Сюжеттік-рөлдік ойындар сөйлеу тілі дамымаған балалардың тілін дамыту қҰралы рет інде «Бала – өмірдің нұры, көңілдің гүлі»
жүктеу/скачать 27,51 Kb.
|
|
СЮЖЕТТІК-РӨЛДІК ОЙЫНДАР СӨЙЛЕУ ТІЛІ ДАМЫМАҒАН БАЛАЛАРДЫҢ ТІЛІН ДАМЫТУ ҚҰРАЛЫ РЕТ ІНДЕ «Бала – өмірдің нұры, көңілдің гүлі» дейді дана халқымыз. Қай қоғамда, қай елде болмасын, бала тәрбиесі - ең өзекті мәселе болып табылады. Себебі, адам – мемлекеттің басты байлығы болса, жас ұрпақ – ұлт келешегі. Сондықтан да, оның дұрыс бағытта өсіп-жетілуіне жағдай жасап, денсаулығы мен құқықтық мәселелерін оңтайлы шешуге, тегін білім алуына мүмкіндік сыйлау, сондай-ақ, дұрыс бағытта тәрбиеленуін қамтамасыз ету – мемлекеттің негізгі міндеті болып табылады. Өкінішке орай, қазіргі таңда жаңа туған нәрестелердің денсаулығында ақаулардың кездесуі, көптеген балалардың сөйлеу тілінің дамымауы - ғаламдық мәселеге айналып отыр. Мен бұл мақаламда осы мәселелерге тереңінен тоқталатын боламын және оларды дамыту жолдарын ұсынамын. «Ребенок-это свет жизни, цветок внимания», - говорит наш мудрый народ. В каком бы обществе, в какой бы стране это ни было, воспитание детей - самая актуальная проблема. Ведь человек-главное богатство государства, молодое поколение-будущее нации. Поэтому создание условий для его роста в правильном направлении, оптимальное решение проблем здоровья и права, предоставление возможности бесплатного образования, а также обеспечение его воспитания в правильном направлении является основной задачей государства. К сожалению, в настоящее время глобальным вопросом становится встреча дефектов здоровья новорожденных, недоразвитие речи у многих детей. В этой статье я подробно остановлюсь на этих проблемах и предложу способы их развития. “A child is the light of life, the flower of attention," says wise people. In whatever society, in whatever country it may be, the upbringing of children is the most urgent problem. After all, a person is the main wealth of the state, the younger generation is the future of the nation. Therefore, the creation of conditions for his growth in the right direction, the optimal solution of health and law problems, the provision of free education, as well as ensuring his upbringing in the right direction is the main task of the state. Unfortunately, at present, the meeting of defects in the health of newborns, the underdevelopment of speech in many children is becoming a global issue. In this article, I will elaborate on these problems and suggest ways to develop them. Мемлекеттің басты байлығы – адам және оның денсаулығы мен құқықтары десек, бүгінгі бала – ертеңгі ел болашағы. Демек, жас ұрпақтың тәрбиесі, оларды оқыту, білім беру – еліміздегі ең ауқымды жүйе. Білім мен ғылымның күн санап дамып жатқан дәуірінде өмір сүріп жатқандықтан, оқыту мен тәрбиелеу ісіне де өзгерту мен толықтырулар жиі кездесіп жатады. Ал балалардың жастайынан білім алуына, оларды тәрбиелеу жұмысына кедергі болып отырған бүгінгі таңның басты мәселесі – бала тілінің кеш шығуы. Яғни, бүгінде сөйлеу тілі дамымаған балалар көп кездесіп жатыр, ең өкініштісі – олардың тілінің шығу кезеңі жыл санап өсуінде. Бұл жерде біз тоқталатын екі мәселенің бірі – бала тілінің дамымауы, яғни кеш шығуы болса, осыдан туындайтын екінші мәселе – сөйлеу тілінің дамымауы, яғни сөйлеу мәдениеті, сөздерді дұрыс қолдана білу қабілетін дамыту. Тіл – қоғамдық өмірдің өзегі болса, сөйлеу мен тілді дамыту кейінгі өмірдегі табысты нәтижелердің негізі болып отыр. Осы себепті де, бүгінгі қоғамда логопед мамандарға деген сұраныс күн санап артуда. Негізінен, бұл мәселе бойынша көптеген шет ел ғалымдары өз бетінше зерттеулер жүргізген. Олардың зерттеулері бойынша, баланың және жасөспірімнің тіл кемістігінің психоәлеуметтік нәтижелерінің пропорционалды емес проблемалы екендігі дәленген. Кейбір кемшіліктер есейген кезде де сақталады. Бұл нәтижелерге сөйлеу және тілдік құзіреттілік, интеллектуалдық қызмет, білім берудегі бейімделу мен жетістіктер, психоәлеуметтік қиындықтар және психиатриялық бұзылулардың ықтималдығының артуы сияқты тұрақты кемшіліктер кіреді. Осы фактілер көрсетілген зерттеулердің негізгі түсініктері тіл проблемаларын ерте анықтау және олармен байланысты когнитивтік, академиялық, мінез-құлық және психоәлеуметтік мәселелерді шешуге тиімді араласу және осы популяциядағы виктимизацияның алдын алу қажеттілігін білдіреді. Тіл кемістігі бар балалар мен жасөспірімдерді қолдау әсіресе, балабақша мен мектеп жағдайында ерекше маңызға ие. Бұл мәселенің өзектілігі - сөйлеу және тіл кемістігі бала психикасының бұзылуларына әкеліп соғуы. Сөйлеу және тіл кемістігі бар балаларда балалық және жасөспірімдік кезеңде зейін тапшылығының гиперактивтілігінің бұзылуы мен үрейлену бұзылыстарының жоғарылауы байқалады. [1] Ауызша сөйлеу дағдыларының нашарлығы жасөспірімдердің құқық бұзушылықтары және мінез-құлық мәселелерімен, әсіресе ұлдардағы проблемалармен байланысты. Балалық шақтағы тіл кемістігі бар балалар, әдетте тілі дамып келе жатқан балаларға қарағанда, бір мезгілде және болашақта мінез-құлық проблемаларын бастан кешіреді. Жалғыз сөйлеу қабілетінің бұзылуынан гөрі тілдің бұзылуы көбінесе тұрақты мінез-құлық проблемаларының туындауына себеп бола алады. Тіл мәдениеті нашар жастар жиі әлеуметтік қиындықтарға тап болады және бұл оларды айналасындағылардың қоғамнан шеттетуіне әкеліп соқтыруы мүмкін. [2] Тілдің бұзылуы балалық және жасөспірімдік кезеңдегі нашар оқу үлгерімімен де байланысты. Ғалымдардың зерттеу жұмыстарының нәтижесінде, клиникалық бағыттағы тілі бұзылған балалар мен жастардың жалпы халық санатындағы балаларға қарағанда оқу үлгерімі орта есеппен алғанда, нашар екендігі байқалған. Бұл нәтижелер перспективті эпидемиологиялық зерттеулермен расталды. Бес жаста тіл кемістігі бар балалар 19 жаста тілде кемістігі жоқ балаларға қарағанда шамамен сегіз есе көп оқиды. Жақында жүргізілген зерттеулер тіл кемістігі бар балалар когнитивті даму және ақпаратты өңдеу, соның ішінде қысқа мерзімді есте сақтау және есту қабілетін өңдеуде әдеттегі тіл балаларынан ерекшеленетінін көрсеткен. Көптеген зерттеулер баланың сөйлеу тілінің уақытылы дұрыс дамымауы – қоғамдық мәселе тудыратынын растайды. [3] Жалпы, жоғарыда келтірілген деректер мен дәлелдер баланың сөйлеу тілінің дұрыс дамымауы – қазіргі қоғамның өзекті мәселесіне айналып отырғанын көрсетеді. Осыған орай, көптеген логопед, дефектологтар өздерінің ұзақ уақытты қамтитын зерттеулері мен еңбектерінің нәтижесінде әртүрлі терапиялық ойындар мен сөйлеу тілін дамытуға септігін тиізетін сюжеттік-рөлдік ойындар мен әдіс-тәсілдер ойлап тапқан. Сондай-ақ, ұл ойындарды адамның жасы мен қабілетіне қарай бейімдеуге болады. Ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, балаларға және ересектерге арналған тілді жаттықтыру үшін қолданылатын логопедиялық идеяларды іріктеп, ұсынып отырмын: жүктеу/скачать 27,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|