1.
Егер ДНҚ бір тізбегі Г
-
Ц
-
Ц
-
А
-
А
-
Т фрагментінен тұрса, екінші тізбектегі осы қатарға сәйкес фрагментін
анықтаңыз
Ц
-
Г
-
Г
-
Т
-
Т
-
А
2.
ДНҚ
-
ны құрайтын, пиримидиндік азотты негіздерге жататын
Ц
-
цитозин, T
-
тимин, У
-
урацил
З. РНҚ молекуласы триплеттен тұрады
УЦА
4.
ДНҚ
-
ТАГ триплетіне комплементарлы РНҚ триплеті
АУЦ
5.
Транскрипция кезінде РНҚ полимеразалардың байланысатын нуклеотидтер қатары. Осы реттеуші
қатарды анықтаңыз?
Промотор
6. -
35 жүйелік қатары, ТАТА
-
бокс, ГЦ бокстан тұратын геннің бөлімі
Геннің реттеуші бөлімі
7.
Транскрипция жылдамдығын жоғарылататын нуклеотидтер қатары
Энхансер
8.
Бір полипептидтік тізбектің синтезіне жауап беретін геннің бөлігі
кодтаушы бөлік
9. Бір полипептидтік тізбектің синтезіне жауап беретін геннің бөлігі
кодтаушы бөлік
10.
Азотты негіздердің арасындағы сутекті байланыстарды үзетін фермент
хеликаза
11
.
Репликация кезінде ДНҚ молекуласының супер оралымы қандай ферменттің көмегімен
ажыратылады ?
Топоизомераза ферменті
12.
ДНҚ матрицалық тізбегінен комплементарлы принципі бойынша жаңа тізбекті синтездейтін
фермент
ДНК полимераза
13.
> Репликация процесінде ілесуші тізбектегі ДНҚ
-
ның қысқа фрагменттері. Бұл фрагмент қалай
аталады?
Оказаки фрагменттері
14. Әрбір бастапқы ДНҚ тізбегінің жаңа түзілетін ДНҚ тізбегіне матрица болатын ұстанымы
Жартылай консервативтылык
15.
Жаңа ДНҚ тізбегінің 5'
-
тан 3' бағытына қарай синтезделу ұстанымы
униполярлылығы
16.
Төмендегі жауаптардың ішінен РНҚ –
полимеразаның сигма суббірлігінің атқаратын қызметі?
Прокариоттарда РНҚ
-
полимераза Прибнов бокстың нуклеотидтер қатарындағы s(сигма)
-
факторды
таниды, соңынан оған екі a тізбегінен, b(бета) b¢(бета штрих) және w (омега) суббірлігінен тұратын
кор
-
фермент қосылады.
17.
Мынадай хромосома типi БОЛМАЙДЫ?
ЦЕНТРЛЫ
18.
Эукариот клеткасының генетикалық материалы?
хромосома хроматин
1
Хромосоманың құрылым компоненттерiне ЖАТПАЙТЫНЫ?
Хромопластар
20.
> Митоздың бөлiну қарқындылығын арттыратыны
фитогемагглютинин
21 Политендi хромосоманың жай хромосомадан ерекшелiгi?
Бырнеше хроматидтен турады
22 Нуклеосома құрамына кiрмейтiн гистонды белок
Н1
23
Хромосоманың негiзгi химиялық компоненттерiне қандай заттар жататынын және олардың
мөлшерi қанша болатынын анықтаңыз?
5.
+ДНК (40%), гистонды белоктар (40%),гистонды емес
белоктар (20%)
24
Хромосома құрамына КІРМЕЙТІНІ?
Витаминдер
2
5. Акроцентрлiк хромосома центромерасының орналасуы
? бiр иiнiне жақынырақ
26
Денверлiк классификация
бойынша 6
-
12 жұп хромосомалар мына топқа жатады?
с
27. Белоктың биосинтезі жасушаның қай органоитында жүреді?
Рибосома
28. Оперон теориясын ашқан ғалымдар ?
Жакоб пен Моно,Львов
29ДНҚ –
ның арнайы амплификациясы қандай әдіспен іске асырылады?
ДНҚ амплификациясын іске асыру үшін пЦР (полимеразалық цепь реакция) адындағы технологияны
пайдалану маңызды. ПЦР процесі орталық температуралы жерді температуралы ерекше ақпарат
арқылы жасауға арналған. Бір жағдайда, кіші ДНҚ бөлімінің (тармақ) амплификациялануы керек.
