Техника, технология и физико-математические науки
жүктеу/скачать 2,43 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ENGINEERING, TECHNOLOGY, PHYSICAL AND MATHEMATICAL SCIENCES
- Шығыстың аймақтық хабаршысы
- Региональный вестник Востока
- Keywords
| Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ И ФИЗИКО-МАТЕМАТИЧЕСКИЕ НАУКИ ENGINEERING, TECHNOLOGY, PHYSICAL AND MATHEMATICAL SCIENCES ӘОЖ 517.518.4 Д. АМАНКЕЛДІ 1 , Р.О. НУРКАНОВА 2 , О.Д. АПЫШЕВ 1 1 С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Өскемен қ., Қазақстан, 2 Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан СТАНДАРТТЫ ЕМЕС ТРИГОНОМЕТРИЯЛЫҚ ТЕҢДЕУЛЕРДІ ШЕШУ ӘДІСТЕРІ Мақалада стандартты емес тригонометриялық теңдеулерді шешу жолдары қарастырылған. Қиындығына байланысты бірнеше мысалдардың шешу жолдары көрсетілген.
МЕТОДЫ РЕШЕНИЯ НЕСТАНДАРТНЫХ ТРИГОНОМЕТРИЧЕСКИХ ЗАДАЧ В статье рассмотрены методы решения нестандартных тригонометрических уравнений с разными степенями сложности.
UNCONVENTIONAL METHODS OF SOLVING TRIGONOMETRIC PROBLEMS The article describes methods for solving non – standard of trigonometric equations with varying degrees of complexity.
Тригонометриялық теңдеулерді шешудің кең тараған белгілі әдістері оқушы қауымға жақсы таныс, олар туралы біз сөз қозғамаймыз. Айтайық дегеніміз, дәстүрлі тәсілдермен шешілмейтін теңдеулерді қарастыру, яғни стандартты жолмен шықпайтын есептер. Стандартты емес есептер дегеніміз – математика курсында оларды шешудің нақты бағдарламасын анықтайтын ортақ ережелері мен тиянақты жағдайлары (алгоритмі) жоқ есептерді айтады. Аты айтып тұрғандай, ондай теңдеулерді 5
6 Тоқсанына бір рет шығарылады
Шығыстың аймақтық хабаршысы шешуге арналған дағдыланған жол жоқ, әрбір есептің өзіндік шығару жолдары, әдіс-тәсілдері бар. Стандартты емес жаттығуларға арналған бірнеше тамаша оқу құралдары жарық көрді, кейбіреулері әдебиеттер тізімінде келтірілген. Сөзіміз дәлелді болуы үшін соңғы уақытта кең қанат жайған тригонометриялық теңдеулер класынан бірнеше стандартты емес, кейде қиындығы жоғары дәрежедегі деп те аталатын есептердің шешілу жолдарын көрсетеміз. 1 мысал. . Шешуі: екі оң санның арифметикалық ортасы геометриялық ортасынан кіші емес деген қатынастан
. Теңдеудің мүмкін мәндер жиынында (ММЖ) , ал
соңғы теңсіздікте деп ұйғарсақ, берілген теңдеудің сол жағы 4-тен кіші емес, ал оң жағы . Сол себепті, берілген теңдеу келесі теңдеулер жүйесіне эквивалентті, яғни Екінші теңдеуден Біріншісіне апарып қойсақ, оның да
