Тақырыбы: Әр түрлі мақта экспланттарын каллус түзілуін зерттеу
ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ МЕН ТАЛҚЫЛАУЛАР
жүктеу/скачать 7,47 Mb.
|
| 3 ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ МЕН ТАЛҚЫЛАУЛАР
3.1 Зарарсыздандыру және каллусогенез процестерінің индукциясы Мақта in vitro мәдениетіне алғаш рет енгізілгеніне қарамастан және қазіргі уақытта қалпына келтірудің көптеген әдістері бар, бірақ жалпы қабылданған, көбейтілетін әдістер әлі де жоқ. Әдебиеттерді талдау каллусогенез индукциясының тиімділігі бірқатар факторларға байланысты екенін көрсетті: бастапқы генотип, бастапқы экспланттардың тіндік құрамы, қоректік ортаның минералды негізі және гормондардың комбинациясы. H.-I. Jacobsen (1980) пікірінше, каллусогенез индукциясы үшін Гамбург В5 ортасы қолайлы. Ауксин концентрациясының қоректік ортадағы цитокининдерден екі немесе одан да көп есе артуы каллус өнімділігінің едәуір артуына әкелетіні анықталды. Көптеген зерттеушілер каллусогенезді индукциялау үшін әртүрлі концентрацияларда BAP, NUCK немесе imc комбинацияларын қолдануды ұсынады. Өсу реттегіштерінің әр түрлі комбинациясы және концентрацияның өзгеруі жарияланған жұмыстардың нәтижелерін бір-бірімен салыстыру қиын етеді. Сонымен қатар, ұсынылған қалпына келтіру әдістері мақтаның әртүрлі сорттарында жасалынған, сондықтан әрдайым басқа генотиптермен жұмыс істеуге жарамайды, әдеби мәліметтердің сәйкес келмеуіне байланысты картопта каллусогенезді индукциялау үшін оңтайлы ортаны анықтау үшін жиі қолданылатын қоректік ортаға салыстырмалы талдау жүргізу қажет болды. Сондықтан біз мақтаның каллусогенезінің индукциясын ең үлкен әсер беретін қоректік ортаның алты нұсқасын қолдана отырып зерттедік (кесте 3). Бірқатар мәдени тіндердің өсуі орта құрамына жеке аминқышқылдарын енгізу арқылы ынталандырылады. Сондықтан нәтижелілікті арттыру үшін мақтада каллусогенездің басталуы казеин гидролизін қолданды. Қоректік ортаға отырғызғаннан кейін алғашқы экспланттардың бір бөлігі жұқтырылды. Өсуге әсер еткен экспланттардың шамамен 20%-ы біраз уақыттан кейін өсуді тоқтатты, бұрғыланды және некротизацияланды. Бастапқы экспланттардың көпшілігі каллус тінін құрады. Әдетте, бастапқы каллус экспланттың жара беттерінде пайда болды. Кейбір жағдайларда каллустың пайда болуы бүкіл экспланттың біркелкі босатылуына байланысты байқалды. Бастапқы каллустың өсу қарқыны көптеген жағдайларда жоғары болды. Оқшауланғаннан кейін 5-7 күн өткен соң, эксплантада неоплазмалар көзбен анықталды. Уақыт өте келе каллус өсіп, қоректік ортаға экспланттарды отырғызғаннан кейін шамамен бір айдан кейін олар үздіксіз каллус тінімен жабылған. Каллустың пайда болу қарқындылығы 4-кестеде келтірілген. Бастапқы экспланттың пайда болуына және белгілі бір өсу реттегіштерінің болуына қарамастан, барлық ортада мақтаның каллусогенезін қоздыруға болатындығы анықталды. Сорттар арасында каллусогенез қарқындылығының шамалы айырмашылықтары табылды. Мақтаның каллусогенезінің басталуына өсу реттегіштерінің құрамы мен концентрациясы, сондай-ақ каллус алу көзі болып табылатын соматикалық тіндердің пайда болуы айтарлықтай әсер етті. Қашу шыңдарынан каллус түзілу процестерінің қарқындылығы котиледон түйіндеріне қарағанда әлдеқайда жоғары болды. Өскіндердің шыңдарынан пайда болған каллус бастапқы салмағын 20-30 есе арттырды, ал котиледон түйіндерінен шыққан каллус массасы тек 4-5 есе артты. Қоректік ортадағы өсу реттегіштеріне экспланттардың реакциясы екі түрлі болды. Каллус тінінің неғұрлым белсенді өсуі imc ортасында байқалды. Өте жақын нәтижелер жеткілікті үлкен концентрациядағы НУК қатысуымен КГ3 ортасында алынды-5,0 мг/л.Нук төмен конценрациясы бар КГ1 және КГ2 орталарында (сәйкесінше 0,2 және 2,0 мг/л) каллус түзілу процестері аз қарқынды жүрді. Каллус тәрізді ортада бастапқы экспланттарды өсірудің 3-4 аптасынан кейін каллустың үш түрі пайда болды: "А" түрі-тығыз, ықшам, көп немесе аз біркелкі, ақшыл барқыт беті бар, жасыл меристематикалық аймақтармен қиылысқан (сурет 2); "В" түрі-жоғары өсу қарқынымен сипатталатын борпылдақ, глобулярлы, ашық жасыл (сурет 3); "С" түрі-борпылдақ, сәнді жарық, жарықта жасыл емес. Ол өте сирек пайда болды. Пайда болған каллустың түрі бастапқы экспланттардың тіндік құрамына байланысты болды. Көбінесе "А" типті каллус котиледон түйіндерінің бастапқы экспланттары ретінде қолданылған кезде пайда болды. "В" типті каллус, мүк түрінде жасыл, борпылдақ, әдетте көшеттердің апикальды бөліктерінен пайда болды Сурет 2. «А» типтегі мақта каллусы Сурет 3. «В» типтегі мақта каллусы Мақта каллусы 6-8 апта ішінде каллусогенді қоректік ортада өсірілді. Болашақта каллус морфогенезді индукциялау үшін арнайы ортаға немесе сол құрамдағы жаңа ортаға өтті. Осылайша, зерттелген мақта сорттарында каллусогенезді индукциялау үшін оңтайлы орта КГз (0,66 мг/л + 5,0 мг) қоректік ортасы болып табылады. жүктеу/скачать 7,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|