Құрылыс жасау үшін керек деген тармақты таңдау жолымен басталады және оны амплификациялау
процесі орындалады. Алдын ала, сынақтар жоғары температураларда дайындалады және бір
реакция аяқталғанда амплификацияланған ДНҚ тармағының саны көтеріледі.
Бұл технология ДНҚ
анализінде жоғары анықтамалықты жасауға мүмкіндік береді.
30.
In vivo жағдайында өздерінің ДНҚ
-
сын танитын және қорғайтын, бөтен ДНҚ ны жоятын фермент
рестриктаза
Эукариоттарда ДНҚ репликациясына ДНҚ
-
полимеразаның екі түрі қатысады. Ядролық ДНҚ
репликациясының ілесуші тізбегін синтездеуге қатысатын ДНҚ полимеразаның қайсысы екенін
көрсетіңіз
ДНК полимераза альфа
Эукариоттарда ДНҚ репликациясына ДНҚ
-
полимеразаның екі түрі қатысады. Ядролық ДНҚ
репликациясының жетекші тізбегін синтездеуге қатысатын ДНҚ полимеразаның қайсысы екенін
көрсетіңіз?
ДНК полимераза дельта
Репликация процесі кезіндегі хромосомалардың соңғы аймақтарын қалпына келтіруде теломераза
жұмысының циклы қандай кезеңдерден тұратынын төмендегі берілгендерден анықтаңыздар?
Репликация процесі кезіндегі хромосомалардың толық синтезі жүру үшін теломераза қандай қызмет
атқаратынын төмендегі берілгендерден анықтаңыздар?
Тұқым қуалайтын ақпараттың нуклеотидтер тілінен амин қышқылдары тіліне ауысуы генетикалық
кодқа тәуелді, оның бірнеше қасиеттері бар. Мысалы, 3 азотты негіз полипептидті тізбектегі бір амин
қышқылын анықтайтынын қай қасиетіне жатқызамыз?
Триплеттылыгы
Тұқым қуалайтын ақпараттың нуклеотидтер тілінен амин қышқылдары тіліне ауысуы
генетикалық кодқа тәуелді, оның бірнеше қасиеттері бар. Мысалы, амин қышқылының бірнеше
триплетпен анықталуын қай қасиетіне жатқызамыз?
Артыктылыгы
Тұқым қуалайтын ақпараттың нуклеотидтер тілінен амин қышқылдары тіліне ауысуы генетикалық
кодқа тәуелді, оның бірнеше қасиеттері бар. Мысалы, полипептидтік тізбектегі амин
қышқылдарының орналасу реті ДНҚ молекуласындағы кодондардың орналасу ретімен сәйкес келуін
қай қасиетіне жатқызамыз?
Коллинеарлыгы
Транскрипция процесінен кейін эукариоттарда про
-
а
-
РНҚ синтезделеді, одан соң оның процессингі
жүріп, пісіп
-
жетіледі де, ақпаратты бөліктері тігіліп, 5
және 3
бағыттарында қосымша бөлік
жалғанады, онда қандай процестер жүргенін анықтаңыз?
полиаденилдену
Транскрипция процесінен кейін эукариоттарда про
-
а
-
РНҚ синтезделеді, одан соң оның процессингі
кезінде а
-
РНҚ –
ның постранскрипциялық модификациясында қандай процестер жүреді ?
Интрондардың қырқылуы, экзондапдың тігілуі
Транскрипция процесінен кейін про
-
а
-
РНҚ синтезделеді, одан соң про
-
а
-
РНҚ процессинг жүру
барысында альтернативті сплайсинг құбылысы байқалады. Альтернативті сплайсингке қандай
сипаттама бересіздер?
Ол әр түрлі комбинациядағы және әр түрлі реттегі экзондарды тігеді
Трансляция процесінен кейін, ақуыздың бірінші реттік құрылымы полипептидті тізбек түзіледі, одан
соң фолдинг процесі жүреді. Фолдинг терминіне қандай анықтама бересіздер?
Посттрансляциялык кайта курулар немесе модификациялар натижесынде белоктын накты
кеныстыктык курылымынын калыптасу процесы фолдинг
Трансляцияға қатысатын фермент
Пептидилтрансфераза(ПТФ), аминоацедил тРНК синтетаза
Ақуыз биосинтезіне қатысады
тРНК мРНК рРНк
Аминоацил
-
т
-
РНҚ синтетаза функциялары
Аминқышқылдарды т
-
РНҚ мен байланыстыру
> ДНҚ молекуласын бөліп алу, фрагменттерге бөлу, идентификациялау және көп мөлшерде ДНҚ
молекуласының фрагменттеррінен көшірме жасап, қолдану үрдістері қалай аталады?
