Тақырып:Ұлттық мүдде жақтастарының саяси ұстанымы – С. Сәдуақасов, С.Қожанов, Ж. Мыңбаев. М. Шоқайдың эмиграциядағы саяси қызметі.Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстанның экономикасы. Қазақстан аймақтарына өнеркәсіп кәсіпорындарын



Pdf көрінісі
Дата27.11.2023
өлшемі4,91 Mb.
#129255
Байланысты:
Тарих 11



ТА
Қ
ЫРЫП:
Ұ
ЛТТЫ
Қ
М
Ү
ДДЕ
ЖА
Қ
ТАСТАРЫНЫ
Ң
САЯСИ 
Ұ
СТАНЫМЫ –
С.С
Ә
ДУА
Қ
АСОВ, С.
Қ
ОЖАНОВ, Ж.МЫ
Ң
БАЕВ.
М.ШО
Қ
АЙДЫ
Ң
ЭМИГРАЦИЯДА
Ғ
Ы САЯСИ
Қ
ЫЗМЕТІ.
Ұ
ЛЫ ОТАН СО
Ғ
ЫСЫ ЖЫЛДАРЫНДА
Ғ
Ы
Қ
АЗА
Қ
СТАННЫ
Ң
ЭКОНОМИКАСЫ. 
Қ
АЗА
Қ
СТАН
АЙМА
Қ
ТАРЫНА 
Ө
НЕРК
Ә
СІП К
Ә
СІПОРЫНДАРЫН
ЭВАКУАЦИЯЛАУ.
ДАЙЫНДА
Ғ
АН:Ж
Ұ
БАН
Ұ
ЛЫ Н
Ұ
РТАЙ,МА
Қ
СОТ
АМИНА,АСАБАЙ 
Ә
ДІЛЕТ


Ұлттық мүдде жақтастарының саяси ұстанымы – С.Сәдуақасов, С.Қожанов,
Ж.Мыңбаев.
Құрамында С.Ходжанов, С.Сәдуақасов, Ж.Мыңбаев, Н.Нұрмақов және басқалар бар
саяси топ Голощекиннің «Кіші Октябрьін» қазақ ауылында жаңа азамат соғысын
тудыруға бағытталған әрекеттер деп бағалады. Көптеген қабілетті басшылар кейін
ұлтшылдықпен айыпталғанын болжау қиын емес. 
Голощекин өз көзқарасын бөліспеген партия жетекшілерімен соғыс(қарсылық) бастады.
1926 жылдың өзінде-ақ С.Сәдуақасов пен С.Ходжановқа «ұлттық девиация» деген айып
тағылды. С.Сәдуақасов пен Ж.Мыңбаев қызметтерінен босатылды. С.Сейфуллин,
М.Мұрзағалиев, Н.Нұрмақов, С.Меңдешев және т.б. қуғынға ұшырады.1928 жылдың
аяғында Голощекиннің саяси қарсыластарын алғаш тұтқындау басталды, оның ішінде
А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М. Жұмабаев. Екі жылдан кейін М.Тынышпаев,
Ж.Досмұхамедов, Х.Досмұхамедов және басқа да көптеген ұлт зиялыларының өкілдері
тұтқындалды. Қазақстандағы оппозицияны іс жүзінде жойып, Голощекин өзінің «Кіші
қазан» идеясын іске асыра бастады.


 М.Шоқайдың эмиграциядағы саяси қызметі.
Мұстафа Шоқай (1890-1941) – қазақ қоғам қайраткері,саясаткер және публицист.Азат
Түркістанның идеологы ол бүкіл саналы ғұмырын өлке халықтарының тәуелсіздігі мен
өзін-өзі билеу жолындағы күресіне арнады.1918 жылдың жазында азамат соғысының
қызып тұрған шағында Алаш-Орда өкілдері Шоқай мен Бөкейханов Құрылтай жиналысы
мүшелері комитетімен одақтасты.қызылдарға қарсы тұра бастады.Алайда,сол кезде
диктаторлық басқаруға бейім адмирал Колчактың жақтастары Ақ қозғалыста үстемдік ете
бастады,Шоқай да өзінің демократ әріптестері сияқты масқараға ұшырады.Содан бері
эмиграция басталды:Закавказье,Түркия,Еуропа.1941 жылы Парижді басып алған фашистер
орыс эмигранттарын КСРО-ға басып кірер алдында олармен ынтымақтастық орнатуға
тырысады. Солардың ішінде Шоқай да болды.Оған Түркістан легионын–немістердің
пікірінше,КСРО-ның түркі тілдес халықтарынан тұруы тиіс «шығыс» легиондарының бірін
басқару ұсынылды.Шоқай фашистерден легион жасақтау жоспарланған мұсылман
тұтқындарының жағдайымен таныстыруды өтініп,қатты ашуланды.Ол нацистік ұсыныстан
бас тартты,Үшінші рейхтің Сыртқы істер министрі SS Группенфюрер Йоахим фон
Риббентропқа хат жазды,онда басқа нәрселермен қатар, мынадай жолдар: «... Гете,
Фейербах, Бах, Бетховен, Шопенгауэр сияқты данышпандарды тәрбиелеген ұлт
өкілдерінің әскери тұтқындарға қалай қарайтынын көріп... Түркістанды басқару ұсынысын
қабылдай алмаймын.Легион және одан әрі ынтымақтастықтан бас тартады.Мен
шешімімнің барлық салдары туралы білемін ».Көп ұзамай Шоқай ауруханаға түсіп,қайтыс
болды.Өлімнің ресми себебі-дамып келе жатқан сүзек салдарынан қанның улануы.


Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстанның экономикасы. Қазақстан
аймақтарына өнеркәсіп кәсіпорындарын эвакуациялау.
Соғыс жылдарындағы Қазақстанның экономикасы. КСРО-ның батыс
аудандарын фашистердің басып алуы Сібір мен Қазақстанның ел
экономикасындағы маңызының күрт артуына әкелді. Соғыстың алғашқы
айларында билік жау қолына түсуі мүмкін өнеркәсіп орындарын
эвакуациялауды ұйымдастыра алды. Қазақстан аумағына қысқа мерзімде
142 кәсіпорын тасымалданып, орналастырылды, еліміздің батыс
облыстарынан 532 506 адам эвакуацияланды. Жаңа өнеркәсіп
нысандарының құрылысы жалғасты, тіпті жеделдеді. Соғыстың бір жарым
жылында Қазақстанда 25 шахталар, шахталар, түсті және қара
металлургияның 11 өңдеу зауыттары, 19 жаңа көмір шахтасы, 3 разрез, 4
жаңа мұнай кен орындары және Гурьевтегі мұнай өңдеу зауыты іске
қосылды.


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет