгі -Денесі буылтықтарға бөлінген Жұмыр құрттарға жатпайтыны:сүліктер Жұмыр құрттарға тән белгі -Алғашқы қуыс Жұмыр құрттардың жалпақ құрттардан қандай ерекшелігі бар -Денесі өте созылыңқы, ұштарына қарай біртіндеп сүйірлене түседі, көлденеңнен қиып қарағанда жұмыр болады Жұмыр құрттардың сыртқы қабаты -Сірқабық Жұмыр құрттардың сірқабық тастауы: Түлеу. Жұмырқұрттар типіне жататын денесі тығыз қабықшамен – сірқабықпен қапталған паразит жәндік: Үшкірқұрт. Жұмырқұрттар типіне жататын денесін қаптаған тығыз қабықша – тері бұлшықет қапшығы бар паразит жәндік: Ішексорғыш ( аскарида). Жұмырқұрттар типіне жататын жәндіктерге тән емес:денесі буылтықтарға бөлінген Жұмыртқа жасуша дегеніміз- Аналық гамета Жұмыртқа жасушасымен қосылатын сперматозоид саны-Біреу. Жұмыртқа жасушасында қанша хромосома жиынтығы болады -1п Жұмыртқа жасушасының дамуы созылатын тәулік-27-28. Жұмыртқа жасушасының жатырға жетуі үшін не қажет -7 күн Жұмыртқа салатын сүтқоректілер-Түрпі Жұмыртқа салушылардың дене температурасының ауытқу аралығы қай шамада -38-39 С Жұмыртқа салып көбейетін сүтқоректілер:үйректұмсықтар, ехидналар (түрпілер). Жұмыртқаның ақуызына ұқсас мөлдір, желім тәрізді созылмалы қоймалжың тірі зат:Цитоплазма Жұп сүйектерге жататындар:Самай. Жұп хромосомалар:Гомологты Жұптұяқты сүтқоректілердің басындағы мүйізінен өте бағалы дәрі жасалынады:бұғының аталығы Жұптұяқты сүтқоректілердің қайсысында басындағы мүйізі жыл сайын ауысып түсіп отырады -Бұғыда (аталығы) Жұтқыншағын айналдырып сыртқа шығарып коректенетін көпжасушалы -Ақ сұлама Жұтқыншақпен жалғасатын-Ортаңғы құлақ Жұтынуды,сілекей,қарын сөлі,ұйқы безі сөлінің бөлінуін реттейтінми бөлігі:сопақша ми Жүгері гүлі екі типті екені бізге мәлім, соның қайсысы бұрын шығып дамиды-Тозаңы әбден пісіп жетілген аталық гүлі аналық аузы шықпай тұрып алдымен жетіледі Жүгері жақсы жетілуі үшін не қажет -Күн, жарық Жүгері қалай тозаңданады -Желмен Жүгері өсімдігінің гүлшоғыры:Собық пен шашақ. Жүгері собығынан сыртқа шығып тұратын жібек шашағы қандай мүше -Жібек тәрізді аналық мойны қостелімді аналық ауызбен аяқталады Жүгері собығының сыртын орай қаптап тұрған жасыл жапырақтар неден пайда болады -Түрі өзгерген хасыл жапырақтардан Жүгері тамыры қаншалықты тереңдікке кетеді -150 см, одан да көп Жүгері, талшықты мақта, асқабақ, үрмебұршақтың отаны:Орталық Aмерика орталығы. Жүгерінің аналық гүлінің гүлшоғы -Собықгүл Жүгерінің аталық гүлшоғы -Сыпыртқыгүл Жүгерінің гүлдері:Дара жынысты Жүгерінің жемісі:Дәнек. Жүгерінің түбін түптеудің қандай маңызы бар -Тамырына ауа көбірек баруы үшін Жүгерінің шыққан жері -Оңтүстік Америка Жүгерінің, какаоның, үрмебұршақтың отаны:Орталық Америка орталығы және Оңтүстік Мексика. Жүйелеу тобындағы реттелуді ескеріп, бүкіл жануарларды ерекшеліктеріне сәйкес топтастыру: Жіктеу. Жүйелеудің негізін қалаушы-К.Линней. Жүйенің ең кіші бірлігі -Түр Жүйке ауруларын емдейтін дәрігер:Невропатолог Жүйке дегеніміз -Бір нейронның аксоны Жүйке жасушаларында жүйке торы түзілгені байқалған ең алғашқы жәндік:Ішекқуыстылар. Жүйке жасушаларында қажетсіз улы және тіршілігін жойған жасушаларды сіңіру арқылы ортаны тазартады:лизосомала Жүйке жасушалары-Нейрондар. Жүйке жасушаларының қысқа өсінділерінің қосылып түзілуі-Жүйке синапсы. Жүйке жасушасының атауы.Нейрон. Жүйке жасушасының қысқа өсіндісі:Дендрит. Жүйке жасушасының ұзын өскіні:Аксон Жүйке жүйелерін емдейтін медицина ғылымының саласы:Невропатология Жүйке жүйесі бөлінеді-2 – топқа Жүйке жүйесі жақсы дамыған -Сүткоректілерде Жүйке жүйесі қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады -Эктодермадан Жүйке жүйесі мынадай қызмет атқарады -Мүшелердің үйлесімді қызметін жүзеге асырады Жүйке жүйесі түзілген ұрық жапырақшасы:Эктодерма. Жүйке жүйесі:орталық және шеткі жүйе Жүйке жүйесін құрайтын жасушалар -Нейрондар Жүйке жүйесін шаршаудан қорғау:Дене еңбегімен ой еңбегін кезектестіру Жүйке жүйесінің бақылауымен бөлінетін гормон-Адреналин Жүйке жүйесінің қай бөлімі жоғары дәрежелі жүйке қызметінің процесін реттейді -Үлкен ми сыңары Жүйке жүйесінің қай бөлімі жоғары дәрежелі нерв қызметін реттейді -Ми Жүйке жүйесінің қай бөлімі ішкі мүшелердің қызметін реттейді -Автономдық Жүйке жүйесінің қаңқа бұлшықеттерінің жұмысын реттейтін бөлімі-Сомалық Жүйке жүйесінің қосымша жасушалары:Нейроглия Жүйке жүйесінің қызметіне жатпайды -оттегін, қоректік заттарды тасымалдау Жүйке жүйесінің шеткі бөлімі:Жүйкелер мен жүйке түйіндері Жүйке жүйесінің ішкі мүшелер қызметін реттейтін бөлігі-автономиялық. Жүйке жүйесінің ішкі мүшелердің жұмысын реттейтін бөлімі-Вегетативті Жүйке ұлпасының жасушалары:нейрондар. Жүйке ұлпасының қызметі: қозу және өткізу Жүйке ұлпасының негізгі қызметін көрсетіңіз:Қозғыштығы және қозу өткізгіштігі. Жүйке ұлпасының негізгі массасы-Нейроглия Жүйкелермен жүйке түйіндерімен құралатын жүйке жүйе бөлімі -Шеткі Жүйкенің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері:вегетативті жүйке Жүрегі 4 бөлімді ағзасы таза артериялық қанмен қамтамасыз етіледі -Арқар Жүрегі екі бөлімді, қанайналымы бір шеңберлі -Балық Жүрегі төрт бөлікті жорғалаушы:қолтырауын Жүрегі төрт қуысты жорғалаушы -Крокодил Жүрек бұлшықет жасушасында қанша ядро бар екенін белгіле -1 Жүрек жұмысын бәсеңдететін жүйке жүйе бөлімі-Парасимпатикалық Жүрек жұмысын жеделдететін жүйке жүйесі бөлімі: Симпатикалық. Жүрек қабырғасы ... тұрады:көлденең жолақты бұлшықет ұлпасынан Жүрек қақпақшаларының зақымдануынан болатын ауру-Жүрек кемістігі. Жүрек қарыншасы жартылай екі бөлімге, қаны араласқан жануар:Жорғалаушылар. Жүрек массаcының 1 минуттағы қарқыны-60 рет. Жүрек неліктен өмір бойы шаршамай дамылсыз жиырылады -Ырғақты жұмыс істейді Жүрек пен қантамырлар ағзада қанайналымды қамтамасыз етеді:Жүрек-қантамырлар жүйесі Жүрек тәрізді:жөке,қоғажай,гүлшетен Жүрек, қан тамырлары ауруларының алдын алу-ой еңбегімен дене еңбегін кезектестіру Жүрекке қанды апарады -Веналар Жүректен өкпеге бағытталған қан -Артериялық Жүректен шыққан қанды денеге тарататын тамыр:Салатамыр Жүректің бұлшықетті қабаты:Миокард. Жүректің жұмысын реттейтін гормрн -Адреналин Жүректің кіші қанайналым шеңбері басталатын бөлігі:оң жақ қарынша Жүректің өздігінен жиырыла алатындағы не деп аталады -Автоматия Жүректің өте жұқа, сыртқы қабаты:Эпикард. Жүріп бара жатқан көлікте оқудың көзге зиянды әсері- Көз бұршағын өзгертеді. Жыл бойы бір аймақта тіршілік ететін құс -Торғай Жыл құсы -Тырна Жыланның тілі .... қызметін атқарады-Сипап сезу Жыланның ұзын,жіңішке,ұшы екі айыр тілі-бұл:сипап сезу,дәм сезу мүшесі Жылдық шеңбер түзетін қабат -Камбий Жылқы малында-қарақаптал ауруын тудыратын қарапайым:трипаносома Жылу берілудің реттелуі қай қабатта жүреді -Қан тамырлары Жылу өнімділігінің ағзада арту себебі:қоршаған ортаның t артуы Жылу сүйгіш өсімдік-Қауын. Жылу сүйгіш өсімдіктерге жататын:асқабақ Жылықы малында-«қарақаптал»ауруын тудыратын қарапайым:трипаносома Жыныс бездері жатады:аралас бездерге Жыныс бездерінде аталық және аналық гаметалардың дамып жетілуі -Гаметогенез Жыныс бездерінің ішкі секрециялық бөлу қызметі:гормон Жыныс гормондарының түзілетін жері:Жыныс бездерінде. Жыныс жасушалары бөлінеді: Мейоз жолымен Жыныс жасушаларындағы хромосомалардың жиынтығы:1n Жыныс жасушаларының басқа дене жасушаларынан айырмашылығы -Хромосомалар жиынтығы гаплоидты Жыныс жасушаларының қосылуының нәтижесінде:Зигота. Жыныс жасушасы:гамета Жыныс жасушасының қосылуы-Ұрықтану. Жыныссыз жолмен көбейетін көпжасушалы -Гидра Жынысты көбею процесіне қатысатын жасушалар:аталық және аналық Жыртқыш құстарға жататындар:қаршыға Жыртқыш құстардың табиғат тазалығын сақтайтын түрі:сақалтай Жыртқыш сүткоректілердің кемірушілерден негізгі айырмашылығы -Өте үлкен ит тістері , ара тәрізді азу тістері болады Жыртқыш-жемтік болатын табиғи қатынас -Қырғи және дала торғайы Жыртқыштар табиғи бірлестікте -қорек популяциясын жандандырады Жіліншік – бұл сүйектің бөлігі неден түзіледі -Табан сүйектері бірігіп кеткен Жіп тәрізді көпжасушылы балдыр -Спирогира Жіп тәрізді тамырлар өседі:жанама тамырдан Жіпше мен тозаңқаптан тұрады-Аталық Жіпшумақ жіпшелері -Көп жасушадан тұрады Жіпшумақтар қайдан дамиды -Тыныштық күйге көшкен споралардан Зат алмасу жүретін, өте ұсақ тамырлар:Қылтамыр. Зат алмасу -Заттар мен энергияның жиналуы және жойылуы, пайдаланылуы, қорытылуы Зат алмасу немесе метаболизм тұрады:Катаболизм мен анаболизмнен Зат алмасу, жүрек-қан тамырлар жүйесі, зәр шығару, ұйқы жұмысын реттейтін-Аралық ми Зат алмасуға, бауыр жұмысына әсер етеді- РР Зат алмасудың екінші атауы -Метоболизм Зат алмасудың икемділігіне жатады:Анаболизм. Зат алмасудың қай сатысында ыдырау (СО2, Н2О, NH3) сыртқа шығарылатынын анықтаңыз -Төртінші Зат алмасудың нәтижесінде түзілген өнімдерді ағзадан сыртқа шығарады -Зәр шығару жүйесі арқылы Зат алмасудың тұтас құбылысына жатады:Ассимиляция мен диссимиляция. Зат алмасумен тікелей байланысты -Ыдырау өнімдерін шығару қызметі Заттар күйінің өзгеруі -Тотығу, тотықсыздану қызметі Заттар ыдырауынан пайда болатын өнімдеріне жатпайтынын анықтаңыз:Жас. Заттарды жасушаға және кері тасымалдау қандай органоид көмегімен іске асырылады -Жасуша мембранасы Заттың бейнесін, түсін, тітіркенуін көздің қай бөлігі қабылдайды -Тор қабықша Заттың пішіні мен түсін ажырататын көздің ...тор қабықшасы ішіндегі құтыша. Зауза қоңызы дернәсілінің дамуы жүретін уақыт-4 жыл. Зауза қоңызы қандай мүшемен тыныс алады -Кеңірдек арқылы Зауза қоңызының бас құрылысы қандай типке жатады-Бас бөлімінде бір жұп бунақталған мұртшасы, күрделі көзі және аузы мүшесінің құрылысы: үстіңгі және астыңғы ерін, жоғарғы және төменгі жақ Зәйтүн ағашы, жоңышқа, гүлді жасымақшаның отаны:Жерорта теңізі орталығы. Зәр бөлудің орталығы жұлында орналасқан:сегізкөз бөлігінде Зәр шығаратын түтік пен қуықтың қабынуы:Цистит. Зәр шығару жүйесіне жататын мүшелердің ең соңғысы -Зәр шығару өзегі Зәр шығару жүйесінің маңызы: Несепті, минералды тұздарды, суды бөлуі. Зәр шығару мүшесі тармақталып артық су мен сұйық өнімді нәзік өзекшелері арқылы сыртқа шығаратын құрттар-Кірпікшелі Зәр шығару өзегінің маңызы -Несепті, минералды тұздарды, суды бөлуі Зәршығару жүйесі жүйесі дененің ең соңғы бунағында екі өзектен қосылып сыртқа ашылатын зәршығару түтіктері бар паразит жәндік: Сиыр цепені. Зең саңырауқұлағынан алынады-Пенициллин Зең саңырауқұлақ-Мукор Зеравшан аршасы жеміс беретін жыл-50 Зигота дегеніміз -ұрықтанған жұмыртқа жасушасы Зигота ядросындағы хромосома жиынтығы -2п Зиготадағы хромасомалар жиынтығы:диплоидты Зиготадан дамып жетіледі:ұрық Зиготадан туғанға дейінгі ұрықтық даму процесі: эмбриогенез Зиготаның ұзынынан бірдей екі клеткаға бөлінуі-бөлшектену. Зиянды бунақденелілерге қарсы күресте хим-қ улы заттарды үнемі ауыстырып пайдалану керек, себебі -Хим-қ улы заттарды қабылдамайтын түрлері пайда болады Зиянды бунақденелілерді өздерінің табиғи жаулары арқылы жоюды -Күресудің биологиялық жолы дейміз Зоология ... зерттейді -Жануарларды Зоология ғылымының балықтарды зерттейтін саласы:Ихтиология Зоология ғылымының құстарды зерттейтін саласы-Орнитология Зоология ғылымының паразит құрттарды зерттейтін саласы:Гельминтология. Зоология ғылымының сүтқоректілерді зерттейтін саласы -Маммалогия Зоология философиясы еңбегінің авторы -Ж.Б.Ламарк И.В.Мичурин сорттарды шығару барысында қандай әдісті қолданды-Менторлы әдісті, Аклиматизация әдісін И.П. Павлов ... әдісі арқылы шартты рефлекстерді зерттеді:фистула И.П. Павлов ... тәжірибе жасау арқылы шартты рефлекстерді зерттеді:Итке И.П.Павловты әлемге әйгілі еткен еңбегі не туралы -Жануарлар мен адамдардың шартты рефлекстерінің қызмет) Иерархияның басқаша атауы-Өкімбилік. Иммунитет ашылды:Мечников Иммунитет туралы ілімнің негізін салған -И.И.Мечников Иммунитеттің клеткалық теориясын және фогоцитоздың қорғаныштық рөлін ашқан ғалым -Мечников Импульс өтетін жер-Рефлекс доғасы. Индия тұрғындары 4500 жыл бұрын қолға үйреткен: Банкив тауығын. Инеліктер мен қоңыздарда қанша жұп қанат бар екенін белгілеңіз -2 Инсектицид уына (ДДТ) төзімді тарақанның аталықтарын ДДТ-ға төзімсіз тарақандардың аналықтарымен будандастырылған. Бірінші ұрпағында барлық жаңа туылған ұрпағы ДДТ-ға тұрақты болып , екіншісі ұрпағында ажыратылу қатынасы 3 төзімді және бір төзімсіз. Айтылған белгілердің қайсысы доминантты -Төзімділік белгісі Инсулин гормоны жасанды жолмен бөлініп алынды -1921ж Инсулин гормоны жетіспегенде-Сусамыр Инсулин жетіспегенде болатын ауру -Қант ауру Инфмосоманы ашқан ғалым:Айтхожин Информасоманы ашып, оның биологиялық маңызын түсіндіруге қатысқан:М. Айтхожин Инфузория ........ ұғымды береді-Тұнба. Инфузория-туфелька суда қалай қозғалады -Кірпікшелер арқылы Ит жүрегінің сол жақ жартысында қандай қан болады -Жүрекшеде-салатамырлық, қарыншада-көктамырлық Итмұрын гүлінің формуласы: Т5К5А8Ж8. Итмұрын жатады -Алқа тұқымдасқа Итмұрын жемісі қалай аталады -Жаңғақша Иттің бассүйегі қандай бөлімнен тұрады -Бет бөлімі, ми сауытынан Иттің бел омыртқаларының саны -6 Иттің жиі-жиі тыныс алуы неліктен -Тері сыртына шыққан тер нашар буланатындықтан Иттің қарнында неше камера болады -1 Иттің өмір сүретін уақыты-14-15 жыл. Иттістері болмайтын сүтқоректілер -Жарқанаттар Итшабақ дегеніміз -Қосмекенділердің дернәсілі Итшабақтың тыныс алуы -Желбезек Иық белдеу сүйектері:Бұғана, жауырын Иық белдеу сүйектеріне жатпайды-садақ сүйек Иық белдеуі қайсы жүзбеқанаттарына арналған -Көкірек жүзбеқанаттары Иіс сезуі өте нашар дамыған-Китте Иіс сезімі – вибристерінің сүтқоректілерде орналасқан жері -Көз бен мұрынның төңірегінде Иісті қабылдайтын рецепторлар орналасады-Мұрын қуысының кілегейлі қабықшасының жоғарғы бөлігінде Иісті сезбейтін жануар -Дельфин, кит Йод алынатын өсімдік.Балдыр. К(2)+2Ат3А1- фор қай тұқымдасқа келеді: Астық К.Линейдің еңбектерінің негізгі жетістіктері неде -Заманындағы ең қолайлы өсімдіктер мен жануарлар жүиесін жасаған Кайназой заманының ұзақтығы -66 млн жыл Кайнозой кезеңі:Неоген. Кактустың инелері -Түрі өзгерген жапырақ Кальцийдың жинақталуына әсер ететіндер - көк-жасыл және қызыл балдырлар. Камбий дегеніміз не -Жасушалары үнемі бөлініп отыратын түзуші ұлпа Камбий жасушаларының бөлінуінен -Ағаш жыл сайын жуандайд) Канцерогенді заттардың тудыратын аурулары -Рак аурулары Капсуланың қылтамыр шумағына не кірмейді-Зәр қышқылы Кариотип ненің жиыны -Сомалық жасушалардың хромосома саны белгілерінің жиынтығы Карл Линнейдің «Табиғат жүйесі еңбегі» мына жылы жарыққа шықты -1735 ж Карлик қайыңы, сүйелді қайың, үлпілдек қайың – қайың түрлері. Осылар жүйелеуде қай топқа жатады -Туыс Картоп крахмалының жиналатын мүшесі:түйнегі Картоп түйнегі түр өзгерген қай мүше -Буынаралығы (междуузлия) Картоп түйнегін неге жеміс деп атауға болмайды -Жер астындағы түрін өзгерткен өркен Картоп түйнегін отырғызу үшін қандай мөлшердегі салмағын таңдап алады -60-80г Картоп түйнегінен қандай заттар алынады -Крахмал, сірне, спирт Картоп, баклажан, қызан тұқымдасы:Алқа Картопқа ерекше көп қажет тыңайтқыш:Калий Картопта қай ұлпа арқылы қоректік заттар түйнектен гүлге жеткізіледі -Өзекте Картопты тұқымнан көбейтуге бола ма -Тек жаңа іріктеме шығару кезінде ғана тұқымнан көбейтеді Картоптың гүлдері:Қос жынысты Картоптың гүлшоғыры: шашақгүл Картоптың жерасты өркені:Түйнек. Картоптың көбеюі:Көзшелі түйнек. Картоптың қандай мүшесінде крахмал қорға жиналады -Сабағында Картоптың отаны:Оңтүстік Америка Картоптың түрі өзгерген жер асты өркені:түйнек Картоптың улы жемісі -Түйнек Картоптың шыққан жері -Оңт. Америка Картоптың шыққан жері: Чили және Перу таулары. Картоптың шыққан жері:Анд тау жотасы. Катализатодың қызметін атқаратын органикалық қосылыс-Ферменттер Кәдімгі амебаның жалған аяқтарының саны: тұрақсыз Кәдімгі амебаның қорегі:ұсақ балдырлар мен бактериялар Кәдімгі амебаның тіршілік мекені:су қойма түбіндегі тұнба Кәдімгі аршаның басқаша атауы:Бүржидек. Кәдімгі кірпі денесіндегі тікірейген ине жабындылары қайдан пайда болады -Түрі өзгерген түктері Кәдімгі тиін уақытының көбін қайда өткізеді -Шырша мен. Қарағайдың түбінде Кәдімгі тоспа ұлуының тіршілік ортасы-тоғандар мен өзендер. Кәмелет жас– 18 Кез келген ағзаның тіршілік жағдайына өте қолайлы әсерлер жиынтығын атайды:Оптимум факторлар. Кез келген мүшелерінен өндіріске қажетті шикізат алуға болатын өсімдіктер:Техникалық дақылдар. Кезеңдерге бөлінбейтін заман-Архей Кейбір балықтарда дыбыс шығаратын мүше-Торсылдақ Келесі жұмсақ, үш қабатты, екі жақты симметриялы көпжасушалы омыртқасыз жәндіктер: Ұлу. Келтірілген белгілердің ішінен тек крестгүлділер тұқымдасына тән дегенін ғана белгілеңіз-Бунақдене арқылы тозаңданады Келтірілген қантамырларының қайсысында артерия қаны акрайды-Өкпе артериясында Келтірілген қантамырларының қайсысында вена қаны акпайды-Өкпе венасымен Келтірілген факторлардың қайсысы абиотикалық факторға жатады-Рельф(жер бедері) Кеме үшін қауіпті, бірақ әк өндірілетін аралдар:Рифтер түзген маржан қаңқалары. Кемірушілер отрядына жататын жануарлар:Құндыз Кемірушілер отрядына жататын жануарлар-Ондатра Кемірушілердің күрек тістері қаншалықты қатты қайралғанымен, ылғи да қалыпты мөлщері кішіреймей бірдей болуы неліктен-Кеміру кезінде үстіңгі және астыңғы жақ сүйектеріндегі күрек тістері бір-біріне жанасады Кенгру мен коала (қалталы аю) қай жерде мекендейді-Австралияда Кене арқылы таралатын ауру-энцефалит Кенеден тарайтын тері ауруы-Қышыма қотыр Кенелер қандай класқа жатады-Өрмекші тәрізділерге Кеңтанаулы маймылдардың негізгі өкілі-Павиандар Кеңірдектің жалғасы-Бронхы Кеңірдектің ұзындығы-9-13 см. Кеңістікті бағдарлау кезінде ультра дыбыстар шығаратын сүтқоректілер:қолқанаттылар Кесірткеге тән белгі -ері қабыршақпен қапталған Кесірткенің жүрегінің оң жақ қарыншасының бөлімінде қандай қан болады -Веналық Кесірткенің терісі:қабыршақты, құрғақ Кеуде қуысы қабырғаларының саны:12 жұп Кеуде қуысын қозғалысқа келтіретін негізгі бұлшықеттері-Қабырғааралық Кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын күмбез тәрізді бұлшықетті перде:көкет Кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын:Көкет. Кеуде қуысында кеңірдектің жоғарғы ұшында орналасатын без:Айырша Кеуде қуысының қабырғасына жанаса орналасқан серпінді борпылдақ мүше -Өкпе Кешкі асты ұйықтаудан.......... сағат бұрын ішу керек-1-2. Кит өкпемен тыныс алғанына қарамастан судан кездейсоқ шығып қалса бір сағатқа шыдамай өледі -Терісі құрғап кетеді Киттің мойын омыртқасының саны -7 Киттің нағыз итбалықтан қандай айырмашылығы бар -Терісінде ешқандай түктері болмайды, мойны мен артқы аяғы жоқ Киімдерге дернәсілдері зиян келтіретін бунақдене:қаракүйе Кладофора балдырын пайдаланатын өндіріс:Қағаз өндірісі Клетка жасуша бөлінуінің қай фазасында хромосомалар спиралдана бастайды және ядро қабықшасы еріп, ядрошықтар жойылады-Профазада Клоака деген не-Артқы ішектің кеңейген жері Клоакасы бар жануар:бақа Клодофора балдырын пайдаланатын өндіріс-Қағаз өндірісі Коацерваттар теориясын дәлелдеген ғалым:А. Опарин. Коацерваттар теориясын дәлелдеген ғалым:А.Опарин Коацерваттар эволюциясы сәйкес келетін кезең:ІІІ. Кобраның қауіп төнсе басын тік ұстап, алқымын жалпайтып, кеңейтіп айбат шегуі бейімделушіліктің қай түріне жататынын белгіле-АВСДВ Код бойынша 300 аминқышқылынан тұратын ақуыз синтезделетін болса, геннің кодтайтын бөлігінде неше нулеотид болғаны-900 Комбинативтік өзгергіштік дегеніміз не- Гметалардың кездейсоқ қосылып жаңа үйлесімдердің түзілуі Комбинативтік өзгергіштік қандай биологиялық құбылыстың нәтижесінде болады-Хромосомалардың бір-бірінен тәуелсіз ажырауы, хромосомалардың айқасуы не кросинговер Консументке жататын:тұтынушылар,бақа Консументтерге қандай ағзалар жатады-Гетеротрофты Коцерваттарға мына аталған белгілердің қайсысы тән-Зат алмасу Көбелектердің басқа бунақденелілерден айырмашылығы:қанатын ұсақ қабыршақтар қаптайды Көбелектің дернәсілі-Жұлдызқұрт Көбею мүшелеріне жататындар-Гүл, жеміс, тұқым Көбеюге қажетті жыныс мүшелері бар, бұтақтанбайтын, қысқарған өркенді белгіле-Гүл Көбінесе сору аймағындағы тамырлар:жанама Көз алмасы қабаттары:3 Көз алмасының қандай бөлігі іркілдеген мөлдір, түссіз зат-Шыны тәрізді дене Көз алмасының қасаң қабықшасы-Жарық сәулесін еркін өткізеді Көз алмасының ортаңғы қабықшасы-Тамырлы Көз алмасының пішіні:дөңгелек Көз алмасының сыртқы қабықшасы тұрады-Тығыз, қалың дәнекер ұлпадан Көз ауруларын емдейтін-Офтольмолог Көз ауруларының ішінде көбірек таралған жұқпалы ауру-Конъюнктивит Көз бұршағы қызметінің өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігі қалай деп аталады-Алыстан көргіштік,жақыннан көргіштік Көз бұршағы қызметінің өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігінің атауы:көз зақымы Көз бұршағының қызметі-Күн сәулесін торлы қабықшаға шоғырландырады Көз бұршағының өзгеруіне байланысты болатын көру кемістігінің атауы-алыстан не жақыннан көргіштік Көз жасының атқармайтын қызметі-Көзді тітіркендіреді Көз қарашығының кішірейіп, ұлғаюы-Нұрлы қабықшадағы бұлшықеттің жиырылуы. Көз қарашығының орталығы – жұлынның ... орналасқанАрқа бөлігінде Көз қарашығының ұлғаю орталығы-Арқа бөлімінде Көз рецепторлары – таяқша мен қолба тәрізді орналасқан қабық-Торлы қабықша Көз рецепторларының түрлеріқұтышалар, таяқшалар Көз рецепторы орналасқан қабат:торлы қабықша Көзге зиян келтірмейді –Қатты жарыққа қарағанда көзілдірік кию Көзге көрінбейтін тірі ағзалардың құрылысын, қасиеттерін, пайдасы мен зиянын зерттейтін ғылым-Микробиология Көзге көрінбейтін, бірақ өсімдіктер мен жануарлардың ұлпаларының температураларын көтеретін сәуле-Инфрақызыл Көзге көрінбейтін, ұсақ тірі ағзалардың құрылысы мен қасиеттерін зерттейтін ғылым-Микробиология Көзге шаң-тозаң түскенде болатын ауру:коньюктифит Көздері бадырайып, шарасынан шығатын ауру-Базедов Көздері нашар көргенімен, иіс сезуі өте жақсы дамыған сүтқоректілердің отряды- Бунақдене қоректілер. Көздің бұзылуы ағзада мына дәруменнің (витаминнің) жетіспеуінен-А Көздің жұқпалы ауруы-Коньюктивит Көздің қосалқы мүшелеріне жатпайды:ақ қабықша Көздің қосалқы мүшелеріне жатпайды-Көз бұршағы Көздің қосалқы мүшесіне жатады-Қас Көздің қосымша аппараттары-Қабақ, кірпік Көздің қосымша аппаратына жатпайды-Нұрлы қабықша Көздің сыртқы қабықшасы-Ақ қабықша Көздің ішкі қабықшасындағы сары дақ түзіледі-Колба тәрізді жасушалардан Көздің ішкі қабықшасындағы соқыр дақ-Жарық сәулесін қабылдамайды Көздің ішкі қабықшасы-Торлы қабықша Көздің ішінен өтетін жарықтың күшін реттейтін мүше-Көз бұршағы Көзше бүршіктері арқылы вегетативті көбеюдің атауы:түйнекпен Көзі болмайтын ұлулар- Айқұлақ. Көк кекіренің гүлдері ірі, воранка тәрізді екені бәрімізге белгілі, мұндай гүлде аталық та, аналық та болмайды, олай болса жемісі қалай түзіледі-Себет гүлшоғырында воронка тәрізді гүлдерден басқа түтікше гүлдер де болады Көк бауырдың мөлшері кішірейіп, қандағы лимфоцит жасушалары азайып, қарсы дене түзілмейді-Тимозон гормоны жетіспегенде Көкек мүгі өсімдігінің споралар дамитын бөлігі:қауашағы Көкек зығырының ризоиды-Екінші жылы Көкек зығырының спораларынан өсіп шыққан тарамды жасыл жіпшелерден пайда болатын:өскінше Көкек мүгі өсімдігінің споралары дамитын бөлігі-қауашағы Көкеттің астында орналасқан:асқазан Көкнарда көп тұқым болу себебі Аналық санына Көкнәр тұқымдас улы өсімдік:Үлкен сүйелшөп. Көкнәр тұқымдастарының гүлінің фор-сы Т2К2+2А...Ж... Көкнәр тұқымдасына жататын топ-Жалаңсабақ айдаршөп, үлкен сүйелшөп, жабайы көкнәр Көкнәр тұқымдасының жемісі:Қауашық. Көкнәрлар тұқымдасының гүлінің формуласы:Т2К2+2А8Ж8 Көкөністік дақыл-Орамжапырақ Көктамыр қаны деп аталатын қан-көмірқышқыл газына қаныққан қан. Көктемгі өркеннің қызметі:Көбею. Көкірек қуысы көлемінің ұлғаюы:қабырға аралық бұлшық ет жиырылуынан Көкіректің бұлшықеттері-Ішкі қабырғааралық б-т Көлденең салалы бұлшық ет ұлпасы-Қаңқа бұлшық етін түзейді Көлденең жолақты бұлшықет талшығы орналасқан-Жүректе Көлденең салалы бұлшықет ұлпасы-Қаңқа бұлшықетін түзеді Көлденең-жолақты ұлпадан тұратын бұлшықет:Жүректе Көлеңкеге қарағанда, жарық жақтағы жапырақтарда-Түзуші ұлпалар жақсы жетілген Көмекейдің жалғасы, іші қуыс түтік пішінді шеміршекті мүше-Кеңірдек Көмір қышқыл газына қаныққан қан: Көктамыр қаны. Көмірсу алмасуының бұзылуынан болады-Қант ауруы Көмірсу термині:Шмид Көмірсуға қандай қызмет тән емес-Катализдік Көмірсулар мен майларды синтездеуге қандай оргаоид қатысады-Гольджи жиынтығы Көмірсулар неге дейін ыдырайды-Глюкозаға дейін Көмірсулар, май ақуыз алмасуын бақылап, ақуыздың көмірсуға айналуына себепші болуымен бірге тұз бен судың алмасуын реттейтін қай бездің гормоны-Қалқанша бездің Көмірсулардың алмасуына қатысатын гормонның аты-Инсулин Көмірсулардың ішіндегі полисахаридтер:крахмал Көміртегінің топырақта жиналуы-Органикалық қосылыстар түрінде Көнеқұстың қазіргі құстардан негізгі айырмашылығы-Жақсүйектерінде тістері болған, құйрық омыртқаларының саны көп Көңді (қиды) топыраққа күзде шашу себебі:Шіруі үшін. Көп жасушалы балдырлардың денесі:Таллом Көп жасушалы жәндік-Ақ сұлама Көп қылтанды құрттарға жататындар-нереида. Көп қылтандылардың сезім мүшелері:Сипап сезу,көру,тепе-теңдік Көп тұқымбастамасы бар жатын:мақтада Көп тұқымды құрғақ жеміс:бұршаққын Көп тұқымды сүйекті жемісі бар өсімдік:Таңқурай Көп ұялы, көп тұқымды құрғақжеміс-Жидек тәрізді жеміс Көпаяқты маржандардың (кораллдар) тіршілік ортасы-Теңіз суында. Көпаяқты маржандардың тіршілік ортасы:өзендерде,ағынды тоғандарда Көпаяқты маржанның қаңқа үйіндісінен түзілген жартас атауы-Риф Көпжасушалы балдырлар өсті:Протерозой. Көпжасушалы балдырлардың денесі-Таллом Көпжасушалы жәндік:Гидра Көпжасушалы омыртқалы жануар: Балық. Көпжасушалы теңіз балдырларының денесінде-Тамыры, сабағы, жапырағы болмайды Көпжасушалы шаянтектес жануарларда зәршығару мүше: Жасыл түсті бір жұп без. Көпжасушалыларда бөлінген жарақаттанған дене бөлігінің қайтадан қалпына келуі:Регенерация. Көпқылтанды буылтық құрттар өкілі-Нереида Көпқылтанды құрттар мен басқа құрттардың тыныс алуында қандай ұқсастық бар-Бүкіл денесімен тыныс алады Көпқылтанды құрттарға тән емес белгі:Топырақ құнарлылығын арттыру. Көпқылтанды құрттардың мекен ететін ортасы- теңіздер. Көпқылтандылардың сезім мушесі:сипап сезу,көру,тепе-теңдік Көптеген аңдардың терісінде тер бездері болады, олар қандай рөл атқарады-Ыдырау өнімдерін шығарады Көптеген жорғалаушылардың тістерінен сүтқоректілер тістерінің айырмашылығы-Тістерінде жақ сүйектегі ұяшықтарға орналасқан түбірі болады Көпшілік ағзаларға тән маусымдық өзгерістердің негізгі себептері-Күннің ұзаруы Көпіршіктер орналасқан тыныс мүшелері:өкпе Көпіршіктер шоғыра қалай аталады-Фолликула Көртышқанның негізгі қорегі-Бунақденелілер Көру аймағы мидың мына бөлігінде орналасқан-Шүйде бөлімінде Көру аймағы-Шүйде бөлігінде орналасады Көру бұршағының сыртына орналасып, оны қорғап тұрған көздің мөлдір бөлігі-Қасаң қабықша Көру бұршағының сыртына орналасып,оны қорғап тұратын: Көру жүйесінің орталығы-Шүйде бөлігі Көру мүшесінің көмекші бөлігіне не жатады-Қабақ Көру түтігінің жоғары жағында орналасқан 2 линзасы бар микроскоп бөлігі:Окуляр Көру, дәм сезу, есту рецепторларды қабылдайтын-Аралық ми Көрші жасушалардың қабықшаларының арасында не орналасқан-Жасушааралық сұйықтық Көсек» дегеніміз не-Мақтаның ашылмай қалған қауашағы Көшпелі құс-Үйектік үкі Крахмал кортоптың қай мүшесінде түзіледі-Фотосинтез кезінде картоп жапырағының хлоропластарында Крахмалға бай:бидай,қарабидай,тары,жүгері,жүгері,күріш Крестгүлділер гүлінің құрылысы-Шашақгүл Крокодилдер отрядының өкілі-Қолтырауын Крокодилдің жүрегі-Екі жүрекшеден, екі қарыншадан Кроликтің қояннан қандай айырмашылағы бар-Көжектері соқыр, қызылшақа, дәрменсіз болып туады Кроманьонецтер кімдерге жатады-Саналы адамға Кроссинговер дегеніміз:гомологтық хромосомалардың бөліну кезінде айқасуы Кроссинговер кезінде алынған қай факт хромосомалық тұқым қуалаушылық теориясын айқындаыды-Хромосомалардың не тізбектелген қатарлар тобын құру Күбі пішіндес тікентерілілердің түрі-Теңіз қияры. Күбіртке– тырнақ көбесінің іріңдеп қабынуы Күзде сабағының ұшында споралар жетіледі:плаун Күзде себілетін өсімік Қарабидай Күздік бидай дамуының қай кезінде қар астында қыстайды-Түптену кезінде Күздік бидайдың жаздық бидайдан айырмашылығы-Күзде себіледі Күйіс қайтармайтындар-Бегемот Күйіс қайыратын жануарларда қарын бөліктері:4 Күйіс қайыратын сүтқоректілер-Елік Күлтесінің құрылысында «желкен», «ескек», «қайықша» атаулары бар тұқымдас-Бұршақ Күн жылынғанда егілетін тұқым:Қауын. Күн сәулесі энергиясын пайдаланып, бейорганикалық заттардан органикалық заттарды синтездейді:Автотрофтар. Күн сәулесі энергиясының химиялық заттар энергиясына айналуын жүзеге асыратын:продуценттер Күнбағыстың гүлшоғыры:Себет Күнбағыстың жемісі-Тұқымша. Күнбағыстың өсуіне қолайлы топырақ-Қара топырақ. Күннің ультра күлгін сәулелерінен қорғайды:озон Күрделі жапырақты өсімдік - қараған. Күрделі жапырақты өсімдік-Итмұрын Күрделі заттардың жай заттарға ыдырауының аяқталуы- Аш ішекте Күрделі заттардың жай заттарға ыдырауынан аяқталуы:ұлтабарда Күрделі заттардың жай заттарға ыдырауының аяқталуы:аш ішекте Күрделі көз құрамындағы барлық көзшелер бірігіп, затты толық көре алатын, яғни “жинақтап көру” тәсілімен көретін жәндік:Өзен шаяны Күрделі масақ:бидай,қарабидай,бидайық Күрделі шатыр:сәбіз,балдырған,аскөк Күрделі шашақ:жүзім,гүлшетен,тары,күріш Күрделігүлділер тұқымдасына жататын майлы өсімдік:күнбағыс Күрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің гүлшоғыры:Себетгүл. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемістері-Құрғақ тұқымша жеміс. Күрделігүлділер тұқымдасына жататындар:түймедағы Күрделігүлділер тұқымдасының белгісі-Жемісі - тұқымша. Күрек тістері жақсы дамыған жануарлар-Құндыз, тиін, үй қояны. Күріш гүлінің формуласы-Г с2А 3+3Ж (3). Күріштің гүлшоғыры:Сыпыртқыгүл. Күріштің өсу мерзімі:90-165 күн Күріштің, қант қамысы, көптеген көкөніс дақылдарының отаны: Оңтүстік Азияның тропиктік орталығы. Кіндігі жуан, етжеңді және орауыштары бар гүлшоғыры :Собық Кіндік тамырдан жетіледі-Негізгі тамыр өте жақсы жетіледі. Кіндік тамырлы:асбұршақ,асқабақ,қауын,күнбағыс,жоңышқа,бақбақ Кір қол, лас ыдыс,жуылмаған жеміс мына аурудың көзі:дизентерия Кірпікшелі жәндіктерге қоректену,тынысалу,қозғалу,заталмасу қызметін атқаратын органоид:цитоплазма Кірпікшелі жәндіктерде қоректену, тынысалу, қозғалу және заталмасу қызметін атқаратын органойд: Үлкен ядро. Кірпікшелі жәндіктердің өзге біржасушалы жәндіктерден көбею өзгешелігі:Жанасу арқылы жынысты жолмен. Кірпікшелі кебісше үшін қылаулатқыштың қызметі-қорытылмаған қалдықтарды шығару. Кірпікшелі кебісше-инфузория- су жануарлары үшін қорек. Кірпікшелі кебісшенің клетка құрылысында-цитоплазма, 2 ядро, кірпікшелер, 2 вакуоль бар. Кірпікшелі кебісшенің көбеюі: Жыныссыз,жынысты жолмен. Кірпікшелі кебісшенің қозғалу қызметін атқаратын органоиды:Кірпікшелер Кірпікшелі кебісшенің сезімталдық мүшесі-Арнайы талшықтары. Кірпікшелі құрттардың денесінде орналасқан - дәнекер ұлпа-Паренхима Кірпікшелі құрттардың сезім мүшелері:Сипап сезу,көру,тепе-теңдік мүшелері Кірпікшелі құрттардың тыныс алу мүшесі:Бүкіл денесі. Кірпікшелі эпителий астарлаған мүше:мұрын қуысы (кеңсірік) Кітап қоймаларындағы сирек кездесетін қолжазбалар мен кітаптарды бүлдіретін бактерияларға қандай шара қолданады-Күкіртті газбен ыстайды Қабық пен сүректің арасында орналасады-Камбий Қабықтың ішке күн сәулесін өткізетін қабаты- Өң Қабырғасы қалың бұлшыққетті түтікше пішінді жұп мүше- Несепағар Қабыршаққа айналған жапырақтардың маңызы- Улы газдардан сақтайды Қабыршаққанаттылар отрядына жататын бунақдене:кәдімгі махаон Қабыршақты амебаның қабыршағының түзілуі:теңіз балшығы мен шөгіндіден Қабыршақты жорғалаушыларға жататын:жыландар Қабыршақты қыналар бір жылда өседі:1- 8 мм Қабыршақтылар отрядына жататындар: кесіртке Қабыршақтылар отрядының өкілі- Құбылғы Қабыршақтылар отрядының өкілі:Жылан Қағаз алуға қолданылады:Шырша Қағаз жасауға қажетті негізгі шикізат- Шырша сүрегі Қағаз өндірісінде пайдаланады:кладофора Қағаз өндірісінде пайдаланылатын жасыл балдыр- Кладофора Қағанақтылардың өте ертеде пайда болған, ірі қарапайым тобын құрайтын сүтқоректілер- Бунақденеқоректі отряды Қазақ халқының жыл атауына енген жәндікҰлу Қазақстан аркар- меринос қойын шығаруға қатысқан ғалым:Ә.Есенжолов. Қазақстан даласында түйе малы қатерлі ауыру суаурудан зардап шегеді, оның қоздырғышы:Трипаносма. Қазақстан Қызыл кітабына тіркелген сирек кездесетін лалагүлді өсімдіктердің саны: 14 түрі. Қазақстан Қызыл кітабіне тіркелген сирек кездесетін көкнәр тұқымдас өсімдік:Жіңішке көкнәр. Қазақстан Республикасының алғаш шыққан Қызыл Кітабы:1978 ж Қазақстан Р-сы «Қызыл кітабына» енген қай құс- Дуадақ Қазақстанда құлқайыргүлділердің өсетін түрі мен туысы:18түр, 7туысы. Қазақстанда өспейтін даражарнақты:Бамбук Қазақстанда «Қызыл кітап» тұңғыш рет шықты:1978 жылы Қазақстанда «Қызыл кітаптың» үшінші басылымы жарыққа шықты:1996 ж Қазақстанда алғаш рет трансплотациялық жолменқозы алған академик:Ф.М.Мұхамбетқалиев Қазақстанда бұршақтұқымдастардың өсетін түрлері-650-ге жуық Қазақстанда кездеспеитін паразиттер:суыртқы Қазақстанда қант қызылшасы мен кендірді биологиялық сұрыптау жағынан ғылыми тұрғыда сипаттаған алғашқы ғалым: К.Мыңбаев. Қазақстанда құлқайыргүлділердің сілемей қабықшаны бүлдіріп,жара қылады:қантышқақ амеба Қазақстанда лалагүлділердің кездесетін түрі:57. Қазақстанда өсірілетін дәрілік өсімдіктердің түрі: 500. Қазақстандағы «Қызыл кітаптың» үшінші басылымы.1996 ж. Қазақстандағы мемлекеттік қорықтар саны: 9 Қазақстанның «Қызыл кітабы» тұңғыш рет жарыққа шықты:1978 ж Қазақстанның «Қызыл кітабының» екінші басылымы:1991 Қазақстанның «Қызыл кітабының» үшінші басылымы- 1996ж Қазақстанның ақбасты тұқымды ірі қараларын шығаруға қатысқан ғалым-селекционер- Мусин Б. Қазақстанның ең шиеленіскен экологиялық проблемасы:Арал Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген қылқан жапырақты өсімдік:Зеравшан аршасы Қазақстанның Қызыл Кітабына тіркелген лалагүлділердің түрі:14. Қазақстанның мал шаруашылығына зиянды құрт:миқұрт Қазақстанның эндемик өсімдігі:Дермене Қазақтың арқар-меринос тұқымын шығаруға қатысќан ғалым:А. Жандеркин Қаз-да 1 ғана түрі кездесетін күрделігүлділер тұқымдас- Өгейшөп Қаз-да алғаш рет «Қызыл кітап» шыққан жыл-1978 Қаз-да алғаш рет транслокациялық жолмен қозы алған академик- Мұқамбетқалиевтің Қаз-да Қк-тің екінші басылымы- 1981 Қазжуаның гүлінің формуласы:Гс3+3А3+3 Ж(3). Қаз-ның атақты күрісшісі- Ы.Жақаев Қаз-ның Қызыл к-на тіркелген бунақденелі- Нәзік құйрық инелік Қаз-ның Қызыл к-на тіркелген жақсүйексіз омыртқалы жануар- Каспий миногасы Қаз-ның Қызыл кітабына енген қырықжапырақтектес өсімдік- Мыңжылқы қырықжапырағы, шолпаншаш сүмбі Қазір ғаламшарымызда жануарлардың түр саны:1,5 млн. Қазіргі адамдарға жақын келетін түрлер:Кроманьондар. Қазіргі деректер бойынша раушанның шығарылған іріктеме саны:25000. Қазіргі замандағы физиологиялық теорияға академик Павловтың қосқан үлесі- Қарын сөлі бөлінуінің гумаральдық жолмен реттелуін көрсетті Қазіргі кезде жылқының тұқымдары- 200-ден астам Қазіргі кезде қырықжапырақтектестердің белгілі түрлері:10000-нан астам. Қазіргі кезде плауынтектес өсімдіктер- 100-дей Қазіргі кездегі құрлықтағы тұяқты сүтқоректілердің ең ірісі- Піл Қазіргі кезеңде қарапайымдардың неше мыңға жуық түрі белгілі: 70 мың. Қазіргі өкілдері көп жылдық мәңгі жасыл шөптекті өсімдіктер:Плаун Қай ағзалар біржасушалы ағзалар болады- Амеба Қай аңға қысқа азық қорын жинамайды- Тиін Қай ауру «Кір қолдың ауруы» дейді- Туберкулез Қай аурумен ауырғанда инсулин енгізеді-Қант диабеті Қай без туралы айтылып тұр: Екі жағы да 2 бөлімді, кеңірдектің екі жағында орналасқан, салмағы 25 г, 3 түрлі гормон бөледі, негізгі зат алмасудың өсу, даму, реттелуіне қатысады; плазмадағыкальций концентрациясын реттейді- Қалқанша без Қай бірлестік биомассасы максималдыөнімділігі жағынан ажыратылады- Тропикалық орман Қай ғалым бірінші болып таза асқазан сөлін алды- Павлов Қай дәрумен адамның суық тиіп ауыратын ауруына қарсы тұру қабілетін жақсартады- С дәрумені Қай дәрумен қырыққұлақ ауруын емдейді- С Қай дәуірде жалаңаш тұқымдылар кеңінен таралған- Палеозой Қай дәуірде өсімдіктер судан құрлыққа шықты- Палеозой Қай дәуірде сүтқоректілер мн құстар кеңінен таралған- Кайназой Қай заттар туралы айтылып тұр: Ағзаға тамақпен бірге түседі, ұлпа түзелуге қатыспайды, энергия көзі емес; биохим-қ реакцияларға катализаторлар емес-Дәрумендер Қай кезде екеуі де гомозиготалы әке-шешенің F1-дегі гибриді фенотип бойынша оларға ұқсайды- Толық емес доминанттылықта) Қай құрттың зәр шығару мүшесі тарамдалған жіңішке каналшалардан құралған, ал тіршілік әрекетінің нәтижесінде түзілетін зиянды сұйықтық өнімдер зәр шығару поралары арқылы сыртқа шығарылады- Кірпікшелі құрттың Қай молюска ағаштарды, кемелерді, теңіз порттарының жағасындағы құрылыстарды бүлдіреді- Кеме құрт) Қай молюска ауылшаруашылық ө-не зиянын тигізеді- Жалаңаш шырыштар Қай молюскаларды тамаққа пайдаланып , тіпті теңізде арнайы «плантацияда» өсіреді- Мидия мен устициялар Қай мүше арқылы өткенде, қан О2-ң ең көп мөлшерін жоғалтад-ы-Қолдың бір вена тамыры Қай мүшеде биологиялық активті заттар түзіледі- Қай мүшеде қаннан судың артық мөлшері, дәрі, минералдық тұз сүзіліп, несепке айналады- Бүйрек Қай мүшемен өткенде қан О2-ң көп мөлшерін жоғалтады- Бұлшықеттің бір қылтамыры арқылы Қай органоид бактерия жасушасында бар- Рибосома Қай өсімдікте себет гүлшоғырының ортасында алтындай сары түсті түтікше гүлдер, ал жиегінде ақтүсті тілше гүлдер орналасқан- Дәрілік түймедағында Қай өсімдіктер алғашқы құрлық ө-і- Балдырлар Қай өсімдіктердің жемістерін күрделі сүйекжемістерге жатқызуға болады- Күнбағыс Қай өсімдіктің гүлінде ортасында түтікше шетінде жалған тілше гүлдер орналасқан- Күнбағыс Қай өсімдіктің жемісі тұқымша- Түймедағы Қай паразиттік құрттарда иесі біреу ғана болады- Адам аскаридасында Қай тип тармағы хордалылар типіне жатпайды- Демтүтіктілер Қай тұқымдас өсімдіктерінің жеке гүлінің формуласы- Күрделігүлділер Қай ұлпаның қатысуымен ағзаның гумаральдық реттелуі жүзеге асады- Дәнекер Қай ұрық жапырақшасынан желі түзіледі- Энтодермадан Қай энергетикалық алмасу кезінде бір молекула глюкоза ыдырағанда АТФ-тың екі молекуласы синтезделеді- Екінші кезеңінде (оттексіз) Қай энергетикалық алмасу кезінде бір молекула глюкоза ыдырағанда АТФ-тың 36 молекуласы синтезделеді- Үшінші кезеңінде (оттекті) Қалдықсыз технологияның қамтитыны-атмосфераға зиянды заттар бөлмейтін тұйық жүйені пайдалану. Қалемшені дайындайды:3-4бүршігі бар өркеннен Қалқанша без гормоны көбірек бөлінгенде болатын ауру:базедов(Бақшаңкөз ауруы) Қалқанша без гормоны құрамындағы химиялық элемент: йод Қалқанша безден бөлінетін гормондар жетіспегенде болатын ауру- Микседема Қалқанша бездің қызметі балалық жаста төмендесе пайда болатын ауру:Кретинизм. Қалқанша безі бөлетін гормон -Тироксин Қалқанша безі қызметінің бәсеңдеуі неге әкеп соғады- Балалардың өсуі мен дамуын баяулатады (кретинизм) Қалқанша безі қызметінің жетіспеушілігінен туатын ауру:микседема Қалқанша безінің жұмысын жақсартады -Ламинария Қалқанша безінің қызметі күшейсе:жүректің жиырылуы жиілеп, қан қысымы, жүйке жүйесінің қозғыштығы артады. Қалқанша:алма,алмұрт,долана Қалқаншамаңы безі бөлетін гормон -Паратгормон Қалпақшалы саңырауқұлақтар белгілі бір ағаштардың түбінде өсу себебі:Қажетті ағзалық заттар алады. Қалпақшалы саңырауқұлақтың жемісті денесі -Түбіртек, қалпақ Қалпақшалы саңырауқұлақтың жер бетінде көрініп көрініп тұрған жемісті денесі неден түзіледі -Бір-бірі тығыз жанасып жататын жіпшумақ жіпшелерінен түзіледі Қалпақшалы саңырауқұлақтың жер бетінде көрініп тұрған жемісті денесін үзіп алғанда топырақта қалады -Жіпшумағы Қалпақшалы саңырауқұлақтың жер бетіндегі жемісті денесін үзіп алған соң топырақта қалатыныЖіпшумағы. Қалпақшалы улы саңырауқұлақ -Жалған түбіртек Қалпақшасының асты түтікшелі саңырауқұлақ:Ақ саңырауқұлақ. Қалталы сүтқоректілердің балаларының дамуы қалтасында жалғасады, себебі не -Мөлшері кіші болуына байланысты Қалталы сүтқоректілердің өкілі -Тасманиялық қасқыр Қалың тығыз дәнекер ұлпасынан тұратын ақ қабықша -Сыртқы қабықша Қалыпты жағдайда 1 мм қанда лейкоциттердің не ақ қан түйіршіктерінің саны -6-8 мың Қалыпты хромосома жиынтығының 2 рет кемуі:гаплойдты Қан аздықтың себебі:Эритроциттер мен гемоглобиннің жетіспеушілігінде. Қан айналу жүйесінің негізгі қызметі:заттарды тасылмалдау, тіршілік әрекеттерін реттеу Қан айналудың бір айналымы қанша уақыт алады:27 секунд Қан айналым мүшесін құрайтындар:Жүрек және барлық қантамырлар Қан айналымға қатысы жоқ мүше:бүйрек Қан арқылы жасуша, муше оның жүйелерінің химиялық өзара қарым қатынасы Қан беретін адам:Донор. Қан бұл:дәнекер ұлпа Қан жасушаларын бөліп алғанда қалатындар:Плазма. Қан және қанайналым мүшелерінің ненің туындылары -Мезодерманың Қан қабылдайтын адам -Рецепиент Қан қайда сүзіледі -Нефронда Қан қайда түзіледі -Реципиент Қан құрамындағы жаңа эритроциттер пайда болады:4 айда Қан құрамының өзгеруі мен азаюынан туатын ауру:Анемия. Қан қысымы артса:Миға қан құйылады Қан қысымын өлшейтін құрал:Тонометр. Қан қысымының жоғарылауынан туатын ауру -Гипертония Қан қысымының төмендеуінен туатын ауру -Гипотония Қан қысымының тұрақтылығын мидың мына бөлігі реттейді -Аралық ми Қан мен қоршаған орта арасындағы газалмасуға қатысады:Тынысалу жүйесі Қан мен лимфа ұлпалары:Сұйық. Қан мен теріге зақым келтіретін: Суыртқы. Қан плазмасында бейорганикалық заттар құрайды -0,9% Қан плазмасындағы ақуыздың үлесі -7-8% Қан плазмасындағы су мөлшері шамамен:90 %. Қан плазмасының құрамында сутегі иондарының концентрациясының қалыпты болып тұруына қатысады -Қан плазмасындағы ақуыз бен минералды тұздар Қан плазмасының құрамындағы судың мөлшері -90-92 Қан плазмасының негізгі ақуызына жатады -Альбумин, глобулин, фибриноген Қан пластинкасы:Тромбоциттер Қан соратын жарқанаттар қайда тіршілік етеді?- Оңтүстік Америкада. Қан сорғыш жарқанаттар жануардың денесін қалай тіліп алып, сол жерден аққан қанды жалайды -Ұстарадай өткір күрек тістері арқылы Қан тамырлан жүйесінің жүйесінің қай типі бунақденелілерге тән -Ашық типті Қан түзетін (жасайтын) мүше:Сүйектің қызыл кемігі. Қан түзетін (жасайтын) мүшені көрсетіңіз:Қызыл түсті кемік Қан түзетін мүше -Қызыл түсті кемік Қан түзілетін ұлпа -Дәнекер Қан ұйығының сығындысы:сарысу Қан ұйымайтын ауру:Гемофилия. Қан ұлпасы-Сұйық дәнекер Қан ұю үшін керекті дәрумен -К Қан:Ағзаның ішкі ортасы. Қаназдықтың себебі:Эритроциттер мен гемоглобиннің жетіспеушілігінде Қанай дәрумен жетіспегенде қояншық,селкілдеу ауруына себеп болады:В6витамині Қанайналудың бір айналымы қанша уақыт алады -27 секунд Қанайналым жүйесі бір шеңберлі, жүрегі екі бөлімді жануар:Балық. Қанайналым жүйесі екі шеңберлі, жүрегі үш бөлімді жануар:Бақа. Қанаттары арқылы көбелекті басқа бунақденелілерден қалай ажыратуға болады -Қанаттары ұсақ қабыршақтармен қапталған Қанатты жеміс:Қайың Қанатты жемісі бар өсімдік:үйеңкі Қанға гармон бөлетін бездер жүйесі бірігеді:Ішкі секреция бездеріне (эндокриндік) Қанға инсулин бөледі -Ұйқы безі Қанда адреналиннің көбеюі жылудың түзілуін:Күшейтеді. Қанда глюкоза жетіспесе ұйқы безінен бөлінетін гормон-Глюкоген Қанда глюкозаның концентрациясы жоғарылағанда-Қант ауруы Қанда глюкозаның үнемі болуын реттейтін без -Ұйқы безі Қанда немесе ұлпада пайда болған бөгде заттарға қарсы ағзада түзілетін ерекше наруыз -Антитела Қанда оттегін жасушалар мен ұлпаларға жеткізетін ақуызды зат:гемоглабин Қанда темірдің тұрақтылығын сақтайтын без-Гипофиз Қанда эритроциттердің азайып, гемоглобиннің кемуінен болатын ауру.Қаназдық. Қанда эритроциттердің азайып,гемоглабиннің кемуінен болатын ауру:ақ қан ауруы Қандағы адреналиннің концентрациясының азаюы, қанның мүшеге келуін баяулатады-Жүрек Қандағы глюкоза тұрақтылығын реттейді-инсулин Қандағы глюкозаның (0,1 - 0,12 % ) болады, оны қай бездің гормоны реттеп отырады? -Ұйқы безінің гормоны Қандағы глюкозаның деңгейін реттейтін:ұйқы безінің гормоны Қандағы глюкозаның концентрациясын реттейтін гормон? -Ұйқы безі Қандағы глюкозаның тұрақтылығын реттейтін заттар: -Инсулин Қандай бактериялар тіршілік барысында органикалық емес заттардың химиялық байланыстарының энергиясын пайдаланады? -Хемотрофты Қандай буынаяқтылар мүйізді ірі қараның, жылқыньщ, түйенің қан ауруларын Қандай құрылымдық компонент қоректік заттарды жапырықтан басқа бөлімдерге тасымалдайды? Тін Қандай паразиттік құрттардың тіршілік циклі иесінің ауыстырылуымен жүреді? Бауырсорғыш Қандай сүткоректілерде мүйізді түзілістер құйрықтарында болады жақсы дамыған-Егеуқұйрықта Қандай эволюциялық өзгеріс тірі ағзалардың қарапайымдалуына әкеліп соқтырады-Морфологиялық регресс, дегеперация Қандай бактериялар бұршақ тұқымдас өсімдіктермен селбесіп тіршілік етеді? -Түйнек бактериялары Қандай белгілер арқылы қарапайымдылар прокариоттардан ерекшелінеді? -Ядросының болуы Қандай буынаяқтылардың зәр шығару мүшесі мальпигий түйіні болып саналмайды -Шаянның Қандай гүлсерікті жай деп атайды? -Жапырақтары бірдей, тостағанша мен күлтеге бөлінбеген Қандай жануарларда көк ет көкірек қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұрады? -Сүтқорктілерде Қандай өсімдіктерде устьицалар жапырақ тақтасының үстіңгі жағында орналасқан? Түңғиықта Қандай ағзалар продуценттер болып табылады? -Фотосинтездеуші Қандай ағзалардың жасушаларына ядро, цитоплазма, рибосомалар, вакуолялар және жасуша қабықшасына хитин тін? -Саңырауқұлақтар Қандай ағзалардың жасушыларына ядро, цитоплазма, рибосомдар, вакуолялар, пластидтер, митохондриялар тән? -Өсімдіктер Қандай азық – түлік бактерия мен саңырауқұлақтардың қатысынсыз өндіріледі? -Зефир Қандай артерия қаны деп аталады? -Көмірқышқыл газына қанықкан қан Қандай бактериялар автотрофты? -Сүтқышқылы ашыту бактериясы Қандай бактериялар өлген ағзаларды қарашірікке айналдырады? --Шіріту бактериялары Қандай бактериялар топырақтағы қарашірікті минералды заттарға айналдырады? -Топырақ бактериясы) Қандай балдырлар ең терендікте тіршілік ете алады? -Қызыл Қандай балықтарда желбезек қақпағы болмайды? -Шеміршекті балықтарда Қандай балықтарда торсылдақ болмайды? -Акулада Қандай балықтарда шоғал өмірінде бір рет болады, содан кейін олар өледі? -Жыланбалық Қандай бездің гормондары ағзаның өсіп дамуына әсер ете отырып, ондағы тотығу процестерін реттейді?- Қалқанша безінің гормоны Қандай белгілерді альтернативті деп атайды? -Қарама – қарсы Қандай бөліну нәтижесінде хромосомалардың саны екі есе азаяды? -Мейоз Қандай будандастыруда белгілердің 9:3:3:1 арақатынасы байқалады? -Дигибридті Қандай будандастыруда фенотип бойынша ажырау 1:1 арақатынасында өтеді? -Талдаушы Қандай бунақденелер адамға қан ауру қоздырғыштарын таратады? -Қан сорғыш шыбындар Қандай буынаяқтылар адам үшін кауіпті?- Қарақүрт, тарантул, қүршаян Қандай буынаяқтылар өсімдік сөлін сорып, ауылшаруашылық дақылдарына зиян келтіреді? -Кішкене қызыл өрмек кенесі Қандай гендер тәуелсіз тұқым қуалайды? -Аллельдік гендер Қандай даму ерекшелжгері тек кана буынаяқтыларға тән? -Жәндіктер тек тулеу кезінде ғана өседі Қандай дәрумен жетіспегенде анемия ауруы болады:А витамині Қандай ерекшеліктеріне байланысты пластидтер мен митохондрияларды жартылай автономды органоидтар деп атаймыз? -Өздерінің генетикалық материалы бар Қандай жағдайда гетерогаметті жыныс жекелеген түрлер деп аталады? -Әртүрлі жыныстық хромосомы бар кезде Қандай жағдайда спора өнеді де, тіршілікке бейімделіп бактерияға айналады? -Барлық қажетті қолайлы жағдайлар жеткілікті болғанда Қандай жануарларда дыбыс қабылдайтын құлақ қалқаны болады? -Сүткоректілерде Қандай жануарларда май бездері өте жақсы дамыған? -Көртышқанда Қандай жасушалар жүйке ұлпасының құрамына кіреді? -Глиальды серік жасушалары Қандай жасушалар қанның кұрамына кіреді? -Эритроциттер Қандай жасушалар қанның құрамына кіреді? -Лимфоциттер Қандай жасушалар қанның құрамына кіреді? -Тромбоииттер Қандай жасушалар қанның құрамына кірмейді? -Нейрондар Қандай жасушаларды обыр жасушалар (клетки пожиратели) деп атайды? -Фагоциттер Қандай жасушалардың бөлінуінің есебінен сабақ жуандап өседі? -Камбий жасушалары Қандай жасушалардың бөлінуінің есебінен сабақ ұшынан ұзарып өседі? -Өсу конусының жасушалары Қандай жекелеген түрлерді гетерозиготалы деп атайды? -Әртүрлі аллельді гені бар Қандай жекелеген түрлерді гомозиготалы деп атайды? -Біркелкі аллельді геігі бар Қандай жемісте жеміс қабы ағашты, ал тұқымдары еркін жатады? -Жаңғак Қандай жемісте жеміс қабы жарғақты болып, ал тұқымдары еркін жатады? -Дәнек Қандай жемісте тұқымдары шырынды жұмсақтың ішінде, ал жеміс қаптың сырты ағаш болып келеді? Асқабақ Қандай жемістің сырты қалың жылтыр, ортасы шырынды жұмсык, ішкі қабаты ағашты ішінде тұқымы бос жататын сүйегі болады? -Сүйекті жеміс Қандай жемістің тұқымдары саңылауынан тегіледі? -Қауашақ Қандай жерде бактериялар өте аз кездеседі? -Биік таулы жердің ауасында Қандай жұқпалы ішек аурулары болады? -Дизентерия Қандай жыртқыш сүтқоректілер жерді саусақтарының ұшымен емес. табанымен толық басып жүреді? -Қаскыр тұқымдастар Қандай коңыздар "санитарлық" қызмет атқарады? -Өлексе қоңызы Қандай көмірсулар моносахаридтарға жатады? -Сахароза Қандай көмірсулар полимерлер болып саналады? -Дисахаридтер Қандай кұстар тұқымқоректілерге жатады?Кептерлер Қандай кұстар ұшпай, суда жүзіп жүреді?Пингвиндер Қандай кұстардың тек екі саусағы ғана болады? Африка түйеқұсы Қандай қан артерия қаны деп аталады? -Оттегіне қаныққан қан Қандай қан вена қаны деп аталады? -Көмірқышқыл газына қаныққан қан Қандай қарапайымдылар ауру тудырады? -Дизентерия алибасы Қандай қарапайымдыларда жасуша қабығы болмайды? -Тамыраяқтыларда Қандай қауырсында мүйізделген мұртшалар ілмешегі болады? -Жамылғы қауырсында Қандай қосылыстар ақуыз молекуласының мономері болып табылады? -Аминқышқылы Қандай құрттардың мезодермасы дененің және ішектің бұлшық ет қабырғасын дененің қуысын құрайды?-Буыллтық құрттардың Қандай құрылымдық компонент арқылы жапырыққа атмосферадан ауа кіреді? -Устьеце Қандай құрылымдық компонент арқылы сабақтан жапырыққа су жеткізіледі? Сүрек Қандай құстар жапалақтар отрядының өкілдеріне жатады? Үкілер Қандай құстар жемін күндіз аулайтын жыртқыш құстар отрядына жатады?Қыран Қандай құстар жұмыртқаларын баска кұстардың ұяларына салады?Көкектер Қандай құстар көшпенді құстарға жатады? Сарышымшық, қараторғай Қандай құстар қызыл шақа башапанды тобына жатады? Көгершіндер Қандай құстар ұшуға бейімделгіштігін жоғалтқан? Түйеқұс Қандай құстар ширақ балапан шығарады? Тауықтар Қандай құстар, өлекселермен қоректенеді?Тазқара Қандай құстардың тұмсығының жиегінде мүйізді тақташалар болады?Қазда. Қандай құстың балапаны қоректі анасының жемсауынан алып қоректенеді?Бірқазанның балапаны. Қандай құстың құйрығы ұзын, 20 омыртқадан тұрады?Археотериксте Қандай мүшелер гомологиялы деп аталады? Қандай мүшелерде жылудын пайда болуы қарқынды жүреді?Теріде Қандай негізгі сыртқы орта жағдайларының әсерінен өсімдік сулы ортадан құрлыққа шықты? Қандай негізгі фактор жекелеген түрді бір популяцияға біріктіреді?Жекелеген түрдің бір – бірінен еркін шағылысуы Қандай омыртқалар бір – бірімен қозғалмалы болып біріккен? -Мойын бөлімі омыртқалары Қандай органдар жүйесі клетканы (жасуша) оттегімен қамтамасыз етеді? -Тыныс алу жүйесі Қандай органикалық емес қосылыстардан көмірсу түзіледі? -С02 және Н20 Қандай органикалық қосылыстар катализатордың міндетін атқарады. -Ферменттер Қандай органоидтар тек қана жануарлар жасушадарында кездеседі? -Гольджи аппараты Қандай органоидтар тек қана өсімдік жасушаларында кездеседі? -Пластидтер Қандай өсімдікте жер үсті түйнек кездеседі? -Гиацинт Қандай өсімдікте тамыр түйнек кездеседі? -Георгин Қандай өсімдіктер сабақтарына жылдық сақиналар тән? -Сүректі (ағаш Қандай өсімдіктердің сабақтарында жылдық сақиналар болады? -Ағаш тектес Қандай өсімдіктің тұқымдарынан органикалық заттардың барлығын бірдей табута болады, мысалы, май, ақуыз, крахмал? -Асбұршақта Қандай паразиттік құрттардың тіршілік циклі иесінің ауыстырылуымен жүреді?Бауырсорғыш. Қандай пигменттердің арқасында қызыл және қоңыр балдырлар теңіздің терең қабатында өсе алады? -Фикобилиндер Қандай полиплоидтерде мейоз дұрыс жүреді? -2п Қандай реттйіш жайлы айтыдып тұр: Хабар өте жай беглледі/жауап өте жай дамиды, бірақ ұзаққа созылады, жауап қанға еткен химиялық зат арқылы беріледі. -Эндокривдік Қандай саңырауқұлақтар ағаштардың тамырларымен симбиоздік тіпшілік етеді? -Қайыңқұлақ Қандай саңырауқұлақтардың споралары жемістік денесінде түзіледі? -Қалпақшалы Қандай саңырауқұлақтың жіп шумағы бір ғана жасушадан тұрады? -Мукор Қандай сезім мүшесі балықтарга тән? -Бүйір сызығы Қандай семьяда барлык бапалары альбиносты болады? -альбинизм гені - рецессивті және аутосомдыға(аааа) Қандай сүйек басындағы саусақты қүрамайды? -Асықты жілік Қандай сүйек иық белдеуіне кіреді? -Бұғана Қандай сүйек иық белдеуіне кіреді? -Жауырын Қандай сүйектер кесірткенін алдыңгы аяк қаңқасын құрайды? -Тоқпан жілік, кәрі жілік, алқан саусақ сүйектері Қандай сүйектер кесірткенің арткы аяқ каңқасын құрайды? -Ортан жілік, асықты жілік, табан сүйектері Қандай сүйектер қосылып мықты көкірек клеткасын құрайды? -Төс сүйек пен қабырғалар Қандай сүтқоректілер ауадағы өте жоғарғы, ультрадыбыстарды бағдарлауға пайдаланады? -Қолқанаттылар Қандай сүтқоректілер жұмыртқа салып көбейеді? -Үйретұқымсықтар, ехидналар Қандай сүтқоректілер тырнақтарын ішке бүгіп алады? -Кенгуру Қандай сүтқоректілерде артқы аяқ болмайды? -Морждарда Қандай сүтқоректілерде бұғаңа сүйек дамымаған? -Итте Қандай сүтқоректілерде екі жұп күрек тістері болады? -Қоян тәрізділерде Қандай сүтқоректілерде клоака болады? -Үйрек тұмсықтарда Қандай сүтқоректілерде сүт бездері нашар дамыған, емізігі болмайды? -Кенгуруде Қандай сүтқоректілердің қарыны өте күрделі (тазқарын, жұмыршақ, жалбыршақ, ұлтабар)? Жұптұяқтыларда Қандай сүтқореқтілердің балалары жұмыртқадан шығады? -Ехидна, үйректұмсықтылар Қандай төрт элемент жасушаның негізгі химиялық құрамы болады:көміртегі, оттегі, азот, сутегі. Қандай ұлпа адамның жүйке жүйесін кұрайды? -Жүйке ұлпасы Қандай ұлпа адамның тірек-қимыл жүйесін құрайды? -Шеміршекті ұлпа Қандай ұлпалар дәнекер ұлпасына жатады? -Көлденең жолақты бұлшық ет ұлпасы Қандай ұрық жапырақшаларынан жүрек пайда болады? -Мезодермадан Қандай ұрық жапырақшаларынан кан айналу жүйесі пайда болады? -Мезодермадан Қандай ұрық жапырақшаларынан эпителиальді ұлпалар пайда болады? -Эктодермадан Қандай үлпалар сабақтың ұзын болып өсуін қамтамасыз етеді? -Түзуші Қандай үрық жапырақшаларынан сезім мүшелері пайда болады? -Эктодермадан Қандай химиялык қосылыстың құрамына азот кірмейді? -Қанттарға (сахароза Қандай шағылыстыруда ажырау 1:1 қатынасында өтеді? -Анализдеуші Қандай эволюциялық өзгеріс ағзалар құрылымын күрделендіріп, тіршілік эәрекетін арттырып биологиялық прогреске әкеледі? -Ароморфоз Қандай эволюциялық өзгерістер тірі ағзаның белгілі бір жағдайларға бейімделушілігіне әкеп соқтырады жеке бейімделушілік?-Идиоадаптация Қандай эритроциттердің азайып, гемоглобиннің кемуінен болатын ауру. Қандауыршаға тән емес. -Терісі қалың Қандауыршада жоқ мүше:бассүйек Қандауыршада қаңқаның қызметін атқарады-Желі Қандауыршаның дене тұрқысы-5-8 см Қандауыршаның жүйке түтігінің орналасуы-Желінің үстіңгі жағында Қандауыршаның жыныстық жағынан жетілу мерзімі-2-3 жылда Қандауыршаның көбеюі мен дамуын зерттеген ғалым: -А.О.Ковалевский Қандауыршаның онтогенезінде энтодермадан түзілетіні:-желбезек Қандауыршаның қан тамырлар жүйесінің тип:Тұйық. Қандауыршаның қаны-Түссіз Қандауыршаның онтогенезінде энтодермадан түзілетіні:желбезек Қандауыршаның орталық жүйке жүйесінің қызметін атқарады-Жүйке түтігі Қандауыршаның өзіне тән ерекшелік-Терісінің сыртында жұқа сірқабықтың болуы Қандауыршаның тері қабаттары: -Эппдермнс-нағыз тері-сірқабық Қанды жүректен мүшелер мен ұлпаларға тарататын қантамырлар тобы. -артерия Қанды құю мүмкіндігі қайсысында дұрыс? Донор Реципиент -IV - IV топқа Қанды сол жақ құлақшаға әкелетін қантамыр:өкпе көктамыры Қанның депосы деп-Көк бауыр, бауыр, тері, өкпе Қанның ең ұсақ формалық элементтеріне жатады: -Лейкоциттер Қанның қоймалжың келген сұйықтығы:плазма Қанның құрамына жасушалар кіреді:Лейкоциттер Қанның құрамына жатпайтындар:нейрондар Қанның құрамына қандай жасушалар кіреді?-Лейкоциттер Қанның құрамындағы эритроциттерді және бір жасушалы организмдерді тұңғыш байқаған:Левенгук Қанның құрамының өзгеруі мен азаюынан туатын ауру...-Анемия Қанның қызыл түсті болуы ... байланысты:эритроциттерге Қанның қызыл түсті пигменті -Гемогобин Қанның сарғыштау түсті сұйык бөлігі -Қан плазмасы Қанның сары дүні - бұл: -Фибриногенсіз қан плазмасы Қанның сарысуымен қоректенеді-Трипаносома Қанның түссіз ядролы, амеба тәрізді қозгалғыш жасушалары -Лейкоциттер Қанның ұйығыштығы :ақуыз талшығының фибринге айналуынан Қанның ұюы кезінде түзілетін ерімейтін ақуыз (нәруыз):Фибрин. Қанның ұюы неге байланысты: -Қан плазмасындағы фибриногеннің ерімейтін фибринге айналуы Қанның ұюына әсер ететін витамин:К Қанның ұюына қатысады:Тромбоциттер Қанның үюына не қатынасады -Пимбоциттер Қанның эритроцит жасушасының пішіні-Домалақ. Қанның эритроциттері:қанның қызыл түйіршіктері. Қанның ядросы жоқ , қызыл түсті жасушалары: -Эритроциттер Қанның ядросыз, ірі,түссіз жасушасы. -Лейкоцит Қансорғыш қосқанаттылардың ауыз мүшелері қай типті? -Тесіп-сорғыш Қант ауруы кезінде не себептен инсулин салынады? -Жетіспеген инсулинді толықтырады Қант ауруының пайда болу себебі. -Инсулиннің аз бөлінуінен Қант диабетінің дамуы немен байланысты? -Инсулин гормонының жетіспеуінен Қант қамысының отаны: -Оңтүстік азиялық тропиктік орталық Қант, спирт ,бояу, лакмус алута колданылады: -Қыналар Қант, спирт, бояу, лакмус алатын, тәтті тағамдар өнеркәсібінде кеңінен қолданылатын өсімдіктер:Қыналар Қантамырларына бай тамырлы қабақша. -Ортаңғы қабықша Қантамырларының қабырғасы түзілетін ұлпа-бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасы. Қантұрғынның споралыларға жататынын дәлелдеген ғалым:И. Мечников. Қантышқақ амебасының кәдімгі амебадан айырмашылығы-Адамның ішегінде паразитті тіршілік етеді. Қантышқақ тудыратын амебаны ашқан ғалым:Ф.Леш. Қанша айда нәресте жүрегінің соғуы естіле бастайды? -2 айда Қаны бірінші топқа жататын адамға қай топтағы қанды құяды: тек бірінші топтағы Қаныққан қанды мүшелерден жүрекке тасымалдайды. -вена Қаңқа бұлшық еттері қандай ұлпадан түзілген-Көлденең жолақты Қаңқа бұлшық еті: -Соматикалык жүйке жүйесімен реттеледі Қаңқа бұлшық етінің құрылысы тұрады:көлденең жолақты бұлшық ет талшықтары шоғырынан Қаңқа бұлшықеттері:қол-аяқ бұлшықеттері Қаңқа бұлшықеттерін түзетін ұлпа:көлденең жолақты Қаңқа бұлшықеті, тіл, көз, қолқа, өңештің жоғарғы бөлігінің көмей еттері жататын ұлпа бұлшықеті:Көлденең жолақты Қаңқа қалдығы 1937 жылы Пекин маңындағы үңгірлерде табылған-Синантроп Қаңқа қалдығы Ява аралынан табылған ежелгі адамдар тобы-Питикантроп Қаңқаның дұрыс дамуына әсер ететін дәрумен:D1 Қаңқаның дұрыс дамуына қажетті дәрумені:Д дәрумені Қаңқаның толық сүйектенуі-20 – 25 жасқа дейін. Қара меңдуана:екі жылдық шөптесін Қарабидай, бұршақтұқымдастардың отаны: Оңтүстік Батыс Aзия орталығы. Қарағай қылқанының тіршілік ұзақтығы- 2-3 жыл Қарағай сүрегінен химиялық жолмен алынатын зат:Жасанды талшық Қарағайда тозаңдану мен ұрықтанудың арасы:13 ай Қарағайдың ағаш сабағының атауы: Дің. Қарағайдың әрбір қысқарған өркенінде дамитын жапырақтар:екі қылкан Қарағайдың тозаңдануы:жел арқылы Қарағайлы ормандарда өсетін қына:Бұта қына Қарағайлы ормандарда өсетін қына:тұқымша Қаракүйе паразит саңырауқұлағы бидайға ... кезінде түседі-өнім жинап бастыру Қаракүйе саңырауқұлақтары зақымдайтын дақылдар:Астық тұқымдастарды. Қаракүйе саңырауқұлақтары зақымдайтын дақылдар:бидай Қарақаттың көбейетін өсімді мүшесі:сабақ қалемшесі Қарапайым жәндіктер ғылымға қай ғасырдан бастап белгілі:XVII. Қарапайымдар типіне жататын жәндіктер:Кірпікшелі кебісше Қарапайымдар үшін цистаның маңызы:Қолайсыз жағдайдан сақтайды Қарапайымдардың денесін сыртынан қаптайтын, өте жұқа майысқақ немесе қатқыл плазмалы қорғаныш қабат:Пеликула. Қарапайымдардың қорғаныш қабаты-Пелликула. Қарапайымдардың негізгі белгілері:Біржасушалы жәндіктер. Қарапайымдылар түрлерін алғаш ашқан ғалым:Антони ван Левенгук Қарапайымдылардың зәр шығару мүшесі:вакуоль Қарапйымдылардың қоректенген кезде түзілетін бөлігі:асқорыту вакуольі Қарашықтың арғы жағында пішіні екі жағы да дөңес линзаға ұқсаған мөлдір дене:көз бұршағы Қарашықтың артқы жағында дөңес, мөлдір дене-Көз бұршағы Қарын сөліндегі қышқыл:Тұз қышқылы. Қарын сөліндегі ферментті күшейтетін:Тұз қышқылы Қарын сөлінің құрамына кіретіндер:Ферменттер, сөл мен тұз қышқылы. Қарында ақуыз ыдырататын фермент-пепсин Қарында қорытыла бастайтыны.:Ақуыз (нәруыз). Қарындағы температура:38-390 С. Қарынның соңғы бөлімі-Ұлтабар (он екі елі ішек). Қасаң қабақ пен көз бұршағының арасындағы камера немен толтырылған-Сулы ылғалмен Қасаңқабақ – бұл:Ақ қабықтың алдыңғы бөлігі Қасқырдың бөкенге шабуылы:Жыртқыштық. Қатқыл қанаттылар отрядына жататындар:ызылдақ, бізтұмсық қоңыздар. Қатты булықтыратын шаң-тозаң, уайымнан болатын ұстамалы ауру:тыныс демікпесі Қауданды өсімдік:Орамжапырақ (қырыққабат). Қауын тұқымының өну температурасы- 150 С. Қауырсын тәрізді торлы жүйкелену:тал,терек,алма,алмұрт Қауырсынның мүйізді өзегі-Сояу Қауіпті асқазан-ішек ауруы-Тырысқақ. Қауіпті бунақденемен табиғи жаулары арқылы күресу әдістері:биологиялық Қимыл нейрондары арқылы импульстер ... өтеді:жұлыннан бұлшық еттерге Қимыл нейрондарының аксондары-Алдыңғы түбір Қимыл-қозғалыс әрекетін реттейтін мидың бөлігі:мишық Қияр, қызанақтың түсімін арттыру үшін қолданылатын лалагүл түрі-Лапыз. Қозғалмайтын сүйек:сегізкөз Қозғалуға қажетті энергия көзі:ағзалық зат Қозу мен тежелудің жүретін жері- Мида. Қозу орталық жүйке жүйесіне өтеді:Сезгіш нейрондар арқылы Қозу өтетін жер:Синапс. Қозу үлкен ми сыңарларының қыртысына өтеді-Аралық ми арқылы Қозуды бұлшықеттер мен бездерге жеткізеді-Қозғалтқыш нейрондар Қозуды сезгіш нейрондардан қозғалтқыш нейрондарға өткізеді-Байланыстырғыш нейрондар Қозуды шеткі мүшелерден орталық жүйке жүйесіне өткізеді-Сезгіш нейрондар Қозықұйрықтың боз арамқұлақтан ерекшелігі:Қалпақшасының асты қызғылт түсті, түбіртегінде сақинасы болмайды. Қой малына айналма ауруын тудыратын:суыртқы Қойбүлдіргендегі көп мөлшердегі дәрумен:С Қойбүлдіргеннің көбею мүшесі:мұртша Қойдың жабайы арғы тегі-Муфлон, арқар Қойлардың жүн алу бағытындағы тұқымдары:Архармеринос (Совет мериносы). Қол сүйектеріне жататындар-Тоқпан жілік, кәрі жілік Қолайлы жағдайда өскен қарағайдың жасы:350-400жыл Қолайсыз жағдай болғанда амеба:Циста түзеді Қолайсыз жағдайда бактериялар:Спора түзеді Қолайсыз жағдайда қарапайымдылардың бейімделуі:циста түзу Қолайсыз жағдайлардан қорғап,тіршілігін сақтап қалу қызметін атқаратын споралар:бактерияларда Қолға үйретілген жылқының арғы тегі жабайы жылқылар -Тарпан, түзат Қолға үйретілген солтүстік бұғысы,өздерінің жабайы туыстары сияқты орманды-тундрада тіршілік етеді,олар қыста немен қоректенеді:қыналармен Қолдан сұрыптау кезінде-Жаңа іріктемелер шығарылады Қолдан сұрыптауда:қол тұқым мен іріктемелер алынады Қоңыздың тыныс алу мүшесі-Денетүтікшелер. Қоңыр балдыр жасушасының қор заты:Полисахаридтер,еріген көмірсулар Қоңыр балдыр:Ламинария. Қорғану рефлексіне жатады:түшкіру. Қорғаныш реңге жатады:Усыз жәндіктердің улы жәндіктерге ұқсауы. Қорғаныш, тірек және қоректік қызмет атқаратын ұлпа:Дәнекер Қорғаныштық қызметін атқарады-Эпителий Қорегін түнгі слқында аулайтын ұлу:жалаңаш шырыш Қоректену және қимыл қызметтерін атқаратын ұлпалар:Қан және лимфа Қоректену, тыныс алу әрекеттері жүретін жасушаның негізгі бір бөлігі-Цитоплазма Қоректік заттардың жасушаға жеткізілуін қамтамасыз ететін ұлпа:қан Қоректік заттар қоры жиналады-Эндоспермде Қоректік заттар қоры жиналатын ұлпа:Негізгі Қоректік заттарды өсімдіктің бір мүшесінен, екінші мүшесіне өткізуші ұлпа:Өткізгіш ұлпа Қоректік заттардың сіңірілуі:Сүзілу, диффузия және үздіксіз өтуі арқылы жүзеге асатын физиологиялық процесс. Қоректік тізбектің бірінші буындағылары:Өсімдіктер. Қоршаған ортаның tтөмендегенде жылу өткізгіштіктің азаю себебі:қан тамырларының тарылуынан Қоршаған ортаның қолайсыз жағдайынан қорғайтын ұлпа:Жабын. Қоршаған ортаның температурасы жоғарыласа, цитоплазмада зат алмасу процесі ...-Жылдамдайды Қорықтарды ұйымдастыру мақсаты-табиғат байлықтарын табиғи қалпында сақтап қалу. Қорытылған ас сіңірледі:Аш ішекте. Қорытылмаған қалдықтарды қылаулатқыш арқылы сыртқа шығарады:кірпікшелі кебісше. Қос жарнақты өсімдік:Күнбағыс Қос жарнақты өсімдік:Үрмебұршақ. Қос ұялы, ішінде ұзынша тартылған жұқа жарғақты пердесі бар-Бұршаққын Қосалқы бүршіктердің дамитын орны:жапырақта,тамырда,сабақта Қосалқы жапырақтылар:мақта,ақ қараған,қалақай Қосалқы тамыр дамиды :сабақтан. Қосалқы тамыр дамиды:сабақ пен жапырақшадан Қосалқы тамыр өсіп шығады:Сабақ пен жапырақтан. Қосарланып ұрықтану тән: Плаун. Қосарлы атаутізімді ғылымға енгізген ғалым-К.Линней Қосарлы тыныс алатын жануарлар:Құстар Қосарлы ұрықтануды ашқан ғалым:К.А.Навашин Қосжақтаулы былқылдақденелілердің тыныс алу мүшесі:желбезек Қосжақтаулы ұлылар: Айқұлақ. Қосжақтауыл былқылдақденелілер:мидия,устрица,інжір,айқұлақ Қосжарнақты класының өсімдіктері:үрмебұршақ Қосжарнақты өсiмдiктер –Асбұршақ Қосжарнақты өсімдік үрмебұршақтың тұқымында қор заттарының жинақталатын орны- ұрығында. Қосжарнақты өсімдік:күнбағыс Қосжарнақты өсімдіктер-Қауын, қарбыз, қияр. Қосжарнақты тұқымдағы тұқымжарнағының қызметі- Қоректендіру. Қосжынысты көпжасушалы:таспақұрт Қосжынысты тікентерілілердің ұрықтануы жүретін орта-Суда. Қосқанаттылар отрядына жататын бунақдене-Маса. Қосмекенділер пайда болған-Ежелгі саусаққанатты балықтардан Қосмекенділер-Алғаш құрлықта тіршілік етуге бейімделген төртаяқты омыртқалылар Қосмекенділерде ең алғаш пайда болған-Сілекей бездері Қосмекенділердің басым көпшілігінің тынысалу мүшесі-Өкпе. Қосмекенділердің жақсы дамыған мидың бөлігі-Ортаңғы ми Қосмекенділердің жерде кең тараған дәуірі:палеозой Қосмекенділердің жүрегі-2 жүрекше, 1 қарынша Қосмекенділердің жүрегінің бөлімдері-3. Қосмекенділердің жүрегінің қарынша бөлімінде ... қан болады:Аралас. Қосмекенділердің жүрегі-Үш қуысты Қосмекенділердің қанайналым шеңбері:2 Қосмекенділердің құрлыққа шығуы-Өкпе пайда болған Қосмекенділердің өкпесінң пішіні:Сопақша. Қосмекенділердің суда тіршілік ететін дернәсілдерінің тынысалуы:Желбезек. Қосмекенділердің терісі-Жұқа, тегіс, безді Қостанайдың далалық аймағында орналасқан қорық:Наурызым Қоянтәрізділер отрядының тұқымдастары:шақылдақ Қуықтың қабынуы:Цистит. Қуыс сүйектер:жілік сүйектері Құйрықсыз қосмекенділер:Құрбақа Құйрықты қосмекенділер шығу тегі:саусаққанатты балықтар Құйрықты қосмекендіні белгілеңіз: Саламандра Құйрықтылар отрядына жататын қосмекенді:қызылаяқ бақа Құйымшақ омыртқаларының саны-4 – 5 Құлақ қалқаны -ауадағы дыбыс тербелістерін сыртқы дыбыс жолына бағыттайды. Құлақты медузаның денесінің диаметрі-25-40 см. Құлқайыргүлділер тұқымдасының ең маңызды өкілі-Мақта. Құлқайыртұқымдастардың арқан есіп, қап тоқуға болатын түрлері-Бұйракендір, кенеп. Құлық бөлетін құлақ бөлімдері бездерінің орналасуы:Сыртқы дыбыс жолында. Құм шіркейлері тарататын ауру-Лейшманиоз. Құмайдың отаны-Африка. Құрамына азот кірмейтін химиялық қосылыс-Қанттар (сахароза). Құрбақа терісінің құрылысының ерекшелігі?Терісі бұдырлы кілегейлі безбен қапталған. Құрбақаның дернәсілінің атауы:итшабақ Құрбақаның қабақтарының қызметі:Көзді ылғал мен ластанудан қорғайды Құрбақаның қанайналым жүйесі:тұйық,екі қанайналым шеңберімен Құрбақаның қаңқасы:сүйекті Құрғақ жеміс – бұршаққын:орамжапырақта. Құрғақ жеміс - дәнек:күріште. Құрғақ жеміс-тұқымша болады:бақбақта Құрғақ жемісті өсімдік:Теңгежапырақ. Құрғақшылыққа төзімді өсімдік- Шеңгел. Құрғақшылыққа төзімді, жылу сүйгіш өсімдік.Тары. Құрлықта мекендеп,өкпе арқылы тыныс алатын былқылдақденелілер:шалшық ұлуы Құрлықта тіршілік етуге бейімделген алғашқы омыртқалы жануар:Қосмекенділер. Құрлықтағы ең ірі жануар:Піл. Құртамыш душар ететін ауру-Кокцидоз. Құрттар денесінің қабаты: үш Құрттарда зиянды заттарды ағзада бөліп,жинақтайтын негізгі мүшесі:жұлдызша тәрізді түтікшелер Құрттардың тип саны:3 Құрттар-топырақтан, шыбындар-шіріген еттен пайда болады деп есептеген ғалым-Аристотель. Құрылымы мен қызметіне қарай нейрондар бөлінеді-3-топқа Құрылысы мен атқаратын қызметі ұқсас, шығу тегі әр түрлі болады-Аналогиялық мүшелер. Құрылысы мен шығу тегі әр түрлі, бірақ ортақ белгілермен біріктірілген ұлпалар тобы-Бұлшық ет. Құрылысы мен шығу тегі әртүрлі, атқаратын қызметі ұқсас мүше:Аналогиялық. Құрылысы мен шығу тегі бір-біріне сәйкес келетін дене мүшелері:Гомологиялық. Құрылысы, шығу тегі және атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы:Ұлпа Құс қарнының бөлімдері-2. Құс миының жорғалаушыларға қарағанда өте жақсы жетілген бөлігі:алдыңғы ми сыңарлары мен мишық Құс пен аңның 45 түрін жүйелеген ғалым-П.С. Паллас. Құстар мен сүтқоректілердің қан арнасында тіршілік етеді:айырдене Құстар өкпесінің ауруы:Аспергиллез Құстар түрінің саны-8600. Құстар тыныс алады:Өкпе, ауа қапшықтары Құстарға зиян келтіретін бунақдене:Мамықжегі. Құстарға қандай бездердің болуы тән? -Құйымшақ бездерінің Құстарда алғашқы қорытылу басталады-Жемсауда Құстарда болатын айыр сүйек - ұштары біріккен бұғана. Құстарда болмайтын мүше -Қуық. Құстарда етті қарын ... қызметін аткарады: -Тістің Құстарда жүректің қай бөлімінен өкпе артериясы шығады? -Оң жақ карыншадан Құстарда ортаңғы мидың дамуы ненің дамуымен байланысты- көру Құстарда тістің қызметін атқаратын қарын. -Етті қарын Құстарды басқа омыртқалы жануарлардан ажырататын ерекше белгісі қандай? -Қауырсын жамылғысы бар Құстарды зерттейтін сала: -Орнитология Құстардың (сүтқоректілермен бірге) жануарлар әлемінде басымшылық көрсетуінің, көп таралуының себебі неде? -Барлық жауабы дұрыс Құстардың алақаң сүйектерінде қанша саусақ болады? -Үш Құстардың артқы аяқ қаңқасына тән сүйектер: -Жіліншік Құстардың аталықтарының әдемі болуы бейімделушіліктің қай түріне жататынын белгілеңіз.Қызықтырушы рең Құстардың безді қарны қандай қызмет атқарады? -Қарын сөлін бөледі Құстардың белсенді ұшуы және тұрақты дене температурасының болуы ас қорыту жүйесінің қандай ерекшелігіне байланысты? (Барлықжауабы дұрыс) Құстардың дене температурасы:+41,+43 градус С Құстардың дене температурасының тұрақты болуы неге байланысты: -Белсенді қоректенуі, тыныс алуы, қан айналуы, зәр шығаруы, терісінің болуы) Құстардың денесінде болатын кене: -Мамық кене Құстардың жамбас белдеуі қандай омыртқалармен өзара берік тұтасып кеткен? -Бел және сегізкөз омырткаларымен Құстардың жүрегі мынандай бөлімдерден тұрады: -2 жүрекше, 2 қарыншадан Құстардың жүрегі неше камералы? -Төрт Құстардың жүрегі: -Төрт бөлік Құстардың жүрегі:екі жүрекше,екі қарынша Құстардың жүрегінің оң жақ жүрекшесінде қандай қан болады? -Вена қаны Құстардың зәр шығару мүшесі:екі бүйрек Құстардың кауырсындарын қалай бөледі? -Қауырсын, желпуіш Құстардың көзінде болады: -Екі қабақ және жыпылықтағыш қабыршақ Құстардың қайсысы қылқан жапырақты орманда тіршілік етеді? -Құрлар Құстардың қандай омыртқалары бір-бірімен қозғалмалы байланысқан? -Мойын омыртқалары Құстардың қаңқасының ерекшелігі-Жеңіл және берік, қанат сүйектері пайда болады. Құстардың қарны ....бөлімнен тұрады -2 Құстардың қарны мынадай бөлімдерден тұрады:безді қарын,етті қарын Құстардың қарны:4бөлімнен тұрады Құстардың қарыны мынадай бөлімдерден тұрады: -Безді қарын және етті қарын Құстардың қауырсындарын қалай бөледі? Қауырсын, мамық. Құстардың қырсүйегі (киль) қай сүйекпен байланысты. -Төс сүйекпен) Құстардың маусымдық қоныс аударуының сигналы болады: -Күннің ұзақтығы Құстардың мойын омыртқа бөлігінде неше омыртқа бар? (10-15 омыртқа) Құстардың терісі: -Жұқа, ылғалды, қауырсынмен қапталған Құстардың мойын омыртқасының саны-11-25. Құстардың температурасы жетеді: -42°С-ға Құстардың тұмсығы - бұл: -Бас сүйектің өсіндісі Құстардың тұмсығы:түрі өзгерген жақтар Құстардың тыныс алу мүшелері: -Өкпе, ауақапшықтары Құстардың ірі қауырсындарындағы теріге еніп тұратын бөлігі: -Қаламша Құстұмсықбастылар отрядының өкілі:гаттерия Құстың жүрегінің оң жақ қарыншасында және оң жақ жүрекшесінде кандай қан болады? -Вена қаны Құстың зәр шығару жүйесінің ерекшелігі, оның құрамында: қуығы жоқ Құстың зәр шығару жүйесінің ерекшелігі:қуығы жоқ Құстың қан айналым шеңберіндегі өкпеден шыққан қан жүректің қай бөліміне құйылады? -Сол жақ жүрекшеге Құстың қанаты қандай сүйектер түзеді? -Тоқпан жілік, білек сүйектер, қол басы сүйектер Құстың қарнының етті бөлімінде қорек:ұсақтайды Құстың қауырсыны дегеніміз-Сояудың екі жағындағы тармақ Құстың мүшелері мен ұлпаларына баратын қан: салатамыр қаны Құстың тыныс алу мүшесіндегі ауа қозғалысының өту жолы мен реті:көмекей-кеңірдек-ауатамыр-өкпе Құстың ұшу бағытын өзгертуте және қонған кезде баяу ұшуға жәрдемдесетін қауырсыны: -Бағыттаушы Құстың үлкен қан айналу шеңбері басталатын жолдары:сол жақ қарынша Құты тәрізді мүше - қуық Қүрттардың денесі- үш қабатты. қХлоропластар қайда орналасады?жапырақтың негізгі ұлпасында Қыз балаларда жасөспірімдік шақ қанша жаста болады? -11-12 жаста Қызанақтың (томат) отанын білесіз бе? -Оңтүстік Америка Қызғалдақ гүлінің формуласы: -К3+3А3+3Ж(3) Қызғалдақ өсімдігінің жемістері:қауашақ Қызғалдақтың түрін өзгерткен жер асты өркені: Пиязшық Қыздардың ағзасында аналық бездің өсуіне не себеп болады? -Етеккірдің келуі Қызметіне қарай жүйке жүйесінің белінуі: -Симпатикалық және парасимпатикалық Қызыл балдырларды белгілеңіз-Коралина, плюмария Қызыл гүлді ас бұршағын (генотипі АА) гүлі ақ түсті дарамен будандастырғанда (генотипі аа) бірінші ұрпағында (F1) алынатын гибридтері:100% қызыл гүлділер. Қызыл кітапқа енгізілген лалагүл тұқымдасына жататын өсімдік:Інжугүл Қызыл кітапқа тіркелетіндер - Сирек кездесетін өсімдіктер мен жануарлар Қызыл кітаптың міндеттері-Республика заңдарына сәйкес сирек түрлерді қорғау. Қызыл кітаптың» ең алғаш басылымы. -1978 ж Қызыл қан түйіршіктері қайда пайда болады? -Қызыл түсті кемік майында Қызыл маржанның қаңқасынан жасалатын зат:моншақ Қызылшақа балапан шығаратын кұстар: -Кептер Қызылшақа балапан шығаратын кұстар: -Көгершін Қызылшақа балапан шығаратын құс: Торғай. Қылқан жапырақты өсімдік:Арша Қылқан жапырақты өсімдік:Қарағай Қылқан жапырақтылардың бір ерекшелігі:Сүрегінде шайырлы өзекше. Қын қысымының жоғарылауынан болатын ауру:гипертония Қына біртүтас ағза екендігін қалай түсіндіруге болады? -Селбесіп тіршілік ететін саңыраукұлақ мен балдырдан құралған Қына денесін құрайтын жасушалар тобы:саңырауқұлақ және балдыр жасушалары Қына денесінде саңырауқұлақ-Су және онда еріген минералды тұздарды сіңіреді. Қына денесіндегі балдыр жасушалары-бір клеткалы жасыл балдырдікі. Қына көбейеді-Өсімді жолмен Қына қабаттамасындағы (денесінде) жасыл балдырлардың ролі:Фотосинтез нәтижесінде органикалық зат түзеді. Қынадағы фотосинтез үдерісіне қатынасатын ағза-Балдыр Қынадан алынатын заттар-Қант,спирт,бояу,лакмус Қыналар жаңбыр, шық, тұман ылғалын не арқылы сіңіреді? -Бүкіл денесімен сіңіреді Қыналар өте баяу өседі, мысалы бұғы мүгі бір жылда бар болғаны: -1-3 мм Қыналарға ең қажетті жағдай-Оттекте бай таза ауа Қыналардың практикалық маңызы кандай? -Бұғыларға азық, бояу алынады Қыналардың табиғаттағы маңызы: -Қарашірік түзеді, денесінен бөлінетін қышқыл тау жыныстарын бұзады Қынаны ауаның тазалығын көрсететін индикатор деуге себеп: -Таза ауалы жерде өседі Қынаның қабаттамасы (денесі) саңырауқұлақ пен балдырдан тұрады, қына денесінде саңырауқұлак қандай роль аткарады? -Су және онда еріген минералды тұздарды сіңіреді Қынаның денесінде селбесіп тіршілік ететін балдырлар саңырауқұлақтардан қандай зат алады?-Суды Қынаның денесінде селбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ балдырлардан қандай зат алады? -Минералды заттарды Қынаның қабаттамасы (денесі): -Саңырауқұлақ пен балдырдан тұрады Қынаның құрамында кездеседі .-Носток Қынаның табиғаттағы маңызы-басқа өсімдікке топырақ дайындайды. Қынап жапырақты өсімдік: -Бидай Қынап қандай қызмет атқарады? -Буынаралықтың түп жағындағы бөлінетін нәзік жасушаларды қорғайды Қыран құстардың қоразы-Шәулі Қыртөссіз құстар өкілі: -Түйеқұс(Страус) Қыршаян қай класс өкілі? -Өрмекшітәрізділер Қыршаянның шаншары-Құрсағының соңғы буынында. Қырықбуын жапырағының түсі:Қоңыр Қырықбуын спораларының пісіп жетілетін орны- Масақшасында Қырықбуында фотосинтез жүреді:Жаздық өркен Қырықбуындар өсетін жер-Барлық ылғалды жерлерде Қырықбуыннан көктемде дамитын өркені-масақшасы бар қоңыр өркендер. Қырықбуынның далада, шалғында пайда болуы нені дәлелдейді? -Топырактың қышқыл, оған әктас еңгізу керектігін Қырықбуынның жаздық өркені:Жасыл Қырықбуынның жапырақтары болмайтын өркен:Жаздық өркен. Қырықбуынның жыныссыз көбеюі ... жүзеге асады: -Споралары арқылы Қырықбуынның көбеюі:Спорамен Қырықбуынның масақтары бар өркен- Көктемгі өркен. Қырықбуынның споралары дамиды-Масақшада Қырықбуынның спорасының жетілетін жері:көктемгі өркен масақшаларында. Қырықбуынның ұшында орналасатын спорангийлер тобының орны:Бүр Қырықбуынтектес өсімдіктердің кобею қызметін атқарады: -Көктемгі өркендері Қырықжапырақтардың қауырсын тәрізді ірі жапырақтары-Вайялар. Қырықжапырақтылардың жапырақтары ..... түрлі қызмет атқарады-2. Қысқа күндік өсімдік -Мақта Қысқа сүйектер. -Омыртқа Қысқа сүйектерге жатады:Алақан, омыртқа Қысқарған сабақты өсімдік: -Бақбақ Қысқы тыныштық кезеңі -Зат алмасу баяулайды, қатаң жағдайға шыдауы. Қысқы тыныштық күйге көшкен бунақденелілердің қуыршақ сатысында қыстайтындары-орамжапырақ көбелегі. Қысқы тыныштық қалпына көшкен өсімдіктер ұлпасының ерекшелігі:зат алмасуы өте баяулайды. Қыста орамжапырақ (қырыққабат) көбелегі - қуыршақ күйінде қыстап шығады. Қыста судағы балықтың тұншығуы мына себептен болады:суда оттегі жетіспегендіктен Қыста сыңар жібек көбелегі -жұмыртқа қалпында қыстайды Қыстап шығатын құс-Шымшық Қыстық өркендерді... дайындайды: -Күзде Қыстырма бой дегеніміз не? -Әрбір буынаралықтардың түп жағындағы жасушаларының, бөлінуі Қысы-жазы адамның дене температурасы:36,6º Қышқыл жанбырдың жауатын себебі: -Атмосферада SO2 мен NO2 көбейіп бөлінуінен Қышыма ауруын туғызатын кене. -Қышыма кене Қышыма кененің аузы:кемрігіш Қышыма кененің мөлшері:0,2-0,5мм Лакмус алынатын өсімдік.Қына. Лалагүл тұқымдастарының белгілі түр саны-4 мың Лалагүл тұқымдасына жататын бөлме өсімдігі:амариллис Лалагүл тұқымдасына жататын өсімдік:Сарымсақ Лалагүл тұқымдасындағы жеке ірі гүлі бар өсімдік: Қызғалдақ (жауқазын). Лалагүл тұқымдасының гүлінде болмайтыны-Тостағаншалары. Лалагүл тұқымдасының гүліндегі аталық саны-6. Лалагүл тұқымдасының гүліндегі күлте жапырақшаларының саны:6. Лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдіктердің барлығында бірдей жемістері-қауашақ емес, ішінде жидекті жемісті түріде кездеседі, ол қайсысы? -Май інжугүлі Лалагүлділер тұқымдасына даражарнақтылар класына жататын шырынды өсімдік:Алоэ. Лалагүлділер тұқымдасындағы дәрілік өсімдік: -Лапыз Лалагүлділер тұқымдасындағы техникалық өсімдік: -Шырыш Лалагүлділерге жататын:жауқазын Лалагүлділердің жемісі-Қауашақ. Лалагүлділердің сәндік түрлері-Сепкілгүл, сүмбілшаш Лалагүлдің гүлі:1 аналық,6аталық Ламинария терңдікте өседі:20-30метр Ланцетник қай мүшесі арқылы қозғалады? -Қүйрық қанаты арқылы Ланцетниктің жүйке жүйесі кандай күрылысты? -Жүйке түтігі Ланцетниктің жүйке жүйесінін орталық бөлігі денесінің кай жағында? -Арқа жағында Ланцетниктің қан тамырлар жүйесі кай типті? -Тұйық Ланцетниктің қандай белгісі омыртқасыз жануарларға тән емес? -Жұп аяқтарының болмауы Лас судағы біржасушалыдан жұғатын жұқпалы ауру:қантышқақ амеба Лас суды ішкеннен, көкөністі, жеміс-жидекті жумай жегеннен сау адамға жұтады: -Дизентерия амебасы Латимерия алабұғадан қай мүшелерінің құрылысы арқылы ерекшеленеді? -Жұптасып орналасқан жүзу қанаттарымен Латимерия келесі балықтар өкіліне жатады:Саусаққанатты балықтарға. Латынша «у» деген сөз:Вирус Лейкопластардың қызметі:Қор затын жинауға қатысу. Лейкоцитарлы формула - бұл: -Адам қанындағы лейкоциттер типтерінің арасындағы сандық қатынас Лейкоциттер түзіледі: -Лимфа түйіндерінде, көк бауырда, сүйектің қызыл Лейкоциттерінің тез көбейіп, қан ағынын толтырып жіберуден пайда болатын ауру. -Ақ қан ауруы Лептесігі жасушаның ортасында орн.ұлпа:жабын Лептесік дегеніміз: -Жасушамен шектелген саңылау Лептесік жапырақ тақтасының үстіңгі жағында орналасқан:Тұңғиықта (су өсімдігі). Лептесік қызметі:тынысалу,су буландыру Лептесіктер болады: -Өн жасушалары арасында Лизосома қандай қызмет атқарады -Әртүрлі өнімдердің ыдырайтын орны Лизосоманы алғаш рет ашқан ғалым. -Де Дюв Лизосоманың қызметі:әртүрлі өнімдердің ыдырайтын орны. Лизосоманың қызметі:макромолекулаларды ыдырату Лимон қышқылын айналымына даярлық кезеңі басталады. -Пируват малекуласының өзгеруінен басталады Лимон қышқылын өндіруге қолданылатын саңырауқұлақ: -Аспергил Лимфа жүйесі төмендегі белсенділіктердің қай түріне жауапты:-Ағзадағы қоректі заттардың тасымалдануына Лимфа келіп құяды-оң жақ құлақшаға Лимфа неден пайда болды? -Клетка аралық сұйықтықтан (жасуша аралық Лимфада болатын лейкоциттер. -Лимфоциттер Лимфаның тузілуі: -ұлпа сұйықтығынан Липидтер жасушада қандай кызмет атқарады? -Энергетикалық Липидтер синтезделетін жасуша органоиды:Эндоплазмалық тор. Липидтердің қызметі- Энергетикалық. Лямблияның таралуы:ішектерге Май адам мен жануарлар ағзасында төменде берілген заттардың қайсысына айналады? -Аминқышқылдарына Май алу үшін өсірілетін мәдени дақыл:Күнбағыс. Май алынатын бұршақ тұқымдас:Соя Май алынатын дақыл: -Зәйтүн Май алынатын күрделігүл тұқымдасына жататын өсімдік: -күнбағыс Май безінің қызметі: -Теріні майланды Май қышқылдарын синтездеп энергия жинақтаушы органоидты көрсетініз –Митохондрия Май молекуласының құрамына қандай қосылыс кіреді? -Глицерин Майға бай:күнбағыс,зығыр,мақта,үпілмәлік Майда, жеңіл, құрғақ тұқымдар таралады-Жел арқылы Майдың молекула құрамы. -май қышқылы, глицерин Майлар мен полисахаридтердің алмасуына қатысады-Тегіс эндоплазмалық тор Майлар үш элементтен құралған-Көміртегі, азот, күкірт Майларды қай фермент ыдыратады? -Липаза Маймыладамдар-Питекантроптар Маймылдар бір затты бір мезгілде екі көзімен бірдей көре алады, осыған байланысты оның өзінен қанша қашықтықта тұрғанын дәл анықтайды. Көзінің мұндай ерекшелігінің қандай маңызы бар? Маймылдардың басқа сүтқоректілерден ең басты айырмашылығы: -Бас миы мөлшерінің үлкендігі, үлкен ми сыңарларында иірімдердің көп болуында Маймылдардың сипап – сезу мүшесі қай жерінде? -Саусақтарының ұшында Макроэволюция Туыстар, тұқымдастар, отрядтар, кластар, типтердің түзілуі Макроэволюция түзетіндер:популяция Макроэволюция:ірі жүйелік топтардың қалыптасу процесі Макроэволюциядағы филэмбриогенез теориясы:Северцов Макроэволюция-Ірі жүйелік топтардың қалыптасу процесі. Мақта өсімдігі гүлдейтін ай-Маусым. Мақта өсімдігі жатады: Құлқайыр гүлділерге Мақтадан мол түсім алу үшін қажет температура-15 º -17 º С Мақтаның биіктігі-1,5-2 метр Мақтаның гүлінің формуласы: -Т 3 + (5) К5 А ( ) Ж ( ) Мақтаның жемісі: -Қауашақ Мақтаның қауашағы ашылатын жақтау саны-3-5. Мақтаның тұқымындағы майдың мөлшері:24-26% Мақтаның тұқымындағы майдың мөлшері-20%-25%. Мақтаның ұрық шашатын тұқымы-Шит. Мақтаның шала ашылған қауашағы-Көсек. Мал шаруашылығы ауыл шаруашылығының бір саласы ретінде қай кездерден басталды?-Ертедегі адамдар жабайы аңдарды қолға үйрете бастаған кезде Малазықтық дакыл ретінде өсіріяетін күрделігілді өсімдік: -Жералмұрт Мальпигий түтікшелері тән көпжасушалылар-Өрмекшітектестер. Мальпигий түтікшесінің аякталатын жері: -Ішегінде Мамық қанаттары жаксы жетілген: -Суда жүзетін құстарда Маржан полиптер (кораллдар) қай жерде тіршілік етеді? -Теңіз тоғандарында Маржан полиптері мен медузаның айырмашылықтары: -Қозғалу әдісі Марқакөл мемлекеттік корығы -Оңтүстік Алтайда Маса арқылы жұғатын ауру :Безгек Масаның ауыз мүшесі: -Шаншып-сорушы Масаның отряды:қос қанаттылар. Мәдени өсімдік-Зығыр Мәдени өсімдіктер:Адамның қолымен өсірілетін өсімдіктер Мәдени өсімдіктердін шығу орталықтарын анықтады: -Н.И.Вавилов Мәдени өсімдіктердің сан алуандығын, шығу орталыгын зерттеген ғалым: -Н.И.Вавилов Медицинада ауруларды-емдеуге қолданылатын саңырауқұлақ: -Пеницилл Медицинада дәрі ретінде қолданылатын құлқайыргүлділердің түрі-Жалбызтікен. Медицинада дәрі-дәрмек алынады:алоэ Медицинада пайдаланылатын саңырауқұлақ. -Пеницил Медицинада плауынның тұнбасы қолдануға болатын ауру:іш жүргізуге Медицинада,мал дәрігерлік салада жасалған дәрілер асқазан және ішек ауруларына,демікпеге қарсы қолданылады:итжидек Медуза:еркін тіршілік ететін Медузаға қант қоректену типі тән -Жыртқыш Медузалардың денесінде болмайтын бөлік-Табан. Медузаның жүйке жүйесі -Диффузия типті Медузаның қорегін әлсірететіні: атқыш жасушалары Мезозой кезеңі-Юра Мезозой Орта өмір заманының ұзақтыгы: -165 млн жыл Мейоз дегеніміз: -пісіп жетілу аймағындағы жыныс жасушасының бөлінуі Мейозда аллелді гендер қалай ажырайды? -Әр түрлі жасушаға түседі Мейоздық жолмен бөлінетіндер: -жыныс жасушалары Мейоздық кезеңде хромосомалар жиынтығы:екі есе азаяды Мейоздың бірінші бөлінуінде жасушада хромосомалардың қандай жиынтығы болады?-Гаплоидты Мейоздың бірінші бөлінуінің профазасында қандай әрекеттер жүреді? -Гомологиялық хромосомалар коньюгацияланады, спиральданады, ядро жарғақшасы ери бастайды Мейоздың бөліну нәтижесінде неше сперматозоид жасушалары түзіледі? -Төртеу Мейоздың бірінші беліну кезінде бір аналық жасушадан неше жасуша түзіледі? -Біреу Мейоздың бірінші бөлінуі. -Редукциялық Мейоздың екінші бөлінуі. -Экванюнды Мекендейтін иесінің қоректік заттарын пайдаланып, тіршілік ету:Паразиттік. Мектеп сыныбында сабақ басталғанға дейін болатын микроб саны-2600. Мектепке дайындық кезеңі:3-6 жас Мембранасыз органоидтер. -Рибосома Мендель тәжірибесінде белгілердің тұқымқуалаушылығын зерттеудегі қолданған әдіс:гибридиологиялық Менингит ... қабынуы. -ми қабығының Метролизм өзара байланысты қарама-қарсы процестерде тұрады: Ми кыртысының рефлекстік кызметін ғылыми тұрғыдан түсіндірген орыс ғалымы. И.М.Сеченов Ми бағанасына қандай бөліктер кіреді? -Сопақша ми Ми бағанасынан тарайтын жүйке саны:12 жұп Ми бөліктерін байланыстыратын қарынша саны- 4 Ми бөлімдері өзара байланысады-Өткізгіш жолдар арқылы Ми көпіріне кіретін бөліктер:сопақша ми мен ортаңғы Ми көпірінің жүйке жасушалары қабылдайды-Беттің терісінен, тілден келетін хабарларды Ми қарыншалары дегеніміз. -Ми сұнықтығымен толтырылған қуыстар Ми қарыншаларыЖ:Ми сұйықтығымен толтырылған қуыс Ми қыртысында мынадай жасушалар болмайды: -Ақ зат Ми қыртысының қалыңдығы шамамен мынаған тең: -2-3 им Ми мен жұлын қабықтарының қабынуынан болатын ауру-Минингит Ми мен жұлынның сұр заты түзейді: Нейрондар шоғырын Ми рефлекстері деген ғылыми еңбекті жазған: -И.М.Сеченов Ми сауыты мен бет сүйек бөлімдерінен тұрады. -Бас сүйек ми сауыты мен бет сүйек бөлімдерінен тұрады-Бассүйек қаңқасы. Ми сауыты сүйектері мен сегізкөз. -Қозғалмайтын Ми сауытына жатпайтын сүйек:жақ Ми сауытына кіретін сүйектер:Төбе,самай,маңдай, шүйде(қарақұс) Ми стволына қандай бөліктер кірмейді? -Жұлын ми Ми стволына қандай бөліктер кірмейді? -Мишық Ми сыңарлары кыртысының жүмысы бұзылып, ақыл-есі кем болатын ауру -Кретинизм Ми сыңарларының жүйке жүйесіндегі зат алмасуды қамтамасыз ететін-Ми сұйықтығына толы 2 қуыс ұсақ қантамырлары Ми ұрықтың даму ерекшеліктеріне байланысты-5-ке бөлінеді Мидан тарайтын бас-ми жүйкесінің жұп саны: -12 Мидан тарайтынын жүйке саны. -12 жұп Мидың жұмыс істеу белсенділігін зерттейтін әдіс. -Электроэнцефалография Мидың жұмысын зерттеу әдісі-Электроэнцефолография Мидың көру аймағының орналасқан бөлігі-Аралық ми Мидың қабынып ауруы:энцефалит Мидың қай бөлігі қимыл әрекетін реттейді? -Мишық Мидың қантамырлары тарылса -Бас айналады Мидың қозуын күшейтеді-Никотин Мидың орташа салмағы. -1300-1400 Мидың сұр заттарының тұтас орналасуын-Ядро деп атайды Мидың сұр заты -Нейрон денелерінің шоғыры. Мидың сұр затын құрайтындар:Нейрон денесі мен оның қысқа өсінділері (дендриттер). Мидың теріде пигмент түзілу реттейтін бөлімі-Ортаңғы ми Мидың торлы қабығының қабынуы: -Менингит Мидың торлы қабықшасының қабыну себептері:тұмау Мидың торлы қабықшасының қабынуы:арахноидит Мизан өрмекшісінің тіршілік ететін мекені:суда Микраскоппен ғана көрінетін өте кішкене балдыр-Хлорелла Микробиология ғылымында күкіртті бактерияны зерттеген:С.