Свод правил республики казахстан

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

22 

А.12 Су  астында  қалған  жерлерді  қорғау  шараларын  жүргізусіз  пайдалану  кезінде 

ӛсімдіктерді егуге, табиғи құнарлықты сақтап қалуға және ауылшаруашылыққа пайдалану 

үшін жағдай жасауға шығатын пайдалануға беру шығындарын анықтау керек. 

А.13 Инженерлік қорғауға қатысты шараларды жүзеге асырғаннан кейін аумақтарды 

экономикалық дамыту кӛрсеткіштері: 

- айтарлықтай  бағалы  жерлердің  ресурс  беруін  кӛтеруге  байланысты  қорғалған 

жерлердің уақыт бойынша ӛсетін тиімділігін; 

- қорғалатын аумақта су ағынын реттеуді жүзеге асыруға байланысты ресурс беруді 

ұлғайту мүмкіндігін; 

- ауылшаруашылық және жайылымдық жерлердің су ағысын реттеу нәтижесінде су 

баспаған жерлерден қосымша ауылшаруашылық ӛнімін алуды; 

- табиғатқа  су  басу  мен  судың  деңгейі  кӛтерілумен  келген  шығынды  толтыру 

мүмкіндігін беретін экологиялық жағдайларды орнына келтіруді ескерулері керек. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

23 

Б ҚОСЫМШАСЫ 

(міндетті) 

 

Салынып жатқан аумақтарды жобалау, құрылысын салу және пайдалануға 

беру кезінде су астында қалудың алдын алуға қатысты іс-шаралары 

 

Б.1 Құрылысы салынып жатқан аумақтың ықтимал су астында қалудың дәрежесіне, 

әрекеттері  құрылыс  салудың  осы  кезеңінде  және  табиғи  жағдайларда  болуы  мүмкін  су 

астында  қалудың  себептері  мен  ықпалдарына  байланысты  су  астында  қалудың  ықтимал 

дамушы  немесе  дамыған  процестеріне  қарсы  сол  немесе  басқа  шаралар  қолданылуы 

керек. 

Б.2

 

Су астында қалуға қарсы іс-шаралар келесілерге бӛлінеді: 

- ескерту іс-шаралары, олар ғимараттарды, имараттарды немесе олардың кешендерін 

жобалау  процесінде  аумақтың  ықтимал  су  астында  қалуын  және  су  астында  қалу 

болжамын  анықтау  негізінде  есепке  алынуы  керек,  олардың  мақсаты  –  аумақ  пен 

имаратты су астында қалудан сақтау; 

-  қорғау  іс-шаралары,  олар  құрылысы  салынған  аумақтарда  су  астында  қалудың 

дамыған процесі жағдайында орындалуы керек, олардың мақсаты  – аумақ пен имаратты 

су астында қалудан сақтау. 

Б.3 Ескерту  іс-шаралары  аумақта  су  астында  қалудың  дамуын  ескертуді 

қарастырады  және  әрекеттері  ғимараттар  мен  имараттардың,  жерастылық  су  тасушы 

коммуникациялардың  құрылысын  салу  немесе  пайдалануға  беру  кезінде  орын  алуы 

мүмкін ықпалдарға қарсы бағытталған. 

Б.4  Қорғау  іс-шаралары  немесе  су  астында  қалумен  күресуге  қатысты  іс-шаралар, 

негізінен,  ғимараттарды  немесе  имараттарды  пайдалануға  беру  кезеңінде  (жалпы 

құрылысы  салынған  аумақта)  жүзеге  асырылады,  және  қала,  ықшам  аудан,  ауыл, 

кәсіпорын ж.т.б. аумағында әрекет етуші ықпалдарға қарсы бағытталған. 

Б.5 Ескерту іс-шараларының басым кӛпшілігі (дренаждық қондырғылардан басқасы) 

арнайы  күрделі  шығындарды  талап  етпейді,  сондай-ақ  мұқият  орындалуы  салынып 

жатқан аумақтың су астында қалу мүмкіндігін айтарлықтай тӛмендететін, және кӛптеген 

жағдайларда  болашақта  қымбат  тұратын  арнайы  қорғау  іс-шараларын  қолдану 

қажеттілігін жоққа шығаратын ұйымдастыру-техникалық шаралардан тұрады. 

Б.6 Ескерту іс-шаралары су астында қалудың салынып жатқан аумақта әрекет етуші 

ықпалдарға қарсы бағытталған. 

Ескерту іс-шаралары, әдетте, жобалау кезеңінде қарастырылады және құрылыс салу 

кезеңінде, кейде – пайдалануға беру кезеңінде орындалады. 

Б.7 Су  астында  қалудың  сол  немесе  ӛзге  ықпалының  пайда  болуын  ескеруге 

бағытталған  іс-шаралардың  біреуін  таңдау  үшін,  барлық  шаралар  жүйелендірілген  және 

ӛздері қарсы бағытталған ықпалдарға байланысты біріктірілген: 

- Б.1-сурет – Іс-шаралардың схемасы; 

- В қосымшасы. Су астында қалуды ескертуге қатысты сақтандыру  іс-шараларының 

құрамы. 

Б.8 Жоғарыда  берілген  су  астында  қалудың  алдын-алуға  қатысты  іс-шаралардан 

басқа: 

- құрылыс салу кезеңінде авторлық қадағалауды жүзеге асыру керек; 

- пайдалануға  беру  кезінде  ағып  кетуді  оперативтік  түрде  жою,  су  тасушы 

коммуникациялардың жӛндеуін уақытылы орындау керек; 

- бас жоспарды  әзірлеу кезеңінде  – қаланың инженерлік қорғауының бӛлігі ретінде, 

жоғарғы  сулардың  ағыстарын  және  инфильтрациялық  және  құрғатылған  сулардың  су 

бұрғыштарын қамтамасыз етудің жалпы схемасын әзірлеу керек. 

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

24 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Б.1-сурет – Іс-шаралардың схемасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Құрылысы салынып жатқан 

аумақтардағы су астында қалу 

ықпалдарының алдын-алуға қатысты іс-

аралар 

Құрылыс салу 

кезеңінде 

Пайдалануға беру 

кезеңінде 

Белсенді 

ықпалдардың 

әрекеттері 

кезінде 

Белсенді емес 

ықпалдардың 

әрекеттері 

кезінде 

 

Белсенді 

ықпалдардың 

әрекеттері 

кезінде 

 

Белсенді емес 

ықпалдардың 

әрекеттері 

кезінде 

 

Т

аб

иғ

и 

Ж

ас

ан

ды

 

Т

аб

иғ

и 

 

Ж

ас

ан

ды

 

 

Т

аб

иғ

и 

 

Ж

ас

ан

ды

 

 

Т

аб

иғ

и 

 

Жас

ан

ды

 

 

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

25 

В ҚОСЫМШАСЫ 

(міндетті) 

 

Су астында қалуды ескертуге қатысты сақтандыру іс-шараларының құрамы 

 

Сақтандыру іс-шараларына: 

-

 

құрылысы  салынып  жатқан  аумақты  немесе  оның  жеке  телімдерін  жерастылық 

сулардың  деңгейі  кӛтерілуден,  топырақтардың  опырылуы  мен  ылғалдануынан  және 

олардың салдарынан сақтандыратын шаралар – жоғарғы сулардың ағымын ұйымдастыру 

мен  жерастылық  ағымды  белсендіру,  әртүрлі  қағып  алушы  және  құрғататын  имараттар 

мен қондырғылар, ӛзендерді реттеу ж.с.с. шаралар; 

-

 

жеке  ғимараттар  мен  имараттарды,  сонымен  қатар  коммуникацияларды 

жерастылық  сулардың  деңгейі  кӛтерілуден  сақтандыратын  шаралар  –  қорғаудың 

жергілікті шаралары – гидрооқшаулау, қабырғалық, қыртыстық, сәулелік және сақиналық 

дренаждар ж.т.б. шаралар; 

-  әртүрлі  жоғарғы  және  ӛндірістік  сулардың  инфильтрациясын,  ӛндірістік  ағымдар 

мен  су  тасушы  коммуникациялардан,  жинақтардан,  әртүрлі  су  қоймаларынан,  «сулы» 

технологиялық  процесі  бар  цехтерден  ж.т.б.  кеткен  сулардың  инфильтрациясынан 

сақтандыратын шаралар; 

-  ғимараттар  мен  имараттардың  іргесінде  және  қазаншұңқырлар  мен  траншеяларда 

кері  құюлардағы  сулы  булардың  конденсациясы  және  олардың  ішіндегі  ылғалдың 

конденсациясы  мүмкіндігінен  сақтандыратын  шаралар  –  кері  құю  топырақтарын 

тығыздау, желдеткіш дренаждық жатады.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

26 

Г ҚОСЫМШАСЫ 

(міндетті) 

 

Ауылшаруашылық жерлерінің инженерлік қорғауын жобалаудың әртүрлі 

кезеңдеріне арналған іздеулердің материалдарының құрамы 

 

Г.1-кесте – Инженерлік қорғауды жобалаудың әртүрлі кезеңіне арналған іздеу 

материалдары 

 

Іздеу материалдары 

Кӛрсетілген графикалық қосымшалардың масштабы 

схемалардың 

жобаның 

жұмыс 

жобасының, 

жұмыс 

құжаттамасының 

Карталар 

1. Гидрогеологиялық 

1:500 000–1:200 000 

1:100 000–1:50 000 

1:10 000 

2. Гидрогеология-

мелиоративтік 

аудандастыру 

1:500 000–1:200 000 

1:100 000–1:50 000 

- 

3. Инженерлік-

геологиялық 

аудандастыру 

1:500 000–1:200 000 

1:100 000–1:50 000 

- 

4. Инженерлік-

геологиялық 

1:50 000–1:20 000 

1:25 000 

1:10 000 

5. Жерастылық сулардың 

пайдалануға беру 

ресурстары 

- 

1:50 000 

1:10 000 

6. Геология-

литологиялық кешендер 

1:50 000–1:20 000 

1:50 000 

1:10 000 

7. Жерастылық сулардың 

гидрооқшаулау гипстары 

мен орналасқан тереңдігі 

1:500 000–1:200 000 

1:100 000–1:50 000 

1:10 000 

8. Сүзу схемалары 

бойынша аудандастыру 

1:500 000–1:200 000 

1:100 000–1:50 000 

1:10 000 

9. Жерастылық сулардың 

болжамдық пайдалануға 

беру ресурстары 

1:500 000–1:200 000 

1:100 000–1:50 000 

- 

10. Құрылыс 

материалдарының кен 

орындары 

1:500 000–1:200 000 

- 

- 

11. Ауылшаруашылық 

құрылысын салу 

схемалары 

1:500 000–1:200 000 

- 

- 

12. Топырақтық 

1:200 000–1:100 000 

- 

- 

13. Топырақтық-

мелиоративтік 

- 

1:25 000 

1:10 000 

14. Сорлану 

- 

1:10 000 

1:5 000–1:2 000 

 

 

 

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

27 

Г.1-кесте – Инженерлік қорғауды жобалаудың әртүрлі кезеңіне арналған іздеу 

материалдары (жалғасы) 

 

Іздеу материалдары 

Кӛрсетілген графикалық қосымшалардың масштабы 

схемалардың 

жобаның 

жұмыс 

жобасының, 

жұмыс 

құжаттамасының 

15. Топографиялық 

1:500 000–1:100 000 

1:50 000–1:25 000 

1:10 000–1:2 000 

Басқа материалдар 

16. Инженерлік-

геологиялық және 

гидрогеологиялық

а)

 

бӛлімдер 

- 

есеп бойынша 

- 

17. Аэрация ӛңірлері 

тектерінің сорлану 

эпюрлері 

- 

сол сияқты 

- 

18. Жерастылық су 

деңгейінің тербелу 

кестелері 

- 

- 

- 

19. Инженерлік-

геологиялық және 

гидрогеологиялық 

материалдар 

- 

- 

- 

20. Топырақ алқаптарына 

арналған үлгілік, 

тәжірибелік алаңдардағы 

(монолиттердегі) 

сорланылған 

топырақтардың тұз 

беруін зерттеу 

- 

- 

- 

21. Топырақтардың су-

физикалық қасиеттерін 

зерттеу 

- 

- 

- 

22. Топырақтық-

мелиоративтік 

зерттеулердің 

материалдары 

- 

- 

- 

23. Қорғалатын жер 

аудандарының 

климаттық сипаттамасы 

- 

жоба бойынша 

- 

24. Қорғалатын 

аумақтардағы ӛзендер 

мен су қоймаларының 

гидрогеологиялық 

сипаттамасы 

- 

сол сияқты 

- 

а)

 Кесіктердің 

масштабы  жобалаудың  тиісті  кезеңдеріне  жауап  беретін  карталардың 

масштабтарымен келісілуі керек 

 

 

 

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

28 

Д ҚОСЫМШАСЫ 

(міндетті) 

 

Қорғайтын су тірейтін имараттардың кластары 

 

Д.1-кестесі – Судың максималдық есептік ағысы 

 

Аумақтардың атауы және сипаттамасы 

Қорғайтын имараттардың кӛрсетілген 

кластарына арналған су тірейтін 

имараттардың максималдық есептік су 

ағысы, м 

I 

II 

III 

IV 

Қоныстық 

 

 

 

 

Тұрғын  аудан  аумағының  тұрғын  қорының 

тығыздығы, 1 гектарға м

2

: 

 

 

 

 

2500 жоғары 

* 

5 дейін 

3 дейін 

- 

2100-2500 

* 

8 дейін 

5 дейін 

2 дейін 

1800-2100 дейін 

* 

10 дейін 

8 дейін 

5 дейін 

1800 аз 

- 

10 жоғары 

10 дейін 

8 дейін 

Сауықтыру-рекреациялық  және  санитарлық-

қорғау мақсаттағы 

- 

- 

10 жоғары 

10 дейін 

Өнеркәсіптік 

 

 

 

 

Ӛнеркәсіптік кәсіпорындар 

- 

8 жоғары 

8 дейін 

5 дейін 

Коммуналдық-тұрмыстық 

 

 

 

 

Жалпы  мақсаттағы  коммуналдық-тұрмыстық 

кәсіпорындар 

- 

8 дейін 

5 дейін 

2 дейін 

Басқа 

да 

коммуналдық-тұрмыстық 

кәсіпорындар 

- 

8 жоғары 

8 дейін 

5 дейін 

Мәдениет және табиғат ескерткіштері  - 

3 дейін 

- 

- 

* Тиісті  негіздеме  бар  болған  жағдайда,  егер  қатардан  шығу  қорғалатын  ірі  қалалар  мен 

ӛнеркәсіптік кәсіпорындар үшін апаттық сипаттағы салдарға әкелетін болса, қорғау имараттарын І 

класқа жатқызуға рұқсат беріледі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚР ЕЖ 2.03-102-2012

 

29 

 

Е ҚОСЫМШАСЫ 

(ақпараттық) 

 

Қала аумақтарының және ӛнеркәсіптік алаңдардың дренаждық имараттарын 

жобалау 

 

Дренаждық  имараттарды  жобалау:  дренаждық  желіні  жоспарда  орналастырудан, 

дренаждарды орналастыру тереңдігін таңдаудан,  дренаждық сызықтарды жоспарда және 

пішінде біріктіруден, дренаждардың жобалық еңістерін таңдаудан тұрады. 

 

Е.1 Дренаждық желіні жоспарда орналастыру 

 

Қалалық  аумақтарды  және  ӛнеркәсіптік  алаңдарды  құрғату  кезінде  дренаждық 

желіні  жоспарда  орналастыру  дренаждың  жүйесімен  және  типімен,  сонымен  қатар 

құрылыс салудың сипатымен анықталады. 

Бас  дренажды  жоспарда  орналастыру  құрғатылатын  аумақтың  жоғарғы 

шекарасымен  және  осы  аумаққа  басқа  жақтан  ағып  келетін  жерастылық  сулардың 

ағысының  бағытымен  анықталады.  Бас  дренаждың  трассасын  жерастылық  сулардың 

ағысының бағытына қарай мейлінше дұрыстап орналастырады; осы жерде оны тӛсеу үшін 

құрғатылатын  телімнің  жоғарғы  шекарасының  маңайынан  ӛтетін  қолданыстағы  ӛтпе 

жолдарды немесе кӛшелік магистралды пайдалану керек. 

Жағалық  дренаждық  трассасының  жағдайы  осы  аумақ  су  астында  қалудан 

қорғалатын,  су  қоймасының  жағалық  сызығының  бағытымен  анықталады;  осы  жерде 

сондай-ақ  ӛтпе  жолдар  немесе  құрылысы  салынбаған  телімдер  барынша  пайдаланылуы 

керек.  Жағалық  дренаждың  түйісетін  (қосалқы)  сызықтары  мүмкіндігінше  дренаждың 

ӛзен  алқабының  биік  террасаларымен  түйісу  орнына  қысқа  қашықтық  бойынша 

бағытталуы және қолданыстағы ӛтпе жолдар немесе кӛшелерге орайластырылуы керек. 

Сақиналық  дренаждарды  жоспарда  орналастыру  сол  қорғалатын  телімдердің,  жеке 

имараттардың  немесе  ғимараттардың  пішіндерімен  анықталады;  күрделі  пішіндер  бар 

болған жағдайда – оларды қатаң қолданудың қажеті жоқ, барынша дренаждық сақинаның 

сызықтарын қысқартуға талпыну керек. Судың деңгейі кӛтерілуден қорғауды талап ететін 

бӛлек  телімдер  немесе  имараттар  үшін  жобада  жергілікті  сақиналандырудың 

нұсқаларымен қатар сақиналық дренаждың жоспарында аса тиімді орналастыруды таңдау 

үшін  техника-экономикалық  кӛрсеткіштерге  ие  болу  үшін  одан  да  кӛлемді  ауданды 

сақинаға алу нұсқаларын ӛңдеу керек. 

Аудандық  (жүйелі)  дренаждық  кезінде  магистралдық  коллекторларды,  әдетте,  ӛтпе 

жолдар  мен  кӛшелік  магистралдарда,  ал  жинағыштарды  –  екінші  деңгейлі  ӛтпе  жолдар 

мен 

кӛшелерде 

орналастырады. 

Дренаждық-дреналарды 

құрылыс 

салудың 

кварталдарының  ішінде  тӛсейді,  ол  үшін  аула  ӛтпе  жолдарын  немесе  салынбаған 

аудандарды пайдаланады. 

Дреналанатын аумақтың жеке телімдерінде  дренаждық желілерді трассалау кезінде, 

қабылданған  жүйеге  тәуелсіз,  кӛрші  аумақтардағы  құрылыс  салушылардың  мүдделерін 

есепке алу керек, ол одан да оңтайлы шешімдерге әкеледі. 

Жобаланушы  дренаждық  желі  қаланың  қолданыстағы  және  жобаланушы 

жерастылық шаруашылығымен немесе ӛндірістің кәсіпорынмен байланыста болуы керек. 

Құрылыс  салу  үшін  жаңа  аумақтарды  иелену  кезінде  горизонталь  дреналар  мен 

коллекторларды, мүмкіндігінше – біріктірілген (басқа жерастылық коммуникациялармен) 

траншеяларда, тӛсеуді жүзеге асыру керек. 

жүктеу/скачать 1,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: