«Тамақ өнімдері технологиясының теориялық негіздері» пәні бойынша курстық жұмыс Тақырыбы: «Біртексіз жүйелердің бөлінуі. Біртексіз жүйелердің жіктелуі. Біртексіз жүйелерді бөлу, тұндыру, сүзу үдерістерінің жіктелуі

Дисперстiк фаза - жеке майда қатты бөлшектерi, сұйықтың тамшылары немесе газ көпiршiктерiнiң түрiнде дисперсиялық жүйедегi мерзімді фаза.

Дисперсиялық орта - дисперсиялық жүйедегi үздiксiз фаза.

Бiртектi емес, немесе гетерогендi кем дегенде екі фазадан тұратын жүйелер аталады.Бұл жағдайда фазалардың бірі үздіксіз, екіншісі дисперсиялық, біріншісінде бөлшектелген күйде бөлінеді: тамшылар, көпіршіктер, ұсақ қатты бөлшектер және т.б. түрінде. Тұтас фаза көбінесе дисперсиялық орта деп аталады.

Фазалардың физикалық жағдайына байланысты келесі екілік гетерогенді жүйелер келесідей бөлінеді: суспензия, эмульсия, көбік, шаң, бу және тұман.

Бiртектi емес жүйе бөлiнуге қатысты процесстер химия технологиясында шикiзатты әзiрлеуi және дайын өнiмдердiң тазартуы, сарқынды сулар және қайтымды газдардың тазартуында, сонымен бiрге олардың iшiнен бағалы компоненттердiң ерекшелеуде үлкен рөл атқарады.

Бөлiнудiң келесi негiзгi әдiстерiн қолданады: тұнба, фильтрлеу және ылғалды газ тазартуды.

Тамақ өндірісі технологиясы физика, химия, биология сияқты ғылымдардың заңдылықтарына негізделген.

Технологиялық үдерістер туралы ғылым негізіне табиғаттың негізгі заңдары – салмақ сақтау заңы мен энергия сақтау заңы жатады.

Ал тамақ технологиясының негізі физика-химиялық, биохимиялық және микробиологиялық процестердің күрделі кешенінен тұрады. Көптеген технологиялық процестерді зерттеу барысында шикізатты жартылай фабрикатқа немесе дайын өнімге айналдыратын энергия алмасу немесе салмақ алмасу барлық өндірістерге ортақ екендігі анықталды.

Әсіресе технологиялық процестер жылу энергиясының алмасуымен жүзеге асырылады. Процестің қозғаушы күші-бұл кеңістіктегі екі нүктенің потенциалдық айырмашылығы. Ал технологиялық процестердің қозғаушы күші ретінде концентрация айырмасы немесе химиялық потенциал айырмасы алынады. Жалпы, көптеген процестердің қозғаушы күші-механикалық күш.

Бұл жіктелу тек қана тамақ өндірісіндегі негізгі үдерістерді ғана қамтиды, мұнда арнайы технология бөлімінде қарастырылатын химиялық, биохимиялық, мик робиологиялық үдерістер кірмеген.

Біртексіз жүйелерді бөлу - біртексіз жүйелердің және оларды бөлу, тұндыру, сүзу үдерістерінің жіктелуі.

Біртексіз жүйе дегеніміз бір-бірінде өзара ерімейтін, екі немесе одан да көп фазалардан түзілген жүйелер. Біртексіз жүйелер әртүрлі дәрежедегі тұрақтылыққа ие және тек механикалық күш әсерінен ғана бөлінуі мүмкін. Тамақ өндірістерінде көптеген технологиялық үдерістер біртексіз қоспа түзу арқылы жүзеге асады, ары қарай оларды бөлу қажет болады. Мысалы, ауаны қатты материалды ұсақтау кезінде түзілген шаңнан тазарту керек.

Кез келген біртексіз жүйенің ортақ белгісі – бір-бірінен анық ажыратылатын екі немесе одан да көп фазадан тұруы.

Центрифугалық күштің әсерінен суспензияның сұйық фазасы сүзгі бөлімінен өтіп, оның бетінде тұнба қабатын қалдырады. Бұл жағдайда ол ақырында тығыздалады. Қарастырылып отырған процестегі сүзгі бөлімінің екі жағындағы қысымның әртүрлілігі сүзгіге қарағанда едәуір жоғары болғандықтан, центрифуга қатты бөлшектерден тұратын, деформацияланбайтын және қатты сығылмаған тұнба беретін суспензияларды бөлу үшін қолданылады.Центрифугадан алынған шөгінді ылғал қатты бөлшектердің мөлшерін азайта отырып, 0,5-5%( көлемі бойынша) шегінде қозғалатын сүзгілерге қарағанда біршама төмен. Суспензияларды центрифугаларда бөлу процесі үш периодтан тұрады:

1) тұнба түзу,

2) тұнбаның нығыздалуы