қанағаттанатынын көреміз. Олай болса берілген теңдеудің шешімдері болып табылады. Жауабы: . 2-мысал. Шешуі: Есептің бірнеше шығару жолдары бар. Олардың ішінен біз тек координаттық (векторлық) әдісті қолданғанда басқа тәсілдерге қарағанда өте қарапайым, әдемі шешілетініне куә боламыз. Ол үшін бізге векторлардың ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 7 Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально ұзындығы, үшбұрыш теңсіздігі, коллинеар векторлар ұғымдарын білсек жеткілікті. Берілген теңдеуді мына түрге келтіріп алып
векторларын
қарастырайық, онда бірінші түбір , ал екіншісі - - ұзындықтарын көрсетеді де, берілген теңдеу қатынасына айналады. Енді векторын және оның ұзындығын анықтайық. бастапқы теңдеу теңдігіне айналып
, векторлары коллинеар және бір бағыттас екенін көреміз, сол себепті аттас координаттары пропорционал, яғни
⟹ Жауабы : 3-мысал. . Шешуі: квадраттық теңдеу пайда болды. Оның шешімі бар болу үшін дискриминанты D≥0 қажетті және жеткілікті ⇒
қос теңсіздікті тек мәндері қанағаттандырады. Енді сол n-нің мәндерінде белгісіз x-терді табамыз: а) ); б)
; в) . Д. АМАНКЕЛДІ, Р.О. НУРКАНОВА, О.Д. АПЫШЕВ. 4 (68) 2015. Б. 5-13 ISSN 1683-1667 8 Тоқсанына бір рет шығарылады
Шығыстың аймақтық хабаршысы Жауабы:
); 1; ; -2. 4-мысал. . Шешуі: Тригонометриялық синустың аргументтері бір-біріне мүлде ұқсамайды сол себепті мажорант (min-max) әдісін қолданып көрейік: сол жағы , ал оң жағы . Олай болса берілген теңдеу
жүйесіне эквивалентті. Алдымен екіншісін шешейік =n ⇒
, Мүмкін болатын n-нің бүтін мәндерін табу үшін тағы да төмендегі теңсіздікті шешеміз. , . Пайда болған екі түбірді теңдеуіне апарып қойсақ x 2 ғана қанағаттандыратынын
көреміз.
Жауабы: . Ескерту: Алгебралық теңдеулердегі сияқты стандартты емес тригонометриялық теңдеулерді шешкенде түбірлерінің саны ақырлы бола беретінін көреміз. 5-мысал. . Шешуі: Интервалдар әдісіне жүгінбей, белгісіздер енгізу арқылы табылатын шешімін көрсетейік. , деп белгілесек, берілген теңдеу
түріне енеді. . ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 9 Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально Әрбір жақшаның ішіндегі өрнектер теріс мәндерді қабылдай алмайтыны өзінен-өзі түсінікті, сол себепті соңғы теңдеудің шешімі бар болуы үшін барлық өрнектер нөлге айналуы қажет, олай болса берілген теңдеу төмендегі жүйеге мәндес
Жауабы: 6-мысал. . Шешуі: Тригонометриялық түрлендіруді қолдансақ, есептің шешімін табу өте күрделі жолға әкелетінін көреміз (аргумент еселіктері әртүрлі болғандықтан), сол себепті тағы да мажорант әдісін қолданайық. , берілген теңдеу
, яғни -ке қарағанда квадраттық теңдеуге айналады. Оның шешімі бар болуы үшін дискриминанттың теріс бол- мауы керек (қажетті, бірақ жеткілікті емес), сонымен
Ал
Біз тек қажетті шартты алдық. Жеткілікті шарттарын алу үшін пайда болған шешімдерді берілген теңдеуге қойып, тағы да шешу керек. Оның нәтижесінде төмендегі жүйелерге келеміз. немесе
Жүйелердің шешімдері болып , табылатынын көреміз. Жауабы: ,
7-мысал.
(1) Шешуі: Аргументтің еселіктері әртүрлі болғандықтан дәстүрлі түрлендірулер арқылы шығару өте күрделі есептеулерге әкеледі, сондықтан тағы да мажорант әдісіне саламыз. Сол жағын жоғарыдан бағаласақ . Д. АМАНКЕЛДІ, Р.О. НУРКАНОВА, О.Д. АПЫШЕВ. 4 (68) 2015. Б. 5-13 ISSN 1683-1667
10 Тоқсанына бір рет шығарылады
Шығыстың аймақтық хабаршысы Ал оң жағын төменнен бағалайық . Сонымен
- мажоранта саны болып табылатынын көреміз, олай болса (1) теңдеу
теңдеулер жүйесіне эквивалентті болып, ол келесі жүйелерге айырылады және
(2) . болғандықтан, . Бұдан жүйенің біріншісі мәндес емес, екіншісінен Оның шешімі болып - Жауабы:
8-мысал. Шешуі:
Ары қарай деп белгілесек,
екені бұрыннан белгілі (t-ның мәндерінің жиыны), соңғы теңдеуден . ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 11 Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально Сонымен, теңдеуін шешуге келеміз. Жауабы: 1-ескерту. Егер төмендегі формулаларды қолдансақ . Шешімнің екінші нұсқасын келтіруге болады, ол үшін деп ұйғарсақ, онда берілген теңдеу
түріне енер еді. Қарапайым түрлендіруден . Ал
ескеріп , яғни
– жоғарыдағы шешімге басқа жолмен де келер едік. 9-мысал
. Шешуі:
теңдігінің таңбалары бірдей нақты сандар үшін әрқашанда орынды екені түсінікті. деп ұйғарсақ, онда теңдігі
шартында ақиқат, олай болса деп алып, берілген теңдеудің барлық шешімдерін табу үшін теңсіздігін шешсек жеткілікті . Бірлік шеңберде шешімі болып АВ доғасы табылады, сәйкес бұрыштары Д. АМАНКЕЛДІ, Р.О. НУРКАНОВА, О.Д. АПЫШЕВ. 4 (68) 2015. Б. 5-13 ISSN 1683-1667 12 Тоқсанына бір рет шығарылады
Шығыстың аймақтық хабаршысы олай болса
Жауабы:
2-ескерту. Есепті интервалдар әдісіменде шешуге болады, бірақ модульдің қасиетін қолданып өте тамаша шешілетініне куә болдық, сонымен қатар тригонометриялық теңдеуде шешімдері шексіз аралықтардың қосындысы бола беретініне көз жеткіздік. Егер теңдеуде нақты санның бүтін немесе бөлшек бөліктері болып келсе, ондай теңдеу әдетте стандартты емес теңдеуге жатады. Нақты санының бүтін бөлігі (антье) деп x-тен артпайтын ең үлкен бүтін санды айтып, әдетте [x] арқылы белгілейді, мысалы т.с.с.
10-мысал. . Шешуі: Шамасы тең санның косинусы екені белгілі, олай болса
. Бұдан екі теңдеуді аламыз.
Пайда болған теңдеудің сол жақтары бүтін сандар, онда оң бөліктері де бүтін болулары керек. Бұл қасиет тек бірінші теңдеуде k=0 кезінде орындалады, ал екіншісі оң жағы бүтін бола алмайды (иррационал сан). Сол себепті Антье функцияның анықтамасынан немесе . Жауабы: ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1. Супрун В.П. Математика для старшеклассников. Нестандартные методы решения задач / В.П. Супрун. – М.: Книжный дом «Либроком», 2009. – 270 с. 2. Арлазаров В.В. и др. Лекции по математике для физ.-мат.школ. уч. пособие / В.В. Арлазаров [и др.]. – М.: Изд.ЛКИ, 2008. – 264 с. 3. Олехник С.Н. и др. Нестандартные методы решения. Уравнения и неравенства. Справочник / С.Н. Олехник [и др.]. М.: МГУ,1997. – 219 с. ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 13 Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально 4. Смоляков А.: а) Абсолютная величина в уравнениях и неравенствах / А. Смоляков // Первое сентября. Математика. 2003. – №32. – 24-29 с.; б) Тригонометрические уравнения повышенной трудности / А. Смоляков // Первое сентября. Математика. – М. – 2004. – №46. – 26-30 с. REFERENCES 1. Suprun V.P., Matematika dlja starsheklassnikov. Nestandartnye metody reshenija zadach. M., Knizhnyj dom Librokom, 2009, 270 (in Russ). 2. Arlazarov V.V. i dr. Lekcii po matematike dlja fiz. mat. shkol. Uch. posobie, M., Izd. LKI, 2008, 264 (in Russ). 3. Olehnik S.N. i dr., Nestandartnye metody reshenija. Uravnenija i neravenstva. Spravochnik. M., MGU, 1997, 219 (in Russ). 4. Smoljakov A., Absoljutnaja velichina v uravnenijah i neravenstvah. Gazeta Pervoe sentjabrja. Matematika, 32, 2003, 24, 29 b. Trigonometricheskie uravnenija povyshennoj trudnosti. Gazeta Pervoe sentjabrja. Matematika, M., 46, 2004, 26, 30 (in Russ). ӘОЖ 378.4 (574) О.С. ДУНЕНБАЕВ, С.Ж. ТАШКЕНБАЕВА С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Өскемен қ., Қазақстан ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫ ЖАҒДАЙЫНДА «КӘСІБИ ШЕБЕРЛІК НЕГІЗІ» ПӘНІ БОЙЫНША КӘСІПТІК БІЛІМНІҢ БОЛАШАҚ ПЕДАГОГТЕРІН ДАЯРЛАУДЫ ЖЕТІЛДІРУ Мақалада жоғары оқу орындарының білім беру үдерісінде болашақ педагог мамандарының кәсіптік білімнің болашақ педагогтерді даярлауды жетілдіру мәселелері қарастырылған. Түйін сөздер: білім беру, құзыреттілік, заманауи білім, технология. ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ ПОДГОТОВКА БУДУЩИХ ПЕДАГОГОВ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ ПО ПРЕДМЕТУ «ОСНОВЫ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО МАСТЕРСТВА» В ВЫСШИХ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЯХ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАПЕ В статье рассматривается формирование профессиональной компетентности будущих учителей в высших учебных заведениях.
компетентность, современное образование, технологии PROFESSIONAL TRAINING OF FUTURE TEACHERS OF PROFESSIONAL EDUCATION IN THE SUBJECT «BASIC PROFESSIONAL SKILLS» IN HIGHER EDUCATION AT THE PRESENT STAGE The article in the process of higher education institutions of the future is to improve the professional competence of teachers.
О.С. ДУНЕНБАЕВ, С.Ж. ТАШКЕНБАЕВА . 4 (68) 2015. Б. 13-18
ISSN 1683-1667
14 Тоқсанына бір рет шығарылады
Шығыстың аймақтық хабаршысы Қазақстан Республикасында білім беру жүйесіндегі модернизациялау үдерісі білім мазмұны мен сапасын арттыру, білім берудің ұлттық моделін жетілдіру, ақпараттық технологиялар жөнінде жаңаша педагогикалық көзқарас қалыптастыру секілді кешенді шараларға тікелей қатысты. Әлем тәжірибесі көрсеткендей, кез келген мемлекеттің экономикалық жетістігі сол елдің білім жүйесі мен азаматтарының білім дәрежесіне байланысты. Өйткені білім арқылы ғана қоғамның интеллектуалдық капиталы мен инновациялық әлеуеті қалыптасады. Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында: «Білім және кәсіби машық – заманауи білім беру жүйесінің, кадр даярлау мен қайта даярлаудың негізгі бағдары. Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығына да зор көңіл бөлу қажет», – деп атап көрсетті. Қазіргі замандағы білім берудің негізгі мақсаты – еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, құзыретті, өз жұмысын жақсы білетін, жан-жағына бағыт- бағдармен қарайтын, әлемдік стандарт деңгейінде нәтижелі жұмысқа, кәсіби өсуге, әлеуметтік-саяси оңтайлы тез әрекет жасауға, болып жатқан өзгерістерге тез бейімделуге қабілетті білікті маман, индустриалды-инновациялық жағдайды шешуге лайық, өз қалауы мен қоғам талабына сай өзін көрсете білуге бейім, өз ойын еркін айта алатын, жоғары білімді, ұлттық тілді, тарихты жетік меңгерген, отандық және әлемдік мәдениетті бойына қалыптастырған, шығармашыл, оңтайлы кәсіби маман дайындау. Қазақстан қоғамының қазіргі заманғы даму кезеңінде ғылымның және білім берудің дамуы әлеуметтік-экономикалық жүйенің бәсекелі маманды даярлау жағдайында алдыңғы қатарлы мемлекеттің қатарына енді. Өйткені қазіргі кезде әлеуметтік-экономикалық құрылымдағы, іскерлік, экономикалық, әлеуметтік қатынастары жүйесінде қоғам болашақ мұғалімдерді дайындаудың сапасына жоғары талап қоюда. Қазіргі білім беру жүйесі жаңа қоғамның экономикалық, саясат, әлеуметтік және интеллектуалдық деңгейіне сай келуі тиіс. Осыған орай білімнің мақсаты, мазмұны және оны оқыту тәсілдері қайта қаралып, оқу жүйесін реттеу, ұйымдастыру мәселелері зерттеліп, өз шешімін табуды қажет етеді. Сондықтан да жоғары оқу орындарында әр маманның қабілетіне қарай кәсіби білім беру, оны шығармашылыққа, ізденімпаздыққа бейімдеп, кәсіби құзыреттілігін жетілдіруге жаңаша бетбұрыс жасау қажет. Педагог мамандарын даярлау жүйесінде қалыптасқан