Геосфераның құрамы мен экожүйелердің қазіргі жағдайын жағдайын бағалау кезіндегі критерийлер: Тікелей: геохимиялы, геодинамикалық, медициналық-санитарлық және ресурстық
Жанама: геосфераның қазіргі жағдайын оны құрайтын қосымша компоненттердің өзара әрекетін бағалау негізінде қарастырады
Индикатор: геосфераның және оны құрайтын табиғат компоненттері туралы қосымша ақпараттар алуға, олардың жай-күйін анықтауға мүмкіндік береді
Қазақстанның табиғи ортасына экологиялық шиеленіс деңгейі ( 1994 жылы В.Чигаркин 5 деңгей, 47 провинцияға бөлді)
Экологиялық шиеленіс деңгейі
Табиғи ортадағы экологиялық шиеленістің критерийлері
Геожүйенің бұзылуы% Есебімен
Кіретін аймақтар
Апатты деңгей
Көптеген табиғат компонеттерінің түбегейлі, қайтымсыз өзгерістері тән аумақтар
81 – 100
Арал теңізінің қазіргі, бұрынғы акваториясы; Кенді Алтайдың өндірістік ареалы; Семей ядролық полигоны; Каспий теңізінің солтүстік-шығыс жағалауы
Қауіпті деңгей
Көптеген табиғат компоненттерінің үлкен, алайда қайтып қалпына келтіруге болатын өзгеріістері тән аумақтар
61 – 80
Балқаш, Жамбыл, Жезқазған, Қызылорда, Теміртау, Шымкент өндірістік ареалдары;