Репликация
> Саңырауқұлақтарға рентген сәулесімен әсер етіп, 1941 жылы пайда болған түрлі мутацияларды
зерттеу барысында гендер мен ферменттер арасындағы байланысты тауып, «Бір ген
-
бір фермент»
болжамын тұжырымдаған қандай ғалымдар?
Дж. Бидл, Е. Татум
> Ген құрылымының реттеуші бөлігінде, промотордың ішінде орналасқан арнай нуклеотидтер жүйесі
Прибнов –бокс және оны консенсустық жүйе деп те атайды. Ол қандай нуклеотидтік қатардан
тұрады?
ТАТАААТ
> Барлық
ағзалар екі топқа бөлінеді, жасушалы емес және жасушалы, өз кезегінде жасушалы ағзалар
прокариотқа және эукариоттарға ажыратылады. Қандай ағзалардың гендер құрамында интрондар
болмайды?
Прокариоттарда
> Гендердің қай түрі құрылымдық Ақуыздар немесе ферменттердің синтезін бақылау үшін қандай
гендерді зерттеуге қолданар едіңіздер
? Структуралық (құрылымдық) гендер
> Транскрипция барысында оны танитын қатар деп те атайды, ол ДНҚ
-
ның бір тізбегін танып, одан
ақпарат көшіріледі. Оған РНҚ
-
полимеразаның сигма суббірлігі байланысады, бұл нуклеотидтік жүйе
қалай аталады?
Прибнов боксы
> Эукариоттарда сайттың қай түрі ТАТА
-
бокстан жоғары орналасып, транскрипцияның басталу
процесіне қатысып, жылдамдығы мен тиімділігіне әсер көрсетеді
? ЦААТ және ГЦ
> Ол ішек таяқшасын зақымдайтын Т4 бактериофагына тәжірибе жүргізіп, хромосомаларда пайда
болған мутацияларды зерттеп, геннің құрамында жеке
-
жеке кішігірім бірліктер болатынын көрсеткен
және генетикалық ақпараттың функционалдық бірлігін Цистрон деп, атауды ұсынған қай ғалым?
Бензер
> Бензер зерттеу барысында геннің құрамында жеке
-
жеке кішігірім бірліктер болатынын көрсеткен
және бір нуклеотидтер жұбына тең, рекомбинация кезінде бөлінбейтін геннің ең кіші бөлігі қалай
атады
? Рекон
> Бензер зерттеу барысында геннің құрамында жеке
-
жеке кішігірім бірліктер болатынын көрсеткен
және бір нуклеотидтер жұбына тең, мутацияға қабілетті геннің ең кіші бөлігі қалай атады?
Мутон
> Құрылымдық гендердің алдында орналасады, транскрипцияның аяқталуы жайлы сигнал бере
алады, егер жасушада белок
-
фермент жеткілікті болса, онда оның синтезі тоқталады. Тоқтату үшін
қандай сайт қолданылады?
Терминатор
> Бензердің ұсынысы бойынша геннің құрылымы күрделі және бірнеше бөліктерден тұрады, ол
бөліктер құрамындағы нуклеотидтердің саны әртүрлі болады деген. Ол, мың жұп нуклеотидтерден
тұратын, классикалық генетиканың ген деген ұғымына сай келетін бөлікті қалай деп атауды
қолданды
? Цистрон
> Трансляция процесі прокариоттар мен эукариоттар жасушаларында да рибосомада жүреді, бірақ
олардағы рибосомалардың седиментациялық өлшемдері әртүрлі. Ал, прокариоттарда
седиментациялық өлшемі қандай рибосомаларды қолданады?
70S
> Трансляция процесі прокариоттар мен эукариоттар жасушаларында да рибосомада жүреді, бірақ
олардағы рибосомалардың седиментациялық өлшемдері әртүрлі. Ал, эукариоттарда
седиментациялық өлшемі қандай рибосомаларды қолданады
? 80S
Барлық жасушалы ағзалардың әрбір бастапқы ДНҚ молекулаларының репликациясы қандай әдіс
арқылы жүзеге асырылатынын анықтаңыздар?
*_Жартылай консервативті әдіс_*
•
Репликация бірқатар принциптер арқылы жүзеге асырылады, ал жаңа ДНҚ
тізбегінің 5’
-
тан 3’ бағытына қарай синтезделуі қай принципке сәйкес келетінін анықтаңыздар?