Н.Виноградский Микробиологияның дамуына жол ашқан-Л.Пастер Микробтарды ерітетін обыр жасушалар -Фагоциттер Микробтардың әсерінен тістің дентин затының бұзылуынан болатын ауру. -Тісжегі Микроорганизмдер селекциясында кең қолданылатын әдістер: -Эксперименттік мутагенез Микроскоптағы обьективтің бөлігі:Бірнеше үлкейткіш шыны Микроскоптың 2 линзасы бар бөлігінің атауы-Окуляр Микроскоптың бірнеше линзасы бар бөлігінің атауы:Объектив Микроскоптың препаратқа жарық түсіретін бөлімі-Айна Микроскоптың үлкейтетін екі шынысы бар бөлімі:Окуляр Микроэволюция жаңа түзілген:Түр ішіндегі - популяция мен түртармағы. Микроэволюцияның нәтижесі-Түр түзілу Микседема ауруын тудырады: -Қалқанша безі кызметінің жетіспеушілігі) Микседема ауруының себебі:қалқанша безі жұмысының жеткіліксіздігінен. Минералды заттар мен суды сору және тірек қызметін атқаратын тамырдың -Сору аймағы. Минералды қоректену: (Өсімдіктің тамыры арқылы керекті элементерді сіңіруі Минералды тыңайтқыш: -Калий Минералды тыңайтқыш-Азот Минералды тыңайтқыштарға жататындар-Селитра. Миокард бұлшықетінен тұратын мүше-Жүрек еті. Миофибрилл құрамына енетін нәруыздар-Миозин және актин Миофибрилла-Бұлшықет талшығы Миофибриллдер дегеніміз- Бұлшық ет талшығының ішіндегі жіңішке жиырылғыш жіпшелер Митоз жолымен бөлінетін бөлшектер:зигота Митозда хромосома саны -Екі еселенеді Митоздық бөліну кезінде аналық хромосома 16 болған жағдайдағы саны: 32 Митоздық бөліну кезінде аналық жасушадан қанша жас жасушалар пайда болады:2 Митоздық бөліну кезінде жасушадағы хромосомалар:өзгеріссіз қалады Митоздық бөліну кезіндегі фазаның реттік жүйесі:профаза-метафаза-анафаза-телофаза Митоздың аяғында хромосома саны:Сол қалпында қалады Митоздың бөліну нәтижесінде бір аналық жасушада неше жасуша түзіледі? -Екеу Митоздың бөліну ұршығы пайда болатын фаза:Профазада. Митоздың метафаза кезеңінде:хромосомалар экваторға жинақталады, бөліну шүйкесі түзіледі. Митоздың профаза кезеңінде қандай процес жүреді? -Ядро қабықшасы еріп, хромосомалары цитоплазмада еркін орналасады Митоздың соңында хромосомаларда неше хроматид болады? -Біреу Митоздың соңында хромосомаларда неше хромид болады? -Екеу Митоздың телофаза кезеңінде-хромосомалар екі бөлікке бөлінеді, ядро қабықшасы түзіледі, екі жас жасуша пайда болады. Митохондрия қандай қызмет аткарады? -Жасушаның энергия орталығы Митохондрия қызметі:Жасушаның энергия орталығы қызметін атқарады. Митохондрияда жүретін қай процесте АТФ синтезделеді? -Көмірсулар синтезінде Митохондрияларда ... түзіледі:энергия Митохондрияларда АТФ синтезделген кезінде энергия көзі болып нелер саналады? -Органикалық қосылыстар Митохондрияларда өтетін қышқылдану процесі мен жану процесі арасында қандай ортақ ұқсастық белгілері бар? -О2 қатысады Митохондриянын ішкі мембранасының құрамында: (70% нәруыз, 20% фосфолипидтермен ферменттер болады) Митохондрияның қызметі-AТФ-ты синтездеу. Митохондрияның ішкі жарғақшаның қатпарларын не деп атайды? Кристалар Мишық пен ми көпірі жатады-Артқы миға Мишықтың орналасуы:сопақша ми мен көпірдің артқы жағында. Мишықтың орналасуы-сопақша мидың үстінде. Миы бес бөлімнен тұрмайтын тіршілік иесін белгілеңіз:Шұбалшаң. Мойылдың гүлшоғыры:шашақ Мойын омыртқаларының саны:7 Мойын омыртқасының алдыңғы жағында орналасқан:өңеш Мойын омыртқасының алдыңғы жағында орналасқан-Жұтқыншақ Мойынның алдыңғы жағында орналасқан қан іші қуыс шеміршекті мүше. -Көмекей Мойынның алдыңғы жағында орналасқан іші қуыс шеміршекті мүше:Кеңірдек. Молекулалық-генетикалык дәлелдерден кейінірек пайда болған. -Биохимиялық дәлел Моллюскалардың (былқылдак денелілер) ас қорыту системасының қай бөлігі ас қорту сөлін бөліп шығарады? -Бауыр Монголоидтік нәсілдердің белгілеріЖалпақ бетті, көздері қысықтау Моногибридті будандастыруда будан организмдегі хромосомада қанша аллелдік ген бір белгі үшін жауап береді? -Бір Моносахаридке жатады: -Глюкоза Моносахаридтерге жататын көмірсулар:фруктоза. Морж – ескеаяқтылардың ішіндегі ең ірісі, оның өзіне тән үстіңгі жақ сүйегінен тік төмен қарай өскен сойдақ тісінің ұзындығы: -30-40 см Морждың теңіз мысығынан қандай өзгешелігі бар? -Сыртқы құлақ қалқаны, терісінде ешқандай түктер болмайды, ұзындығы 40-70 см-ге жететін ұзын иттістері болады Морждың үстіңгі жақ сүйегінен тік төмен өскен өте ірі сойдақ тіс не үшін керек? -Су түбін қазып, әртүрлі ірі омыртқасыздарды қорек етеді Морфологиялық - физиологиялық кері кету макроэволюцияның мына бағытына жатады: -Ароморфоз Морфологиялық-физиологиялық алға басу үдерісі. -Ароморфоз Морфологиялық-физиологиялық кері кету. -Дегенерация Мөлшері 0,2-0,5 мм болатын адам терісінің астына еніп қышытатын кене: -Қышыма кене Мөлшері мен тіршіліктегі қызметі жағынан жасушаның ең маңызды органикалық заты: -Нәруыз Мукор - ақ зең деп аталғанымен 3-4 күн өткен соң қарайып кетеді, ол неліктен? -Жіпшумақ жіпшелерінің кейбіреуі жоғары бағытталып, ұштары жуандап споралар пісіп жетіледі Мукордың жіпшумағының санырауқүлақтардың жіпшумағынан айырмашылығы неде? -Жіпшумағы жайыльш тарамдалған бір ғана жасуша, көпядролы Муреннің ең көп түрі қайда кездеседі? -Саргассов теңізінде Мутация тудыратын факторлар:Мутагендер. Мутация ұғымын қалыптастырған голландиялық ғалым:Г. де Фриз. Мутацияның өтуі:ДНК-да. Мұнай-газ саласының қарқынды дамуының нәтижесінде пайда болған экологиялық проблема-Каспий. Мұнайды түзуші -ертедегі теңіз планктондары Мұртшаға айналған жапырақ-Үрмебұршақ Мұртшалары арқылы көбейеді:Қойбүлдірген Мұрылымы мен қызметіне қарай нейрондар неше топқа бөлінетіндігін көрсет:3 Мұрын қуысында микробтарды жоятын жасушалар:лейкоциттер Мұрын қуысының барлық ішкі бетінің көлемі-150 см Мұрын қуысының сілемейлі қабықшасына тән емес белгі:ауаны дымқылдату Мұрын қуысының сілемейлі қабықшасының қабынуын атаңыз:Тұмау Мұрын қуысының ішкі қабырғасын астарлайтын қабықша-Сілемейлі Мұрын сілемейлі қабықшасының қабынуы:гайморит Мұрынның иіс сезімталдығын төмендететін жұқпалы ауру:тұмау Мұхиттарда су түбіне бір затқа бекініп немесе жорғалап жүріп тіршілік ететін организмдер-Бентос Мүйізді қара малдың арғы тегі:тур Мүйізді ірі қара қазақтың ақбас тұқымын шығаруға қатысќан-ғалым: Б. Мусин Мүйізінен бағалы дәрі алынады:Бұғы Мүкте тамыр қызметін атқарады:Ризоид Мүктерді зерттейді:Бриология Мүшелер жүйесінің жұмысын үйлесімді реттеп отыратын:Жүйке жүйесі. Мүшелер қызметінің гормондар арқылы реттеуінің аты-Гуморальдық Мүшелерге енген микоорганизмдер тудыратын ауру:Баспа. Мүшелерді бұлшықет қозғалысқа келтіреді:Жиырылу Мүшелердің жұмысын басқарып, реттейді-Жүйке ұлпасы Мүшелердің сыртын қаптап,ішкі мүшелерді астарлап тұратын ұлпа:эпителий мына өсімдікте кіндік тамыр жүйесі кездеспейді:бидай Мына өсімдікте шашақ тамыр жүйесі:Жүгері Мына өсімдіктердің қайсының тұқымы крахмалға бай:Бидай Мына өсімдіктердің қайсысын алғашқы құрлық өсімдігі деуге болады:Қыналар Мына өсімдіктердің қайсысының жемісі бұршаққын:Орамжапырақ Мына өсімдіктердің қайсысының тұқымы ақуызға бай:Бұршақ Мына сипаттамалар жорғалаушылардың қандай түріне тән:Тасбақаға Мына сөйлемнің мағынасы қай терминге сай:өзара еркін шағылысатын,ұзақ уақыт бірлікте тіршілік ететін бір түр дараларының жиынтығын...:Популяция Мына тұжырымның қайсысы дұрыс -Лимфа да плазма сияқты түссіз сұйықтық, онда лейкоциттердің әртүрі болады. Мына факторлардың қайсысы микроэволюция процесінің негізі болып саналады:Географиялық оқшалану Мыналар минералды тыңайтқышқа жатады:Азот,фосфор,күл Мыналар органикалық тыңайтқышқа жатады:Шымтезек,қи,қарашірік Мыналардың қайсысы моносахаридтерден құралмаған:Гемоглобин Мынау өсімдіктердің қайсыс бұршақ тұқымдасына жатады:Үрмебұршақ Мысалға келтірілген жапырақтың қайсысын жай жапырақ деп атайды:Жұмыртқа тәрізді Мысалға келтірілген өсімдіктердің қайсысы түйнек береді:Георгина Мысалға келтірілген өсімдіктердің қайсысында күрделі жапырақтар кездеседі:Қараған(акация) Мысалға келтірілген пигменттердің қайсысы жапыраққа жасыл түс береді:Хлорофилл Мысық сорғыш құрттың әсерінен пайда болатын ауруды белгілеңіз:Описторхоз Мысық сорғышының дамуы:жұмыртқа-құйрықты дернәсіл:ересек құрт Мысық тістерінің қоян тістерінен қандай айырмашылығы бар:Тістері:күрек тістер,иттістер, азу тістер болып бөлінеді Мысықтар тұқымдасына жататын жануарлар:Арыстан Мысықтардың жирен шаштылығын реттейтін ген-г, ал R-қайшылығын реттейді.Осы екеуі де X хромосомында шоғырланған.Y хромосомы жоқ. Генотиптерінде Rr гені бар.Аналық мысықтар тасбақа түсті болады. Неге аталық мысықтарда тасбақаның түсі мүлдем кездеспейді:Аталық мысықтар гетерозиготалы, яғни екі X хромосомы болмайды Мысықтардың қысқа жүнді мысықпен будандастырғанда 6 қысқа жүнді, 2 ангорлы ұрпақ берсе, онда осы будандастырылған мысықтардың генотиптері қандай:Біреуі гомозиготалы, екіншісі гетерозиготалы Мінез-құлықпен,еске сақтау,сөйлеу байланысты:ми сыңарларына Мініске арналған қолтұқым:Орлов жорғасы Н.И.Вавилов мәдени өсімдіктердің жаңа сорттарын (іріктемелерін) шығарған орталықтар саны: 7 Нағыз ауа тазалығының индикаторы:Қына Нағыз қазіргі кездегі заман:Кайнозой Нағыз топырақ қопсытқыш жәндіктер:Шұбалшаң Нағыз тірі қазба деп аталатын жануарЖ:Гаттерия Намазшам гүлінің екі формасын (қызыл және ақ гүлді) будандастырғанда 2-ші гибридтің ұрпағында мынадай белгілер ажырайды:1:2:1 Нан өндірісінде кең қолданылатын саңырауқұлақ:Ашытқы саңырауқұлақ Нәресте үйге келгендегі алғашқы тойы:шілдехана Нәруыз өндіру үшін су қоймаларында өсірілетін бактерия:Спирулина Нәруыз полимерінің мономері:аминқышқылдары Нәруыз синтездеуші органоидты белгіленіз:Рибосома Нәруызды түзетін аминқышқылдардың саны20 Нәруыздың мономері:Аминқышқылдары Нәсілдік, тұқымқуалаушының белгілерді сақтап, ұрпақша берушіхромосомалар Не себептен жасуша тірі делінеді:тыныс алып,қоректенетіндіктен Не себептен липидтер гидрофобты байланысты болады: Суда ерімейді Не себептен өт жоқ жерде липазаның әрекетшілдігі төмендейді:Өт қышқылдары майды жақсартуға қажет заттар Неандертальдықтар:ертедегі адамдар Невада –Семей» қозғалысын басқарған:О.Сүлейменов Неге алшақталған гибридизация көптеген жағдайда гибридтердің тұқым беру қабілеттілігін жояды:Басты себебі:Ата-аналардың хромосомдарының әртүрлі санды болуы Неге бактериялар ең қолайсыз жағдайларда тіршілік етеді:Көбеюге қабілеттілігі өте жоғары Неге гемофилия гені еркек жыныста байқалады,ал әйелде байқалмайды:Ген рецессиыті және Х хромосомында орналасқан Неге кейбір өсімдіктердің триплоидты түрлері диплоидты түрлерге қарағанда бағалы болып саналыда:Жемістердің салмағы зор Негроидтік нәсілдерге тән емес белгілер:Мұрны қыр мұрынды. Негроидтік нәсілдердің белгілері-Мұрыны жалпақ, еріндері қалың Негізгі массасы нейроглия жасушаларынан тұратын ұлпа:Жүйке Негізгі тамыр жасушаларына қоректік зат жиналып, жуандап, пішіні тамырға ұқсамай қалатын өсімдік-Қызылша Негізгі тамырдан таралады:Жанама. Негізгі тамырдың дамуы:Ұрық тамыршасынан Негізгі тамырдың жан-жағынан таралатын тамыр:Жанама Негізгі тамыры ерекше білінетін өсімдік-бақбақ. Нейрогормондар бөлінеді-Гипоталамус гипофиздік жүйесінен Нейрон дегеніміз:жүйке жасушасы Нейрон өсіндісінің саны-2. Нейрондағы ұзын өсіндінің саны-1 Нейронның бойымен қозудың дұрыс бағытын тап-Дендриттер – дене – аксон Нейронның денесінде болады-Цитоплазма мен ядро Нейронның денесіне қозу келеді:Дендриттер арқылы Нейронның құрылысына жататын: жасуша денесі мен өскіндері Нейронның қысқа өсіндісі:дендрит Нейронның ұзын өсіндісі:Аксон Нейрула сатысында мезодермадан дамиды:бұлшық ет, каңқа, бүйрек, қантамыр Нейрула сатысында мезодермадан дамиды:ми,жұлын Неліктен ауылшаруашылақ практикасында туысты шағылыстыру қолданылады:Жекелеген түрлерді кейбір белгілері бойынша гомозиготалы күйге ауыстыру Неліктен дене шынықтыру жаттығулары жүрек-тамыр жүйесінің дұрыс дамып, қалыпты жұмыс істеуіне ықпал етеді? - Дене бұлшықеті арқылы қан ағысының 40% ке жуығы өтеді, сондықтан арнайы жаттығулар адамның тамырлар жүйесін шынықтырады. Неліктен иттің ең соңғы азу тістерінің үстіңгі беті доғалданып мұқалған, ол қандай қызмет атқарады:Ешқандай қызмет атқармайды Неліктен кемірушілер өте қатты өсімдіктермен қоректенсе де күрек тістері мұқалмайды:Күрек тістері дамылсыз өсіп отырады Неліктен консервілеу кезінде аузы тығыз жабылған банкаға салынған азықты қыздырады:Тек бастериялар ғана емес,олардың споралары да бірге жойылады. Неліктен қалпақшалы саңырауқұлақтар белгілі бір ағаштардың түбінде өседі, ағаштың оларға қандай пайдасы бар:Ағаш тамырынан жіпшумақ қоректенуге және жемістік денесін түзуге қажетті органикалық заттарды қабылдайды Неліктен қалпақшалы саңырауқұлақтар деп аталады:Саңырауқұлақтардың пішіні қаспаққа ұқсайды Неліктен өсіп келе жатқан ағза ақуызды көп пайдалану керек:Ақуыз жасушаның негізгі құрылыс материялы Неліктен тістері орналасқан жақ сүйектерімен қымтап ит өзінің қорегін жібермей қатты ұстайды:Жақ сүйектеріндегі қашай тәрізді күрек тістеріне байланысты Неліктен ұл балалар есейе бастағанда дауыстары өзгеріп, жуандап, «тосаң» тартаы:Көмекей шеміршектері үлкейіп өзгереді Нелітен туыстас некелерден туған балаларда тұқым қуалауға байланыты аурулар жиі болады:Ұрпаққа ұқсас гендердің кездесу жиілігі артады Нереиданың жүйке жүйесі: Ми мен жұтқыншақты жүйке түйіннен тұрады. Несепағардың төменгі бөлігі жалғасатын мүше:Қуық Нефрон шумақтары бүйректің қай бөлімінде:Боз қабатында Ноосфера терминін ғылымға енгізген академик:В.И.Вернадский Нуклеин қышқылдары қандай қызмет атқарады:Ақпараттық(Информациялық) Нуклеин қышқылдары түзіледі:ядрода Нуклеин қышқылдарының атқаратын қызметі: Ақпараттық. Нуклеин қышқылы:Мишер Нуклеин қышқылына жатады:ДНҚ Нуклеин қышқылының ақпарат беретін заты:ақуыздар(нәруыз) Нуклеин қышқылының атқаратын қызметі:ақпараттық Нуклеин қышқылының мономері:нуклеотидтер Нуклеин қышқылының түзілетін орны:ядро Нұрлы қабықшаның дәл ортасындағы тесік:Көз қарашығы Нұрлы қабықшасының ортасы:көз қарашығы Оба бактериясы топырақта сақталады-25 күн Оба вибрионының топырақта сақталу мерзімі (күні)-25 Овогенез:жұмыртқа жасушасының дамуы Овуляция айына неше рет болады:1 рет Овуляция қандай процесс:екінші аптаның аяғында көпіршік жарылып, жұмыртқа жасушасының фолликуладан сыртқа шығуы Озон қабаты азот оксиді мен көмірсутектің қатысуымен О2 молекуласынан ненің әсерінен түзіледі:Ультракүлгін сәуле әсерінен Озон қабаты-биосфера тіршілігінде жағдай жасайды,себебі:Ультракүлгін сәуленің өтуіне тосқауыл болады. Озон қабатындағы озон неден бұзылады:Техногендік фреондар мен азот оксидінің (ІІ) молекулаларының әсерінен Ойлау процесі ... байланысты:миға Ойыс жиекті:өгейшөп Оксигемоглобин түзіледі:Өкпе көпіршіктердегі отттегі қылтамырдың қабырғасындағы гемоглобинге қосылып Оқу кезінде затты орналастыру қашықтығы:33-35 Оқу кезінде кітап көзден мынадай қашықтыққа алыс болуы керек-30-35см Оқыс қимылдағанда буын суйектерінің орнынан таюы:Буынның шығуы Омыртқа жотасы құрайтын омыртқа саны-33-34. Омыртқа жотасының бірінші омыртқасы,ол-Атлант Омыртқа жотасының қисаюы» ауруын ата-Сколиоз Омыртқа жотасының өзегінде орналасқан мүше-Жұлын Омыртқа жотасының өзегінде орналасқан жүйке жүйесінің бөлімі-жұлын Омыртқа тұсында жұлыннан таралатын аралас жұлын жүйкелері:31 Омыртқалы жануарлардың зәр шығару мүшесі:Бүйрек Омыртқалы жануарлардың қайсысы құстардың ата тегі болып саналады:Жорғалаушылар Омыртқалы жануарлардың сезім мүшелері қанша:5 Омыртқалылар мишығының атқаратын қызметі қандай:Қозғалыс үйлесімділігі мен тепе-тееңдігін басқарады Ондатраның шыққан жері:Солтүстік Америка Онтогенездік дамуда эктодерма қабатынан пайда болатын:Жүйке тақташасы Оң жақ қарынша жиырылғанда қан барады:Өкпе салатамырына Оң жақ өкпе бөлігі:3 Оңтүстік Алтайда орналасқан қорық:Марқакөл Оңтүстік Қазақстанның шитті мақта өсірілетін аудандары-Келес, Бөген. Оогенез нәтижесінде не түзіледі:Жұмыртқа жасушалары Оогенез процесі барысында полярлы денелердің хромосомаларының жиынтығы қанша болады:1n Опарин-Холдейн болжамын сынақ тәжірибемен дәлелдеген ғалым:С.Миллер Оралма тәрізді ширатылған ұлулы дене:Есту мүшесі Орамжапырақ (қырыққабат) жемісі-Бұршаққын Орамжапырақ ақ көбелегінің жұлдызқұртының қорегі:Тек орамжапырақ жапырағы Орамжапырақ ашытатын бактерия:сүт қышқылы Орамжапырақ гүлдеріндегі аталықтың саны:алты Орамжапырақ гүлділер тұқымдасының гүлінің формуласы: Т2+2К4А2+4Ж(2). Орамжапырақ тұқымдастардың жапырақтарының орналасуы-Кезектесіп. Орамжапырақ тұқымдастардың жемістері-Бұршаққын. Орамжапырақ тұқымдастарында тостағанша саны: 4. Орамжапырақгүлді тұқымдастардың басқаша аталуы-Шаршыгүлділер. Орамжапырақгүлділер (шаршыгүл) жемісі:Бұршаққын. Орамжапырақгүлділер (шаршыгүлділер) өсімдігінің гүлшоғырлары:шашақ Орамжапырақгүлділер (шаршыгүлділер) тұқымдастардың ішіндегі мәдени өсімдік:орамжапырақ (қырыққабат) Орамжапырақгүлділер тұқымдасына жататын өсімдік:шомыр Орамжапырақтың гүлшоғыры:шашақгүл Организм қызметінің гуморальдық реттелуінің жүруі:биологиялық белсенді заттар-гормондар арқылы Организм ұрығының дамуын зерттейтін ғылым:Эмбриология Организмге әсер ететін факторлардың ең жоғарғы деңгейі, одан әрі тіршілік тоқтамайтын деңгей:Максимум деңгей Организмге әсер ететін факторлардың ең қолайлы деңгейі, одан әрі тіршілік тоқтамайтын деңгей:Оптимум деңгей Организмге әсер ететін факторлардың ең төменгі деңгейі, одан әрі тіршілік тоқтамайтын деңгей:Минимум деңгей Организмге әсер ететін факторлардың ең төменгі деңгейі:минимум деңгей Организмге тән ішкі және сыртқы белгілерінің жиынтығы:Фенотип Организмдер туралы көп салалы ғылым:Биология Организмдердің жеке бейімделушілігің арттырады, бірақ организмнің құрылым деңгейінде ешқандай өзгеріс болмай сол қалпында сақталады-Идиоадаптация Организмдердің Жер бетінде кең таралуын шектеп отыратын фактор:Шектеуші фактор Организмдердің қоршаған орта жағдайларында тіршілік ету үшін белгілі қасиеттерінің пайда болуы:Бейімделгіштік Организмдердің табиғи ортаға бейімделуі: Акклиматизация (жерсіндіру) Организмдердің тұқымқуалаушылығы мен өзгергіштігі туралы ғылым:генетика Организмнің жыныстық жетілу кезеңі-Физиологиялық. Организмнің қорғаныш тежелуі:Ұйқы Организмнің сыртқы ортамен байланысы ... арқылы: жүйке жүйесі. Организімдердің жалпы құрылым деңгейін күрделендіріп, жоғары сатыға көтеру-Ароморфоз Органикалық дүние эволюциясындағы тірі ағза құрылысының күрделенуі: Ароморфоз. Органикалық дүние эволюциясының негізін салушы:Ч.Дарвин Органикалық дүниенің дамуының кезеңдері:архей, протерезой, палеозой, мезозой, кайнозой Органикалық дүниенің эволюциялық теориясы алғаш тұжырымдалды:Ламарк Органикалық зат түзетіндер:Продуценттер. Органикалық зат түзуге, қор жинауға қатысып өсімдікті түрлі түске бояйды:Хромопластар Органикалық заттар өсімдіктердің қай мүшесінде түзіледі:Тек жапырағында Органикалық заттар сабақтың қай ұлпасымен жылжиды:Сүзгілі түтіктер Органикалық заттар сүйектерге қандай қасиет береді? Иілгіштік және серпімділік. Органикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын гетеротрофті организм-Саңырауқұлақ Органикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын ағзалар:редуценттер Органикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын гетеротрофты организм:саңырауқұлақ Органикалық заттарды ыдырататын ферменттерінің органоиды: Лизосома. Органикалық заттарды ыдыратушылар:Редуценттер Органикалық заттардың бейорганикалық заттардан түзілуі: Фотосинтез. Органикалық заттардың жасушада түзілуі үшін қажет болатындар.Энергия. Органикалық заттардың ыдырауы жылдамдырақ жүреді:Дымқыл тропикалық ормандарда Органикалық заттармен қоректенетін бактериялар аталады:Сапрофитті. Органикалық заты жасыл өсімдіктердің қай тобы жасап шығарады:Продуценттер Органикалық тыңайтқыш:Шымтезек Органикалық тыңайтқыш-Қи Органикалық тыңайтқыштарды топыраққа себетін тиімді мезгіл-Күзде. Органикалық тыңайтқыштардың ішінде көбірек қолданылатыны:Көң(қи),қарашірік Органикалық шіріндісі мол кішкентай жыралар мен шағын тұщы суқоймалардың түбінде еркін тіршілік ететін біржасушалы қарапайым жәндік: Амеба. Органоидтардың қандай түрі жасушаны біртұтас жүйе ретінде қамтамасыз етіп, өнімдердің тасымалдауына және липидтер мен белоктардың синтезделуіне қатысады:Эндоплазмалық тор Орман құсын анықтаңыз:Тоқылдақ Орман,тынымбақ,жасыл жамылғыларғы тән емес қызметтер:Адамды транспортпен қамтамасыз ету Орманда кездеспейтін өсімдік:атқонақ Орманда өсетін өсімдік:Қарағай. Ормандағы ағаштарды жыл сайын кесуге болмаудың себебі:Топырақты минералды тұздармен байытады Орманның батпаққа айналуына себепші болатын мүк:Шымтезек мүгі Орманның төменгі қабатында өсетіндер- Көлеңкеге төзімділер. Орта өмір заманы:Мезозой Ортақтар арасында өзара пайдалығымен сипатталатын қатынас кезіндегі селбесу түрі: Нақты селбестік Орталық Aмерика орталығынан шыққан өсімдік (отаны):-жүгері. Орталық жүйке жүйесі:Ми мен жұлын Орталық жүйке жүйесінде шоғырланып ақ зат түзеді:Аксон Орталық жүйке жүйесіндегі ақ заттың жиынтығы-Нейронның ұзын өскінділері. Орталық жүйке жүйесіне жатады:Жұлын мен ми. Орталық жүйке жүйесіне өтетін қозу-Жұлынның артқы түбірі арқылы Орталық жүйке жүйесінің ақ затының құрамы:нейронның ұзын өсінділері Орталық жүйке жүйесінің ең жоғары бөлігі:Ми қыртысы Орталық жүйке жүйесінің қозуын нашарлататын ауру- микседема Орталық жүйке жүйесініңқұрамына кіретіндер:Бас миы Орталық жүйке жүйесініңқұрамына кіретіндер:Жұлын Ортаңғы құлаққа жатады-Дабыл жарғағынан самай сүйегінің ішіне дейін Ортаңғы құлақтағы сүйекшелердің саны-3 Ортаңғы құлақтың бөлімдерідыбыс сүйекшелер. Ортаңғы құлақтың қуысы дыбыс аңқамен не арқылы жалғасады:Есту түтігі(евстахиева Ортаңғы мидың алдыңғы жағында жатады:аралық ми Ортаңғы мидың гипоталамус бөлігінің алдыңғы ядролары:ұйқы орталығы Орын ауыстыра алу қасиеті:Қозғалыс Осы заманғы алғашқы адам сүйегі 1868ж. табылған- Францияда Кро – Маньон Осы күнгі биосфераның түзілу кезеңі:Антропоген Осы күнгі сүтқоректілердің қанша түрі бар:шамамен 4000 Оттегі жоқ, батпақты жерде өсетін өсімдіктерде кездесетін түрі өзгерген тамыр:Ауатамыр Оттегі жоқ,батпақты жерде өсетін өсімдіктерде кездесетін түрі өзгерген тамыр:ауа тамыр Оттегі қайда жұмсалады:Тотықтыруға Оттегі организмнің қай жерінде тікелей сіңіріледі:Өкпе көпіршіктерінде Оттегі өкпеден ұлпа,мүшелерге не түрінде тасылады:Гемоглобинмен байланысып, оксигемоглобин түрінде Оттегі фотосинтез процесінде қандай қызмет атқарады:Жарық реакцияларын байланыстырушы Оттегімен қаныққан қан: Артерия Оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын сыртқа шығаратын ағза:Аэробты Оттегін тасымалдаушы қанның құрам бөлігі:эритроцит Оттегіне бай таза ауаны қажет ететін «өсімдік пионері» деп аталатын өсімдік:Қыналар Оттегінсіз тыныс алатын ағзалар:анаэробты Оттегінсіз тынысалу қандай бактерияларғы тән:Шіріту бактериясына Оттегіні тасымалдаушы қанның құрам бөлігі:гемоглобин Оттегінің өкпеден ұлпа мен мүшелерге тасылуы:гемоглабинмен байланысып,оксигемоглабин түрінде Оттексіз ортада тіршілік ететін ағзалар:анаэробты Оттекті тасушы:Гемоглобин. Оттектің жасушаның құрамды бөліктерімен қосылуы-Жасушалық тынысалу Отырмалы гүлде болмайтын гүл бөлімі:гүлсағақ Өзгерген өркен:Мұртша. Өзгергіштіктің қандай түрлері дивергенцияға ұшыратады:Мутациялық өзгергіштік Өздігінен таралатын тұқымдардың құрылысының ерекшелігі:Жемістері қақырағыш,ширатылған Өздігінен тозаңданатын өсімдік:Бидай Өздігінен тозаңданатын өсімдік:Бұршақ Өздігінен тозаңданатын өсімдік:шегіргүл Өзен көлдерде,бөгеттерде тіршілік етеді:Спирогира Өзен шаянның қорғаныш және қорегін аулайтын мүшесі:қысқыштары Өзен шаянының асқорыту жүйесіне қандай белгілер тән:қарыны екі бөліктен тұрады:ұсақтайтын және сүзгілі бөлімдерден Өзен шаянының есту мүшесі болады ма:Болмайды Өзен шаянының жүрегі:Бес бұрышты қалта. Өзен шаянының жүрегінің құрылысы қандай::Бес бұрышты қалта тәрізді,адан бірнеше қан тамырлары шығып,ұштары дене қуысында ашылады. Өзен шаянының қозғалуы-Жүзіп. Өзен-көлдерде,бөгеттерде тіршілік етеді:спирогира Өзеншаянның сезім мүшелері: көру мүшесі Өзеншаянының жақ аяқтары-3 жұп. Өзең көлдерде,бөгеттерде тіршілік етеді-Спирогира Өзі мекен ететін иесін ауруға шалдықтырып, тіршілік етуі:Паразиттік. Өзіне тән мөлшері,пішіні бар,дененің белгілі бір бөлігінде үйлесімді қызмет атқаратын жасушалар тобы: Ұлпа. Өзінің тіршілік әрекетінде органикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын ағзалыр қандай топқа жатады:Редуценттер Өкпе арқылы тыныс алмайтын жануарлар:балықтар Өкпе көпіршіктері -ауаға толы ауатамыр ұштары. Өкпе көпіршіктерінен қанға О2 қашан өтеді: Тыныс алғанда Өкпе қабынуы:пневмония Өкпе мен ұлпадағы газ алмасу неге байланысты: Диффузия заңына Өкпе сыртынан немен қаптайды:Өкпе плеврасымен Өкпедегі ауа көпіршіктерінің қабырғаларын құрайтын ұлпа:эпителий Өкпеден жүрекке баратын қантамыр бай:оттегіне Өкпеқаптың басқаша атауы-Плевра. Өкпені жарақаттайтын ауру:Туберкулез Өкпенің газ алмасуына қатысатыны:Бронхиолдар,өкпе көпіршігі,веналық қылтамырлар Өкпенің сыртқы қабатының атауы:плевра (сіріқауыз) Өкпенің тіршілік сыйымдылығы дегеніміз:терең дем алып,дем шығарған кездегі ауаның мөлшері ең көп Өкпенің тіршілік сыйымдылығын өлшейтін құрал:спирометр Өкпесі нашар дамыған жануарлар:Қосмекенділер Өлген ағзаларды қарашірікке айналдыратын бактериялар:Шіріту Өлі ағзалардың денесінді тіршілік ететін бактериялар:Сапрофиттер Өлі ағзалық заттармен қоректенетін саңырауқұлақ-Пеницилл Өлі табиғат факторлар жиынтығы қалай аталатынын белгіле:абиоздық фактор Өлі табиғат(жарық,температура,ылғалдылық,топырақ,судың қасиеті, мен құрамы) факторлар жиынтығы қалай аталатынын белгілеңіз:Абиоздық фактор Өлі табиғатқа жатады:Тау жыныстары Өліп біткен тірі ағзалардың қозынды қалдықтарына негізделген:Палеонтологиялық дәлел Өмірлік маңызы бар қай заттың құрамына темір кіреді:Гемоглобин Өнген тұқым тыныс алады-Суда еріген ауамен. Өнген тұқымның -Қауызы жарылады. Өне бастаған тұқымның тыныс алуын күшейтеді:Ауа Өң,тоз,қыртыс бөлімдері бар ұлпа:Жабын Өркен дамитын бүршік:Төбе бүршік Өркен мен тамырлардыњ бойлай өсуiн тоқтату үшiн -Шырпу әдiсiн қолданады. Өркен неден дамиды:Тұқымның ұрық бүршігінен Өркендері жер бетіне төселіп өсетін шөптесін көп жылдық өсімдіктер тіршіліктің мына вормасына жатады:Хамефиттер Өркендері шырмалып, төселіп өсетін асқабақ тұқымдас өсімдік:Құтырған қияр. Өркеннің ең ұшындағы бүршік:Төбе бүршік Өркеннің негізгі орталық тірек бөлімі:Сабақ Өрмекші өрмекауды пайдаланады:қорегін аулауға Өрмекші тәрізділер немен тыныс алады:Демтүтік Өрмекші тәрізділерге жататындар:кенелер Өрмекшіге жатады:дафния Өрмекшілердің аяқтарының саны:4. Өрмекшілердің қанайналым жүйесі: Ашық қанайналым жүйесі. Өрмекшілердің қанша жұп аяқтары бар: 4. Өрмекшінің денесі:Екі бөлік Өрмекшінің қанының түсі:түссіз Өрмекшітәрізділерге жататыны: Кене. Өрмекшітәрізділерге жатпайтын жәндік:Өзен шаяны. Өрмекшітәрізділердің басқа буынаяқтылардан айырмашылығы:астың ішектен тыс қорытылуы Өрмекшітәрізділердің құрсақ аяқтары қандай мүшеге айналады:Өрмек сүйелдерге Өрмекшітәрізділердің өкілі тайга кенесі болып есептеледі:Ол:Энцефалит ауруын тасымалдаушы Өрмекшітәрізділердің шаянтәрізділерден қандай айырмашылығы бар:Төрт жұп аяғы бар Өрмекшітәрізділердің энцефалит ауруын тудыратындары:Тайга кенесі. Өрмекшітектестер мен бунақденелілердің зәр шығару мүшесі:Мальпигий түтікшелері Өрмекшітектестердің баскөкірек бөлігіндегі аяқтарының саны:6 жұп Өрмекшітектестердің өкілі:Қарақұрт Өрмекшітектестердің тыныс алу мүшесі:Өкпе қапшықтары мен демтүтіктері Өршіткілер (катализатор):ферменттер Өрік өсімдігі қай тұқымдасқа жатады:Раушангүлділер тұқымдасы. Өрістегіш балықтар:Бекіре,ката,майшабақтар Өрістегіш балықтарға жататыны:Албырт,шортан,бекіре Өскін дегеніміз ... өсімдік-жас сабағы мен жапырағы бар жер бетіне шыққан Өсу бүршігінде болмайды:гүлшанақ Өсу гормоны артық бөлінсе-Адамның сүйегі ұзарады Өсу гормонын бөлетін без:Гипофиз Өсу және қараңғыда жақсы көруге қажетті витамин:А Өсу мен даму үдерістерінен көрінетін ағза жауабы:Жарық кезеңдік Өсімді мүшелерге жатады- Жапырақ Өсімді мүшелері арқылы көбейеді:Традесканция Өсімдік мүшелерінің сыртын қаптап, кеуіп кетуден сақтайтын ұлпа:Жабын Өсімдік бірлестігі деген:Бірдей жағдайда өметін және тіршілігі үшін күресіп отыратын өсімдіктер тобы Өсімдік жасушаларында ғана болатын, бейорганикалық заттардан органикалық органикалық заттарды түзетін органоид:Пластидтер Өсімдік жасушасындағы саңылау арқылы атқаратын қызметі:Зат алмасады Өсімдік жасушасының қай құрылымында крахмал жиналады:Лейкопластарда Өсімдік зақымданғанда ғана қарқынды дамитын бүршік:Бұйыққан Өсімдік май мен көкөністе болатын дәрумен жетіспесе жыныс бездері әлсізденеді: Е Өсімдік майы алынатын күрделігүлді өсімдік:Мақсыр Өсімдік майы мен көкөністе болатын дәрумен жетіспесе әйел бедеулікке ұшырайды:Е Өсімдік мүшелерінің әр түрлі жағдайға түрін өзгерту арқылы бейімделу:Түрөзгеріс Өсімдік пен жануарлардың туыстығына дәлел бола алатын біржасушалы жәндік:Жасыл эвглена Өсімдік сабағында,пиязшығында,жапырағында,жемтамырында,тамырсабақта орналасқан ұлпа:Қор жинаушы Өсімдік сабағындағы буын дегеніміз-Жапырақ өсетін сабақ аймағы. Өсімдік сабағының өң және тоз қабаттарын құрайтын ұлпа:Жабын Өсімдік тіршілігінде воронка тәрізді гүлдердің атқаратын ролі қандай:Бунақденелілерді еліктіреді Өсімдік ұзарып өседі:Төбе бүршіктен Өсімдік ұшында қалыптасады:Төбе бүршік Өсімдік,жануар,саңырауқұлақ,микроағзалар өз тіршілігіне қай газды падаланады:Оттегі,көмірқышқыл газы Өсімдікке жарықтың негізгі қажеттілігі: Органикалық заттардың түзілуіне. Өсімдікке жасыл түс беретін пластидті көрсетіңіз:Хлоропластар Өсімдікке жетіспегенде қурайды:су Өсімдікке түрлі түс беретін пластидтер:Хромопластар Өсімдікке фосфор жетіспесе:Жемістің түзілуі баяулап,салмағы кемиді Өсімдікте болатын эр түрлі тамырлардың жиынтығы:Тамыр жүйесі Өсімдікте жемістің түзілетін жері (орны):аналық жатын (түйін). Өсімдікте лейкопластар орналасқан мүшесі:Тамырында, тұқымда. Өсімдікте тіршілік ететін вирустың саны-400 Өсімдіктегі түссіз пластидті көрсетіңіз:Лейкопластар Өсімдіктекті азықпен қоректенетін сүтқоректілерде аш ішек пен тоқ ішек тоғысатын жері: Бүйен. Өсімдіктекті азықпен қоректенетін ірі, күйіс қайыратын сүтқоректілердің қарны: 4. Өсімдіктен бөліп алатын биіктігі 8-10 см шамасындағы жас өркен:Қаламша. Өсімдіктер әлемін зерттейтін ғылым-Ботаника Өсімдіктер былай жіктеледі: Бөлім,класс,қатар,тұқымдас,туыс,түр Өсімдіктер вегетативтиі жолмен көбейген кезде,генотиптері бірдей болғанмен,белгілердің фенотипте байқалуы неліктен әртүрлі болады:Модификациялық өзгергіштіктің нәтижесінде Өсімдіктер жасушаларының қандай органоидтарында АТФ синтезделеді:Пластидтерде Өсімдіктер құрылысын зерттейтін ғылым:ботаника Өсімдіктер мен жануарлар жасушаларында қандай органоидтар кездеседі:Митохондриялар Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының цитоплазмамен тікелей байланысқан ішкі қабаты:Плазмалемма Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының цитоплазмасындағы сұйықтыққа толы қуыс:Вакуоль Өсімдіктер мен жануарлардың ортақ ата тегі қандай ағзалар:Балдырлар Өсімдіктер мен жануарлардың туыстығына дәлел болатын бір жасушалы ағза:жасыл эвглена Өсімдіктер мен жануарлары арнайы қорғалатын тұтас табиғи аймақ:Қорық Өсімдіктер мына газбен тыныс алады:Оттегімен Өсімдіктер органикалық заттарды топырақтан алмай өздері түзетін дәлелдеген галым:Ван Гельмонт Өсімдіктер систематикасының дамуы мен өсімдіктер әлемін құру жүйесінде еңбектері маңызды болған ғалым-Линней Өсімдіктерге арналған Қазақстанның «Қызыл кітабы» жарық көрді:1981 жылы Өсімдіктерге қандай ағзалар балама берді:Жасыл балдырлар Өсімдіктерге түс беретін органоид:Пластид Өсімдіктерде альбиностар(ақ) летальді гендерге жатады(өліп қалады), бірақ көптеген түрлердің ұрпағында альбиностар кездеседі.Альбиностар өлген кезде олар неге біржола жойылып кетпейді:Альбинизмнің гені рецессифті және гетерозиготалы жекелеген түрлерде әрқашан сақталады Өсімдіктерде АТФ синтезі қандай процеспен байланысты:Фотосинтездің жарық реакцияларымен Өсімдіктерде керексіз заттарды шығаратын ұлпа-Бөліп шығарушы Өсімдіктерде қыстарма бой қай бөлігінде орналасқан:Буынаралықтардың түбірінде Өсімдіктерде органикалық зат түзуге қатысады:Негізгі ұлпа Өсімдіктерде тыныс алуға жұмсалатын негізгі заттар:Органикалық заттар Өсімдіктердегі қанттың түзілуі тек ... болады:Хлоропластарда Өсімдіктерді әр түрлі қолайсыз жағдайлардан қорғайды:Жабын ұлпасы Өсімдіктерді органикалық қосылыстардың тотығуы дегеніміз:Тынысалу Өсімдіктердің ауруын туғызатын жәндік-Кене. Өсімдіктердің әр түрлі туысқандарын будандастыру кедергісін Карпеченко Г.Д. қандай жолмен шешті:Гибридтердің хромосом санын екі еселеу арқылы Өсімдіктердің гомозиготалық қатарындағы белгілердің түрленуі немен түсіндіріледі:Жаңа гендік комбинациялармен Өсімдіктердің гүлдері ашық реңді, хош иісті, тозаңдары өте ірі және тәтті шірне бөледі:Бунақденелілер арқылы тозаңдану Өсімдіктердің ең ежелгі тобы:Ашық тұқымдылар Өсімдіктердің жаңа сортын шығарумен айналасатын ғалымдар:Селекционерлер Өсімдіктердің жаңа іріктемелері мен жануарлардың тұқымдарын жасау, жақсарту, ұсақ ағзалардың штаммаларын алу әдістерін зерттейтін ғылым: Селекция. Өсімдіктердің жаңа іріктемелерін, жануарлардың жаңа қолтұқымдарын шығарумен шұғылданатын ғылым- Селекция. Өсімдіктердің жасыл болуы ...байланысты:Хлоропластарға Өсімдіктердің қай мүшесінде мынадай бөлігінде тұйықтаушы жасушалар кездеседі:Жапырақта Өсімдіктердің қай мүшесінде мынадай ұлпалар кездеседі: қабықша, бағаналы, кеуек, өткізгіш, лептесік? Жапырақта. Өсімдіктердің қандай белгілері филогенетикалық белгі болып саналмайды:Бластула Өсімдіктердің маусымдық өзгерісін қай ғылым саласы зерттейді:Фенология Өсімдіктердің негізгі тамырларының жасушаларында қорға жиналып,жуандап,түрін өзгертетін тамыр:Жемтамыр Өсімдіктердің топырақтан қоректенуі:Минералды қоректену Өсімдіктердің тыныс алуына қажетті газ:оттегі Өсімдіктермен қоректенетін бунақденелiлер: жапырақжегілер. Өсімдіктері мен жануарлары арнайы қорғалатын тұтас табиғи аймақ:Қорық Өсімдіктері мен жануарлары қорғалатын арнайы тұтас табиғи аймақ:Қорық Өсімдіктің азот жинақтаушы-түйнек бактериялары орналасқан орны:Тамырда Өсімдіктің белгілі бір бөлігінің түсі-пластидтерге байланысты. Өсімдіктің жасыл жасушаларындағы күрделі процестің нәтижесінде не түзіледі:Крахмалға айналатын қант Өсімдіктің жасыл түсі (бояуы)-Пластидтерге байланысты Өсімдіктің жер асты және жер үсті мүшелерін жалғастырып тұратын орталық тірек:Сабақ Өсімдіктің жер асты қоректену мүшесінің ең ұшы:Тамыр оймақшасы Өсімдіктің жер асты мүшесі:Тамыр Өсімдіктің жынысты көбею мүшесі:гүл. Өсімдіктің кез-келген мүшесінен дамитын бүршік:Қосалқы бүршік Өсімдіктің көбею мүшесі:гүл Өсімдіктің қай бөлігінде ксилема(сүрек) болады:Жоғарыда аталынған бөліктердің барлығында,яғни жапырақта,сабақта,тамырда Өсімдіктің қоректенуін күшейтетін тамыр-Қосалқы. Өсімдіктің құрлыққа бейімделе бастау дәуірі:Палеозой. Өсімдіктің мына аталған қай мүшелері басқа мүшелерге қарағанда гомологты емес:Түйнегі Өсімдіктің өсімді мүшесін зақымдап,дәннің толуын баяулататын:тат саңырауқұлағы Өсімдіктің тамыр арқылы топырақтан сіңіретіні:су және минералды тұздар Өсімдіктің тамырынан сабаққа судың көтерілу себебі:Тамыр қысымын Өсімдіктің топыраққа берік орнығып,қоректенуін күшейтетін тамыр:Қосалқы. Өсімдіктің топырақтан қоретенуін... қоректену дейді:Минералды Өсімдіктің тұқымында,тамырында,түйнегінде кездесетін түссіз,ұсақ денешіктер-Лейкопластар Өсімдіктің тыныс алуы:Оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын бөлу Өсімдіктің тыныс алуына қарама-қарсы процес:Фотосинтез процесі Өсімдіктің ұрықтануын ашқан шетелдік ғалым-К.А.Навашин Өсімдіктің ұрықтануының жүруі-Тозаңданғаннан кейін Өсіп даму кезінде адам денесінің пропорциясы(пошымы) өзгереді,18жасқа келгенде адамнан қандай өзгерісті байқауға болады:Физиологиялық қызмет көрсеткіші ересек адамның атқаратын қызметіне жақындайды Өт бөлетін без:Бауыр. Өт қабы аузының ашылатын мүшесі: Ұлтабар. Өте бағалы май,хош иісті заттар алуға қолданылатын өсімдік:Раушан Өте баяу өсетін ағза:Қына Өте ертедегі адам:питекантроп Өте қауіпті ішек-қарын ауруы:тырысқақ Өте құнды майлы өсімдік-күнбағардың шыққан жері:мексика Өте сирек кездесетін жануарлардың түрлері:Барыс Өте сирек кездесетіндіктен, Қазақстан Қызыл кітабына тіркелген ашық тұқымды өсімдік-Зеравшан аршасы. Өте ірі,түтікше тәрізді,күлтесі ақ түсті гүлдері,өте үшкір тікенекті жемісі бар,алқатұқымдастарға жататын өсімдік:Сасық меңдуана Өткізгіш және рефлекстік қызметтері жойылып кетеді...зақымданғанда:Жұлын Өткізгіш шоқтардың жапырақ тақтасына орналасуы:Жүйкелену Өтпелі формалар,қалдық:Рудимент Өттің әсерінен ыдырайды:Май Өттің түзілуі: Бауырда. Пайдалы қоңыз:қанқыз Палеозой заманының ұзақтығы:340 млн жыл Палеозой кезеңі:девон Палеозой эрасының қай дәуірінде өсімдіктер құрлыққа шықты:Кембрий дәуірінде Папоротник тәрізділердің жер бетінде кеңінен таралу дәуірі:Палеозой Паразит құрттарды зерттейді:Гельминтология Паразит саңырауқұлақ сау өсімдікке қай кезде түседі:Өнім жинап бастыру кезінде Паразит саңырауқұлаққа жататындар:Қаракүйе Паразит саңырауқұлақтар тарататын тері ауруы:теміреткі Паразит саңырауқұлақтарға жататындар:қаракүйе Паразит тіршілік ететін жәндік:Кене Паразит тіршілік ететін тамыр:емізік тамыр Паразиттер қан түйіршігін зақымдайтын уақыты-3-4 күн. Паразитті қарапайымдыларға жататын-дизентерия (қантышқақ) амебасы. Паразиттік жолмен тіршілік ететін құртамыштың тарататын ауруы:Кокундоз. Паразиттік тіршілік ететін амебаның түрі:қантышқақ Паразиттік тіршілік ететін бір жасушалы:Лейшмания Паразиттік тіршілік ететін біржасушалы, кебішсе пішіні амеба тәріздес жәндік:Споралылар. Паразиттік тіршілік ететін жәндік:Кене Паразиттік тіршілік ететін тамыр:емізік тамыр Паразиттік тіршілікке бейімделген құрт ішекке қармақшасымен және сорғыштарымен жармасып алаттын жәндік:Сиыр цепені. Параллель жуйкелену:бидай,жүгері Парапитектің пайда болуы:кайнозой Парасимпатикалық бөліктің орталығы-Ортаңғы және сопақша мида Парник эффектісі» атмосферада СО2,күйе,т.б.бөлшектердің көбеюімен байланыты:--көтеріліп,биосферада қолайсыз жағдай туады Парсы тілінде «шағын бақ» сөзі:Бақша Парфюмерияда пайдаланылатын ерінгүлді өсімдік:Лаванда Патша балығы» деп атайды-Бахтах Пеницилл антибиотигі алынатын саңырауқұлақ-Зең саңырауқұлағынан Пенициллдің мукордан айырмашылығы:Жіпшумағы перделер арқылы жеке-жеке жасушаларға бөлініп,тармақталған жіпшелерден тұрады Пептидті байланыс қандай атомдар арасында түзіледі:Көміртегі мен азоттың Пингвиндердің ең ірі түрі-Кербез пингвин Пиноцитоз қызметін қандай мүше атқарады:жасуша жарғақшасы Пироплазмаз ауруын қоздырушы буынаяқтылар: Кенелер(Нәзікбас) Пироплазмоз ауруының қоздырғышы:нәзікбас кене Питекантроптар:ежелгі адамдар Пияз бен сарымсақтарда болатын ерекше ұшпа зат:Фитонцид Пияз қабығының өніндегі пластидтер түсі:Түссіз Пияз тұқымдастарының жемісі:Қауашақ Пиязшықтары арқылы көбейетін өсімдік:Лалагүл Пиязшықты өсімдік:Қызғалдақ Плазма құрамындағы судың мөлшері:90%. Плазма мен қан жасушаларының қатынасы неге тең(%):55:45 Плазмалемманың негізгі химиялық құрамы:Нәруыз-60%,май-40%,көмірсу-2-10% Плазмалық жарғақша мынадай заттардан тұрады:май және нәруыздардан Плазмалық жарғақшаның өте жұқарған жері-Саңылау Плакоидты қабыршақтар болады:Шеміршекті балықтарда Планула ......... айналды-Обелияға. Пластид пен хромотофорды сипаттады:Левенгук Пластидтер болады:Өсімдіктерде Пластикалық зат алмасу қандай процесс:Жасушада заттардың түзілуі мен энергияның жинақталуы Пластинкалы қалпақты саңырауқұлақтарға:Груздь Плаундар өседі:ылғалды жерде Плаундардың қазіргі кездегі өкілдері:көпжылдық мәңгі жасыл Плаунның сабағы:Төселмелі Плаунның споралары жетілетін бөлігі:Масақ Плаунның спораларының дамитын орны:Тік өскен сабағындағы масақшада Плаунның түрі өзгерген жапырағы:Спорофилл Плаунтектес өсімдіктердің жыныссыз көбеюі жүзеге асады:Спора арқылы. Плауындар өседі:ылғалды жерде Плауынның споралары жетілетін бөлігі:масақ Полеозой кезеңі:Девон Полимерлер болып саналатын көмірсулар-полисахаридтер. Полиомиелит ауруында вирустардың зақымдайтыны:Жұлынның қозғаушы нейрондарын. Полисахаридтерге жататын: Крахмал. Полисахоридтер:крахмал,целлюлоза,гликоген Пополяция дегеніміз:Тірі ағзалардың бір түрімен олар тіршілік ететін табиғи ортаның жиынтығы Популяция, бірлестіктер мен экожүйелер арасындағы қарым-қатынастар жиынтығын зерттейтінЖ:Синэкология Популяциядағы табиғи сұрыптаудың қай түрі жаңа түрдің пайда болуына әкеп соқтырады:Қозғаушы табиғи сұрыпталу Популяцияның генетикалық құрылымын зерттеген ғалым:В.Иогансен Популяцияның құрайтын даралардың тұқым қуалайтын гендердің жиынтығы:Генофонд Популяцияның құрамынын өзгеруін мына мысал ретінде қай процеске жатқызуға болады?Приборкада үй шыбынының гендері гетерозиготалы екі еркек және екі ұрғашы қалған.Бірнеше ұрпақтан кейін бір популяцияда барлық шыбындар гомозиготалы болады:Гендік мутация Популяцияның ортамен, популяцияның ішкі үдерістерімен тура және кері байланыстырып зерттейтін экология бөлімі:Демоэкология Постэмбриондық даму кезеңдері-туған сәттен басталады Приматтардың миы және сезім мүшелері дамыды-Кайнозой. Приматтар-тропикте мекендейді,олардың көпшілігі қалың ну ормандарда тіршілік етеді, басқа да ағаштарда тіршілік ететін жануарлардан қандай айырмашылығы бар:Ағашқа өрмелегенде ұзын,жақсы дамыған саусақтарымен ұстайды,басбармағы басқа саусақтарына қарама-қарсы орналасқан Продуценттерге жататындар:Өсімдіктер Продуцентті ағзалар-фотосинтездеушілер. Прокариоттар:бактериялар. Прокариоттарға жататындар:Бактериялар. Прокариоттардың жасушаларында қандай органоид кездеседі:Митохондрия Прокариоттардың жасушаларында қандай органоид кездеседі?- Рибосома. Протерозой заманының ұзақтығы:2 млн жылға жуық Профаза басталған кезінде хромосомаларда неше хроматид болады:Екеу Профазадағы мейоздың екінші бөлінуінде хромосомаларда неше хромид болады:Екеу Пішіні малдың тұяғына ұқсас паразит саңырауқұлақ:Діңқұлақ (Ағашқұлақ) Пішіні малдың тұяғына ұқсас-Діңқұлақ Пішіні-бірінші,екінші реттік үзбелері біркелкі жұп хромосомалардың аталуы:гомологты Радиоактивті ластануға ұшыраған аумақ-Павлодар, Қарағанды. Раушангүл тұқымдасына жататын жабайы өсімдік:Түзу қазтабан Раушангүл тұқымдасына жатпайтын өсімдік:Қияр. Раушангүлділер қай өкілі мұртша арқылы көбейеді:Құлпынай Раушангүлділер мен алқа тұқымдасының өсімдіктерінде кездесетін жеміс түрі:Жидек Раушангүлділер тұқымдастарында күлте жапырақшаның саны-5. Раушангүлділер тұқымдасы белгілеріне жатпайтыны:Гүлінде бір аналық,алты аталық Раушангүлділер тұқымдасына жататын бұталы өсімдік: Итмұрын. Раушангүлділер тұқымдасына жататын жабайы өсетін шөп: Итмұрын. Раушангүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптекті өсімдіктер: Қарабүлдірген. Раушангүлділер тұқымдасындағы сәндік гүл:Раушан Раушангүлділер тұқымдасының жабайы өсетін түрінің атауы: Тікенгүл. Раушангүлділерге жататын шөптесін өсімдік:қазтабан Раушангүлділерге жататын шөптесін өсімдік:Қойбүлдірген. Раушангүлділердің бұталы түрлері-Раушан, итмұрын. Раушангүлділердің гүлсеріктері-Қосқабатты. Раушангүлділердің тозаңдануы-Бунақденелілер арқылы. Реактивті қозғалатын былқылдақденелілер:Кальмарлар,каракатицалар Реакция нормасы шегінің айырмашылығы неге байланысты:Генотипке Редукциялық бөлінудің профазасы келесі сатылардан тұрады:-лептонема, зигонема, пахинема, диплонема, диакенез. Редуценттерге қандай ағзалар жатады:Саңырауқұлақтар мен ұсақ ағзалар Резус-фактор дегеніміз:Эритроциттерде кездесетін ерекше ақуыз Реликт дегеніміз:Ертеде кең тараған,белгілі аймақта сақталған түр Репродуктивті мүше:Гүл,жеміс,тұқым Республикамызда мекендейтін жануарлар туралы жазба дерек қалдырған:Махмуд Қашқари Республикамызда раушангүлділердің түрі.35. Рефлекс дегеніміз не:Жүйке(нерв)жүйесінің қатысуында тітіркендіргішке беретін жауап реакциясы Рефлекс доғасы қандай бөлімдерден тұрады:Жүйке ұштары(рецепторлар),сезу жолдары,жұмыс атқаратын мүшелерден Рефлекс туралы ілімді ары қарай толықтырып дамытқан көрнекті орыс ғалымы:И.П.Павлов Рефлекс ұғымын ғылымға алғаш рет енгізген француз ғалымы:Р.Декарт Рефлекстік доға ... бөлімнен тұрады-5 Рефлекстік доға қайдан басталатын белгілініз:Рецептордан Рефлекстік доға неше бөлімнен тұратынын белгіленіз:Бес бөлімнен Рефлекстік доғаның басталуы:рецептордан Рефлекстік доғаның бір бөлімдері зақымданса-Рефлекс жойылады Рефлекстік доғаның жүйке ұштары-Рецепторлар Рефлекстік доғаның сезгіш нейрондары-Қозуды орталық жүйке жүйесіне өткізеді Рефлекстік және өткізгіштік қызмет атқарады:жұлын Рефлекторлық доға арқылы не өтеді:Қозу Рецепторлар қызметі:тітіркенгіштікті қабылдайды Рецепторлар-Қозуды қабылдайды Рецессивті белгі -жасырын қалып қоятын белгі. Рецессивті гомозиготалы белгіні анықта:аа Рецессивті гомозиготалы белгінің генотипі:вв Рецлекторлық доғаны құрайтын бөліктерді көрсетіңіз:Барлық аталған бөліктер Рибосомалар қандай қызмет атқармайды:Әр түрлі қоректік заттарды ыдырату Рибосомалар мына берілген қызметтердің қайсысын атқарады:Ақуыздың синтезделуіне қатысады Рибосомалардың «жинақталуы»:эндоплазмалық торда Рибосомалардың құрамындағы зат:-ақуыздар, РНҚ Рибосоманың атқаратын қызметі:Ақуызды синтездейді Рибосоманың құрамына қандай қосылыстар кіреді:Нуклеин қышқылдары Рибосоманың химиялық құрамына кіреді-Рибонулсин қышқылы мен ақуыз. Ризоидтары болмайтын өсімдік:сфагнум Риф түзілу теориясын жариялаған ғалым-Ч. Дарвин. РНК – ның құрамына кіретін көмірсу-Рибоза РНК молекуласында азотты негіздерінің жетіспейтін түрі:тимин РНК молекуласының құрамындағы компоненттер:Урацил және рибоза. РНК нуклеотидтердің құрамына қандай химиялық қосылыс кірмейді:тимин РНК синтезделу процесі:матрикалық синтез РНК, ДНК – дан ерекшеленеді-Урацил РНҚ молекуласының тізбегі: 1 Ромб тәрізді:қара тал,қайың РР витамині жетіспегенде кездесетін ауру:Пеллегра Рудимент –Соқырішек С витамині көп мөлшерде кездесетін тағам: Лимон. С.С.Четвериков:эфолюциялық теорияны генетикамен байланыстыра зерттеді С” дәрумені-орамжапырақта, лимонда, апельсинде, қызанақта, пиязда болады. Сабағы 4 қырлы жапырақтары қарама-қарсы,күлтесі қос ерін тәрізді бірігіп кеткен тұқымдас:Ерінгүлділер Сабағы өте көп буын және буынаралықтарынан тұратын споралы өсімдік:Қырықбуын Сабағы сабансабақ деп аталатын тұқымдас:астық тұқымдас Сабағында жақсы жетілдірген 2 және нашар 1 гүлі бар а/ш дақыл- Қарабидай Сабақ қалемшесінен көбейетін өсімдік:Традесканция Сабақ жасымықшасының қызметі-газ алмасу. Сабақ қабығына беріктік қасиет береді:Тоз Сабақ қабығынан оттегін өткізетін бөлігін белгілеңіз:Тоз Сабақ қалемшесінен көбейетін өсімдік:пеларгония Сабақ қалемшесінен өсірілетін өсімдік-Традесканция Сабақ өзегінің қызметі- органикалық заттарды қорға жинау Сабақ тыныс алатын жасымықшалар орналасқан қабат:тоз Сабаққа мықтылық қасиет береді-Тірек ұлпа Сабақты орай орналасқан жапырақтың түтік тәрізді түп жағы:Қынабы Сабақтың бойлап өсетін ұшы:Төбе бүршігі Сабақтың ең сыртқы қабаты:Камбий Сабақтың ең ұшында болатын ұлпа:Түзуші Сабақтың жапырақ өсетін жуандау жері:Буын Сабақтың жуандап өсуі ... бөлінуінен болады:камбийдің Сабақтың қабығынан кейін орналасатын қабат:камбий Сабақтың қоректік заттар өтетін қабаты:Өзек сәулелері Сабақтың қызметіне қандай қызмет жатпайды:Фотосинтез Сабақтың органикалық заттар қозғалатын қабаты:Тін Сабақтың орталық бөлігі:Өзек Сабақтың өзегі ұлпаның қай тобына жатады:Қоржинаушы Сабақтың төменгі жағынан дамитын тамыр-Қосалқы. Сабақтың түзуші ұлпадан тұратын қабаты-Камбий Сабақтың ішкі құрылысы:Өзек,сүрек,камбий,қабақ Сабансабақ деп қандай сабақты атайды:Буын аралығының іші бос(қуыс)ол буындары ұлпаға толы болады Сағағы ұзын біркелкі шоғырланған бірнеше гүлдер бір жерден таралатын гүлшоғыр:Жай шатыр Сағақсыз жапырақтылар:бидай,жүгері,алоэ Сағақты жапырақ:Қайыңда Сағақты жапырақтылар:тал,қайың,терек Сағаттың тықылын қабылдайтын сезім мүшесі-Құлақ Сағатына амебаның ең жоғары шапшаңдығы-1 см. Сазанның жүйке жүйесінің құрылысы:жұлын,бес бөлікті ми Сақыналы ДНК қандай ағзалардың жасушаларына тән:Бактериялардың Салатамыр қаны:Оттегіне қаныққан қан. Салқынқанды омыртқалыларға жатпайды:Құстар Салмағы ер адамда 30 жасқа дейін, әйелдерде 45-50 жасқа дейін өсетін без-Қалқанша маңы Сан алуан заттардың ағзалардағы күрделірек өзгерістері:Биохимиялық қызмет Сан сүйегіне жататыны:ортан жілік Санитар қоңыз:көмбекей Саңылау арқылы жапыраққа енеді:Ауа Саңырауқұлақ денесі қалай аталады:Саңырауқұлақ жіпшесі Саңырауқұлақ жасушасында болмайды- Хлорофилл. Саңырауқұлақ қалай қоректенеді:Дайын органикалық заттармен Саңырауқұлақ құрамындағы зат:Фермент Саңырауқұлақ мына тәсілмен көбейеді-Жынысты,жыныссыз,өсімді Саңырауқұлақ пен көк-жасыл балдырдың селбесуінен түзілген-Қына Саңырауқұлақтар қай топқа жатады:Эукариоттар Саңырауқұлақтар қалай көбейеді:Жемісті денесімен қорек затты топырақтан сорып алып қоректенеді Саңырауқұлақтар қалай көбейеді:Споралары арқылы Саңырауқұлақтар пен балдырлардың бірігіп,селбесіп тіршілік етуінен пайда болатын ағза:Қына Саңырауқұлақтар пен ұсақ ағзалар органикалық қалдықты ыдыратушы бұл:Редуценттер Саңырауқұлақтар тобы:Эукариоттар Саңырауқұлақтарға қоректенудің қай түрі тән:Гетеротрофты Саңырауқұлақтарды жете білмесе жеуге жарамды түбіртекті жалған түбіртекпен оңай шатастырып алады.Жалған түбіртектің(улы) кәдімгі түбіртектен айырмашылығы қандай:Аяқшасында мұндай белдеуше болмайды, қалпақшасының асты жасылдау Саңырауқұлақтарды зерттейтін ғылым:Микология Саңырауқұлақтардың ағаш тамырымен селбесуі:Микориза Саңырауқұлақтардың ағаштарға келтіретін пайдасы(түбіне өскен ағашқа):Саңырауқұлақтар ағашты сумен қамтамасыз етеді Саңырауқұлақтардың басқа өсімдіктерден айырмашылығы Жасушаларында хлорофилдері болмайды. Саңырауқұлақтардың жемісті денесі өсуін қай кезде тоқтатады:Жаздың аяғында Саңырауқұлақтардың жемісті денесінің жіпшумақтан өсіп дамуы:ауа,ылғал,жылу жеткілікті болғанда Саңырауқұлақтардың қастауыш(спорынья),тозаңды қаракүйе(пыльная головня)қай тобына жатады:Паразит саңырауқұлаққа Саңырауқұлақтардың қоректенуі:гетеротрофты Саңырауқұлақтардың тіршілігінде жіпшумақтың басты маңызы не:Топырақтан су және онда еріген минералды заттарды сіңіреді Саңырауқұлақты өсімдіктерге тән белгілері:жасушаларында қалың қабықшасы болады Саңырауқұлақтың жануарға тән белгілері: Жасушасындағы қоректік қор зат гликоген Саңырауқұлақтың жемісті денесі түзіледі: Тарамдалған жіңішке жіпшелерден. Саңырауқұлақтың споралары қандай ортада өнеді:Қарашірігі мол ылғалды топырақта Саңырауқұлақтың түбіртегі мен қалпақшасы бір-біріне тығыз жанасып жатқан жіпшумақтың жіпшелерінен тұрады,ол қалпақшада:Жоғарғы және төменгі екі қабаттан тұрады Саңырауқұлақтың тіршілік циклінде көбеюдің қай түрі басым болып келеді:Жыныссыз Сапрофиттерге жататыны:Саңырауқұлақтар Сапрофитті бактериялар қорекке:Өлі ағзалардың органикалық затын,қалдығын пайдаланылады. Сапрофитті бактериялар немен қоректенеді:Өлген ағзадағы органикалық заттармен немесе тірі ағзаның бөліп шығаратын заттарымен қоректенеді Саркодина бұл- Плазмалық жарғақшалы. Саркодиналар типіне жататын тұрақсыз жәндік-Талшықты амеба. Саркодиналарға жататын кейбір ағзалардың дене пішіні тұрақты әктен түзілген сыртқы қаңқа қаптайды оларға жататын: Сәулелі өрмекаяқ . Сары дене гормоның ролі қандай:келесі фолликуланың жетілуі тежеліп,жатырдың кілігейлі қабықшасын ұрық қабылдауға даяр етеді. Сары майда,қызанда болатын ағзаның өсуіне және дамуына әсерін тигізетін дәрумен:А витамині Сары түсті майда себеттері күрделі себет гүлшоғырына жиналған,себеттері тек қана бірыңғай түтікше гүлдерден құралған,ол қандай өсімдікте:Кәдімгі түймешетен Сау адамға ауру жөтелгенде, сөйлегенде жұғатын өкпе ауруы:туберкулез Саусақ салалы жүйкелену:үйеңкі,үпілмәлік,кенедән,бегония Саусақ ұштарының сыртында орналасқан жалпақ мүйізді түзіліс:Тырнақ Саусаққанатты балық-Латимерия Саусақсалалы күрделі жапырақ:Бөрібұршақта Саусақтарының арасында жүзу жарғағы болатын құс-Үйрек Сәбіз бен қызылша, шалқанда дамитындар-Негізгі тамыр. Сәбіз,қызылша,шалқанда дамиды:Тек негізгі тамыр Сәндік үшін өсірілетін бұршақ тұқымдас өсімдік-Ақ қараған. Сәндік үшін өсірілетін лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдік:Қызғалдақ. Сәндік үшін өсірілетін тауық:Тауыс(павлин) Сәулелілердің қабыршақтарын-Металлдарды тегістеп, жылтырату үшін қажет Свитамині:қырқұлақ(цинга) Себет гүлшоғыры тек бірыңгай түтікше гүлдерден құралатын өсімдіктер:Егістік тікенқурай Себет гүлшоғырына жататын өсімдік:күнбағыс Себет гүлшоғырындағы гүлдерінің бәрі бір типті:Дәрілік бақ-бақ Себет гүлшоғырының ортасында сары түсті түтікше гүлдер, жиегінде ақтүсті-тілше гүлдер орналасқан өсімдік : Дәрілік түймедағында. Себет:күнбағыс,бақбақ,өгейшөп Себетгүл гүлшоғыры тән тұқымдас:күрделігүлділер. Себу мерзімі ерте көктемде:асбұршақ Сезгіш нейрондардан қозуды өткізеді-Орталық жүйке жүйесіне Сезгіш нейрондардың қызметі:Қозуды шеткі мүшелерден орталық жүйке жүесіне жеткізеді Сезу-қимыл аймағы-Маңдай, төбе бөлігінде орналасады Сезу-қимыл аймағымидың мына бөлігінде:Маңдай, төбе бөлігінде орналасады Сезім мүшелер жүйесіне жатпайды:Асқазан Сезім мүшелер жүйесіне жатпайды:Ішек Сезім мүшелерінің шеткі бөлімдері:Рецептор Сезінудің түйісу рецепторлары-Дәм сезу Сексеулдің ылғал жетіспегенде жас өркендерін түсіріп суды аз буландыруға әрекет жасауы тіршілік үшін күрестің қай түріне жататынын белгілеңіз:Бәсекелестік Селбесіп тіршілік ететін саңырауқұлақ пен балдырдан қандай ағза түзіледі: Қыналар Селекционер-ғалымның мақсаты:Өсімдіктердің жаңа сортын шығару Селекция» деген сөздің мағынасы:Іріктеу, сұрыптау. Селекцияда кеңінен қолданылатын жасанды мутагенезге жатпайды:Модификация Селекцияның генетикалық негіздерін айқындады:И.Вавилов Селекцияның теориялық негізі:Генетика Семей полигонында атомдық жарылыс дауысы естілген уақыт:Сағат 7-де Семей ядролық аймағына экологиялық зерттеу жүргізуге қаржылай көмек көрсеткен елдер-Үндістан, Корея. Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» жарлық шыққан жыл-1991.29.08. Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» жарлыққа қол қойған тұлға-Н.Назарбаев Семейде өткізілген ядролық сынақ саны-450. Семейдегі алғашқы атомдық жарылыс дауысы:1949 ж.тамыздың 29 Сенсорлық жүйе дегеніміз-Сезім мүшелері Сенсорлық жүйенің екінші атауы-Анализатор Сергектікті реттейді:ортаңғы ми гипоталамус бөлігі Сидың сұр затын құрайтындар:нейрон денесі мен оның қысқа өсінділері Силур, девон кезеңдері жататын заман-Палеозой Симбиоз дегеніміз:Екі ағзаның пайдалы селбесуі Симбиоздық ағзалар төмендегі қызметтердің қайсысын орындамайды:Өттің түзілуі Симпатикалық бағанадағы жүйке түйіндері-20 – 25 Синантроптың қаңқа қалдығы табылған жер -Пекин. Синапс арқылы сигналдардың берілуі............. көмегімен іске асырылады-Медиатордың. Сипап сезу мүшесі:Тері Сирек кездесетін,жойылып бара жатқан өсімдіктерді қорғау тізімі:қызыл кітап Сифоны бар жәндік:айқұлақ Сиыр цепенінің финкасын жою жолы - сиыр етін:толық пісіру Сиыр цепенінің басында жүйке жасушаларының жиынтығын түзіп, екі желілі жүйке құрттың денесін құйрығына дейін бойлай созылады ол:-Жүйке жүйесі. Сиыр цепенінің дене мөлшері:1м - 10м. Сиыр цепенінің көзі:Дамымаған. Сиыр цепенінің тіршілік циклінде негізгі иесі кім:Сиыр Сиырдың күрделі қарынының қай бөлімінде азық сілекей мен сонда тіршілк ететін бактериялардың және қарапайымдардың әсерінен қорытыла бастайды:Тазқарында Собық гүлшоғыр қай тұқымдасқа жатады:Астық тұқымдастар Собық:жүгері,калла Сойдақ тістері жоқ,күрек тістері жақсы дамыған аңды белгілеңіз:Тиін Сомалық жасушалардың ядросында хромосомалардың жиынтығы қанша болады: 2n Соматикалық жүйке жүйесінңі рольі:қозғалысты басқару Соматикалық жүйке жүйесінің нейрон денесі:Жұлын түйіндерінде Соматикалық жүйке жүйесінің ролі:қозғалысты басқару. Соңғы ауызды, көпжасушалы, екіжақты симметриялы теңіз жәндіктері-Тікентерілілер. Соңғы ғылыми деректер бойынша Жер шары пайда болды:4,5-5млрд.жыл Сопақша ми арқылы жүзеге асады-Жастың бөлінуі Сопақша ми арқылы жүзеге асатын ревлекстерге жатпайды:Дененің тепе-теңдігін сақтайды Сопақша ми мен көпірінің бөлімдерімен байланысты әрекет:жөтелу Сопақша ми мен ортаңғы миды байланыстырып тұратын бөлігі:Ми көпір Сопақша ми-Асқорытуды реттейді. Сопақша мидың қызметі:тыныс алу,қан айналу,асқорытуды басқару Сопақша мидың ұзындығы-2,5-3см Сопақша ми-Жұлынның жоғарғы шетінің жалғасы Сора дегеніміз:Бастапқы қабықша ішенде денесінің сыртына бұрынғыдан да тығыздау етіп түзілген жаңа қабықша Сорғыш құрттар класына жататын:бауыр сорғыш Сору процесі дегеніміз:Заттардың ас қорыту жолындағы бірнеше жасушалар қабаты арқылы қан мен симфаға өтуі Соя жапырақтары:Үшқұлақ күрделі Соя мен тарының орталығы:Шығыс Азия орталығы Сояу сабақты өсімдік:Долана Сөз сөйлеуге қатысатын бұлшықеттер:Беттің бұлшықеттері Сөйлемді аяқта:Қарыннан кейін тамақ.:Он екі елі ішекке түседі Сөйлеу қабілеті жоқ, құралдары тастан жасалған қарапайым ғана, миының көлемі 600 см³ адам:Австралопитек. Сөктің тарыдан айырмашылығын білесіз бе:Тарының жармасы Спарофитті топырақ бактериялары табиғатқа қандай пайда келтіреді:Шіріндіні минералды заттарға айналдырады,оларды топырақтан өсімдік тамырлары сіңіреді Сперма дегеніміз не:Сперматозоид пен қуық безі бөліп шығаратын сұйықтық қоспасы Сперматогенез нәтижесінде дамиды:сперматозоидтар Сперматогенез нәтижесіндегі хромосомалар жиынтығы:гаплоидты Сперматозоидтар қай жерде жиналады:Аталық тұқым бездерінде Сперматозоидтар мен жұмыртқа жасушаларының қай органоидтарында тұқым қуалағыш информациясы орналасқан: Ядросында Сперматозоидтар мен жұмыртқа жасушаның қосылуы:Даму. Сперматозоидтар мен жұмыртқа жасушаның қосылуы:ұрықтану Сперматозоидтарда қанша хромосомалардың жиынтығы болады: 1n Сперматозоидтардың ұрықтандыру қабілеті қанша уақытқа дейін сақталады:1тәуліктен 2 тәулікке дейін Спермотогенез нәтижесінде не түзіледі:Сперматозоидтар СПИД ауруына тән емес:Иммунитет қызметі артады Спора арқылы көбейетін біржасушалы жәндік:Құртамыш. Спора арқылы көбейетін жоғары сатылы өсімдіктің тобы:Мүк,қырықбуын,плаун,қырықжапырақтектестер Спора арқылы көбейетін өсімдік:шаңжапырақ Спора арқылы көбейетін өсімдік-Қырықбуын Спора қайсысында бар:Көкек зығырында Спора түзу процесінің бактерия тіршілігінде қандай маңызы бар:Қолайсыз жағдайлардан қорғану үшін Спора, өскін,гамета үшін өзгерген,қысқарған өркен тұқыммен көбею мүшесі:Гүл Спорагийлердің жиынтығы:Сорус. Споралар арқылы көбейетін өсімдік:Шаңжапырақ Споралар дамитын орын: Спорангий Споралар дамып жетілетін орын-қалта:Спорангий Споралы өсімдіктердің даму циклінде шектеу факторлары болып не қызмет етеді:Су Споралық өсімдіктердің қоректену тәсілдері қандай:Фотографты Спорамен көбейетіндер тобына жатады-Құртамыш Спорангий - Споралар дамитын орын. Спорангийлердің жиынтығы:сорус Спораның өніп тіршілікке бейімделіп бактерияға айналауы-барлық қажетті қолайлы жағдайлар жеткілікті болғанда Су арқылы таралатын өсімдіктер-Қамыс Су арқылы таралытн тұқымдардың құрылысының ерекшелігі:Су өткізбейтін тоз қабықтары бар Су астында риф жартастарын түзетін ішекқуысты-Көпаяқты маржан. Су және минералды заттар, сабақтың ... бөлімінде тасымалданады:сүректі Су және онда еріген минералды заттар сабақтың қандай ұлпалары арқылы жылжиды:Түтікшелер Су ионды заттарды еріте алады,себебі:Оның молекулалары полярлы Су қоймасында мына ағзалардың қайсысы продуцент болады:Балдыр Су қоймасындағы продуцент:балдыр Су қорын жинайтын,түрі өзгерген жапырақ:Шырынды жапырақ Су мен минералды зат қозғалады:Сірек түтіктері Су планктондарының және балық шабақтарының қорегі:кірпікшелі кебісше Су тереңінде сағатына 50 шақырымдық жылдамдықпен жүзіп, қорегін аулайтын басаяқты жәндік:Кальмар Су түбінде тіршілік етіп, құмда жасырынып жатқан асмалиды аулайтын басаяқты ұлу: Каракатица. Су түбіндегі балықтардың құмға ұқсас болуы бейімделушіліктің қай түріне жататынын белгілеңіз:Бүркеніш рең Су түбіндегі ұсақ жәндіктер, балдырлармен қоректенетін тікентерілілер класы-Теңізқиярлар. Суауру ауруының қоздырғышы:Сона. Суға салынған терек,тел,қара қарақаттың қалемшесінен қандай тамырлар дамиды:Қосалқы тамырлар Суда бунақтанған құрсағын лезде бүгіп, құйрық жүзбеқанатын қатты серпу арқылы жүзетін жәндік:Өзен шаяны Суда еріген қоректік заттар ерітіндісі тұқымнан жапыраққа қозғалуы:Сабағы арқылы. Суда еріген оттегін бүсіл денесіне сіңіреді:Гидра Суда тіршілік ететін ағзаларды атайды-Гидробионттар. Суда тіршілік ететін жануарлардың көпшілігінде тынысалу жүйесінің негізі мүшесі-Желбезек Суда тіршілік ететін қарапайымдылардың тыныс алуы:еріген оттегімен Суда тіршілік ететін сүтқоректі:Үйректұмсық Суды аз буландырады:Тікен жапырақ Суды көп қажет етпейтін өсімдік-Жантақ Суды көп мөлшерде қажет етеді:Күріш Суды тазартушы ұлулар:Айқұлақ Суды шамалы қажет ететін өсімдік-Кактус. Судың ең терең қабатында тіршілік етеді-Қызыл балдыр Судың қалың қабатында жүзіп жүретін ішекқуыстылар-медузалар. Сулы ортада тіршілік ететін ағзалар былай аталады:Гидробионттар Сулы ортада тіршілік ететін жануарлар:Киттер Сулы ортада, дене мөлшер ұсақ тіршілік ететін көпжасушалы жәндік: Гидра Сулы ортаны мекендейтін ағзалар:Гидробионттар Сулы,батпақты жерлерді мекендейтін құсты анықтаңыз:Шағала Сусар тұқымдасына жатады-Борсық Сусарлар тұқымдасындағы ең кішкене жыртқыш:Сасық күзен Сутқоректілерде болатын мойын омыртқалары саны:7 Су-тіршілк көзі,себбебі:Жақсы еріткіш болғандықтан жасушаға заттардың енуін,ыдыраған заттардың жасушадан шығуын қамтамасыз етеді Суығанда:Қан тамырлары рефлекторлы түрде тарылады Суыққа төзімді өсімдік: Асбұршақ. Суыққа төзімді өсімдік:арпа Суыққа төзімді іріктемелер шығаруға қолданылатын әдіс:телу арқылы көбейту Сұйық ұлпаға жатады:Лимфа Сұйықтық бірден қанға өтеді-Ішкі секреция Сұлатпа бұтақ арқылы көбейетін өсімдік: Тұшала (қарлыған) Сұлтан дегеніміз не:Жіңішке,цилиндр пішінді,масақ тәрізді гүлшоғыр Сұлыдан қандай тағамдар алынады:Талқан,геркулес Сұлының гүлшоғыры қалай аталады:Сыпытқы гүл Сұлының жемісі-Дәнек Сұңқартектестер-Сақалтай Сұр зат дегеніміз:Нейрон денелерінің шоғыры,жүйке түйіндері Сұр кесірткенің жүрегі:үш бөлікті,жартылай пердесі бар Сұр кесірткенің тіршілік етуі:құрғақ, күн жақсы қыздыратын жерде Сұр монах көбелегінің құрылысы өсімдік жапырағына өте ұқсас болады,қанатының формасы-жүйкеленуге,төменгі қатанындағы өсіндісі-жапырақ сағағына ұқсайды.Түрі өзгеруінің себебін анықтаңыз:Бүркеніш Сұрақтардың қайсысы дұрыс:Айқұлақтар дара жынысты,аталығының және аналығының мөлшері,пішіні,айырмашылығы сырттай қарағанда айқын көрінеді. Сүзгілі түтіктерден тұратын ұлпа:Өткізгіш Сүйек жемістілерге жататын өсімдік:Өрік. Сүйек кемігінде түзіледі-Қан жасушалары Сүйек құрамындағы көп мөлшердегі заттар-Бейорганикалық Сүйек неден түзілген-Дәнекер ұлпасынан Сүйек пен тіс мықтылығын жақсартатын,әртүрлі жұқпалы ауруларға ағза қарсылығын арттырады:С Сүйек сынғанда алғаш гипс шендеуіш салуды жүзеге асырған ғалым:Н.И.Пирогов Сүйек түзілетін ұлпа: дәнекер Сүйек,шеміршек,сіңір,майлар,қан,лимфа қандай ұлпаға жатады:Дәнекер Сүйеккке серпінді, иілгіштік қасиет беретін-Оссеин Сүйектер қандай ұлпаның қатысуымен жуандап өмеді-Сүйек қабығының ішкі бетіндегі жасушалардың бөлінуінен Сүйектер пішіні, мөлшеріне байланысты-3 топқа бөлінеді Сүйектердің жуандап өсуі есесіне:сүйек қабы Сүйектердің қозғалмалы байланысы-Буын Сүйектердің ұзарып өсуі неге байланысты-Сүйек ұшындағы шеміршек ұлпасы жасушаларының бөлінуіне Сүйектердің шеміршек арқылы байланысын-Аз қозғалмалы дейді Сүйекті балық:шортан Сүйекті балықтарда алғаш рет пайда болады-Қуық Сүйекті балықтардың тірілей шабақтайтын түрі:шортан Сүйекті түзетін ұлпа-Дәнекер. Сүйекті, шеміршекті, майды, сіңірді түзетін ұлпа-Дәнекер. Сүйекті,шеміршек (түзетін)жататын ұлпа-Дәнекер Сүйектің беріктігі немен анықталады-Сүйекте жоғарыда айтылған заттардың болуымен Сүйектің дұрыс қалыптасуы-Денені дұрыс ұстауын қадағалап отырғанда Сүйектің қай бөлігі қан түзейді-Қызыл сүйек кемігі Сүйектің қан түзетін бөлігі:сүйек кемігі. Сүйектің құрамындағы органикалық заттар:Иілгіштік, серпімділік қасиет береді Сүйектің ұзарып өсуі неге байланысты:Сүйек ұшындағы шеміршек ұлпасы жасушаларының бөлінуіне. Сүйекті-шырынды:шие,мойыл,алхоры,шабдалы,өрік,долана,таңқурай Сүлікті медицинада қолдану себебі: Көктамыр бітелгенде, миға қан құйылғанда. Сүліктің зәр шығаруы:Он жеті жұп түтіктен тұрады. Сүрек қандай элементтерден тұрады:Тоздан Сүрек қандай элементтерден тұрады:Түтік-талшық шоқтарынан Сүт бездерінің өзектері емшектерінің ұшында кішкене тесік түрінде ашылады,емшектерінің саны қанша:2-ден 22-ге дейін Сүт тістері толық шығатын даму кезеңі:Алғашқы балалық(сәби) Сүт, тер, жас, сілекей бөлетін жасушалар эпителий-Безді Сүтқоректі жануарлардың қайсысының төс сүйегінде қыр пайда болған:Жарқанатта Сүтқоректіде кіші қанайналым шеңбері қайдан басталады? оң жақ қарыншадан Сүтқоректілер жылына қанша рет түлейді:Белгілі бір мерзімде ғана Сүтқоректілер класының қай отряды миы шағын,ми сыңарларында иірілімдері болмайды:Бунақденелі қоректілерде Сүтқоректілер құрылысының құстардан ерекшелігі қандай:Терісінде бездер көп Сүтқоректілер терісіндегі қосалқы бөлімдер:Мүйіз,тұяқ Сүтқоректілер тістерінің жорғалаушылардың тістерінен негізгі айырмашылығы:жақ сүйекке тіс түбірі арқылы орнығуы Сүтқоректілер тістерінің құрылысы атқаратын қызметіне қарай түрліше болады, төменде көрсетілген тістер қандай жануарларға тән:Итке Сүтқоректілер тістерінің құрылысы атқаратын қызметіне сәйкес түрліше болады, дегенмен кейбір өкілдерінде барлық тістерінің құрылысы бірдей болып келеді, ол қайсысы:Жертесерлер Сүтқоректілер- Ұрпағын тірі туып, сүтімен асырайтын жылықанды жануарлар Сүтқоректілер ұрығының алғашқы даму сатысында төменгі сатылы хордалылардың қандай белгісі болады:Хорда,желбезек саңылаулары Сүтқоректілерде артық су және зат айналым өнімдері не арқылы шығарылады:Екі бүйрек және тері бездері арқылы Сүтқоректілерде астың қорытылуы басталады:Ауыз қуысында Сүтқоректілерде естуі жақсы дамыған,неліктен аңдардың басым көпшілігінде құлақ қалқандары қозғалмалы болып келдеі, оның қандай маңызы бар:Дыбысты жақсы қабылдау үшін Сүтқоректілерде кеуде мен құрсақ қуыстарын бөліп тұратын-Көкет (диафрагма) Сүтқоректілерде кеуде мен құрсақ қуысын бөледі:Көкет Сүтқоректілерде өкпе артериясында қандай қан ағады:Вена қаны Сүтқоректілерде өкпе венасында қандай қан ағады:Артерия қаны Сүтқоректілерде тұз бен несеп ағарының артық мөлшері … бөлініп шығады:тері безімен Сүтқоректілерді зерттейтін зоология ғылымының саласы:Маммалогия Сүтқоректілердің алдыңғы аяқ(иық)белдеуі:Жауырын, тоқпан жілік,кәрі жілік,шынтақ сүйектен тұрады Сүтқоректілердің асқорыту жүйелеріне тән бөлімдері:ауыз,жұтқыншақ,өңеш,қарын,аш ішек,тоқ ішек,тік ішек Сүтқоректілердің асқорыту мүшелерінің қайсысында ас қорыту бездерінен және бауыр мен ұйқы безінен бөлінетін сөлдің әсерінен қорытылады:Аш ішекте Сүтқоректілердің ата тектері:Аңтісті кесірткелер Сүтқоректілердің бәріне ортақ және ерекше белгілері:Тістері жақсүйектерден ұяларға тіс түбірімен бекиді. Сүтқоректілердің денесі немен жамылған:Түкпен Сүтқоректілердің ең негізгі белгісі:Ұрпағын сүтпен қоректендіру Сүтқоректілердің еркек жыныстық хромосомалар жиынтығының ұрғашыларынікінен айырмасы қандай:Бір жұп хромосомы өзгеше де,қалғандары бірдей Сүтқоректілердің есті мүшесі неден тұрады:Үш бөлімнен:Сыртқы,ортаңғы,ішкі құлақтан Сүтқоректілердің жамбас белдеуі қандай сүйектерден құралған:Жамбас сүйектер,ортан жілік,асықты жілік,шыбық сүйек,бақайшық сүйектер Сүтқоректілердің жамылғы түктері мүйізді заттан тұрады,ол түлейді,түлеуі қандай ретпен іске асырылады:Біраз бөлімі түседі де,орына жаңа түктер шығады Сүтқоректілердің жаңадан шартты ревлекстер түзілу арқылы өзгеріп отыратын орта жағдайына тез бейімделуі немен байланысты:Бас миының жақсы дамуымен байланысты Сүтқоректілердің жиналып (тығылып) тұратын тырнақтарының қызметі-қорегін ұстау. Сүтқоректілердің жырқыш тістері қандай қызмет отқарады:Қорегін тістеп өлтіру үшін Сүтқоректілердің зәр шығару мүшелері үрмебұршақ пішіндес бүйректері денесінің қай жеріне орналасқан:Құрсақ қуысында, бел омыртқаларының екі бүйірінде Сүтқоректілердің зәр шығару мүшелері:Екі бүйрек,несепағар,қуық ж\е тері Сүтқоректілердің зәршығару жүйесінің орталығы:Бүйрек Сүтқоректілердің кеуде қуысында орналасатын мүше-Өкпе Сүтқоректілердің кіші қан айналым шеңберіндегі қан қозғалысының бағытын көрсетіңіз:Оң жақ қарыншадан басталып,өкпеге барады,одан сол жақ жүрекшеге құяды Сүтқоректілердің қай отрядының көздері нашар көреді,ал иіс сезуі өте жақсы дамыған:Кемірушілер Сүтқоректілердің қайсысында алдынгы аяқтары қанатқа айналған:Жарқанаттарды Сүтқоректілердің қайсысында алдынға және артқы аяқтарының бас бармағы басқа саусақтарына қарама-қарсы біткен:Приматтарда Сүтқоректілердің қайсысында көздері өте нашар дамыған:Көртышқанда Сүтқоректілердің қан айналу жүйесі:Төрт камералы, екі қан айналу шеңбері,аортаның бір доғасы Сүтқоректілердің қан айналу жүйесінің орталығы-Жүрек Сүтқоректілердің қорегі ауыз қуысынан кейін … түседі:жұтқыншаққа Сүтқоректілердің қысқы тыныштық күйге көшкен жасушаларының құрамында: Қоректік заттар қоры көп болады Сүтқоректілердің мойын омыртқасы-7 Сүтқоректілердің паразиті-Бүрге. Сүтқоректілердің терісі түкті жамылғымен қапталған.Ірі әрі берік қылшықтары қандай қызмет атқарады:Дененің жылуын сақтайды Сүтқоректілердің терісінде қандай бездер болады:Тер бездері Сүтқоректілердің терісінің сыртында түкті жамылғысы болады,ең қысқа және жұмсақ түктері-мамық немесе түбіт:Денедегі жылуды сақтайды Сүтқоректілердің түрі-5000. Сүтқоректілердің тыныс алу жүйесіне кіреді:Мұрын қуысы,кеңірдек,тарамдалған ауатамыр,өкпе көпіршіктері Сүтқоректілердің тынысалу жүйесінің орталығы:Өкпе Сүтқоректілердің тынысалу кезіндегі ауа жолдары-көмей-кеңірдек-бронхы-өкпе Сүттің бөлінуін реттейтін без-Гипофиз Сүттің түсінің ақ болуы неге байланысты:Микроскопиялық өте майда май тамшыларына байланысты Сфагнум мүгінің ақ түсті көрінуі қалай түсіндіріледі:Сулы жасушалардың көбірек болуынан Сфагнум мүгінің жапырағы қандай жасушалардан тұрады:Хлофилді,сулы,түссіз жабынды жасушалар Сцифос сөзінің мағынасы-Табақша. Сыңар өркешті түйені ғылыми тілде атауы-Дромадер Сырға гүлшоғырлы гүлді өсімдік:Қайың Сырға:қайың,тал,терек Сыртқы және ішкі құрылыстың ұқсастығы түрдің мына өлшеміне жатады:Анатомиялық-морфологиялық Сыртқы және ішкі құрылыстың ұқсастығы:Морфологиялық өлшем Сыртқы және ішкі секреция қызметін қатар атқаратын без:жыныс бездері Сыртқы және ішкі тітіркендіргіштерге орталық жүйке жүйесі арқылы ағзаның жауап қайтаруы:Рефлекс Сыртқы қабығы жұмсақ,ішінде тұқымы көп шырынды жемістерді белгілеңіз:Қызанақ,жүзім Сыртқы қабықшамен қапталған аксондар жиынтығы:аксон Сыртқы құлаққа жатады:Құлақ қалқаны, сыртқы дыбыс жолы Сыртқы құлақ-құлақ қалқаны болмайтын сүтқоректі жануар:Ехидна Сыртқы құлақты ортаңғы құлақтан бөліп тұрады:Дабыл жарғағы Сыртқы орта жағдайларының әсерінен организм фенотипінің өзгеруі:Модификациялық өзгергіштік Сыртқы ортадағы маусымдық өзгерістердің ең негізгі әрекеттері-Күн жарығының ұзақтығының өзгеруі Сыртқы ортадан қабылдайтын ақпараттың 80-90% … мүшесі арқылы болады-Көру Сыртқы ортамен тікелек байланыс жасайтын мүше:Сезім мүшелері Сыртқы ортаны механикалық әсерлерінен қорғайды:терінің қорғаныштық қызметі Сыртқы рецепторлар-Терінің үстіңгі қабаты Сыртқы секреция бездері:бауыр,сілекей,қарын,ішек бездері,тер безі Сыртқы секреция бездері:Өздерінің өндірген секретін өзек арқылы дене қуысына,сыртқа шығарады Сыртқы секреция бездері:Тер,сілекей,сүт бездері,бауыр Сыртқы секреция безін атаңыз:Тер безі. Сыртқы секрециялық бездер-Жас, сілекей Сыртқы түріне қарап итмұрынның қорғаныштық қасиетін қандай белгілерін ажыратуға болады:Өте өткір тікенектерінен Сырттан қарағанда жәндіктен де өсімдікке көбірек ұқсайтын көпжасушалы ағза:Тұщы су гидрасы Сырты бір ғана қабыршақпен қапталған бүршік-талда. Сырты қабықшамен қапталған аксондар жиынтығы: Жүйке. Сыртынан қарағанда жасырын қалатын белгінің аталуы:Рецессивті Сыртында жұқа су қабықшасы бар жоғары молекулалы жиынтық-Коацерваттар Сілекей безін және қарындағы астың қорытылуын зерттеген: И.П.Павлов. Сілекей безінің әсерінен крахмал ... айналады:глюкозаға Сілекей безінің қызметін зерттеген-И.П.Павлов. Сілекей бөлінуін реттейтін орталық:ортаңғы ми Сілекей ферменттерінің әсерінен ыдырайтын:Көмірсулар Сілекей,жас бездері,шайнау,ымдау, бұлшықеттерінің жұмысын реттейді:Ми көпірі Сілекей,сүт,тер бөлетін эпителий:Безді эпителей Сілекейдің құрамында көмірсуларды ыдырататын фермент:амилаза Сіңір созылғанда көрсетілетін алғашқы жәрдем-Дәкемен тану керек Сіңір созылғанда,сүйек тайғанда көрсетілетін алғашқы көмек:зақымдалған жерге суық басып, қатты орап тастау Сір қауызы қаптайды:Өкпені Сірі қауыз бен өкпе арасында болады:серозды сұйықтық Т(5)К1+2+(2)А(9)+1Ж1-қай тұқымдасқа тән:Бұршақ тұқымдасына Табақша тәріздестердің өкілі.-Цианеа. Табан ортасы түсіңкі, дөңес болатын ауру-жалпақтабандылық Табиғат байлықтары толығымен қорғалатын жерлер ... аталады:Қорықтар. Табиғат біртұтас, ондағы даму қарапайымнан күрделіге қарай жүреді деген пікір айтқан-А.Н. Радищев Табиғат қорғау мәселесіне арналған 1 халықаралық съезд:1913жыл Табиғатта түрдің тіршілік ету ареалын анықтау критериі:Географиялық - экологиялық. Табиғатта адамның өзін-өзі ұстай білуі, мінез-құлық дағдыларын қатаң сақтауы-Экологиялық этика Табиғатта бактерияның ролі:Зат айналымға қатысатын болғандықтан,өте зор Табиғатта жарықтың маусымдық ырғағының әсері:тәуліктік және маусымдық Табиғатта қолайсыз.жерлерде өсе береді:Қыналар Табиғатта сирек болатын жыныстық көбеюдің ерекше түрі-партеногенез Табиғатта түрдің тіршілік ету ареалын зерттеу критерийі:географиялық-экологиялық Табиғатта түрлердің бір-бірімен буданбаспауына не себеп:Көбею мезгілдерінің әр кезде болуы Табиғатта эволюциялық процестің басты факторы:Табиға сұрыпталу Табиғатты қолайсыз жерлерде өсе береді:қыналар Табиғаттың ең күшті абиотикалық экологиялық факторының бірі:радиация Табиғаттың тазалығын сақтайтын қоңыздар:Көмбекей қоңызы. Табиғаты жөнінен И.В.Мичуриннің сорттары қай типке жатады:Аралық фенотипті гибридтер Табиғи биогеноздағы негізгі энергия көзі:күн Табиғи жүйе» және «ботаника философиясы еңбектерінің авторы-К.Линней Табиғи сұрыпталу әрекетінің нәтижесі:Бейімделушілік. Табиғи сұрыпталу кезінде:Жаңа түрлер пайда болады Табиғи сұрыпталу» теориясының авторы:Ч.Дарвин Табиғи экожүйелер -дала. Тағам құрамындағы күрделі органикалық қосылыстардың ыдырап, қан мен лимфаға өтуі-Асқорыту Тағам ретінде пайдаланатын былқылдақденелілер (ұлулар):Каракатица. Тағамға пайдаланатын тікентерілілердің түрі-Теңізқұндызы. Тағамдық заттардың құрамында болатын ерекше органикалық қосылыстар:дәрумендер. Таза асылтұқымды жұмыртқалағыш тауық:леггорн Тазалаушы санитар бактериялар:Шіріту бактериялар Тайга кенесі адамға энцефалит жұқтыруы мүмкін, себебі:Ауру қоздырғышын тасымалдаушы. Такөмірді түзушілер:өсімдік қалдықтары Тақтұяқты сүтқоректілердің соқыр ішегінде(бүйенде)қандай процесс жүреді:Қорек ішектің асқорыту безінен бөлінген сөлімен өзгеріске ұшырай бастайды Тақтұяқтылар отрядына жататын жануарлар-Жылқы, тапир. Тақтұяқтылар отрядының жұптұяқтылар отрядынан негізгі басты айырмашылығы неде:Әсіресе үшінші саусағы жақсы дамыған,бүйені өте үлкен болады Талдаушы будандастыруды қандай мақсатта жүргізеді:Өсімдіктер мен жануарлардың генотипін анықтау үшін Таллом-қабаттамасы деген не:Ұлпалар мен мүшелерге бөлінбеген дене Талшығынан арқан жіп,себет тоқылады:Қызғалдақ. Талшықтарынан жіп жасайтын тұқымдас:Құлқайыргүлділер Талшықты жәндік-Лямблия. Талшықтылар класына жататын жәндіктер: Жасыл эвглена Талшықтылар(жасыл эвглена)қоректенеді:Қоректенудің екі типі де бар Тамақ өнеркәсібінде пайдаланатын бактериялар-Сүтқышқыл бактериялары. Тамақ өнеркәсібінде пайдаланатын микроорганизмдер:Ашытқы бактериялары. Тамақ өнеркәсібінде пайдаланатын-Сүтқышқыл бактериясы Тамаққа тәбеті шаппай, тершіл болу ауруының белгісі-туберкулез Тамақтан улану кезінде бірінші іс-әрекет:ауызды, асқазанды жуу Тамақты дұрыс пайдалану туралы ғылым:Диетология Тамақтың құрамындағы ақуызды ыдырататын фермент:қарында Тамақтың он екі елі ішекте қорытылуына қатысатын ферменттің кездесетін безі-Ұйқы безі және ішек бездері. Тамыр бөлігіне кірмейді:тамыр оймақшасы Тамыр жемісі үшін өсірілетін өсімдік:Сәбіз Тамыр жүйесі бөлінеді:Шашақ,кіндік Тамыр жүйесі деп бір өсімдікте болатын...тамырлар жиынтығы:Негізгі,жанама,қосалқы Тамыр кесінділері арқылы көбейтуге болатын өсімдік:таңқурай Тамыр қалемшесі арқылы көбейе алады:Ақжелкен Тамыр мен бүршіктің өсуіне қатысатын ұлпа -Түзуші. Тамыр туйнекті өсімдік:георгин Тамыр түкшелері дегеніміз:Тамырдың сыртқы жасушаларының ұзын өскінділері Тамыр түкшелері орналасқан аймақ:Сору аймағы. Тамыр түкшелері:минералды тұздардың ертіндісін сіңіреді (сорады). Тамыраяқтылар тобына жататын жәндік:арцелла Тамырға топырақтың құрамындағы ауа қажет:тыныс алу үшін Тамырдың бөліну аймағының орналасуы -Тамыр оймақшасаның ішінде. Тамырдың қай аймағында митоздық бөлінуі жүреді:Бөліну аймағында Тамырдың минералды заттар мен суды тамырдан сабаққа сабақтан басқа мүшелерге өткізетін аймағыЖ:Өткізу аймағы Тамырдың минералды тұздардың ертіндісін сіңіруі (соруы):тамыр түкшелерінде. Тамырдың мықтылық, беріктік қасиеті неге байланысты?-Механикалық ұлпаға (Тірек ұлпасы). Тамырдың өсу бөлімінен кейін орналасқан қалың түктері бар бөлік:Сору бөлімі Тамырдың сору бөлімінің орналасуы:Өсу аймағының үстінде. Тамырдың топырақтан сорып алған минералды тұздарының ерітіндісін жер үсті мүшелеріне жеткізеді:Өткізгіш Тамырдың, пиязшықтың, түйнектің өсуін тездететін- калий. Тамырларды қорғайтын ұлпа:Жабын Тамырсабағы арқылы көбейеді:інжугүл Тамырсабағы арқылы көбейетін өсімдік-бидайық. Тамырсабағы медицинада пайдаланылатын лалагүл тұқымдас өсімдік: Құртқашаш. Тамырсабақ дегеніміз -Көлбей жататын жер асты өркен. Тамырсабақты арамшөп:Бидайық Тамыры жоқ биіктігі 15-20 см орман өсімдігі:мүк Тамыры жоқ биіктігі 70 см орман өсімдігі:Мүк Тамырында түйнек бактериялары түзіліп, топырақты азотпен байытатын өсімдік тұқымдасы: бұршақ Тамырында түйнек бактериясы бар-Асбұршақ Таңертеңгі астағы тамақтың мөлшері-25%. Таңқурайды көбейту әдісі:тамыр қалемшелері арқылы Тарақанның аузы бейімделген:кеміруге Тарақанның денесі:бас,көкірек,құрсақ Тарих өміріндегі ең ұзын заман:Архей Тарихи кезеңдерде тарпанның таралған аймақтары:Еуропа мен Батыс Қазақстан. Тарихи кезеңдерде тарпанның тарлған аймақтары:Монғолия шөлі Тарихи уақыттарда өліп біткендер(адамның кінәсімен):Көк түсті құс Тарының гүлшоғыры:сыпыртқы Тас көмір түзуге қатысқан өсімдіктер:шаңжапырақ тәрізділер (қырықжапырақ) Тас көмірдің бетінде ізі қалған өсімдік:Шаңжапырақ Тасбақалар отрядының өкілі:Дала тасбақасы Тасбақаларға қандай белгі тән:Денесі сауытпен қапталып,үстінен мүйіз пластинкалармен жабылған Таскөмірді түзуші -өсімдік қалдықтары. Тасқа жабысып өсетін қына-Қабыршақты қына Таспа құрттар класына жататындар:Эхинококк Таспа құрттардың қанайналым жүйесі:жоқ Таспа құрттың бауырсорғыштан айырмашылығы:Денесі-бас,мойын,бунақты денеден тұрады Таспа құрттың көбею айналымы:Жұмыртқа - қармақшалы дернәсіл - финка - ересек құрт. Тасымалдау пигменті дегеніміз:Гемоглобин Тауық тәрізділер отрядына жататын құсты анықтаңыз:Шіл Таяқша тәрізді бактериялардың аталуы:Бациллалар Таяқшалар сезімталдығы байланысты:родопсинге Тәбеттің ашылуына кері әсер ететіні:Тамақтану режимі Тәжірибелі саңырауқұлақ терушілер жол бойынан саңырауқұлақ термейді,себебі қай заттың қосылыстары бар деп есептейді:Қорғасынның Тәтті дәмді сезетін рецептор тілдің...:Ұшында Тәуелсіз тұқым қуалаудың белгілерінің цитогенетикалық негізі қандай:Хромосоманың бір жұбының ажырауы басқа жұбының ажырауына әсер етпейді Тәулігіне адамға қажетті көмірсу:400г-500г Тәулігіне ересек адамға грамм өлшемімен алғанда қанша ақуыз,май,көмірсулар қажет:Ақуыз=140,май=40,көмірсулар=200 Тәулігіне нәжіспен сыртқа шығарылатын амеба цистасының саны-300 млн –дай. Тәулік бойына тамақ бірлігін дене салмағына байланысты пайдаланатындар:Ұсақ сүтқоректілер Тез ашуланғыш, көп терлегіш ауру-Базедов ауруы Тез жиырылатын бұлшық еттер:Жүректің. Тек жылы жақта өседі-Мақта Тек адамға ғана тән айналадағы бар нәрсені психологиялық бейнелеудің көрінісі-Сана Тек гүлді өсімдікке тән мүшені белгілеңіз-Гүл Тек екі саусағы ғана болатын құс:африка түйеқұсы Тек жануар жасушаларындағы бар органоид:миофибриллалар Тек қайың, қарағай, шырша маңында өсетін саңырауқұлақтар:Ақ саңырауқұлақ Тек қана күрделігүлділер тұқымдасына тән негізгі белгілер:Гүлшоғыры-себет Тек қана тірі ағзалардың денесіндегі органикалық заттармен қоректенетін бактериялар:паразиттер Тек қысқарған өркенде орналасқан бүршік:Гүл бүршігі Тек өсімдік жасушасына ғана тән денешіктер:Пластид Тек өсімдік жасушасында кездесетін құрылым:Целлюлоздық жасуша қабаты Тек су бетінде қалқып өсетін шаңжапырақ:Сальвиния Тек сүтқоректілерге ғана тән ерекшеліктерін көрсетіңіз:Балаларын сүтпен асырау. Тек сүтқоректілерге ғана тән негізгі ерекшеліктер қандай:Жапықтау жарғағы-үшінші қабақ Телу арқылы көбейтуге болады:алма мен алмұртта Телу арқылы көбейтуге жатады:Көзшелерін телу Телу дегеніміз:Бір өсімдік бөлігін екінші өсімдік бөлігіне будандастыру Телу: Бүршік арқылы көбейту Телітуші өсімдік: Тамыры жақсы дамыған болуы керек Темекі құрамындағы никотин -қан тамырын тарылтады. Темекі түтінінде адам организміне өте қауіптісі:күл Темекі түтініндегі канцерогенді зат болып табылады:синиль қышқылы Темекі шеккен кезде никотин жасөспірімдердің ағзасына қалай әсер етеді:Жүйке жүйесі қажып,тез ашуланшақ болады Темекінің құрамындағы улы зат:никотин Тең қанаттылар отрядына жататын бунақденелі:біте Тең споралы және әртүрлі споралы өсімдіктер:Қырықжапырақ Теңіз (батпақшыл) тасбақасы суда-Жұмыртқа салатын кезден басқа уақытта. Теңіз аңдары арктика теңіздерінде мекендейтіндіктен жылдың едәуір бөлігін ашық теңіздерде өткізеді, оларды суықтан не қорғайды:Тері астындағы қалың ма қабаты Теңіз аңдарының ата-тегі құрлықта алғашқы(өте қарапайым) жыртқыштарға жақан екендігін қандай белгілерінен білуге болады:Ауық-ауық жағаға шығуынан Теңіз атбасы балығы мен ине балықтың дене пішіндерінің балдырлаға ұқсас болуы бейімделушіліктің қай түріне жататының белгілеңіз:Еліктеуші рең Теңіз гүлі деп аталатын ішек қуысты жәндік-Актиния. Теңіз өнеркәсібінің негізі болып табылады:Теңіз алабұғасы,жойын,шортан Теңіз суында жүзіп жүретін ішекқуыстылар-Маржан. Теңіз сүтқоректілерінің қайсысында арқа жүзу қанаттары болады: Дельфиндерде Теңіз сүтқоректілерінің қайсысында денесінің сыртында тіктері болмайды:Моржда Теңіз сүтқоректілерінің ішінде бас миының құрылысы күрделі,әрі үлкен ми сыңарларында иірімдері өте көп болады,ол қандай жануарда:Дельфиндерде Теңіз тасбақаларының аяқтарының ерекшелігі:ескек аяққа айналған Теңіз тасбақасы суда:Жұмыртқа салатын кезден басқа уақытта Теңіз ішекқуыстылары, буылтық құрттар, ұлулардың басым көпшілігі дамыған заман-Протерозой Теңіздерде көпжасушалы балдырлардың қайсысы кездеседі:Қоңыр,қызыл балдырлар Теңіздерде көркем тау жыныстарын құрауға қатысады:теңіз сәулелілері Теңіздерде, жартастарда, былқылдақденелілердің бақалшықтарында, ағаш діңдерінде өседі-Хамесифондар Теңіздің 20-30 метр терңдігінде өсетін қоңыр балдыр:Ламинария Теңіздің 270 метр терңдігінде өсетін балдыр-Қызыл балдыр Теңіздің қалың қабатында тіршілк ететін ұсақ ағзалар:Планктон Теңіздің терең түбінде тіршілік ететін балдыр:қызыл Теңізжұлдыздардың денесі-Бес тармақты. Теңізжұлдыздардың түрлерінің саны-1500. Теңізкірпілер класына тән ерекше мүше-Бестісті жақсүйек. Теңізқұндыздың негізгі қорегі-Теңіз кірпісі. Теңізрухгүлдері, жыланқұйрықтарда болмайтын мүше-Тынысалу. Тер бездері шоғырланған терінің қабатын ата:дерма Терiсінде май, тер, сүт, иiс шығаратын бездер –Сүтқоректiлерде. Тердің құрамына кірмейтін заттар:Несеп қышқылы Терек тұқымдары таралады:Желмен Теректің жапырақтары:Жай Терең суда жүзіп жүретін ішекқуыстылар-медузалар. Тері ауруларын зерттейтін ғылым:дерматология Тері ауруы дерматит пайда болады:Н витамині жетіспегенде Тері ауруын тудыратын кене-Қышыма кенесі Тері бездері арқылы сыртқа шығарылатын заттар:Су мен тұз. Тері бездері қандай ұлпадан тұрады:Эпителиалды секторлық ұлпа Тері бетінде қездесетін қара, қызыл түйінді өсінді ол:Мең. Тері күйгенде көрсетілетін алғашқы жәрдем:Суық су ағызу Тері қан тамырларының рефлексті түрде тарылу себебі:Қоршаған ортаның t0 төмендегенде. Тері қорғаныш қызметін атқарады,себебі теріде:Рецепторлар бар Тері қызарып,ісініп,көпіршіктер пайда болса,қай дәрежелі күйікке жатады:Екінші дәрежелі Тері рецепторының орналасқан қабаттары:ішкі Тері үсігенде көрсетілетін алғашқы жәрдем:Дәрімен майлау Тері эпидермисін түзетін ұлпа-Эпителий. Тері, тырнақ, шаш жатады:Эпителий ұлпасына Теріде пигменттің түзілуін реттейді:Ортаңғы ми Терідегі бактерия тудыратын іріңді аурадың себепшісі:Стрептококкалар және стафилококкалар Терінің қабаттары-3. Терінің қосалқы бөлімдері-Түк, тырнақ,мүйіз Терінің қызметіне жатпайды:Зәр шығару Терінің негізгі қабаты:Дерма. Терінің сыртқы қабаты құралады:Эпителийден. Терінің сыртқы қабаты неден тұрады:Көп қабатты эпителий Терінің ішкі қабаты неден тұрады:Дәнекер ұлпасынан Терінің ішкі қабаты:Теріасты шел қабаты Теріскей,Күнгей, Іле Алатауында сирек кездесетін ашық тұқымды бұта-Эфедра. Терісі өме сирек әрі қысқа түктермен жабылған жұптұяқты сүтқоректілер қайсысы:Бегемот Терісімен, желбезекпен тыныс алатын құрттар-Көп қылтандылар Тестостерон гормоны бөлінеді-Жыныс безінен Тироксин гармонның жетіспеушілігінен үлкен адамдарда дамиды-Микседема Тироксин гормонын бөлетін без-Қалқанша безі Тоз дегеніміз:Өлі жасушалардың бірнеше қабаттарынан тұратын жабын ұлпасы. Тозаң түзіледі Тозаңқапта Тозаң түйіршіктерінің пішіндері әр өсімдікте :әртүрлі Тозаң түйіршіктерінің түзілетін орны:аталық тозаңқабында Тозаңдану дегеніміз:Аталық тозанның аналықтың аузына түсуі Тозаңның екінші спермиясы тұқым бүршігінің ең ірі жасушасымен қозғалғаннан кейін түзілетіні:тұқым Тозда тыныс алуға қатысатын пішіні төмпешікке ұқсаған жасушалар:Жасымықша Тоздың ішкі жағында қабыққа беріктік қасиет беретін қабат:Тін Тоқ ішектің бөліктері мына кезекпен орналасқан:Соқыр ішек,оралма,сигматәрізді,тік ішек Тоқ ішектің құрт тәрізді өсіндісі:соқыр ішек Тоқ ішектің тұйықталған бөлігіндегі өсінді:соқырішек Тоқ ішіекте жасұнықтың ыдырауы және:Н2О сіңеді Толарсақтағы сүйектер саны-7 Толық түрленіп даму сатысының саны:4. Толық түрленіп даму:қоңыз,көбелек,бүрге,шыбын,маса,шаншар,құмырсқа,түктіара,бал ара Топтасып жинақталған спорангиийлер-Сорус. Топырақ бетіне шыққан сабағы мен жапырағы бар жас өсімдік-Өскін. Топырақ құрамын жақсартатын омыртқасыз жануар:Шұбалшан. Топырақ ортасында тіршілік ететін ағзалар былай аталады-Эдафобустар Топыраққа күзде себілетін тыңайтқы-Суперфосфат Топыраққа күзде шашды:Көңді Топырақта азот қосылыстарын жинаушы бактериялар аталады:Нитрлеуші. Топырақта тамыры болмайтын ағаштарға жабысып,шырмалып өсетін өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жатады:Эпифиттер Топырақта, ағаш діңдерінде өсетін біржасушалы жасыл балдыр-Хлорококк Топырақтағы қарапайымдылар бактериялармен қоректенеді, себебі зат айналымда олар:Өсімдік қалдығын 1-ші бұзушылар Топырақтағы қарашірікті минералды заттарға айналдырады-Шіріту бактериясы Топырақтағы өсімдіктің шіріген қалдығымен қоректенеді:Шұбалшаң Топырақтағы өсімдіктің шіріген қалдығымен қоректенеді:шұбалшаң Топырақтан қоректік заттарды соруға қатысады-Жанама тамыр Топырақтану ғылымының негізін салушы ғалым-В.В. Докучаев. Топырақты азотты қосылыстармен байытатын бактериялар-Түйнек бактериялары Топырақты ауамен,ылғалмен байытатын жәндіктер:шұбалшаң Топырақты қопсыту:Топырақта дымқылды сақтайды, ауа өткізгіштігін жақсартады. Топырақты құрғақ тыңайтқанда қосылатын-Күл. Топырақты эрозиядан сақтайтын өсімдіктер:Ашық тұқымды өсімдіктер Топырақтың қара түсті болуы құрамындағы неге байланысты:Қарашірікке Топырақтың тау жыныстарынан айырмашылығы:қарашіріктің болуы Топырақтың терең қабатында тамыр түйнектері,пиязшықтары,сабақтары сақталып қалатын көп жылдық өсімдіктер тіршіліктің мына формасына жатады-Криптофиттер Топырақтың терең қабатында тамыр түйнектері,пиязшықтары,сабақтары сақталып қалатын көп жылдық өсімідіктер тіршіліктің мына формасына жатады:гемикриптофиттер Торлы қабықтың құтышылар орналасқан жері-Сары дақ Торлы қабықшада орналасқан таяқшадағы қызыл түсті зат родопсинді түзетін витамин:A Торсылдақ қандай қызмет атқарады:Гидростатикалық аппарат Торсылдақтың қызметі-Дене салмағын өзгертіп, судың түрлі қабаттарына өтуіне жағдай жасайды Торсылдақтың пайда болуы қандай жүйемен байланысты:Ас қорыту Тоспа ұлуы бақалшағының бұрала иірленуі-4-5 бұрама Тоспа ұлуы қалай тіршілік етеді:Дененің бауыр жағында орналасқан бұлшық етті аяғы арқылы жорғалап жылжиді Тоспа ұлуының қан айналым жүйесі-ашық Тостағанша жапырақша –гүл бөлiмдерiн қорғайтын сыртқы жапырақшалар. Тостағанша жапырақшалардан кейін орналасқан:Күлте жапырақша Тостағанша жапырақшалары піскен жемістерінде түспей сақталатын өсімдік-Баклажан Тостағанша және күлте ... құрайды:гүлсерікті. Тостағанша мен күлте гүлдің қандай бөліктерін құрайды:Гүлсерік Тостағаншасы жоқ,тек күлтеден тұратын жай гүлсерікті гүл:лалагүлде Төменгі азықтың қайсысында ақуыз бен май бірдей мөлшерде болады:Балық Төменгі бөлігі суда болатын, грунтқа бекініп өсетін су өсімдіктер-Гидрофиттер Төменгі жақ сүйегіне бекитін бұлшықеттер-Шайнау бұлшықеттері Төменгі қысымды қан жүретін тамыр:қылтамыр Төменгі сатыдағы өсімдік:Балдыр Төменгі сатыдағы өсімдіктер органикалық заттың алғашқы түзушісі болатын биогеоценоз:Су қоймасы. Төменгі сатыдағы өсімдіктерге жататындар:Балдырлар,қыналар Төменгі сатыдағы өсімдіктердің сабағында бұтақтанудың қай типі кездеседі:Дихотомиальды Төменгілердің қайсысы 1-ші реттік сукцессияның мысалы болады:Қына-мүк-шөптесін өсімдік Төменде берілген асқорыту жүйелерінің қайсысы сүтқоректілерге тән:Ауыз қуысы,жұтқыншақ,өңеш,қарын,аш ішек,тоқ ішек,тік ішек Төменде берілген бездердің қайсысы ішкі секреция бездеріне жатады:Гипофиз Төменде берілген жарқанат түрлерінің қайсысы өсімдіктің жемістерімен қоректенеді:Үлкен тағамсық Төменде берілген кемірушілердің қайсысының үстіңгі жақ сүйегінде екі жұп күрек тістері болады:Қоянда Төменде берілген өсімдіктердің қай түрінде сүйекті-шырынды жеміс кездеседі:Шабдалыда Төменде берілген саңырауқұлақтардың ішінде жеуге жарамдысын белгілеңіз:Түлкіжем Төменде берілгендердің ішінде қайсысы саңырауқұлақ жасушасында болмайды:Хлорофилл Төменде келтірілген белгілер қандай процесті белгілейді:Тыныс алу Төменде келтірілген белгілер қандай тұқымдасқа тән:Күрделігүлділер тұқымдасы Төменде келтірілген маймылдардың адамдарға едеуір жақын тұратыны қайсысы:Горилла Төменде сипатталған жемістердің қай түрі картопқа тән:Картоп тамырында дамитын түйнектер Төмендегі берілген мүшелердің қайсысында оттегі сіңіріледі және газалмасу жүреді:Өкпе көпіршіктерінде Төмендегі берілген сұрақтардың ішінен сүтқоректілердің асқорыту мүшелер жүйесін көрсетіңіз:Ауыз қуысы,өңеш,қарын,ішектер Төмендегі бунақденелілердің қайсысы толық түрленіп дамиды:Қосқанаттылар Төмендегі бұлшықет жиырылғанда буылтық құрттардың денесі ұзарады:Сақиналы Төмендегі жамбас сүйектерін ат-Мықын, шат, шонданай Төмендегі қайсысы жұп сүйектер-Самай Төмендегі қоректік тізбектің қайсысында энергия берілу дұрыс көрсетілген:Өсімдік-түскен жапырақ-жауын құрты-жертесер-түлкі Төмендегі қызметердің қайсысын шашақ тамыр жүйесі,кіндік тамыр жүйесінен жақсырақ атқарады:Су мен минералды заттарды сіңіру Төмендегі қызметтердің қайсысын рибосома атқарады:Ақуыз синтезіне қатысады Төмендегі омыртқалылардың қай өкілдерінде қабырға жоқ:Қосмекенділерде Төмендегі өсімдіктердің қайсысы алқа тұқымдастарға жатады:Сасық меңдуана Төмендегі өсімдіктердің қайсысы астықтұқымдастарға жатады:Бамбук Төмендегі өсімдіктердің қайсысы жапырақ түсетін өсімдікке жатады:Құлпынай Төмендегі өсімдіктердің қайсысы күрделігүлділерге жатады:Бақ-бақ Төмендегі өсімдіктердің қайсысы лалагүлділерге жатады:Жауқазын Төмендегі өсімдіктердің қайсысы мәңгі жасыл болып саналады:Шәй Төмендегі өсімдіктердің қайсысы раушангүлділерге жатады:Алмұрт Төмендегі өсімдіктердің қайсысының тұқымдары майлы:Күнбағыс Төмендегінің қайсысы жұп сүйектер:Самай Төрт бөлікті қарыны бар жануар:Сиыр Төрт күлтежапырақшалы өсімдік:шаршыгүлділер Төс сүйегінде қыры болмайтын құс:Түйеқұс Транскрипция процесі жүзеге асады:Ядрода Транспирация дегеніміз-Судың булануы. Триплоидты зигота қалай түзіледі:Гаплоидты мен диплоидты гаметалардың қосылуынан Тромбоцит қызметі неден тұрады:Қанұйық түзілу Тромбоциттер орындайтын қызмет:Қанның ұюын жүзеге асыру Тропиктік елдерде астық тұқымдастардың қай түрінің сабағынан қант алады:Қант қамысынан Тропиктік ормандарда өсетін ағаштарда болатын қосалқы тамыр-Тіреу тамыр Туа біткен иммунитет-Табиғи Туа біткен, түс айыра алмайтын көз ауруы:дальтонизм Туа пайда болып,тұқымқуалайтын рефлекс:Шартсыз Туберкулез ауруын тудыратын бактерияларды анықтады:1882ж.Р.Кох Туберкулез ауруын тудыратын бактерияны ашқан:Р.Кох Туберкулез қоздырғышы :Бактерия Туберкулез қоздырғышы:Кох таяқшасы Туберкулез таяқшасының кездесетін жері- ауада. Тундрада әсіресе «бұғы мүгі-ягель» көп кездеседі,қалай ойлайсыздар,ол қандай өсімдік түріне жатады:Бұта қынасына Туыс пен түрді латынша қосарынан атау принципін ұсынған ғалым:К.Линней Туысқандық қатынастағы дені сау ата-аналардың ұрпағында тұқым қуалайтын аурудың көп болуы неге байланысты:Бір типті гендердің байланысу ықтималдығының көтерілуі Тұз қышқылы ненің құрамына кіреді:Асқазан сөлінің Тұзға төзімді өсімдіктер:Галофиттер Тұқым бүршігінен түзіледі:Тұқым Тұқым кіндігі дегеніміз-Тұқымның жеміске бекінген жері. Тұқым кіндігінен тұқым ішіне енетін заттар-Ауа, су. Тұқым қуалайтын өзгергіштік:Мутациялық Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар» заңын ашқан-Н.Вавилов Тұқым қуалайтын өкпе ауруы: туберкулез Тұқым қуаламайтын өзгергіштік:Модификациялық Тұқым қуалау заңдылығын ашқан:Мендель Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясын қалаған ғалым-Т.Морган Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым:Генетика Тұқым қуалаушылық,өзгергіштік және сұрыпталу эволюцияның қозгаушы күштері болып табылатын факторлар екенін ашқан ағылшын ғалымы:Ч.Дарвин Тұқым қуалаушылықтың заңдылықтарын зерттеудің негізін қалаған:Г.Мендель Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясының негізін қалаған-Т.Морган Тұқым неден пайда болады:Тұқымбастамадан Тұқым өнбестен бұрын ... белгілі мөлшерін бойына сіңіріп, бөртеді:Судың Тұқым өнгіштігі суықта да сақталатын өсімдік:қара бидай Тұқым өну үшін қажет-Су, жылу, ауа. Тұқым себебтін топырақ-Ауа еркін өтетін болу қажет Тұқым тұқымбастамада дамиды,ол орналасқан:Аналық түйінде Тұқымбастаманың орналасқан жері:Аналық түйінінде. Тұқымбастаманың орналасқан орны-Жатын қуысында Тұқымбастамасы біреу болатын өсімдік:Бидай Тұқымдары жел арқылы таралатын өсімдік :Терек. Тұқымдары жел арқылы таралатын өсімдік:Үйеңкі Тұқымдары қорғанышсыз, қабыршақта, бүрде ашық орналасатын өсімдіктер:Ашық тұқымды өсімдіктер. Тұқымдары өздігінен таралатын өсімдік:Бөрібұршақ Тұқымдары өздігінен таралатын өсімдік:шытырлақ Тұқымдары саңылауынан төгілетін жеміс:Қауашақ Тұқымды зақымданудан сақтайды-Тұқым қабығы Тұқымды кеуіп кетуден, зақымданудан сақтайды:Қабық. Тұқымды паразит саңырауқұлақтар зақымдамау үшін өңдейді:Формалинмен Тұқымқуалау қасиеттерін сақтайтын түзіліс:Хромосома Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын жасуша деңгейінде зерттеуге мүмкіндік береді:Цитогенетика Тұқымның басты бөлігі:Ұрығы Тұқымның ең негізгі бөлігі:Ұрық. Тұқымның көп немес аз түзілуі...санына байланысты:Тұқымбастаманың Тұқымның қауызы толық зақымданса, өсімдік:Кеуіп қалады. Тұқымның құрамындағы органикалық заттар-Май, крахмал, ақуыз. Тұқымның өнуіне қажет емес жағдай:Жел. Тұқымның өнуіне қажетті алғашқы жағдайлар:Су,ауа,жылу Тұқымның өнуіне,шыдадылығын сақтауға,бөртуіне қажет:Су Тұқымның өнуі-Ұрықтан өскіннің дамуы. Тұқымның спорадан айырмашылығы табыңыз:Көп жасушалы түзіліс Тұқымның ұрығы зақымданса өсімдік:өспейді Тұқымның ұрық тамыршасынан дамитын тамыр:негізгі Тұқымшадағы айдаршадан дамыған ақ үлпектің жеміс үшін қандай маңызы бар:Жемістің жел арқылы таралуына бейімделгендігі,жеңіл ұшуы үшін Тұқымы бүрде ашық орналасқан жеміс түзбейді:Самырсын Тұқымы екі жарнақты өсімдік:Емен. Тұқымы жел арқылы таралады:Қайың Тұқымы жеміс серігімен бірігп кеткен бір тұқымды жеміс:Дәнек Тұқымы жемістің жетілетін өсімдіктер:Жабық тұқымды өсімдіктер Тұқымы жемістің ішінде жетілген өсімдіктер:Гүлді өсімдіктер Тұқымы қос жарнақты:емен Тұқымы су арқылы таралатын өсімдіктер-Қамыс, қияқ, жалбыз. Тұқымы сумен таралады:Жалбыз Тұқымында 2 жарнағы болса:Қосжарнақылар. Тұқымында бір тұқым жарнағы болатын гүлді өсімдіктер:Дара жарнақтылар Тұқымында бір тұқымжарнағы бар өсімдік:Қара бидай. Тұқымында екі тұқым жарнағы болатын гүлді өсімдіктер:Қос жарнақты Тұқымында крахмал мөлшері ең көп өсімдік:күріш Тұқымының өңгіштігі +15°с болатын өсімдік:қауын Тұлғадан ерекше қатпарлы қабат:Шапанша (мантия) Тұлғасы жалпақ, екі көзі денесінің арқа жағында орналасқан-Камбала Тұмау вирустарының кездесетін жері-қақырықта, сілекейде. Тұмау тигенде түтінін иіскеуге болады-Арша Тұмауды қоздырушылар-Вирустар. Тұмаумен ауырғанда микроорганизмдердің әсерінен құлақтың қабынатын бөлімі-Ортаңғы құлақ. Тұмсықбастылар отрядының өклілі:Гаттерия Тұңгыш рет ана тілінде 1922 жылы «Жануарлар» оқулығын жазған ғалым:Х.Досмұхамедов Тұңғыш рет ана тілінде «Жануарлар» оқулығын жазды-Х.Досмұхамедов Тұтас ағзаның салыстырып,қатарлап орналастыруға негізделген:Анатомиялық дәлел Тұтқыр,түссіз сүйықтық:Сілекей Тұшаланы сұлатпа өркендер арқылы көбейткен кезде қандай тамыр өсіп шығады:Қосалқы Тұщы су балықтарына жатады:Алабұға,мөңке,бахтах,шортан Тұщы су қоймаларындағы өнеркәсіп негізі:Сазан, табан балық,жайын Тұщы су қоймасындағы балық шабақтарының негізгі қорегі:Дафния,циклоптар Тұяқты жануарлардың тарихын зерттеген ғалым-В.О.Ковалевский Түзуші ұлпаға жататын сабақ қабаты:Камбий Түймедақ,хризантема, осот,бақбақ қай тұқымдасқа жатады:Күрделігүлділер Түйнек арқылы көбейетін өсімдік:Картоп Түйнек бактериялар мен бұршақ тұқымдас өсімдіктердің бірігіп тіршілік етуі:Селбесу (симбиоз). Түйнек бактериялары кездеседі:бұршақ тұқымдас өсімдік тамырында Түйнек бактериялары селбесетін өсімдік:Жоңышқа Түйнек бактериясының маңызы:ауадағы бос азотты сіңіру Түйнек деген не:Түрі өзгерген жерасты өркендер Түйнек деген:Өзгерген өркен. Түйнекті өсімдік:Картоп Түйнекті тамырлы өсімдікке жатады:Нарғызгүл Түйіршікті ЭПТ мембранасында орналасқан-Рибосомалар. Түктің түбірі қай жерде орналасады:Ерекше түк ұясында Түлкілер күзде немен қоретенеді:Майда кемірушілермен Түнге қарай теңізді нұрға бөлейтін біржасушалы жәндік-Түншырақ. Түнде зәр тоқтамау-Энурез Түр аралық күрес:Жеке түрлер арасындағы күрес. Түр дарақтарының аудан өлшем бірлігіндегі немесе көлем өлшем бірлігіндегі мөлшер:Популяциялық тығыздығы Түр критерилерінің басты белгісі:Генетикалық. Түр төзімділігінің шегінен шығып кететін фактор қалай аталады:Шектеуші фактор Түраралық конкуренция-мына түрлердің жұбына тән:Қарлығаш пен ешкі Түраралық күрес:әр түрге жататын даралар арасындағы күрес. Түрге біріктіретін систематикалық категория:Туыс Түрден кіші жүйелік санат:Түрше Түрді латын тілінде қос атпен атауды ғылымға ұсынған ғалым:К.Линней. Түрдің генетикалық критерийі дегеніміз-хромосомалардың жиынтығы, саны, мөлшері, пішіні. Түрдің генотипі ААВв болатын гаметалары:АВ, Ав Түрдің критерилеріне жатпайтын-Цитогенетикалық. Түрдің таралуы,оның таралу аймағы және дәл сол ағза мүдделігіндегі табиғи жағдайлар жиынтығын қамтылуы түрдің мына өлшеміне жатады:Эволюциялық-географиялық Түрдің тіршілігін жалғастырып сақтап қалуды қаматамасыз ететін физиологиялық процесстердің жиынтығы:Көбею Түрдің экологиялық критерийі дегеніміз-түр тіршілік ететін сыртқы орта факторларының жиынтығы. Түрленбей дамитын омыртқасыз жануарға жататындар-Өрмекшілер Түрленіп дамиды:кесіртке Түрленіп дамиды+бақа Түрлер арасында қоректері біркелкі болған жағдайда туындайтын:Тіршілік үшін күрес. Түрлі тіршілік иелерінің негізгі қасиеті-экологиялық жүйеде бірлесіп тіршілік ету, бірін бірі толық жоймай,белгілі деңгейде сақталу-сол қасиет қалай аталады:Өзін-өзі реттеу Түрі өзгерген жапырақ-тікенегінің өсімдік үшін маңызы:суды аз буландыру Түрі өзгерген жер асты өркені бар өсімдік:Алқа Түрі өзгерген қорғаныштық қызмет атқаратын жапырақ:қабыршақ Түрі өзгерген мүше арқылы көбеюге жатады:Тамырсабақ Түрі өзгерген өркеннің қайсысының сыртқы құрылысы тамырға ұқсас:Тамырсабақ Түрі өзгерген сыртқы жапырақ:Қабыршақ Түрі өзгеріп қысқарған сабақ болып табылатын пиязшықтың негізі қалай аталады:Түбіртек Түрін өзгерткен шырынды, қысқарған жер асты өркен:Пиязшық Түссіз үстіңгі,астыңғы өнімен,жұмсақ ортаңғы қабаты бар:Жапырақ Түсті ажырата алмайтын ауруда қалай атайды:Дальтонизм Түсі барқыттай қара, қызыл ноқаттары бар өрмекші:Қарақұрт. Түсі қошқыл қоңыр, құмнан ін қазып тіршілік ететін көпқылтанды құрт:құмқазар Түтікшелер мен көпіршіктерден тұратын жүйе-Гольджи комплексі. Түтікшелі қалпақты саңырауқұлақтарға:Терекқұлақ Түшкіру,жөтелу,құсу,көздің жас ағу рефлекстерін реттейді:Сопақша ми Тығыз әрі серпімді болып қабырғасы бірыңғай салалы бұлшықеттен тұратын қантамырының атауы-салатамыр (артерия). Тығыз мүйізді пластинка-Тырнақ. Тыныс алатын ауаны жылытып, залалсыздандыратын мүше-мұрын қуысы Тыныс алғандағы атмосфералық ауа құрамы:79%-азот,21%-оттек,0,03%-көмірқышқыл газ Тыныс алғандағы ауа құрамының тыныс шығарғандағы ауа құрамынан айырмашылығы:О2 - көп, СО2 - азырақ болуымен. Тыныс алғандағы ауаның микробтар мен шаң-тозаңнан тазаруы, жылынуы-Мұрын қуысында. Тыныс алу дегеніміз:Органикалық қосылыстардың толтырылуы Тыныс алу жүйесі қандай ұрық жапырақшасынан қалыптасады:Эндодермада Тыныс алу кезінде өсімдікте болатын өзгерісті белгілеңіз:Салмағы кемиді Тыныс алу кезінде тамырдың сыртқы ортаға бөліп шығаратыны:көмірқышқыл газы Тыныс алу қозғаласына қатысатын бұлшықет:Диафрагма Тыныс алу қозғалысы (тыныс алу,шығару)кеуде жасушасының көлімінің өзгеруімен және ненің көмегімен жүреді:Көкеттің төмен түсуі мен жоғары көтерілуінен Тыныс алу құбылысына тән:Органикалық зат ыдырайды. Тыныс алу қызметін атқаратын тамыр:Аспа тамыр Тыныс алу қызметін атқаратын тамырлы өсімдікке жатады:Орхидея(сүйсін) Тыныс алу мүшелерін белгілеңіз:Мұрын куысы, қеңсірік, көмей, кеңірдек, ауатамыр, өкпе. Тыныс алу мүшелеріне жатпайды:бүйрек Тыныс алу мүшелерінің ауруларына жататыны:Туберкулез Тыныс алу мүшелерінің қызметі:Оттегінің қанға өтуін қамтамасыз етеді. Тыныс алу орталығының қызметі:Ауамен тыныс алу,тыныс шығаруды реттейді Тыныс алуға жатпайтын мүше:бауыр Тыныс алудың жиілігі мен тереңдігін тудыратын тыныс алу орталығының қозуы:СО2 концентрациясы артқанда Тыныс шығарғандағы ауаның құрамында 4%-СО2 бар.Оқушы бір минутта 18 рет тыныс алып,500см3ауа өткізсе,бір сабақта қанша СО3 шығарады:16200см3 Тынысалу жүйесіне кіретіндер:Мұрын қуысы,аңқа, кеңірдек, ауатамыр, өкпе. Тынысалу жүйесінің ауруына жатпайтыны:-Цистит. Тынысалу мен жүректің тоқтауы мүмкін-Сопақша ми зақымданса Тынысалу мүшелерінің ауруына жататыны:туберкулез. Тынысалу мүшесінің ауруына жатпайтыны:Цистит Тыныш отырғанда адамның жұтатын ауа мөлшері:500 см3 Тыныштық күйге ауысқан бүршік:Бұйыққан Тыңайтқыштар қандай болып бөлінеді:Минералды,органикалық Тізе рефлексі орталығы-Жұлынның бел бөлімінде Тізе рефлексінің орталығы жұлында орналасқан-Бел бөлігінде Тік сабақты өсімдік:Емен Тік сабақты өсімдік:қарабидай Тікелей күн сәулесінен бактериялардың көпшілігі:3 сағат ішінде қырылып бітеді Тікенге айналған жапырақ:Кактус Тікенекті жапырақтың өсімдік тіршілігіндегі маңызы-Суды аз буландыру Тікенекті, ілмешекті жемістердің таралу жолы-Жануарлармен Тікентерілердің қозғалуын,тынысалуын,бөліп шығаруын реттейді:Сутүтікшелі жүйе Тікентерілілер типінің кластары-3. Тікентерілілерге ғана тән жүйе-Сутүтікшелі жүйе. Тікентерілілерге тән емес:маржан өндіріледі Тікентерілілердің қан тарату жүйесі-Екі шеңберлі. Тікентерілілердің сезім мүшесі-Нашар дамыған. Тіл ұшының сезетін дәмі:тәттіні Тілдің артқы бөлігі сезеді:Ащыны Тілдің жиегі сезеді:Тұздыны Тілдің жиегі:Қышқылды Тілдің ұшы сезеді:тәттіні Тілше,түтікшелі,қосерінді,жалған тілшелі,шұқырық тәрізді гүлдері бар тұқымдас:Күрделігүлділер Тілі болмайтын ұлулар- Айқұлақ. Тін орналасқан қабат:Қабық Тін талшықтары жақсы дамыған өсімдік:зығыр Тірек – қимыл жүйесінің қызметі:Мүшелерді қорғау,қан өндіру,тірек Тірек-қимыл жүйесіне жатады-Қаңқа мен бұлшықеттер Тірек-қимыл жүйесінің қызметін атқаратын мүше:Сүйек, бұлшықет Тіреу тамырлы өсімдікке жатады:Үнді фикусы Тіркесті тұқым қуалау” заңын ашқан ғалым: Т.Морган Тіршілігі сақталған жұмыртқа жасушасы овуляциядан соң қанша уақытқа дейін ұрықтана алады:12-24 сағат ішінде Тіршілігінде тым болмаса бір рет гүлдейтін өсімдіктің аталуы:гүлді. Тіршілік атауларды жүйелеудегі негізгі өлшем бірлік:Түр Тіршілік деген ұғымға алғаш рет анықтама берген:Энгельс Тіршілік етуге барынша қолайлы фактор:Оптималды. Тіршілік жаратылымының ең жоғарғы деңгейі:Биосфералық Тіршілік және өмір сүру аумағына қажетті жағдайлар:Экологиялық өлшем Тіршілік иелерінің көбею және даму өлшем бірлігі:Жасушалық Тіршілік негізі-Нәруыздар. Тіршілік пайда болған уақыт-4,6 млрд. Тіршілік үшін биосфера төмендегідей жағдай жасайтынын адам түсінгені дұрыс,ол қандай жағдай:Таза Н2О,құнарлы топырақ,тыныс алуға болатын атмосфера Тіршілік үшін күрес нәтижесі:Табиғи сұрыпталу Тіршілік үшін күресте неге тұқымды өсімдіктер жеңіп шықты:Ұрықтан тұқым түзді Тіршілік үшін өте қажетті қандай қосылыстың құрамындатемір болады:Гемоглобиннің құрамында Тіршілік үшін түраралық күрес дегеніміз:Жеке түрлер арасындағы күрес Тіршілік үшін түраралық күрес дегеніміз-әр түрге жататын даралар арасындағы күрес. Тіршілік үшін түраралық күрес:Шырша мен қарағай арасындағы жарық үшін күрес Тіршілік» деген ұғымға алғаш рет анықтама берген ғалым:Ф.Энгельс Тіршілікке тән бастапқы ең қарапайым деңгей-Молекулалық-генетикалық Тіршіліктегі аз қозғалу-Жүрек бұлшық еті нашар жетіледі,Сүйектің дұрыс орналасуы ауытқиды Тіршіліктің алғаш рет қарапайым эволюциялық өзгерістер байқалатын деңгейі-Популяциялық-түрлік Тіршіліктің ғаламдық деңгейі-Биосфералық Тіршіліктің дүниеге келуі:Архей. Тіршіліктің ең жоғары денгейі аталады:Биосфера. Тіршіліктің жасушалар мен жасушааралық заттардан тұратын деңгейі:Жасушалық Тіршіліктің зерттеу әдістері:Модельдеу. Тіршіліктің негізгі бірлік өлшемі:Жасуша Тіршіліктің негізгі жаратылым деңгейлерінің саны:6. Тіршіліктің өздігінен жаралу теориясы:Абиогенез. Тіршіліктің пайда болу кезеңдері:5. Тіршіліктің ІҮ кезеңінде пайда болғандар-Цианобактериялар. Тірі ағзалар туралы көп салалы ғылым-Биология Тірі ағзаның барлық қызметін атқаратын жасуша қайсысында:Қарапайымдыларда Тірі ағзада жүретін химиялық процесс ... байланысты-сыртқы және ішкі температураға Тірі ағзалар дамуының қай сатысын онтогенездге жатқызуға болады:Зигота,бөлшектені,бластула,гаструла Тірі ағзалар жиынтығы жер бетінде құрайды:ғаламшар биомассасын Тірі ағзалар мен биологиялық әрекеттерді адамның мақсатына сай өндірісте қолдану-Биотехнология. Тірі ағзалар туралы көп салалы ғылым:биология Тірі ағзаларда тіршілік етеді:Паразиттер Тірі ағзалардың барлығына тән қасиет:Жасушадан тұрады Тірі ағзалардың біртіндеп көтерілу ұғымын енгізген ғалым:Ж.Б.Ламарк Тірі ағзалардың даму сатыларының қайсысы-онтогенезге жатады:зигота, бөлшектену, бластула, гаструла, органогенез. Тірі ағзалардың қоршаған тіршілік ортасымен өзара әсерінің заңдылықтарын зерттейтін ғылым:Экология Тірі ағзалардың онтогенездік даму сатылары:зигота, бөлшектену, бластула, гаструла, органогенез. Тірі ағзалардың ортақ белгілері:Тыныс алады,қоректенеді,өседі,дамиды,көбейеді Тірі ағзалардың өз ата тектерінен ерекшеленетін ортақ қасиеті:Өзгергіштік Тірі ағзалардың өзара әсерлесуі және өлі табиғатқа ықпал жасауын қамтитын факторлар:биотикалық Тірі ағзалардың сыртқы ортаға шығарған химиялық элементтерді жинақтау:концентрациялық қызмет Тірі ағзалардың сыртқы ортаның физикалық және химиялық өзгерістеріне әрекеті:қозу Тірі ағзалардың тарихи даму және жетілдіру үдерісі:Эволюция Тірі ағзаның барлық түсінің,пішінінің(су түбінде тіршілік ететін камбала,скат балықтары)қоршаған ортаға бейімделе өзгеруін қай эволюциялық өзгеріс типіне жатқызуға болады:Биологиялық прогресс Тірі ағзаның ортақ белгісі-Денесі жасушадан тұрады Тірі денеге жатады-Өсімдік Тірі жасушалардан тұратын саңылаулар – жасымықшалар ағаш сабағының ... орналасқан-Тоз қабатта Тірі жүйелер эволюциясының дамуының ең жоғары сатысы:Адам Тірі жүйелердің сыртқы және ішкі әсерге жауап қайтара алу қасиеті-Тітіркенгіштік Тірі заттың негізгі белгілеріне жатпайды:Өзін-өзі өндіруге бейімділігі Тірі материя жаралымының ең төмен деңгейі-Молекулалық Тірі материяның даму және өмір сүрі заңдылықтарын зерттейтін ғылымға жатпайды-Химия Тірі материяның химиялық құрамы түрдің мына өлшеміне жатады:Физиологиялық-биохимиялық Тірі организмдер биологиясын, оның тіршілік ортасындағы өзгерістерін, адамның іс-әрекетімен байланыстырып зерттейтін экология саласы-Биоэкология Тірі организмдер тіршілік ететін Жер бетінің геологиялық қабығы:Биосфера. Тірі организмдердің қазба қалдықтарын зерттейтін ғылым-Палеонтология Тірі организмдердің тіршілік ортасына жеке бейімделуі:Идиоадаптация Тірі табиғат өлшемі «түр» - деген ағылшын ботанигі:Джон Рей Тірі табиғат факторлары,яғни тірі ағзалардың өзара әсерлесуі және олардың өлі табиғатқа ықпал жасауы қалай аталатынын белгілеңіз:Биотикалық фактор Тірі табиғат:Өсімдіктер,жануарлар,саңырауқұлақтар,бактериялар,адасдар Тірі табиғатты ғылыми эволюциялық теорияны жасаған:Ч.Дарвин Тірі табиғатты жүйелеуде аса зор еңбек сіңірген-К.Линней Тірі,бір-бірімен тығыз жанасып жататын жасушалар:Өң жасушалары Тіс сауытының сыртын қаптайтын зат-Кіреуке Тіссіз немесе мұртты киттер немен қоректенеді:Майда су жәндіктері,әсіресе шаяндармен Тістері жақ сүйектеріндегі ұяларға орналасқан жануарлар:құстар Тісті зерттейтін ғылым:Стоматология. Тісті киттердің тіс құрылысы және олар қандай қызмет атқарады:Тістері біркелкі конус тәрізді,қорегін ұстауға ғана көмектеседі Тісті киттердің тістерінің саны:150-ден артық Тістің ең мықты берік заты:Кіреуке(эмаль) Тістің қызылиектен шығып тұратын бөлігі:Тіс сауыты Тістің ұлпасы дегеніміз -қан тамырлары мен жүйке тамырлары бар іші қуыс,борпылдақ ұлпа. Тістің үстіңгі қабатын қаптайтын зат:кіреуке Тістің ішкі бөлігі-Борпылдақ ұлпа. Тітіркендіргішке дереу әсер етіп,сәл тиіп кетсең болғаны қауырсын тәрізді күрделі жапырақтарының жапырақшалары бір-бірімен қабысып төмен қарай салбырай қалатын құбылыс қандай өсімдікке тән:Ұялшақ мимоза Уйректің аталығы:кежек Уланған адамға беретін ең алғашқы көмек-асқазанды тазарту Уланудың белгілері-Іш өту. Улы болсада дәрілік мақсатқа қолданылатын,лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдік:Қарғакөз,інжугүл Улы өсімдік:Кәдімгі меңдуана Улы өсімдік-қара меңдуананың жемісі:Қауашақ Улы өсімдіктердің әсіресе қай мүшесі қауіпті?Әсіресе жас балалар қандай жағдайда уланады:Тұқымын Улы саңырауқұлақ: Шыбынжұт Улы химикаттар арқылы зиянды бунақденеліліерді құртуға болмайды,себебі:Зиянды бунақденелілердің популяциясының бір бөлігі-улы затқа төзімді Улы,шағатын, күйдіретін жәндіктердің реңдерінің түрлі-түсті болуы бейімделушіліктің қай түріне жататының белгілеңіз:Сақтандырушы рең Ультракүлгін сәуленің әсерінен адам ағзасында түзіледі-D дәрумені Усасыр жапырақ ........өсімдік-Тең споралы. Уылдырық шашу дегеніміз не:Балықтардың көбеюі кезіндегі күрделі инстингті мінез-қылығы Уылдырықтау - бұл:балықтардың көбею кезіндегі күрделі инстинкті мінез-қылығы Ұзақ жасаушыларды зерттейтін ғылым-Геронтология Ұзақ күндік өсімдік:Сарысояу Ұзақ уақыт бойы ареалдың белгілі бір бөлігінде тіршілік етіп,өз алдына дербес генетикалық жүйе құратын,еркін шағылысып,өсімтал ұрпақ беретін түр даралары:популяция Ұзарған өркенде орналасқан бүршік:Өсу бүршігі Ұзын жіңішке күрделі масақ қай өсімдікте:Жатаған бидайықта Ұзын сүйектер:жілік сүйектері Ұзындығы 25см іші қуыс бұлшықетті мүше:Өңеш Ұйқы ауруының қоздырғышы-Трипаносома. Ұйқы безі бөлетін гормондардың қызметі-Көмірсу алмасуын реттейді Ұйқы безі бөлетін инсулин:Қанға бөлінеді Ұйқы безі қандай гормон бөледі:Инсулин Ұйқы безі өзегі ашылады:ұлтабарға Ұйқы безі өзегінің ашылуы:Он екі елі ішекке. Ұйқы безі сөлінің ферменті қандай ортада t0-370C әсер етеді:Сілтілік ортада Ұйқы безінен бөлінетін гормон:Инсулин Ұйқы безінің жұмысы бұзыла адам қандай ауруға ұшырайды:Қант диабеті Ұйқы безінің қызметі-Инсулин мен асқорыту сөлін бөлу. Ұйқы безінің өзегі қайда ашылады:Он екі елі ішекке Ұйқы мен сергектікті реттейтін орталық:ми көпіршесінде Ұйқы ревлексін зерттеген ғалым-И.П.Павлов Ұйқы, ногана ауруын таратушы қан сорыш шыбын:Цеце. Ұйқының бұзылуының кең тараған түрі:Ұйқысыздық Ұқсас жұп хромосомалардың сәйкес бөліктерінің өзара айқасуы-Кроссинговер Ұқсас қызмет атқаратын, бірақ шығу тегі басқа мүшелер:Аналогиялық. Ұлдардың жасөспірімдік шағы қай жасында:12-13 жасында Ұлдың екінші реттік жыныс белгілерінің дамуына жатады:Мұрты өсіп, дауысы жуандап, бойы өседі. Ұлпалары өзара 6 топқа бөлінетін ұлпа-Эпителий Ұлпаның оттекті қабылдауын күшейтетін гормон-Адреналин Ұлпасының құрылымдық және қызметтік бірлігі-миофибрилладан тұрады:Бұлшықет Ұлу жүрегінің бөлімдері-2. Ұлу көмірқышқыл газын мына мүшесі арқылы сыртқа шығарады:Тыныс саңылауы арқылы Ұлудың ас қорыту жүйесінде шұбалшаңмен салыстырғанда пайда болған жаңа мүше-Бауыр. Ұлудың аузының орналасқан жері:бастың астыңғы жағында Ұлудың газ алмасу процесі жүретін мүшесі:қан тамырлары Ұлудың жүрегі:Екі бөлім Ұлудың зәр шығару мүшесі:Бүйрек Ұлудың қанайналым жүйесі:ашық Ұлудың тыныс алу мүшесі:Шапанша қалтасы. Ұлудың шапаншасының атқаратын қызметі:Тұлғаны қорғау Ұлулардың асқорыту жүйесіндегі ерекше без-Бауыр. Сорғышты ұлулар:Сегізаяқ. Ұлулардың қозғалу мүшесі-Аяқ Ұлулардың тіршілік етуі:теңізде, тұщы суларда, құрлықта, ауада Ұрпағына қамқорлық жасайтын балық:тікенекті кекіре Ұрпағына қамқорлық жасауы жақсы жетілген балықтар:Аз ұрпақтарымен ерекшеленетіндер Ұрпақта неше түрлі фенотиптерді күтуге болады:Үшеу Ұрпақтарын тірі туатын жорғалаушы:Сұржылан Ұршықсап(аяқсыз)кесірткенің жыланнан айырмашылығы неде:қозғалып тұратын бұлыңғыр қабақтары дамыған(жыпықтау жарғағы) Ұрық жапырақшалары пайда болатын саты:гаструла Ұрық жапырақшасының қай қабатынан зәр шығару жүйесі пайда болады:Энтодермада Ұрық жапырақшылары пайда болатын саты:гаструла Ұрық жасушаларында хромосомалардың жиынтығы қанша болады:2n Ұрық қоректік заттарды төмендегідей күйде пайдаланады:еріген Ұрық неден пайда болады:Зиготадан Ұрық тамыршасынан пайда болған тамырды атайды:Негізгі тамыр Ұрықтағы май қоры ...... жұмсалады-Өнуге. Ұрықтан өскіннің дамуы:Тұқымның өнуі Ұрықтан өсіп шығатын тамыр-Негізгі тамыр Ұрықтанбаған жұмыртқа жасушадан жаңа аналық ағзаның дамуы Партеногенез Ұрықтанған жасуша аталады:Зигота Ұрықтанған жасушадан жас гидраның пайда болуы:Бөліну Ұрықтанған жұмыртқа жасушадан пайда болады:Ұрық Ұрықтанған жұмыртқа жасушасында:46 хромосом,оның 23-анасының хромосомы,23-атасының хромосомы Ұрықтанған жұмыртқа жатыр түтігін бойлап жылжып,бөлінеді де.көп жасушалы ұрыққа айналады,ол неше күнде жатыр қуысына түседі:6-7 күнде Ұрықтанған орталық жасушадан пайда болады:Эндосперм Ұрықтанған тұқымбастамадан дамиды:Тұқым Ұрықтанғаннан кейін тұқымбастамадан не түзіледі:Зигота Ұрықтану дегеніміз:Аналық жыныс жасушасы мен аталық жыныс жасушасының қосылуы Ұрықтану дегеніміз:аталық пен аналық жыныс жасушаларының қосылуы Ұрықтанудан кейін түйіннен ... пайда болады:Жеміс Ұрықты соққы мен шудан сақтайтын қандай қабықша:Көпіршік түзетін мөлдір қабықша Ұрықтың алғашқы төрт айға дейінгі дамуы:Ұрықтық Ұрықтың ана ағзасымен байланысын қамтамасыз ететін мүше:Ұрықжолдас Ұрықтың гаструла сатысындағы ішкі қабаты:энтодерма Ұрықтың гаструла сатысының сыртқы қабаты:Эктодерма Ұрықтың даму кезінде эктодерма мен энтодерма аралығынан аралық жасушалы қабат:Мезодерма. Ұрықтың даму сатысын зерттеумен байланысты:Эмбриологиялық дәлел Ұрықтың дамуы– 280 күн Ұрықтың дамуын зерттейтін ғылым:Эмбриология Ұрықтың дамуындағы екі қатар жасушадын тұратын сатысы:Гаструла Ұрықтың қоректеніп,тыныс алуы не арқылы болады:Жатырдың сілемейлі қабықшасы арқылы Ұрықтың құрылысы:Тамырша,сабақша,бүршікше Ұрықтың төрт айдан кейінгі дамуы:Шараналық Ұрықтың үш қабатты даму сатысы:Гаструла Ұрықтың, жас нәрестенің дұрыс дамуына себеп-В2 Ұсақ ағзаларды алғаш ашқан голландиялық ғалым:Антон Левенгук Ұсақ жәндіктерді, балық шабақтарын т.б.қорек ететін жыртқыш жәндік-Актиния. Ұсақ тірі ағзаларды зерттеді:Микробиология Ұсақ шаянтәрізділердің су қоймаларындағы атқаратын рөлі:Балық шабақтарына қорек болады Ұстаның жұмысын көрінбесе де анықтау:Есту мүшесі Ұша алмайтын, бірақ құрлықта өте жылдам жүгіретін құс-Түйеқұс Ұша алмайтын, құрлықта теңселіп әрең қозғалатын құс-Пингвин Ұшатын кесірткелерден құстардың қандай ерекше белгілері болады:Сүйектері жеңіл,ауамен толған Ұшатын құстардың қандай бұлшықеті ең ірі,ерекше күшті жетілген:Көкіректегі бұлшықеті Ұшатын сүтқоректі:Жарғанат Ұшатын,жүзетін құстардың алдыңғы жағында пайда болған сүйек-Қыртөс Ұшу қабілетінен айырылған құс:Түйеқұс Ұшуға бейімделгіштігін жоғалтқан құстар:Түйеқұс. Ұшында бір буда қылтандары бар денеден бұлтиып шыққан өсінді:параподия Ұшында түйнек дамып жетілетін ұзын өрмелегіш өркенді не деп атайды:столон Ұя салмайтын құстар:Көкек Үй жәндігіне айналған түр:Жібек көбелегі Үй қоянның арғы тегі -Жабайы інқоян Үй құстарынан ең алғаш қолға үйретілгені-Қаз Үй хайуанаттарындағы инбридингтің жағымды жақтары қандай:Ұрпағының гомозиготалық деңгейінің көтерілуі Үй хайуанаттарындағы инбридингтің теріс,зиянды жақтары қандай:Рецессивті ауруларының көріне бастауы Үй шыбындары қандай аурулардың тасымалдаушысы:Іш сүзегі,дизентерия Үйректұмсық мен ехидна қай жерде мекендейді:Австралияда Үйректің аталығы:Кежек. Үлкейткіш шынысы бар түтіктің атауы-Тубус (көру түтігі) Үлкен бөлшекті рибосоманың атқарытн қызметі қандай:Аминқышқылдарын полипептидтік тізбекке біріктіреді Үлкен қан айналым шеңбері дегеніміз-Сол жақ қарыншадан шығып, бүкіл мүшелерге таралып, оң жақ құлақшаға келу жолы. Үлкен қан айналыс шеңберінде қан қозғалысының жолы қайдан басталып,қайда құяды:Сол жақ қарыншадан басталып,бүкіл денені аралап,оң жақ жүрекшеге құяды Үлкен қанайналым шеңбері аяқталатын жүрек бөлігі: Оң жақ құлақша. Үлкен қанайналым шеңбері басталатын жүрек бөлігі-Сол жақ қарынша. Үлкен ми сыңарлары құралған-Сұр және ақ заттан Үлкен ми сыңарларының беті-Сайлы, қатпарлы Үлкен ми сыңарларының қимыл-қозғалысын реттейтін орталығы:төбе бөлімінде Үлкен ми сыңарларының қыртысындағы нейрондар саны-14 млрд. Үлкен ми сыңарларының сыртындағы сұр заттың қыртысындағы нейрондар-14миллиардтан астам Үлкен таспа ұлуының жүйке жүйесі:Бес жұп Үлкен тоспа ұлудың жүрегі:екі бөлік Үлкен тоспа ұлуының зәр шығару мүшесі:бүйрегі Үнді фикусының тамыры:тіреу тамыр Үрмебұршақ тұқымының пішіні ұқсайтын мүше-Бүйрек Үрмебұршақта ұрық қоректенетін қоректік заттар қорының жиналуы:Тұқымжарнақта. Үрмебұршақтың ең алғаш қай елде өсірді:Оңтүстік Америкада Үстірт қорығының орналасқан жері-Маңғыстау Үсік түскенше гүлдейтін алқа тұқымдасындағы біржылдық жабайы шөптесін өсімдік-Қара алқа. Үш ағзаның селбесуінен құралған өсімдік:Қына Үш иелі паразит кене -Ит кенесі. Үш сүйек орналасады-Қарақұс сүйегінде Үш түбірлі тістер:Үстіңгі азу. Үшбұрышты жалпақ сүйек:Жауырын. Үшкірқұрттан сақтану жолына жатпайтыны:тырнақты өсіру Үшкіртіс жиекті:қозықұйрық Үшқұлақ күрделі жапырақтылар:Құлпынай Үштік жүйке нені қоздырады:Шайнау бұлшық етін Фагоцитоз – ол мынандай процесс-Мембрана арқылы қатты заттарды өтіп, цитоплазмаға түсуі Фагоцитоз дегеніміз:лейкоциттердің микроорганизмдерді сіңіріп қорытуы Фагоцитоз құбылысын ғылымға енгізген ғалым: И.И.Мечников Фагоцитоз процесін ашқан ғалым:И.И.Мечников Фагоцитоз:мембрана арқылы қатты заттарды өтіп,цитоплазмаға түсуі Фациолез дегеніміз:қой мен сиырдың бауыр ауруы Фенотип қандай шағылыстыруда 3:1 формуласы бойынша ажыратылады-Моногибридті толық доминанттылықта Фермент қандай қызмет атқарады:Жасушадағы биологиялық реакцияларды тездетеді Ферментердің басқа ақуыздардан айырмашылығы қандай:Химиялық реакциялардың катализаторы Ферменттер қызмет атқарады-Катализаторлық Ферменттер табиғаты жағынан:Ақуыздар (нәруыздар) Ферменттердің басқа ақуыздардан айырмашылығы:химиялық реакциялардың катализаторы Ферменттердің қатысымен глюкозаның тотыға отырып ыдырауы:Гликолиз Фибрин – бұл:ерімейтін талшықты ақуыз. Фибрин түзілу үшін қатысатын ақуыз (нәруыз):Протромбин. Фибриногеннен фибрин түзілуі үшін қатысатын:тромбоцит және кальций тұзы Физикалық жұмыс кезінде жылудың теріден сыртқа шығарылу себебі:Тердің булануынан. Физиология ғылымы нені оқытады:Ағзаның тіршілігін,мүшелердің қызметін Физиологиялық ертіндінің тең келетіні:Қан плазмасындағы тұздардың концентрациясының құрамына Физиологиялық критерийдің негізгі ерекшелігі-Ағзалардың тіршілік әрекеттері мен қасиеттері. Флора дегеніміз:Өсімдік түрлерінің жиынтығы. Фосфопротеидтер:фосфор қышқылының қалдығы бар күрделі нәруыз Фосфор қышқылының жасушадағы ролі(қызмет)қандай:нулеотидтердің құрамына кіреді Фотопериодизм дегеніміз:Күн сәулесінің ұзақ түсуіне ағзалардың қайтаратын жауап реакциясы. Фотопериодизм-дегеніміз:Күн мен түн ұзақтығының ұдайы ауысуына байланысты ағзалардың қайтарытын жауап рекакциясы Фотопериодизм-дегеніміз:Күн сәулесінің ұзақ түсуіне қайтарытын жауап реакциясы Фотопериодизм-дегеніміз:Сыртқы ортының табиғи өзгерісіне бейімделу Фоторецепторлар ненің көмегімен жарық энергиясын электр энергиясына айналдырады:Нейрондар мен фотоэлементтердің Фотосинтез әрекеті өтеді:Хлоропласта Фотосинтез және азоттұрақтандыру нәтижесінде газдардың биогендік орын ауыстыруы:газдық қызмет Фотосинтез кезінде қай қосылыстан бос О2 бөлінеді:Н2О Фотосинтез кезінде қандай процесс жүреді:Көмірсуларды синтездеу Фотосинтез құбылысы (процесі) жүретін бактериялар:Цианобактериялар Фотосинтез процессінде қай байланыс ыдыраған кезде еркін оттегі бөлініп шығады:Су Фотосинтез процесі барысында заттың ыдырауынан еркін оттегі бөлініп шығады:комплиментарлық Фотосинтез процесі жүретін жасуша органойды:Хлоропласт. Фотосинтез процесі кезінде атмосфералық ауаға қай газ бөлінеді:Оттегі Фотосинтез процесі кезінде қайсысы оттегі көзі болып табылады:Н2О Фотосинтез процесінің нәтижесінде қандай зат түзіледі:Крахмал Фотосинтез процесінің нәтижесінде түзілетін зат:глюкоза Фотосинтездегі хлорофилдің рөлін алғаш сипаттаған ғалым-К.А.Тимирязев Фотосинтездеуші ұлпада орналасқан пластид:Хлоропласт Фотосинтезді жүзеге асыратын автотрофты өсімдіктер:Түзушілер Фотосинтездің жарықта және қараңғыда жүретін фазалары бір-бірімен байланысады:Көмірсулардың синтезі Фотосинтездің жарықта жүретін фазалары:АТФ синтезі,су фотолизі Фотосинтездің жүруіне байланысты атмосферада жинақталатын:Оттек Фотосинтездің қай стадиясында алғашқы(бірінші)ретті көмірсу түзіледі:қараңғыда Фотосинтездің қараңғы фазасында синтезделеді-Моносахарид ХVIIғ.дың 70ж.ж.объектіні 3есе үлкейтетін микроскоп жасаған:Левенгук Халықаралық Адам және биосфера бағдарламасына қатысушы мемлекеттер -Биосфералық қорықтар ұйымдастырады. Харди-Вайнберг теңдеуінің қорытындысы келтірілген қандай популяция тепе-теңдікті сақтай алады:Ешқандай сыртқы факторлар келтірмейтін еркін будандастырылатын популяция Хемосинтез процесін ашқан микробиолог-С.Н.Виноградский Химия өнеркәсібінде алынған жасанды полимер: полиэтилен. Хинин, акрихин дәрілерінің емдік қасиеті-Безгек Хитинді жабынның атқаратын қызметі:Қорғаныш. Хламидомонада жасушасының сыртын қаптайтын:Қабықша. Хламидомонада-қос талшықты, қызыл көзшесі бар. Хламидомонаданың көбеюі:Жынысты,жыныссыз Хламидомонаданың қозғалуы-Талшықтары арқылы. Хлоропластардағы АТФ синтезделуіндегі энергия көзі болып табылатын не:Жарық Хлоропластардағы АТФ синтезі қандай процеспен байланысты:Фотосинтездің жарық реакциялары Хлоропластардың ішінде орналасқан ерекше қасиетті құрылымдарды не деп атайды:Граналар Хлоропластары бар тірі жасушалар тобынан тұрады.Фотосинтездеуші Хлоропластары көп ұлпа-Фотосинтездеуші ұлпа Хлоропластың қызметі-Өсімдікке жасыл түс беру Хорда қандай қызмет атқарады:Тірек қызметі Хордалыларға тән белгілер:Ішкі қаңқасы бар Хордалылардың тыныс алу жүйесінің негізгі мүшесі-Өкпе Хош иісті,тәтті шырын бөледі:Бөліп шығарушы ұлпа Хризантеманы көбейтуге болады-Қалемшесімен Хромасомалардың жартылай жиынтығы:гаплоидты Хромасомалардың құрылысы,мөлшері,көбею мерзімдері,жыныс мүшелері:физиолгоиялық өлшем Хромасомдық мутацияларға жатпайтынын анықта:полиплоидия Хроматофор-бұл:Өсімдіктердің жасыл пигменті Хроматофоры білезік пішінді балдыр:Улотрикс Хроматофоры оралма тәрізді орналасқан көпжасушалы жасыл балдыр:Спирогира Хроматофоры тостаған пішінді балдыр:хламидоманада Хромопластардың қызметі:Гүл,жеміске қызыл,сары түс беру Хромосома бөлігінің 1800-қа бұрылып орналасуы:Инверсия Хромосома терминін алғаш ғылымға енгізген ғалым:Вильгельм Вальдейер Хромосомаға және гендік жиынтыққа байланысты денелік жасуша қайсысына сәйкес келеді:Зиготаға Хромосомалар жасушада ... орналасқан:ядрода Хромосомалардың бар жері:Ядро. Хромосомалардың жартылай жиынтығы:Гаплоидті Хромосомалардың қызметі-Тұқым қуалау Хромосомалардың толық жиынтығы:Диплоидты Хромосомалық теорияны жарыққа шығарды-Т.Морган Хромосомардың құрылысын,саны мен мөлшерін салыстыруға негізделген:Генетикальды дәлел Хромосома-Тұқым қуалау қасиетін сақтайды Хромосомдық мутацияларға жатпайтынын аңықтаңыз:Полиплоидия Хромосомның атқаратын қызметі:Тұқым қуалаушылықтың ақпараты сақталады ХІХ ғ тірі табиғат-тың эволюциялық теориясының негі-зін қалаған ғалым: Ч. Дарвин Цианобактерияларға тән қасиетті көрсетіңіз:Фотосинтез құбылысы жүреді Цианобактериялардың пішіні:Цилиндр,шар Циста-біржасушалы ағзалардың уақытша формасы:Биологияда циста деп тағы нені атайды:Қолайсыз жағдайлар туғанда түзілетін қорғаныш қабаты Цистадан шыққан қантышқақ амебасының адам организміне енетін мүшесі:аш ішек Цистицеркоз ауруының әсерінен:Көз көрмей қалады. Цитаплазмасында бір үлкен, бір кіші екі ядросы бар жәндік:Кірпікшелілер. Цитозинге комплементарлы нуклеотид:Гуанин Цитология ғылымы зерттейді-Жасушаларды Цитологиялық ғылымының мына ғылыммен байланысы жоқ:Цитогеография Цитопазмалық тұқым қуалауды зерттеген негізін салған:Корренс пен Баур Цитоплазма:Іркілдек сұйықтық Цитоплазмадағы судың мөлшері-80%. Цитоплазманың қозғалуы әсерінен амебаның денесінде ең алдымен не пайда болады:Іркілдек бүртік. Цитоплазманың түпнегізі:Гиалоплазма Цитоплазма-Іркілдек сұйықтық Ч.Дарвин ..:эволюцияның қозғаушы күшін ашты. Ч.Дарвин бойынша тіршіліктің негізгі қозғаушы күші:Тіршілік үшін күрес және тұқым қуалаушылық негізіндегі табиғи сұрыпталу. Ч.Дарвин қолдан сұрыптаудың қай формасын шығарды:Климаттық Ч.Дарвинге дейінгі органикалық дүниенің дамуы туралы ғылыми теорияның негізін салушы ғалым:Ж.Б.Ламарк Ч.Дарвиннің эволюцияның негізгі қозғаушы күштеріне жатпайтынын белгіле:тіркес тұқым қуалау Четвериков:эволюциялық теорияны генетикамен байланыстыра зерттеді Шабақтың балық дернәсілінен айрымашылығы:Дене формасында Шайнау және бет -қимыл бұлшық еттеріне жатады:Бас бұлшық еттері Шала піскен еттен, балықтан жұғатын паразит-сиыр цепені Шала піскен және қуырылмаған ет пен балық арқылы жұғатын аурулар-ішқұрт ауруы. Шала пісірілген және шала қуырылған финкасы бар еттен жұғатын ауру:Финноз Шала түрленіп дамитын бунақдене:шегіртке,ақпа,инелік,дәуіт,бұзаубас,қандала,бит Шала түрленіп даму сатысы:Жұмыртқа-дернәсіл-имаго Шала түрленіп даму сатысының саны:3. Шала түрленіп дамығанда,бунақденелілер мына сатылардан өтеді:Жұмыртқа-дернәсіл-ересек бунақденелі Шалқанды себу керек -Ерте көктемде Шамалы қозғалмалы сүйектер:омыртқа Шанның құрсақ бунағындағы қысқа аяқшалар саны: екі-екіден Шаңжапырақ қандай мүшелерден тұрады:Жапырақ,тамырсабақ.тамыр,сабақтан Шаңжапырақ тәрізділердің жер бетінде кеңінен таралу кезеңі:девон Шаңжапырақтың мүшелері:жапырақ,тамырсабақ,қысқарған сабақтан Шаңқая түскен жарықтың көзге әсері-рецепторларды тітіркендіреді. Шапанша(мантия)дегеніміз-ұлудың:Тұлғаны қаптаушысы Шар тәрізді,іші қуыс ұрық:бластула Шартәрізді іші қуыс ұрық ... деп аталады-бластула Шартсыз және шартты рефлекстер туралы ілімді ашқан ғалым-И.П.Павлов. Шартсыз ревлекс:Тұқым қуалайды Шартсыз рефлекстерге жатпайды:қуану Шартты рефлексИіскеу Шартты ревлекс доғалары міндетті түрде өтетін жер:Үлкен ми сыңарларының қыртысы Шартты ревлекстердің пайда болуы мен тежелудің биологиялық маңызы қандай:Тіршілік ортасына жақсы бейімделуге Шартты ревлекстердің тежелуі неге байланысты:Шарттсыз қуаттанудың(тамақтанудың)жоқтығына Шаршыгүлділер тұқымдасы өсімдіктерінің жемісі:Бұршаққын,бұршаққынша Шаршылы өрмекшінің тыныс алу мүшесі:Ауа қапшығы Шашақ гүлшоғыр:қарақат,орамжапырақ,мойыл,мия,қараған,інжугүл Шашақ тамыр жүйесі бар өсімдік:Жүгері. Шашақ тамыр жүйесі бар өсімдік:Сұлы. Шашақ тамыр:пияз,жүгері,арпа,сұлы,тары,күріш,сарымсақ Шашақ тамырдың құрылысы-Негізгі тамыр болмайды. Шашақ тамырлы өсімдік:Бидай Шаян ұрпағының дамитын орны:аналықтың құрсақ аяқтарында Шаяндардың құрсақ аяқтары қандай қызмет атқарады:Даму кезеңінде уылдырықтарын өзіне жабыстырып тұрады Шаянның бунақталған жүретін аяқтары:4жұп Шаянның бунақты аяқтарының қайсысы өте ірі қысқышқа айналған:Көкірегінде орналасқан бір жұп аяғы Шаянның жүзу аяқтарының саны:5 жұп. Шаянның көкірегіндегі аяқтары қандай қызмет атқарады:Жүретін қызмет атқарады Шаянның қандай аяқтарының түрі өзгеріп,ауыз мүшесінде айналған:Бас аяқтары Шаянның қантамыр жүйесі:ашық Шаянның құрсағындағы бунақтар саны:8 Шаянның құрсақ бунағындағы қысқа аяқшалар саны-Екі-екіден. Шаянның нашар жетілген сезім мүшесі:Есту Шаянның өте ірі қысқышқа айналған бунақты аяқтары:Көкірегінде орналасқан бір жұп аяғы. Шаянның судағы тіршілік ету байланысты:желбезек арқылы тыныс алуына Шаянның уылдырығы дамитын мүше:Шаянның құрсақ бөліміндегі аяғында Шаянтәрізділер қалай қозғалады:Құйрық қанаттары арқылы жүзеді Шаянтәрізділерге жатады:Есекқұрт Шаянтәрізділерге жататын:дафния Шаянтәрізділерге жататындар:циклоп,дафния Шаянтәрізділерге қандай тыныс алу түшесі тән:желбезектер Шаянтәрізділердың қозғалуы:Жүру аяқтары мен құрсағының көмегі арқылы. Шаянтәрізділердің дене бөліктері:Баскөкірек, құрсақ. Шаянтәрізділердің есту және тепе-теңдік мүшесі:Екі қысқа мұртша. Шаянтәрізділердің зәр шығару мүшесі:Екі жасыл без. Шаянтәрізділердің көбеюі:даражынысты Шаянтәрізділердің сипап сезу және иіс сезу мүшесі:мұртшалары Шаянтәрізділердің су қоймаларында атқаратын рөлі - Балық шабақтарының қорегі болады. Шаянтәрізділердің тыныс алу мүшесі-Желбезек. Шаянтектестерде зиянды заттарды ағзада бөліп,жинақтайтын негізгі мүшесі:жасыл түсті бір жұп без Шаянтектестердің зәр шығару мүшесі:Жасыл жұп без Шегетін темекіде улы заттардың көп кездесетін жері:Жапырағында. Шектеуші фактор дегеніміз:Ағзалардың төзімдік шегінен шығып кететін орта факторы(минимум немесе максимум) Шеміршектер арқылы байланысқан:Жартылай қозғалмалы Шеміршекті балық:Акула Шеміршекті балық:Қазықұйрық. Шеміршекті балық-Жолақ акула Шеміршекті балықтар класына жататын отряд:тұтасқанаттылар(скаттар) Шеміршекті балықтарға жататындар:Скат Шеміршекті балықтардың қанайналым жүйесі:бір қанайналым шеңберден тұрады Шеміршекті жарты сақинадан құралған тыныс алу мүшесі:кеңірдек Шеткі жүйке жүйесінің бөлімі:жүйкелер, жүйке түйінділері Шешек екпесін ағылшын дәрігерінен 352 жыл бұрын ашқан шипагер:Ө.Тілеуқабылұлы Шешекке қарсы егуді алғаш рет қолданған ағылшын дәрігері:Э.Дженнер Шешекке қарсы егуді алғаш тапқан ғалым:Л.Пастер Шешесі гомозиготалы ІІ топ, әкесі ІV топ. Ұрпақтарының қан топтары болады-ІІ,ІІІ, ІV Ширақ алапан шығаратын құстар отряды:тауықтәрізділер Ширақ балапан шығаратын құс:Құр Ширақ балапан шығаратын құс:Тауық Ширақ балапан шығаратын құс:Үйрек Ширақ балапандар-Үкі Шит дегеніміз:мақтаның ұрық шашатын тұқымы Шоғырбас:беде Шоғырланып ми мен жұлынның ақ затын түзеді:аксондар Шоғырланып сұр зат түзедіДендрит Шоғырланып, қозғалмай тіршілік ететін көпаяқты жәндік:Қызыл маржан. Шоғырлы жәндікті атаңыз-Теңіз қауырсыны. Шоғырлы маржандар:Қызыл маржандар Шоғырлы полиптердің қаңқасы... құралады: ізбестен Шоқпарбас гүлшоғыры:Бедеде Шошканың арғы тегі - Доңыз Шошқа цепені қандай даму нәтижесінде пайда болады:Дегенерация Шошқалардың арғы тегі болып саналатын доңыздарды қолға үйрету бұдан:6-7мың жыл бұрын жүргізілген Шөгінді жыныстарды түзуші -тамыраяқтылар мен маржандар. Шөгінділерінен мұнайдың қоры түзілетін жәндіктер:көбею Шөгінділерінен мұнайдың қоры түзілетін жәндіктер-Бақалшақты біржасушалылар Шөлге төзімді, суды көп қажет етпейтін өсімдік:Сексеуіл Шөлді аймақтарда тіршілік етуге беймделген:Түйе. Шөлді жерлердегі шектеуші факторға жататын:ылғалдылықтың жетіспеушілігі Шөлді мекендейтін кесірткелер, қарақұйрық, арыстандардың сары түсінің басым болуы:бүркеніш рең. Шөпқоректі жануарлардың биогеоценоздағы орны:Консумент Шөптен сүрлем жасау үшін пайдаланылады:Сүт қышқылы бактериясы Шұбалшанның асқорыту жүйесі:Ауыз қуысы – жұтқыншақ – өңеш – жемсау – қарын – ішек. Шұбалшанның зәр шығару мүшесі:Жұлдызша тәрізді түтік Шұбалшанның қанайналым жүйесі:Тұйық қанайналым жүйесі. Шұбалшанның тыныс алу мүшесі:Тері жабысы. Шұбалшаң зәрінің сыртқа шығарылуы:екі-екіден орналасқан имек түтікшелерден Шұбалшаң оттегін мына мүшесі арқылы сіңіреді:Терісі Шұбалшаңға тән емес белгілер:Паразиттік тіршілік етуі. Шұбалшаңда ас қорытылады:Ішегінде Шұбалшаңдардың класы:азқылтанды құрттар. Шұбалшаңдардың қозғалуы:Сақиналы, бірыңғай салалы бұлшықеттердің жиырылуынан. Шұбалшаңның жүйке жүйесі:Жұтқыншақүсті, жұтқыншақасты түйін және құрсақ тізбекшесінен тұрады. Шұбалшаңның қызғылт түсті болуы:Денені жақсы жабдықтайтын қанының болуы. Шұбалшаңның сезім мүшесі:Жарық, иісті, сипап-сезу. Шұбалшаңның түсі қызыл болуы:қаны қызыл болғандықтан Шұбалшаңның тыныс алу мүшесі:Тері жабыны Шыбынды басқа бунақденеліледен қалай ажыратуға болады:Алдынғы жұп қанаты жарғақ,жақсы жетілген,артқы қанаты өзгеріп ызылдауыққа айналған Шығу тегі құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас мүшелер:Мүшелер жүйесі Шығу тегі ортақ қалпында қалады:Сәйкес мүшелер Шығу тегі, құрылысы, атқаратын қызметі ұқсас жасушалар тобы:Ұлпа Шығу тегіжәне құрылысы ұқсас емес,бірақ атқаратын қызметі бір мүшелерді не деп атайды:Гомология Шығу тегінеқарай тамырлар бөлінеді:Негізгі,жанама,қосалқы Шығыс Үндістан мен Бангладешке індет болып тиген ауру-Кала-азар. Шылым түтінінің ішінде болады:Улы газ, шаң, қүйе. Шылым шегу зардабынан болатын өкпе ауруы:Пәле,рак Шылым шегу, алкогольдің нәтижесі:Қарын жарасы. Шымтезек мүгінен алынады:Спирт,карбол қышқылы Шымтезек мүгінің құрылысы:сабақ,жапырақ Шымтезек мүгінің өлі жасушаларының қызметі:су қорын жинайды Шын мәнінде итмұрынның көзге тез көрінетін қызыл түсті «жемісі»-жеміске жата ма?Ол не:ойыс гүлтабаны Шырмалғыш сабақты өсімдік:Құлмақ Шыршалы орманның үшінші сатысы:қарақат Шыршаның биіктігі:30-40 м Шыршаның жасы:120-300 Шыршаның қысқа және үшкір қылқандары түспей бұтақта сақталу мерзімі:6-7жыл Шыршаның тозаңдануынан бастап тұқымы піскенге дейін қанша уақыт өтеді:2 жылдан астам Шырынды жапырақтар:Пияз Шырынды жапырақты өсімдік:Орамжапырақ Шырынды жеміске жатады-Қызан Шырынды жемістердің бөлінуі:Жидек,жидек тәрізді,сүйекті Шырынды жемісті раушангүлді өсімдік:Алма Шырынды жемісі бар өсімдік-Қызанақ Шырынды сабақ өсімдік:Кактус Шытырман орналасады-Ішкі құлақта Шірнеліктер жататын ұлпа:Бөліп шығарушы Шіріту бактериялары қалай қоректенеді:Сапротрофты Ыдырау өнімдерін шығарудың негізгі мүшесі:Бүйрек Ылғал тапшы аймақтарда өсетін өсімдіктер-Ксерофиттер Ылғалды жерде өсетін өсімдік жапырақтары:Ірі, қою жасыл түсті Ылғалды сүйетін дақыл-Күріш Ылғалы мол жерде өсетін өсімдік-Гигрофиттер Ылғылды жерде өсетін өсімідік жапырақтары:ірі,қою жасыл түсті Ыстық елдерде ұйқы ауруын таратушы-Трипаносома Ыстықтан, қайнаған су мен ыстық темір, от және химиялық заттардан болады-Күйік. І І-ші жыныстық белгілердің реттелуі:жыныс гармоны арқылы Ілкіаңдар класс тармағына жатады:түрпі,үйректұмсық Інжугүлдің түрі өзгерген жер асты өркені:Тамырсабақ. Ірі ядросы бар , ақ түсті қан жасушалары:Лейкоциттер Ірі жасуша:жұмыртқа клеткасы Ірі жүйелік топтардың (тип, класс, отряд) қалыптасу процесі-Макроэволюция Ірі қауырсындардың теріге еніп тұрған бөлігі-Қаламша Ірі малда қарасан ауруын тудыратын қансорғыш жәндік:сона Ірі масақ бидайдың пайда болуына не себеп:Хромосомдық мутация Ірі табиғи құбылыстарды бақылау мониторингі:Ғарыштан бақылау Ірі ядролы,түссіз қан клеткалары:Лейкоциттер Ірі ядросы бар,ақ түсті қан жасушалары:Лейкоциттер ІҮ-ҮІ мойын омыртқаларында орналасқан-Көмей. Ішек қуыстыларда бүршіктенуден пайда болған жас ағзаның ересегінен бөлінбеуі:қызыл маржанда Ішек сөлі ерітінді күйге айналдырады:Барлық органикалық заттарды. Ішек, қантамыр қабырғаларын құрайтын ұлпа-Бірыңғай салалы бұлшықет. Ішек-қарын ауруларына жататыны:Дифтерия Ішек-қарын ауруларына жататыны:холера Ішек-қарын ауруларының бактерия қоздырғыштары:ет тағамдары Ішек-қарын ауруларының жұғу жолдары:Ауру адамның заты арқылы Ішек-қарын ауруларының қоздырғыштар таралуына себепші-шыбындар. Ішекқуысты жәндіктер типінің кластары-3. Ішекқуыстылар типіне жататын жәндіктер:көпжасушалылар Ішекқуыстылар типінің өкілі:Тұщы су гидрасы Ішекқуыстыларға жатпайды:Бодо Ішекқуыстыларға тән қасиет:сәулелі-симметриялы Ішекқуыстыларда қорғаныш қызметін атқаратын жасушалар:атпа Ішекқуыстыларда эктодерма қабатының қызметі:Жабын және қозғалыс қызметін атқарады Ішекқуыстыларда энтодерма қабатының қызметі:Асқорыту және қозғалыс қызметін атқарады Ішекқуыстылардың атпа жасушалары тән тек:Барлық ішекқуыстыларға Ішекқуыстылардың денесі- екі қабатты. Ішекқуыстылардың дернәсілі:Планула. Ішекқуыстылардың еркін жүзетін, кірпікшелі дернәсілі:Планула Ішекқуыстылардың ертедегі шоғырлы бір жасушалардан шыққандығын көрсететін дәлелдемелер- бір ғана ұрықтанған жасушадан дамуы. Ішекқуыстылардың жалпы саны-9 мың. Ішекқуыстылардың жүйке жасушалары:жүйке өрімін түзеді Ішекқуыстылардың эктодермалық қабатында жоқ:Безді жасушалар Ішекқұрттармен күрес шараларын зерттеген:К.И. Скрябин. Ішекте өмір сүретін паразиттер:Эндопаразиттер Ішектің қабырғасындағы сілемей қабықшаны бүлдіріп, жара қылады:Қантышқақ амеба Ішкі және сыртқы белгілердің жиынтығы:фенотип Ішкі және сыртқы секреция бездерінің қызметін қатар атқарады-Ұйқы безі Ішкі қабаты етті,қалың,шырынға толы жемістер:Мандарин,апельсин Ішкі қаңқасы және омыртқа жотасы болмайтын жануар:Қарапайым. Ішкі құлақ қуыстар мен иірімделген өзектер тұрады:сүйекті шытырманнан Ішкі құлаққа жатады-Қуыстар мен иірім өзекшелері Ішкі құлақтағы қуыстар мен иірімөзекшелерден тұратын күрделі жүйе-Шытырман Ішкі мүшелердің қозғалысын қай ұлпа жүзеге асырады:Бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпасы Ішкі секреция бездері дегеніміз:арнаулы өзегі бар,сол арқылыл заттар дененің,мүшелердің қуысына бөлінеді Ішкі секреция бездері не өндіреді:гормон Ішкі секреция бездері:гипофиз,эпифиз,қалқанша безі,тимус,қалқанша маңы безі,бүйрек үсті безі Ішкі секреция бездері:Өзегі жоқ. Ішкі секреция бездері-қосалқы без (гипофиз). Ішкі секреция бездеріне жатады:Эпифиз,гипофиз,қалқанша,бүйрек үсті бездері,тимус Ішкі секреция бездеріне тән белгі:гормондары қанға бөлінеді Ішкі секреция бездерінен бөлінетін биологиялық белсенді зат-Гормон Ішкі секреция бездерінен бөлінетін сұйықтық:Гормондар Ішкі секреция бездеріненгормондардың бөлінуін реттейді-Орталық жүйке жүйесі Ішкі секреция бездерінің әсерінен болатын ауруларды емдейтін дәрігер-Эндокринолог Ішкі секреция бездерінің биологиялық активті(әрекетшіл) заттары қалай аталады:гормон Ішкі секреция бездерінің бөлетіні:Гормон Ішкі секреция бездерінің жұмысын реттейтін ми бөлігі:аралық ми Ішкі секреция бездерінің жұмысына байланысты қандай ауруда науқастың ұлпасында тотығу процестері бәсеңдеп,дене температурасытөмендейді,жүректің жиырылуы ырғағы-баяулап денесі тола бастайды және жүйке жүйесінің қозғыштығы кемиді:Микседема ауруында Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық орналасқан орнын көрсетіңіз:Аралық мида Ішкі секреция безі:Гипофиз Ішкі секреция безін ата:Қалқанша безі Ішкі ұрық қабаты:Энтодерма Ішқұрт ауруының алдын алу-Тазалық сақтау Ішқұрттардан пайда болатын аурулардың алдын алу –Барлық гигиеналық шараларды сақтау. Іші қуыс түтік-Көмей. Іші қуыс,тығыз заттан тұратын, ұзын сүйек:жілік Ішімдік суда иондық жетіспеуі қай бездің қызметін төмендетеді:Қалқанша без Ішімдіктің әсерінен жүйке жасушалары-Әлсірейді, әрі тез тозады. Ішінде бір ғана тұқымы бар шырынды жеміс-Сүйекті ІІ-ші жыныстық белгілердің реттелуі:жыныс гормоны арқылы Э.Геккель мен Ф.Мюллердің биогенетикалық заңының мағынасы:Онтогенез дегеніміз-филогенезді қысқаша қайталау Эвглена жануарлардың қай типіне жатады:Талшықтылар Эволюция барысында пайда болған көбеюдің ең соңғы түрі:Жынысты Эволюция барысында тұқымбүр неден пайда болады:Гаметангийден Эволюция дегеніміз:Тірі табиғаттың кері қайтпайтын,белгілі мөлшерде алға қарай бағытталған тарихи дамуы Эволюция процесіндегі қай саты микроэволюцияны көрсетеді:Жаңа деңгейлердің ароморфоз арқылы пайда болуы Эволюциялық өзгерістердің құрылым деңгейлерін күрделендіретін бейімділік:Ароморфоз. Эволюциялық процестің өлшем бірлігі:Түр Эволюциялық теориясының дамуында А.Н.Северцев еңбегінің орны:Ағзалар онтогенезіндесол түрдің тарихи дамуы(филогенезі)қысқаша қайталанатынын дәлелдеді Эволюциялық ілімнің алғаш негізін қалаушы:Ж.Б.Ламарк. Эволюциялық ілімнің негізін қалаушы ғалым:Ч. Дарвин. Эволюциялық эмбриологиялық дәлелдемелеріне жататындар:биогенетикалық заң Эволюцияның қандай бағыты мына белгілермен сипатталады:Араморфоз Эволюцияның қозғаушы күшіне жатпайтыны:Бейімделушілік. Эволюцияның нәтижесі емес:Ағзаның ортаға бейімделушілігі Эволюцияның эмбриологиялық дәлелдемелеріне жататындар:Биогенетикалық заң. Эволяцияның негізгі қозғаушы күші не болып есептеледі:Табиғи сұрыпталу Экожүйе терминін 1935 жылы ғылымға енгізген-А.Тексли Экожүйе:түрлердің тұрақты деңгейі Экожүйеде түзілетін өсімдіктер мен жануарлар түрінің саны:Түр алуан түрлілігі Экожүйенің негізгі қасиеті:Өздігінен реттелу Экология дегеніміз :тірі ағзалардың сыртқы ортамен өзара байланысы Экология терминін енгізген ғалым-Э. Геккель. Экологиялық білімді игере отырып, табиғат қорларын тиімді пайдалануға жол ашу-Экологиядық сауаттылық Экологиялық күрделі міндеттердің бірі:Халықаралық стандартқа сай ауыз сумен қамтамасыз ету Электрондық микроскоп:Руска,Кноль Эмбриология ғылымы:организм ұрығының дамуын зерттейді Эмоциалық еске жатпайды:Ренжу Эмоция:Қуану Эндокриндік без ретінде инсулин бөледі,ал сыртқы секреция безі ретінде ас қорыту сөлін бөледі,ол қай без:Ұйқы безі Эндокриндік бездерге тән белгі:Гормондар қанға бөледі Эндокринология ғылымы зерттейді.Бездерді. Эндопаразит ретінде сиыр цепенінде қандай белгілер тән:Асқорыту жүйесінің жойылуы Эндоплазмалық тор бөлінеді:түйіршікті,тегіс Эндоплазмалық тор:Портер Эндоплазмалық торды алғаш рет ашқан ғалым:К.Портер Эндоринология ғылымы зерттейді:Бездерді Эндосимбиоз сай келетін кезең-Ү. Эндосперм жасушаларында хромосомалардың жиынтығы қанша:3n Эндоспермді жемісқабы бар,тұқымқауызымен біріккен:Дара жарнақты тұқым Эндотермадан қандай мүшелер дамиды:Өкпе және қарын асты безі Эндоцитозға қарама-қарсы процесс:Экзоцитоз Энергетикалық алмасу қандай процесс:жасушада органикалық заттардың энергия бөле тотығуы Энергетикалық алмасу процесінің оттектік кезеңі қалай аталады:Гликолиз Энергетикалық алмасу:АТФ синтезі. Энергетикалық алмасудың екінші сатысында глюкоза неге ұшырайды:СО2 және Н2О-ге дейін тотығу Энергетикалық алмасудың қай кезеңінде АТФ-тің молекуласы синтезделеді:Бірінші кезеңінде(дайындықта) Энергетикалық алмасудың қай кезеңінде бір молекула глюкоза ыдырағанда АТФ-тің 38 молекуласы синтезделеді:2-ші және 3-кезең Энергетикалық нуклеотид:АТФ Энергия айналымындағы универсалды зат:АТФ Энергия заты»:Энергитикалық нуклеотид. Энергия көзі-АТФ молекуласын және нәруыз,РНҚ молекулаларын синтездеуші органоид:Митохондрия Энергияның пирамидалық заңы бойынша,экологиялық пирамиданың бір трофикалық деңгейінен энегия ІІ-шісіне өтеді,егер деңгейі:10%-тен аспаса Энергиясы мол органикалық заттардың ыдырауы-катоболизм Энтодерма:ішкі ұрық жапырақшасы Энтомология не туралы ғылым:Бунақденелілер Энцефалит ауруын жұқтырушы жәндік-Тайга кенесі Эпидермис қабаты түзілген:беткі қабаты өлі жасушалардан тұратын көп қабатты эпителийден Эпидермис қабатын түзетін ұлпа:Эпителий Эпидермистің қалыңдығы-4 мм. Эпителий ұлпасы пайда болатын ұрық жасушалары: Эктодерма. Эпителий ұлпасы:денелер мен ішкі мүшелердiң жабындысы, бездер. Эпителий ұлпасының құрамына кіреді:безді жасушалр Эпителий ұлпасының қызметі- Қорғаныш, зат алмасу. Эпителий ұлпасының қызметі:Қорғаныштық Эритроцит жасушаларының пішіні;Домалақ Эритроцит құрамына кіретін химиялық элемент:темір Эритроциттер бұзылады:бауырда және көк бауырда Эритроциттер жасалады:жілік майы мен кемікте Эритроциттер мен сперматозоид құрылысын 1683 ж. жан – жақты зерттеген:А.Левенгук Эритроциттер түзіледі:Сүйектің қызыл кемігінде Эритроциттерді бұзады, сөйтіп оттегін нашар тасымалдайтын зат-Алкоголь Эритроциттердің бұзылуы:Бауыр мен көк бауырда. Эритроциттердің негізгі міндеті:Оттегін өкпеден ұлпаларға және көмірқышқыл газын денедегі ұлпалардан өкпеге тасымалдау Эритроциттердің өмір сүру ұзақтығы құрайды(тәулікте):100-120 Эритроциттердің түзілуі:Сүйек кемігінде, жілік майында Эритроциттердің тыныс алуға қатысуы:120 Эритроциттің қызметі:оттегін тасым Эритроциттің қызметі:оттегін тасымалдайды Эрфурттегі халықаралық көрмеде күміс медальға ие болған пияз тұқымдасының іріктемесі: «Дүнген-56» Эукариоттар дегеніміз-Ядросы болатын ағзалар. Эукариоттарға жататындар-Амебалар Эукариотты жасушаға берілген сипаттамадағы дұрыс жауапты табыңыз:Ядросы болады Эукариотты жасушаларға тән емес белгі:Барлық эукариоттар-біржасушалы ағзалар Эфолюциялық ілімнің алғаш негізін қалаушы:Ж.Б.Ламарк Ява аралынан питекантроп адамын тапқан:Эжен Дюбуа Ядро мембранасының (жарғақшасының) барлық қуысын толтырып тұратын зат:Ядро шырыны. Ядро-Жасушаның реттеуші орталығы Ядролық сынақ өткізуге мораторий жариялаған тұлға-Н.Назарбаев. Ядроның бөлімінде орналасқан ДНҚ молекуласы:Хромосомада. Ядроның бөлінуінің қай типіне төрт гаплоидты жасушалар түзіледі:Мейоз Ядроның құрылымы-Кариоплазма. Ядроның сыртын цитоплазмадан бөліп тұратын жарғақша саны-2 Ядросы бар, ақ түйіршікті қан жасушасы:Лейкоциттер Ядросы жоқ,қызыл түсті қан жасушалары:Эритроциттер жүктеу/скачать 0,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|