Тепе-теңдік - қозу және тежелу процестерінің тепе-теңдігі

Жүйке процестерінің қозғалғыштығы бір жүйке процесінен екіншісіне өту жылдамдығынан, өмір сүру жағдайларына сәйкес мінез-құлықты өзгерту қабілетінен көрінеді.

И.П.Павлов бөліп көрсеткен жүйке процестерінің қасиеттері оның ойынша жүйке жүйесінің типін немесе жоғары жүйке қызметінің типін құрайтын белгілі бір жүйелерді, комбинацияларды құрайды. Ол жүйке жүйесінің жекелеген дараларға тән негізгі қасиеттерінің жиынтығынан - күшті және әлсіз түрлерін ажырата отырып, процестердің күшінен, тепе-теңдігінен және қозғалғыштығынан тұрады. Жүйке жүйесінің бұл түрлері тек саны жағынан ғана емес, сонымен қатар негізгі сипаттамалары бойынша темпераменттің төрт классикалық типіне сәйкес келеді:

1. күшті, салмақты (қозу процесі тежелу процесімен теңдестірілген), қозғалмалы (қозу мен тежелу процестері бірін-бірі оңай алмастырады). Жоғары жүйке әрекетінің бұл түрі сангвиниктік темперамент типіне сәйкес келеді.

2. күшті, салмақты емес (тежелу процесіне қарағанда қозу процесі басым), қозғалмалы - бұл холерикалық темперамент.

3. күшті, салмақты, инертті (қозу және тежелу процестері белсенді емес) - бұл темпераменттің флегматикалық түрі.

4. әлсіз (жүйке жүйесі үлкен және ұзақ жүктемені көтере алмайды), салмақты емес, инертті - темпераменттің меланхолик типі.