2.Мұзбел.
Орналасуы: Орт. Қаз.
3.Қанай.
Орналасуы: Шығ. Қаз.
4.Ш. Уәлиханов атындағы көпқабатты тұрақ.
Орналасуы: Арыстанды өз. бойында.
Ерекшелігі
: неғұрлым жақсы зерттелген тұрақ
3.КЕЙІНГІ ПАЛЕОЛИТ.
1.Батпақ.
Орналасуы: Орт. Қаз.
Ерекшелігі
: 300-ге жуық тас құрал табылған.
4. Солтүстік Қазақстандағы Ботай мәдениеті - жылқыны қолға үйретудің ежелгі
ошағы.
Ескерткіш 15 га алаңды алып жатыр. Ботай мәдениеті ежелгі адамның алғаш рет
жылқыны
қолға үйреткендігімен әлемге әйгілі. Бұл мәдениеттің өмір сүру уақытты б.ғ.д. V-IV
ғасырларда өтті. Зерттеулердің тарихи маңызы - жылқыны алғаш қолға үйретудің жер
жүзінде ең басты орталығы
Қазақстан
болып саналуында.
Ботай әлемдегі – ертедегі
Еуразия
жылқы өсірушілерінің ғажайып қонысы.
Ботай мәдениеті —
энеолит
дәуірінде Солтүстік Қазақстанды мекендеген тайпалар
мәдениеті.
Солтүстік Қазақстан облысы
Айыртау ауданының
Никольское
ауылынан
оңтүстік-шығысқа қарай 1,5 км жердегі Ботай қоныстарына байланысты аталған. Қазба
жұмыстарын жүргізген
Солтүстік Қазақстан университетінің
археологиялық
экспедициясы
(1981 — 83, жетекшісі В.Ф.
Зайберт
) 15 га жерді алып жатқан қоныстан 158 үйдің орны
қазылып аршылды. Олар қабырғалары бір-біріне жалғастырып салынған бірнеше
тұйықталған бөліктерден тұрады. Кейбіреулерінде 30-ға тарта үйлер болған. Шаруашылық
құралдары түрлі тастардан, балшықтан және сүйектерден жасалынған. Ботай мәдениетін
жасаған
тайпалар
жылқыны қолға үйреткен. Тастан жасалған пышақ,
қанжар
,
жебенің
,
найзаның
ұштарының көптеп табылуы қоғам өмірінде аңшылықтың рөлін айқын көрсетеді.
Сонымен қатар
гарпун
,
ине
,
жуалдыз
,
тескіштер
,
тұмар
және
әшекей
бұйымдардың
кездесуі шаруашылықтың әр саласынан хабар береді. Ботай мәдениетінің қалыптасуына
Атбасар
неолиттік
мәдениетін жасаған тайпалары араласқан. Ботай мәдениеті
Жайық
пен
Ертіс
өзендерінің аралығын қоныстанған тайпалар мәдениетіне жатады.
Достарыңызбен бөлісу: 