*_Униполярлы принцип_*
•
РНҚ –
полимераза кор
-
фермент және холоферменттен тұратын күрделі құрылым,
оның құрамы 6 суббірліктен тұрады, соның құрамындағы сигма суббірлігі қандай қызмет атқарады?
А
-
РНҚсинтезінің инициациясы Сигма фактор ДНҚ молекуласындағы старттық сигналды танып, РНҚ
полимеразаны промотордағы инициация сайтын табуға бағыттайды
Транскрипция кезінде пісіп жетілмеген про
-
а
-
РНҚ синтезделеді, одан кейін оның пісіп жетілуі жүзеге
асырылып а
-
РНҚ пісіп
-
жетіледі, сол процесс қалай аталады?
*_процессинг_*
•
Жасушаның цитоплазмасында жүретін трансляция процесі кезінде қандай РНҚ
амин қышқылдарын рибосомаларға тасымалдайтынын анықтаңыздар?
*_т
-
рнк_*
•
Тұқым қуалайтын ақпараттың нуклеотидтер тілінен амин қышқылдары тіліне
ауысуы генетикалық кодқа тәуелді, оның бірнеше қасиеттері бар. Мысалы, тірі ағзалардың бәріне
генетикалық кодтың бірдей болуын қай қасиетіне жатқызамыз?
*_Универсалдығы_*
•
Тұқым қуалайтын ақпараттың нуклеотидтер тілінен амин қышқылдары тіліне
ауысуы генетикалық кодқа тәуелді, оның бірнеше қасиеттері бар. Мысалы, амин қышқылының
бірнеше кодонмен анықталуын қай қасиетіне жатқызамыз?
Генетикалык кодтын АРТЫКШЫЛЫГЫ
•
Молекулалық биологияның көптеген әдістері медицинада маңызы рөл атқарады
және диагноз қоюға пайлаланады. Мысалы, қандай әдісі арқылы ДНҚ фрагментіндегі
нуклеотидтердің орналасу ретін анықтауға болады?
*_ДНҚ секвенциясы или ДНК секвенирование_*
• ДНҚ молекуласының репликациясы кезіндегі бір тізбекті Оказаки фрагменттері
арасындағы фосфодиэфирлік байланысты қалпына келтіретін қай фермент екенін анықтаңыздар?
*_лигаза фермент_*
•
> Транскрипция кезінде про
-
а
-
РНҚ болып синтезделіп, одан соң процессинг
нәтижесінде пісіп –
жетілгенақпаратты РНҚ
-
ның атқаратын қызметі қандай екенін анықтаңыз?
*_А
-
РНҚ молекуласы тиісті гені бар ДНҚ
-
ның белгілі учаскесінде синтезделеді жəне сол геннің
көшірмесін дəл түсіріп алады_ .*
•
Полимеразалық тізбектің реакциясы –
үш кезеңдік циклдан тұрады және көп рет
қайталанатын процесс. Үш кезеңнің бірі ДНҚ
-
ның балқуы қалай деп аталатынын анықтаңыздар?
*_Днқның балқуы птрдің бірінші тізбегінде жүреді, и ол реакция денатурация деп аталады_*
•
Цитоплазмадағы рибосомада трансляция процесі жүру барысында үш түрлі РНҚ
қатысады. Соның ішіндегі тасымалдаушы РНҚ қандай қызмет атқаратынын анықтаңыздар?
*_тРНҚ қызметі активтелген амин қышқылдарын ақуыз синтезделетін орынға жеткізу болып
табылады_*
•
Эукариоттарда ДНҚ репликациясына ДНҚ
-
полимеразаның екі түрі қатысады.
Ядролық ДНҚ репликациясының жетекші тізбегін синтездеуге қатысатын ДНҚ полимеразаның
қайсысы екенін көрсетіңіз?
*_Днқ полимераза дельта_*
•
Эукариоттарда ДНҚ репликациясына ДНҚ
-
полимеразаның екі түрі қатысады.
Ядролық ДНҚ репликациясының ілесуші тізбегін синтездеуге қатысатын ДНҚ полимеразаның
қайсысы көрсетіңіз?
_*Днқ полимераза альфа*_
Рибосоманың үлкен суббірлігінде орналасқан Пептидил
-
трансферазалық орталық трансляция
кезінде қандай процесс үшін қолданылатынын анықтаңыз
? Аминоацил
-
т
-
РНҚ кешені пайда
болғаннан кейін олар рет
-
реттерімен тізіліп орналасып, амин қышқылдар арасында пептидтік
байланыс пайда болады. Оны рибосоманың үлкен бөлшегінде кездесетін ерекше фермент —
пептидил —
трансфераза ферменті қалыптастырады.
Тасымалдаушы РНҚ
-
ны құрамындағы қандай ерекшеліктері бойынша трансляция процесіне қатысу
үшін қолданылатынын анықтаңыз
?
Генетикалык кодта 61 магыналы кодон бар, осыган сәйкес
жасушада 61 турлі т
-
РНҚ болуы тиіс. Сонымен катар, эр т
-
РЩ
-
да езшщ арнайы антикодоны болып, ол
антикодон а
-
РНҚ
-
дагы накты аминкышкылын аныктайтын кодонга сәйкес келуі тиіс. Или 2ши вариант
минорлы нуклеотидтердин болуы
Или 3ши вариант Т
-
РНҚ
-
лардың келесі ерекшелігі
-
3' үшында 4 нуклеотидтен
түратын акцепторлық бұтақшаның болуы. Оның ең соңгы нуклеотиді
-
аденинмен (А) тиесілі аминқышкылы ковалентті байланысады.
Т
-
РНҚ
-
лардын тагы бір маңызды ерекшелігі акцепторлык
бүтақшаның карама
-
карсы жағында 7 нуклеотидтен түратын
антикодондық имектің болуы. Олардыц үшеуі антнкодон кызметін
аткарады
Т
-
РНҚ
-
лардың үшінші реттік қүрылымы түракты болады. Олар
акуыз синтезделінетін кешенге аминкышкылдарды тасымалдап, жеткізіп
отырады.
Трансляция процесі кезінде генетикалық кодтағы әрбір аминқышқылының белгіленуі қандай
формада қолданылатынын анықтаңыз
? Триплеттілігі, ягни уш азотты непз (триплет немесе кодон)
поллипептидік тізбектегі бір аминкышкылын аныктайды
Бір топ ғалымдар зерттеп анықтаған генетикалық кодтың қасиеттері бар. Төменде көрсетілгендердің
қайсысы сол қасиеттерге сәйкес келетінін анықтаңыз? ( астыда 3 фото соларды окындар)
Трансляция процесіне РНҚ
-
ның барлық түрлері қатысады. Солардың ішіндегі біреуінде екі активті
орталығы бар, олар акцепторлық және антикодондық орталықтар. Антикодондық орталық қалай
сипатталады?
Егер ДНҚ
-
дағы нуклеотидтер қатары ақуыздағы амин қышқылы қатарына сәйкес келсе онда
генетикалық кодтың қандай қасиеті көрініс береді?
Колллинеарлық қасиеті
Трансляция процесі кезінде нуклеотидтер тілінде жазылған ақпараттар, амин қышқылдар тіліне
алмасады. Ақуыздардың биосинтезі жүру үшін нелер қатысатынын анықтаңыздар?
Барлық жасушаларда амин қышқылдарының синтезі жүреді. Ал, прокариоттарда амин
қышқылдарының синтезіне төменде көрсетілгендертің қайсысы қолданылады?
Ғалымдар
генетикалық кодты сипаттайтын бірнеше қаситеттері бар екенін зерттеулер жүргізіп,
анықтаған. Төменде берілген сипаттаманың қайсысы генетикалық кодта қолданылмайтынын
анықтаңыз?
Хз енд касиеттерин окындар тобеде турган
Трансляция процесі кезінде қолданылатын генетикалық кодтың үшөрімді екенін дәлелдеп, 1961
жылы ұсынған қай ғалым екенін, төменде берілген тізімнен анықтаңыздар?
Френсис Крик
ДНҚ үш өрімдерінің арасындағы ешқандай тыныс белгілері болмайды» деген генетикалық кодтың
қасиеті, төменде берілген жауаптардың қайсысына сәйкес келеді?
Бірізділік, үтірсіздік
Әрбір
амин қышқылының ретімен орналасып, мағанасының анықталуы, РНҚ тізбегіндегі үш
нуклеотидтерге сәйкес келуін көрсететін генетикалық кодтың қай қасиеті екенін анықтаңыз?
Колллинеарлық
Репликация үрдісі басталуы ДНҚ молекуласының арнайы нуклеотидттер (АТ) орналасқан орындарда
қос тізбек арасындағы сутекті байланыстар үзілуімен жүреді. Сутекті байланыстарды үзетін фермент
қалай аталады?
