Сімдіктер экологиясы

21 
6 – сурет. 
Жер шарының солтүстік бӛлігіндегі әртүрлі ендіктер 
бойынша күн (жарық) ұзақтығының маусымдық ӛзгерістері
(Т.К. Горышина, 1979). 
Фотокезеңдік реакциясы бойынша ӛсімдіктер негізгі үш 
топқа бӛлінеді (7 – сурет): 
1.
Фотокезеңі ҧзын кҥнді ӛсімдіктер.
Мұндай ӛсімдіктер 
үшін жарық кезеңінің ұзақтығы 12 сағаттан кӛбірек (14-16 сағат) 
болуы керек. Мысалы, бидай, сұлы, қара бидай, т.б. 
2.
Фотокезеңі қысқа кҥндік ӛсімдіктер.
Бұл ӛсімдіктер-
дің гүлденуі және жеміс беруі 10-12 сағаттық жарық кезеңінде іс 
жүзіне асады. Мысалы, кенепшӛп, мақта, темекі, т.б. 
3.
Жарық ҧзақтығына тәуелсіз ӛсімдіктер.
Бұлар жарық 
кезеңінің ұзақтығына бейтарап немесе аралық ӛсімдіктер. Мы-
салы, томат, бақ-бақ шӛп, т.б.

22 
7 – сурет. 
Ӛсімдіктердің фотокезеңділік типтері
(Б.С. Мошков, 1961). Белгілер: А – қысқа күндік (перилла); Б – ұзын 
күндік (шпинат); В – бейтарап (қыша – горчица). 
 
Қазіргі кезеңде селекционерлер ӛсімдіктердің жарық мерзі-
мінің ұзақтығына бейтарап сорттарын шығарды. Мысалы, кү-
ріш, мақта қысқа күндік ӛсімдіктер, ал Орталық Азияда, 
Қазақстанда, Ресейде, ӛсірілетін күріш, мақта сорттары фотоке-
зеңге бейтарап. 
 
Фотокезеңділік
(фотопериодизм) – географиялық құбылыс, 
ӛйткені күн мен түннің ұзақтығы және арақатынасы сол аймақ-
тың енділік бойынша орналасуына байланысты. Сонымен бірге, 
тәуліктегі жарық уақыты – 

жүктеу/скачать 1,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: