АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ «Экономика және бизнес» факультеті «Экономика және менеджмент» кафедрасы Пәні:Экономика негіздері Сұраныс пен ұсыныс теориясының негіздері Мурзабекова Бағлан Мағлумбековна ЭжМ кафедрасының лекторы, жұмыс.тел.:8(727) 293-52-84 (152)
Эл.адрес: baglan.10.09@mail.ru
Мақсаты:Экономикалық зерттеулерде сұраныс ұсыныспен өзара ықпалдастықта қаралады.
Сұраныс пеп ұсыныс нарықтық экономиканың маңызды элементері.Нарық - өндіруші ментұтынушының арасындағы байланыстың ерекше түрі. Ол өндіріс пен тұтыныстың арасындағы баланстылықты қамтамасыз етеді. Бұл баластылық сыртқы құбылыста сұраныс пен ұсыныс арасының сәйкес болуы ретінде байқалады. Себебі сұраныс пен ұсыныс арнайы- өндіруші мен тұтынушы арасындағы қатынастардың нарықтық түрі болып келеді және олар өндіріс пен ұсыныстың ара қатынасы түрінде де кездеседі
Сұраныс деп тұтынушылардың белгіаі бір өнімді таңдау және аатып алу қабілетін айтады. Сұраныс тауардың бағасы мен көлемінің арасындағы тікелей байланысты көрсетеді. Олардың бірнеше баламалы мүмкіндікткрін кесте түрінде көрсетілген:
Сұраныс
Сұранысқа әсер етуші факторлар
Тұтуншы табысының көбейюі мен азаюы
Ұнайтын нәрселердің өзгеруі
Бағаны және тапшылықты күту
Субстид тауарларының және комплементарлық тауар бағасының өсуі
Жарнамаға жұмсалатын шығындардың ауытқуы
Сатып алушылар санының өсуі не азаюы
Сұранысқа әсер ететін басқа да маңызды, бірақ кей уақытта анықталмайтын фактор тұтынушылардың талғамы және қалауы болып табылады. Талғам - сатып алушы үшін әрбір тауарда болатые өзіне тартымдылық көрсеткіші және бұл көрсеткіш моданың өзгеруінен не жаңа ақпараттың пайда болуынан өзгеруі мүмкін
Талғам өзгерісі: 1) уақыт өтуіне байланысты ( мода, киім, тамақ)2) Денсаулығына байланысты (жеңіл тағамдарға ,спорт киімдеріне)
Бағаның өзгеруін күту Адамдар тауардың бағасы түседі деп күтсе, сол тауарға деген сұраныс көбейтіп, сұраныс қисығы оңға қарай жылжиды немесе керісінше
Артықшылығы
Ұсыныс туралы түсінік
Ұсыныс деп - тауардың бағасы менсатушылардың белгілі бір уақыт аралығында сатқысы келетін заттарының көлемінің арасындағыбайланысты айтамыз.
Ұсыныс заңы төмендегідей тұжырымды негіздейді: тауардыңбағасы кымбаттаған сайынсатушылардың сату ынтасы арта түседі,яғни бата мен ұсыныстың тура қатынаста болады.
Ұсынысқа әсер ететін факторлар
Өндіріс ресурстарының бағасы
Технология
Басқа тауарлардың бағалары
Сатушылар саны
Күтілісті
Салық және жәрдем қаражаты
Тауардың бағасы мен сатушылар ұсынатын тауар көлемінің арасындағы байланысты кестелік әдіспен бейнелеуге болады. Ұсыныс көлемі дегеніміз ұсыныс кестесіндегі әр бағаға сәйкес келетін тауардың саны
Ұсыныска әсер ететін бағалық емес
факторларға жататындар:
- Қолданылатын өндіріс технологиясының
сипаты;
- Салықтар мен дотациялар;
- Табиғи-климаттык жағдайлар;
- өндіріс ресурстарының сапасы мен санының өзгеруї
- ресурстардың бағаларының өзгеруі
- KYTIM;
- маркетинг, бәсеке, жеткізушілер санының өзгеруі.