ДНҚ
-
геликаза/хеликаза
> ДНҚ молекуласында хромосоманың теломерлік аймақтарында толық репликация жүрмейді, қайдай
ферменттің көмегімен толығымен репликацияланады?
Теломераза
> ДНҚ
-
ның репликациясы барысында, ДНҚ–ның қос тізбегі алшақтап, арасындағы сутекті
байланыстар үзіліп, репликациялық айырдың түзілуі жүреді. ДНҚ репликациясының қай сатысында
бұл құбылысты көруге болады?
Инициация
> Репликация үрдісінде ДНҚ жаңа тізбектерін синтездеу үшін ДНҚ полимераза ферментіне РНҚ
-
бастауыш немесе праймер қажет. РНҚ
-
бастауышты немесе праймерді синтездеуші қандай фермент
қолданылатынын анықтаңыздар?
Рнқ
-
праймаза
> ДНҚ
-
ның репликациясы жүру үшін, ДНҚ полимеразаны активтендіретін арнай фермент қажет, кей
жағдайда ол фермент ДНҚ молекуласын жеке нуклеотидтерге дейін ыдырата алады. ДНҚ ыдырату
үшін қандай фермент қолданылады?
Нуклеазалар
-
эндонуклеоазалар
> ДНҚ
-
ның репликациясы жүру үшін, ДНҚ
-
ның екі тізбегі бір
-
бірінен алшақтатып, ажырататын
фермент болуы тиіс. ДНҚ тізбегін ажыратату үшін қандай фермент қолданылады?
Геликаза
> Транскрипция кезінде про
-
а
-
РНҚ болып синтезделіп, одан соң бірнеше процестер жүру нәтижесінде
пісіп –
жетілген ақпаратты РНҚ пайда болады. Бұл құбылыста қандай процесс қолданылғанын
анықтаңыз?
Сплайсинг
> Рибосомада синтезделген полипептид тізбегі 62 амин қышқылдарынан тұрады. Оның синтезі
кезінде матрица болған а
-
РНҚ
-
дағы кодондар санының қаншасы қолданылды соны
анықтаңыз?
62*3=186
> Құрылымдық гендердің транскрипциясы реттеуші гендер синтездейтін өнімімен тікелей
байланысты, егер ол өнім субстратпен байланысса транскрипция жүреді, егер ол өнім оператормен
байланысса транскрипция төмендейді. Транскрипцияны төмендету үшін төменде көрсетілгендердің
қайсысын қолданасыз
Репрессор/кофактор/Қысқа рНҚ
-
Молекулалары
> Прокариоттардағы гендер активтілігін реттеу үшін, төменде берілген реттеу деңгейлерінің қайсысын
қолданар едіңіз?
> Эукариоттардағы гендер активтілігін реттеу үшін, төменде берілген реттеу деңгейлерінің қайсысын
қолданар едіңіз?
> Гендер белсенділігін прокариоттарда реттеу барысында, төменде көрсетілген қандай деңгейді
қолдану арқылы жүзеге асырар едіңіз?
Ана фото болу керек
> Гендер белсенділігін эукариоттарда реттеу үшін, төменде
көрсетілген қандай деңгейді қолдану
арқылы жүзеге асырар едіңіз?
Ана фото болу керек
> Эукариоттардағы ген экспрессиясының реттелуі посттрансляциялық деңгейде бұзылса, оның
нәтижесінде қандай құрылымдарда аномалиялардың пайда болуына алып келетін еді? Нәруыз
1Белоктардың трансляциядан кейінгі модификациялары*:
Көптеген ақуыздар фосфорлану,
гликозилдену және ацетилдену сияқты трансляциядан кейінгі модификациялардан өтеді. Бұл
процестердің бұзылуы ақуыз белсенділігі мен тұрақтылығын өзгертуі мүмкін
.
2. *
Протеолитикалық ыдырау
*: Протеазалар ескі және зақымдалған ақуыздарды ыдыратуда
маңызды рөл атқарады. Бұл процестің бұзылуы дисфункциялық белоктардың жинақталуына және
жасуша дисфункциясына әкелуі мүмкін.
3. *Реттеуші РНҚ*:
МикроРНҚ (миРНҚ) және басқа реттеуші РНҚ
-
лар мРНҚ мен ақуыздарға олардың
тұрақтылығы мен белсенділігіне әсер ете алады
.
