Экспериментті ұйымдастыру техникасы және әдісі

Экспериментті жасау немесе дайындау үшін ең алдымен оның мақсатын зерттелеудің ьарысында түйсіну қажет. Сондықтан зерттеуші бастапқы кезеңнен бастап-ақ оның жүру барысын жақсы білу қажет.және зксперименттің алдынғы нәтижелерінен хабары болуы керек. «Әрбір ғылыми зерттеуде қажетті болжаулы шешімдері болуы тиіс, өиткені фактыны бір нәрсеге іліктіру қажет, өйткеніалға қарай бір нәрсемен болсада қозғалу қажет» деді-, И.;.Павлов.

Ал, Ш.И. Ганелин гипотезаны жүрегі, зерттеудің жаны деп көрсеткеен. Гипотеза белгілі бағыт береді, яғни факты жинауда да алынған материалды талдағанда. Психологиялық педагогикалық экспериментте мектеп оқушыларының танымдық қызығушылықтарын зерттеу барысында әртүрлі деңгейде екенін анықтадық.

Бұл гипотеза эксперименттің ұйымдастырудың алдын-ала: оқушылардың жас ерекшелігіне, әртүрлі сыныптарға оқу деңгейінің деңгейлеріне қарай алу керек екенін көрсетті. Эксперимент көрсеткендей, көп жағдайда жеткіншіктердің танымдық қызығушылығы, 5-сыныптағы оқушыларға қарағанда өте төмен деңгейде.

Эксперименттің жүргізу барысында, ережені қатаң сақтауы тиіс.

Экспериментатордан, оқушыларға деген бейтараптың қатынас және бақылаудағы нақтылық мінез-құлықтары барлық өзгешіліктерге көңіл аудара білуі қажет. Әдетте эксперимент тоқтамсыз динамикалық тұрғыда өтеді: вербальды, сенсомоторлы. Сондықтан эксперименттің мақсатына қарай әр кезеңде тіркеуші асистентердің болғаны дұрыс. Экспетимент мәліметтерін суретке түсіру және жай жазбаша жолмен алуға болады.

Эксперимент жүргізу барысында: керекті белгілі көрсететін хронологиялық тәртібін көрсететін арнайы өлшемдер қолданылады. Эксперимент жүргізу барысында зерттеушінің танымдық қызығушылықтарының тереңдеуін және мінезін көру барысында төмендегі бірнеше көрсеткіштерді көрсетті:

1. 
   Бір пән бойынша тапсырмасы бар конверт таңдауы.
   
2. 
   Тапсырма таңдау, танымдық қызметіне байланысты оқушылардың қызығушылық мінездері.
   
3. 
   Эксперимент уақытында орындау іс-әрекетіне қатысты (зейінін бөлуі, қызығуы, немқұрайлылық, босаңсуы).
   
4. 
   Іс-әркеттің эмоциональды бейнесі (қиындықты жеңіп айналып өтуі, тапсырманы соңына дейін шешуге деген талпыныс, жаңасын таңдау, іс-әрекетін тезірек тоқтату, танымдық процесінің аяқталмауы).
   
5. 
   Оқу бағдарламасының сыртқы аясындағы танымдық процестердің көрінуі.
   
6. 
   Зерттеушінің эксперимент жүргізу барысында бос уақыттары қвзығушылықтары лайықты немесе лайықты болмауы. Көрсеткіштерді салыстыра отырып, оқушылардың пәндік деген бағыттылықтарын тұрақтылығының күшін және тереңділігн шығаруға болады. Экспериментте (Е.С. Туренской «Формирование эстетической активности школьников» Канд. Дисс. Л., 1970) эстетикалық белсенділігінің көрсеткішін зерттеді. Бұл зерттеулерде мектеп оқушыларының эстетикалық іс-әркеттері пәндік бағыттылықты, өнер түрлеріне деген таңдауын зерттеді.