«Тарихты оқыту әдістемесі» пәні бойынша ОҚУ-Әдістемелік кешен

Окушылардың ақыл-ой дағдылары мен тәсілдері

жүктеу/скачать 1,14 Mb. бет 46/91 Дата 10.11.2022 өлшемі 1,14 Mb. #49121

Бұл бет үшін навигация:

• Тарихи түсініктерді қалыптастыру.
• Өзіндік бақылау сұрақтары

Окушылардың ақыл-ой дағдылары мен тәсілдері Ақыл - ой әрекетінің тәсілдері оқу жұмысы тәсілдерінің тасасында, елеусіз көрінеді. Дағдылардың әрбір тобын игеру қарапайым ұйғарымдарды орындауды талап етеді. Ойлау әрекетінің алғашқы дағдыларын оқушылар 4-5 сыныптардан бастап қолданады. Мұғалім оларды тархи оқиғаларды кім? (не?) қандай? неге? қалай? не үшін?деген сұрақтарға жауап беру арқылы мазмұндауға үйретеді. Теориялық материалды оқып-үйрену тәсілдерінің жүйесіне сөздік-үғымдық ойлау тәсілдері де енеді. Оған талдау және жинақтау, салыстыру, топтастыру, дәлелдеу, ең маңыздысын бөліп алу, тұжырым қалыптастыру, қиялдау мен есте сақтау әдістері жатады. Окушылардың ақьш-ой дағдылары сыныптан сыныпқа өткен сайын күрделене түседі. Олардың негізгі тізімі мынадай: 5 сыньш — жеке оқиғаларды салыстыра алу, деректерді суреттеу дағдылары; 6 сынып — тарихи деректерді жинақтап, талдап, қарапайым қорытындылар жасау, елдерді табиғи жағдайларын, еңбек, мәдениет ескерткіштерін салыстырмалы түрде суреттей алу; 7-сынып — қоғамның әлеуметтік топтарының басты белгілерін анықтау; бір үлгідегі құбылыс, процестерді салыстыру; оқиғалардың себебін жинақтап, маңызын анықтау; өз тұжырымдарын түрлі дерек көздерімен дәлелдеу; Тарихи түсініктерді қалыптастыру. Тарихи пәннің көптеген пэндерден ерекшелігі - негізінен өте ертедегі фактілерді, оқиғаларды баяндайтындығында. Оларды қүр атап айта салсақ оқушыды ешқандай білім қалыптаспайд. Білімді қалыптастыру үшін өткен оқиғаның, фактінің бейнесін оқушының көз алдына келтіре отырып, оларда сол оқиға туралы түсінік қалыптастыруымыз керек. Ал, түсініктер сезу, сезіну арқылы қалыптасады, ол екі тэсілдің көмегімен жүзеге асады: көру арқылы - демек көрнекі, техникалық т.б. көрінетін күралдар көмегімен жэне мүғалімнің тарихи фактіні суреттей, сипаттай айтуымен. Бүл міндеті жүзеге асыру үшін қандай факті, оқиға туралы тарихи түсінік қалыптастыратынымызды біліуіміз кеерк. Тарихи түсініктер үш түрлі объектілер туралы қалыптасуы тиіс. а) қоғамның өткендегі барлық тарихын, фактілерді қамтитын: материалдық өмір - тү-рмыс (еңбек қүралдары, адамдар кэсібі, шаруашылықтың түрлі салалары т.б.), элеуметтік - саяси өмір (эртүолі таптардың өкілдері: қүл, феодал, капиталист, жүмысшы, мемлекттікң қүрылыс т.б.), тарихи қайраткерлер, соғыс тарихының оқиғалары (қару - жарақ, шайқас алаңын әскрлердің орналасуы), тарихи - мэдени өмір (халық тү-рмысы, өнер т.б.) т.б. туралы түсініктер. э) тарихи уақыт туралы (тарихи оқиғаның белгілі бір уақытта болуы, оқиғалардың реті, үлақтығы) түсінік қалыптастыру қоғамның пәрмеңці дамуын түсінуге мүмкіндік береді. б) тарихи кеңестік туралы (тарихи оқиғаны сол эрекет - қимыл болған жермен байланыстыру, тарихи оқиғаны монолизациялау - жергіліктендіру...) тарихи география - географиялық ортаның оқиғаның, қогамның, мемлекеттің т.б. дамуына қалай эсер ететіні туралы түсінік қалыптастырады. в) тарихи қозғалыс. Сонымен тарихты оқыту барысында үш түрлі түсінік қалыптастырады екен. Осы түсініктерді қалыптастырудың әдістемесін білу де маңызды. Өйткені ол үшін көптеген эдіс , тэсілдер қолданылады: ауызша эдістермен қатар, көрнекі қүрал, эсіресі - бояулы суреттер, схемалар, кестелер, аппликациялар, сынып тақтасы қосымша эдебиет т.б. Бірақ та оларды қолдану: 5-6, 7-8, 9-11 сыныптарда түрліше. Тарихи үғымдарды қалыптастыру. Кез келген пэнді, ғылымды білу, меңгеру деген, оның үғымдар жүйесін меңгғру деген сөз. Мектеп қабырғасында оқушылар тарих пэнін жеті жыл оқығанда оларды 300-дей үғым қалыптастырады. Әрине олар тек тарих пэнінің үғымдары емес. Тарихи білімді меңгеруде үғымдарды қалыптастыру маңызды орын алады. Оқыту барысында тарихи түсінік те үғым да қатар қалыптаса береді. Бірақ айыр- машылығы мынада. Тарихи түсінік эр оқушыда түрліше қалыптасуы мүмкін, ал үғым бэрінде бірдей қалыптасады немесе қалыптасуы тиіс. Өзіндік бақылау сұрақтары: Тарих сабағында түсіндіру және пікір айту тәсілдерін қалай қолдануға болады? Тарихи оқиғалар мен құбылыстарды салыстырудың түрлері мен тәсілдерін ата. Тарих сабағында өзекті мәселе қою қалай іске асырылады? Ақыл-ой тәсілдері мен дағдыларын ата және оларға анықтама бер Теориялық материалды оқып-үйренудегі оқушылардың әрекеті қалай ұйымдастырылады? Тарих сабақтарында дәрісті қалай ұцымдастыруға болады? жүктеу/скачать 1,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу: