Философия, прагматизмнің дамуына немесе философияның әсеріне негізделген:
Уильям Джеймс (1842-1910 жж.): Бастапқыда прагматизм терминін қолданды. Сонымен қатар қазіргі заманғы психологияның әкесі де қарастырылды.
CS (Чарльз Сандерс)Peirce (1839-1914): Прагматизм терминін құрастырды; компьютерді құру кезінде философиялық салымдар қабылданған логист.
Джордж Г. Мид (1863-1931 жж.): Әлеуметтік психологияның негізін қалаушылардың бірі.
Джон Дьюэй(1859 - 1952): Прагматизммен байланысты болатын Рационалды эмпиризм философиясын дамытты.
В.В. Куин (1908-2000): Гарвард профессоры, бұрынғы прагматизм алдындағы қарызы бар аналитикалық философияны қорғаған.
Уильям Джеймс прагматизм бойынша ойы:
Уильям Джеймс - прагматизмнің ең танымал философы және прагматизмнің өзі танымал болған ғалым. Джеймс үшін прагматизм құндылық пен моральге қатысты болды: Философияның мақсаты бізге құндылықтарды және неге екенін түсіну болды.
Джеймс идеялар мен нанымдардың бізге жұмыс істеген кезде ғана құнды екенін айтады.
Джеймс прагматизм туралы жазған: «Біздің идеяларымыз шындыққа айналады, өйткені олар тәжірибеіміздің басқа бөліктерімен қанағаттанарлық қарым-қатынас орнатуға көмектеседі».
Джон Дьюидің прагматизм туралы ойы:
Философияда ол инструментализм деп атады, Джон Дьюэй Пирстің және Джеймсдің прагматизм философиясын біріктіруге тырысты. Осылайша, инструментализм логикалық тұжырымдамалар, сондай-ақ этикалық талдау болды. Инструментализм Дьюидің идеяларын негіздеу және зерттеу жүргізілетін жағдайлар туралы сипаттайды. Бір жағынан, ол логикалық шектеулермен басқарылуы керек; екінші жағынан, ол тауар шығаруға және құнды қанағаттандыруға бағытталған.
Қорытындылай келгенде,біз прагматизм туралы көп айтамыз және бұл мемлекетіміздің экономикалық табысы үшін өте маңызды мәселе. Шынымен де қарапайым шындық. Бұл әрбір адамға белгілі. Егер сен ақылмен емес, эмоцияға бағынсаң, өмір баспалдағыңды жоспарламай, орындалмас арман және үмітпен өмір сүрсең – жетістік болмайды. Президентіміз Н.Ә.Назарбаев бұл туралы өзінің мақаласында жақсы түсіндіреді. «Прагматизм – өзіңнің ұлттық және жеке байлығыңды нақты білу, оны үнемді пайдаланып, соған сәйкес болашағыңды жоспарлай алу, ысырапшылдық пен астамшылыққа, даңғойлық пен кердеңдікке жол бермеу деген сөз.
Қазіргі қоғамда шынайы мәдениеттің белгісі – орынсыз сән-салтанат емес. Керісінше, ұстамдылық, қанағатшылдық пен қарапайымдылық, үнемшілдік пен орынды пайдалану көргенділікті көрсетеді», - деді Нұрсұлтан Назарбаев атамыз. Президенттің пікірінше, нақты мақсатқа жетуге, білім алуға, саламатты өмір салтын ұстануға, кәсіби тұрғыдан жетілуге басымдық бере отырып, осы жолда әр нәрсені ұтымды пайдалану – мінез-құлықтың прагматизмі. Өкінішке қарай, бізде кез-келген адам өзін прагматик деп атай алмайды.