«Суденттердің оқу әрекетіндегі мотивациялары»
Қазіргі жоғары білім беру жүйесі жаңа саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдайларда дамып, қызмет етуде оның даму жолдары мен бағыттарын ғана емес, сонымен қатар соған байланысты проблемаларды да қамтиды. Қарама-қайшылықтар арасында жоғары оқу орнының оқу процесінде кәсіби дайындыққа қойылатын талаптар түлектер және олардың кәсіби қызметке дайындығының нақты деңгейі. Қазіргі білім беру жағдайында студенттердің дайындығын жетілдіру көптеген факторларға байланысты, олардың ішінде ең маңыздысы студенттердің оқу әрекетінің мотивациясы болып табылады.
Кез келген іс-әрекеттің, соның ішінде оқытудың негізгі сипаттамаларының бірі - мотивация, сондықтан оқу іс-әрекетіне мотивация мәселесі педагогика мен психологияның негізгі мәселелерінің бірі болып табылады. Қазіргі уақытта аса назар аударылатын- мұғалім оқу процесіне жетекшілік етеді; оқу мотивациясын басқару сияқты студенттің табысты болуы үшін маңыздылығы оның болашақ кәсіби қызметінде.
Мотивтердің көріну формалары – мақсаттар, ниеттер, мүдделер, эмоциялар, әрекет мазмұны мен процесіне қызығушылық, қоғам алдындағы борыш сезімі, кәсіби өзін-өзі анықтау, өзін-өзі растауға, өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылу және т.б.. Зерттеулердің бір бөлігі ретінде оқу мотивациясы қарастырылады, оған кіреді оқу іс-әрекетінің мазмұнымен және оны жүзеге асыру үдерісімен байланысты танымдық мотивтерді, сондай-ақ студенттің басқалармен әртүрлі әлеуметтік қатынастарымен байланысты әлеуметтік мотивтерді бөлуі. Студенттерді ынталандыратын психологиялық-педагогикалық шарттар мен технологияларды таңдағанда жоғарыда айтылғандарды ескеру қажет. Оның үстіне студенттердегі мотивация мен оның мазмұнын ескеру қажет. Оқытудың әртүрлі бағыттары, кәсіби өзін-өзі анықтау мотивация бағытын анықтайды. Мотивация түсінігі мінез-құлықты сипаттаудан гөрі түсіндіру әрекетінен туындайды. Бұл «неге?» деген сұрақтарға жауап іздеу. «Неге?», «Қандай мақсатта?» және «не үшін?», «қандай мағынада...?".
Төмендегі зерттеу бойынша 2 топ студенттерінен алынған Т.И. Илинаның «Университетте оқуға мотивация» атты сауалнама нәтижелері:
- 1- топта 27 адам, оның ішінде 17 ұл және 10 қыз, жастары 18-19 жас.
- 2-топта 20 адам, оның ішінде 9 қыз және 11 ұл, жасы 18-19 жас.
Мотивацияны зерттеу әдістемесі мыналарды қамтиды
Шкала атауы
|
1-топ
|
2-топ
|
Ортаңғы балл
|
Жоғары балл
|
%
|
Ортаңғы балл
|
Жоғары балл
|
%
|
Білімді меңгеру
|
5,8
|
20
|
29,00
|
7,5
|
20
|
45,00
|
Мамандықты меңгеру
|
3,6
|
10
|
13,00
|
4,6
|
10
|
18,00
|
Диплом алу
|
6,4
|
10
|
58,00
|
6,7
|
10
|
37,00
|
1-топтың орташа балы 10 мүмкін баллдан 6,4 ұпайды құрайды. Ал шкала бойынша пәндердің орташа баллы «Білімді меңгеру» – бұл шкала бойынша мүмкін болатын 20 баллдан 5,8 балл және 29% құрайды. «Мамандықты меңгеру» ең әлсіз көрінеді, 10 максималды ұпайдан 3,6 орташа ұпай жинау, және бұл максималды нәтиженің 13% құрайды. Яғни,студенттерді оқуға диплом алу сияқты сырттан келген ынталандырулар итермелейді.
2-топта оқу бағыттары басым. «Білімді меңгеру» шкаласы бойынша көрсеткіштер – 7, 5. Бұл оқытудың мотивтері ішкі және максималды мүмкін болатын санның 45% құрайды дегенді білдіреді. «Диплом алу» Бұл үшін мүмкін болатын 10-нан 6,7 шкала және максималды мүмкін болатын 37% құрайды «Кәсіби шеберлік» шкаласы 10-нан 4,6 орташа балл жинайтын ең әлсіз болып табылады.Максималды ұпай, бұл 18%. Бұл оқыту мотивтерінің ішкі екенін білдіреді.
Осыны негізге ала отырып мынадай қорытынды жасауға болады. Екінші топ бағыты ішкі мотивтерді дамытты, бұл мотивтер жеке адамнда пайда болады. Студенттер сыртқы мотивтерге байланысты «Кәсіптік оқыту» бағыты. Алынған нәтижелер педагогикалық шарттарды таңдау туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді және студенттердің оқу мотивациясына әсер ету технологиялары, алдағы уақыттағы зерттеулер осы бағытта жүргізілетін болады.
Достарыңызбен бөлісу: |