4. *МРНҚ
-
ның молекулалық қалпақшаларымен және құйрықтарымен әрекеттесу*:
Құйрық
модификациялары және мРНҚ
-
ның 5' метилденуі мРНҚ
-
ның тұрақтылығына және рибосоманың
онымен байланысу қабілетіне әсер етуі мүмкін.
5. *Посттрансляциялық ақуыздың қатпарлану механизмдері*:
Ақуыздың қатпарлану механизмдерінің
бұзылуы дұрыс емес ақуыз конформациясының қалыптасуына әкелуі мүмкін.
6. *Жасуша асты органеллалары
*: митохондриялардағы,
эндоплазмалық ретикулумдағы және басқа
жасушалық органеллалардағы ауытқулар трансляциядан кейінгі процестерге әсер етуі мүмкін
Трансляция процессіне РНҚ
-
ның бірнеше түрі қатысады, әқайсысының өзіне тән атқаратын
қызметтері бар. Төменде көрсетілгендердің трансляция жүргізу үшін қайсыларын қолданар едіңіз?
Т РНК
А рнк
Р РНК
> Трансляция кезінде цитоплазмадағы активтелген амин қышқылдары мен т
-
РНҚ қолданылады. Ал,
амино
-
ацил
-
тРНҚ
-
синтетаза қандай қызмет атқаратынын анықтаңыз?
РИБОСОМАДАҒЫ ТҮЗІЛІП ЖАТҚАН ПОЛИПЕПТИДТІ ТІЗБЕККЕ ҚОСЫЛУ ҮШІН, АМИН ҚЫШҚЫЛДАРЫ
АКТИВТЕНІП, АМИНОАЦИЛ
-
Т
-
РНҚ
-
СИНТЕТАЗА ФЕРМЕНТІНІҢ КӨМЕГІМЕН КОВАЛЕНТТІ БАЙЛАНЫС
АРҚЫЛЫ АРНАЙЫ Т
-
РНҚ ҚОСЫЛАДЫ.
СОНЫҢ НӘТИЖЕСІНДЕ АМИНОАЦИЛ
-
Т
-
РНҚ ТҮЗІЛЕДІ, ОНЫ ҚЫСҚАША АА
-
Т
-
РНҚ ДЕП БЕЛГІЛЕЙДІ.
Трансляцияға қатысатын фермент
аминоацил
-
т РНҚ
-
синтетазалар/пептидилтрансфераза (пептидтік полимераза)
. Аминоацил
-
т
-
РНҚ синтетаза функциялары
бақылаушы қызмет
-
тРНҚ өз аминқышқылмен жалғанды ма соны бақылау
түзету
-
аминқышқылын активтендіру кезінде байқалады
. Бактериялардағы трансляция ерекшелігі: Ж:
трансляция транскрипциямен қосақтасып
жүреді
. тасымалдаушы РНҚ құрылысында бар Ж:
шамамен 80
-
100 нуклеотид
. т
-
РНҚ құрамындағы амин қышқылының кодонын танитын орталық Ж:
+антикодон
. Фолдинг дегеннің анықтамасын көрсетіңіз? Ж:
пептидті тізбектің кеңістікте оратылуы
. Прокариоттар гендерінің молекулалық құрылымы екі бөліктен тұрады реттеуші және
кодтаушы. Реттеуші қатардағы сайттардың дұрыс орналасу реті қандай екенін анықтаңыздар?
Ж:промотор,
Прибнов
-
бокс, оператор
. Эукариоттар гендерінің молекулалық құрылымы екі бөліктен тұрады реттеуші және кодтаушы.
Реттеуші қатардағы сайттардың дұрыс орналасу реті қандай екенін анықтаңыздар? Ж:
промотор,энхансерлер, хогнесс боксы
. Молекулалық биологияның орталық догмасы бойынша тұқым қуалайтын ақпараттың жалпы
тасымалдау типтерін анықтап, төмендегі берілген жауаптың қайсысы дұрыс екенін анықтаңыз? Ж:
жалпы берілу, арнайы берілу
. ДНҚ
-
ның репликациясы жүру кезіндегі, ДНҚ тізбектерінің бір
-
бірінен алшақтап, репликациялық
айырдың пайда болуына қандай ферменттер қатысатынын анықтаңыз? Ж:
Топоизомераза, хеликаза,
SSB белок, ДНК геликаза
. > ДНҚ молекуласының екі еселенуі барысында аналық тізбектер жас тізбектерге матица болып,
нуклеотидтер бір
-
бірімен жұп түзіп, ал жаңа тізбектердің синтезделуі 5¢ 3¢ бағытында жүзеге
асатын құбылыс қандай принципке сәйкес келеді? Ж:
униполярлық
85. Генетикалық кодта барлығы 64 кодон бар, оның 61 кодоны амин қышқылдарын анықтайды,
қалған 3 кодоны мағынасыз. Үш мағынасыз (нонсенс) кодондардың дұрыс үйлесімі қайсысы екенін
анықтаңыздар? Ж:
УАГ, УАА, УГА
. Генетикалық кодта 64 кодон бар, оның 61 кодоны амин қышқылдарын анықтайды, қалған 3 кодоны
мағынасыз, төменде берілгендердің қайсысы мағаналы кодонға жатады? Ж;
жауаптан табамыз (УАГ,
УАА, УГА осылардан басқасы)
. Нуклеин қышқылдарының мономері немесе құрылым бірлігі болып табылады. Ол құрылымдардың
5 түрі бар, әрқайсысы 3 компоненттен тұрады, ол не деп аталады және төмендегі берілгендердің
қайсысы екенін анықтаңыз? Ж:
Нуклеотид
. ДНК молекуласындағы ақуыздың синтезделу процесі қалай аталады? Ж: т
рансляция
. Трансляция процессіне ҚАТЫСАТЫНДАР: Ж
: рибосомалар,ферменттер
аминкышкылдары
. Амино
-
ацил
-
тРНҚ
-
синтетаза қандай қызмет атқарады? Ж:
Бакылаушы кызмет, және аминоацил
-
т
-
РНК,
-
синтазалар трансляция кезінде тұқым қуалау акпаратының өте дәлдікпен берілуін камтамасыз
етеді
. Пептидил
-
трансферазының қызметі қандай?
-
рибосомамен байланысу және аминқышқылдарының
арасында байланыс түзу
. Тасымалдаушы РНҚ (т
-
РНҚ) құрамында болады
-
аРНҚ мен байланысатын сайт, антикодон, пептидтік
орталық
.
Әрбір
аминқышқылы шифрленген +кодонмен, триплетпен
. Генетикалық кодтың қасиеттерін көрсетіңіз
-
триплет, дальшеее билесиндерго
. Антикодон дегеніміз не?
-
т
-
РНК құрамындағы амин қышқылының кодонын таниды
Трансляция процессіне РНҚ
-
ның бірнеше түрі қатысады, әқайсысының өзіне тән атқаратын
қызметтері бар. Төменде көрсетілгендердің трансляция жүргізу үшін қайсыларын
қолданар едіңіз?
•Т РНК
А рнк
Р РНК
> Трансляция кезінде цитоплазмадағы активтелген амин қышқылдары мен т
-
РНҚ қолданылады. Ал,
амино
-
ацил
-
тРНҚ
-
синтетаза қандай қызмет атқаратынын анықтаңыз?
•АМИНОАЦИЛ
-
Т
-
РНҚ ТҮЗІЛЕДІ, ОНЫ ҚЫСҚАША АА
-
Т
-
РНҚ ДЕП БЕЛГІЛЕЙДІ.
Пептидтік тізбек пен т
-
рнқны байланыстырады
Рибосоманың қызмет атқаруы оның функционалдік орталықтарына байланысты. Оның 4 түрі бар
екенін білеміз М, А, П, ПТФ. Мысалы, пептидті байланыс түзіледі, соның нәтижесінде пептидил бір
амин қышқылына ұзарады. Трансляцияның элонгация процесінде пептидті тізбектің ұзаруы үшін
қайсы орталықты қолданар едіңіз?
•А Орталық
Рибосоманың қызмет атқаруы оның функционалдік орталықтарына байланысты. Оның 4 түрі бар
екенін білеміз М, А, П, ПТФ. Мысалы, а
-
РНҚ –ның байланысатын орталығы, кіші рибосоманың 18 S р
-
РНҚ бөлігінен қалыптасқан. Инициация процесі жүру үшін қайсы орталықты қолданар едіңіз?
•М Орталық
Рибосоманың қызмет атқаруы оның функционалдік орталықтарына байланысты. Оның 4 түрі бар
екенін білеміз М, А, П, ПТФ. Мысалы, трансляция процесінің бастапқы кезінде инициациялық аа
-
т
-
РНҚ байланысатын орталығы. Трансляция процесі әрі қарай жүру үшін қайсы орталықты қолданар
едіңіз?
• П Орталық
Сәттілік
!100
ал
Достарыңызбен бөлісу: |