бағдарды өзгертіп, кәсіби білімдендіру жүйесінің құрамдас бөлігі ретінде кәсіби құзыреттіліктің қалыптасуы мен ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 15 Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально дамуын қамтамасыз етуіміз қажет. Осыған орай аталған проблеманың шешімін іздестіруде кәсіби білім беру үдерісінде жаңалықтар ойлап табуға, оларды іс жүзінде тиімді пайдалануға бағыттау керек. Осыған орай жаңаша ойлайтын нақты іс-әрекет жасай білетін мұғалімді қалыптастыруға бағытталған университеттік дайындаудың жаңа парадигмасы өзекті болып келеді де, яғни қоғамның осы кездегі қалыптасуының талаптарына жауап беретіндей жоғары оқу орындарындағы білім беру студент тұлғасы дамуының жоғарғы деңгейін жеткілікті түрде қамтамасыз ету қажеттілігі туындайды. Біздің қоғамымызда адамдық қатынастардың жалпы гуманизациясының, жаңа ұрпақтың рухани қалыптасуының, білім берудің түбегейлі жаңаруының бағдарламаларының жүзеге асуы көп жағдайда мұғалім тұлғасымен байланысты болатыны баршамызға мәлім. Соның ішінде педагогикалық іс-әрекетте тұлғалық фактор жетекші болады, өйткені «адам-адам» жүйесінде әсер етудің эффектісі әсер етудің өзіндік мүмкіншілігі бар адамды жетілдірудің деңгейімен анықталады. Қазіргі кездегі педагог, егер жоғары оқу орнында оқыту үрдісі барысында үнемі өзін-өзі дамыту қажеттілігі қалыптасқан болса алдына қойылған міндеттерді іске асырады. Сондықтан да университеттік білім беру жағдайларында болашақ педагогикалық кадрларының кәсіби өзін-өзі дамытуды қалыптастыру проблемасына ерекше назар аударылады. Жоғары оқу орындарындағы оқу-тәрбие процесінде болашақ мұғалімдердің кәсіби даярлығын қалыптастыру мәселелеріне Н.Д. Хмель, К.С. Успанов, Д.М. Жүсіпәлиева, А.А. Калюжный, С.Т. Каргин, А.А. Молдажанова және тағы басқаларының еңбектері арналған [2; 7]. Бұл ғалымдардың еңбектерінде педагогикалық іс-әрекеттің құрылымы, кәсіби даярлау жүйесінде және тәлімгерлік жұмысының барысында болашақ мұғалімдердің кәсіби жағынан маңызды сапаларының қалыптасу жолдары айқындалып, педагогикалық жоғары оқу орындарының тәжірибесі сарапталған, кәсіби-педагогикалық бағдарлау жұмысы жүйеленген. Жалпы, кәсіби білім беру мәселелері әр уақытта да ғалымдардың назарынан тыс қалмаған. Мәселен, Ш.А. Абдраман, Қ.Ж. Аганина, Қ.М. Арынғазин, С.И. Архангельский, Г.К. Ахметова, Б. Әбдікәрімұлы, Г.З. Әділғазинов, Ю.К. Бабанский, А.П. Беляева, В.П. Беспалько, Е.И. Бурдина, Б.С. Гершунский, Б.А. Жетпісбаева, Н.А. Завалко, С.Т. Каргин, К.М. Кертаева, Н.П. Ким, С.З. Қоқанбаев, В.В. Краевский, А.Қ. Құсаинов, Ш.М. Мұхтарова, Н.А. Мыңжанов, А.Қ. Нұрғалиева, А.П. Сейтешев, М.Н. Скаткин, В.А. Сластенин, Г.О. Тәжіғұлова, Ә.Ә. Усманов, Н.Д. Хмель, Л.А. Шкутина, т.б. кәсіби білім берудің түрлі аспектілерін зерттеген. Бұл еңбектердің ішінде болашақ кәсіби О.С. ДУНЕНБАЕВ, С.Ж. ТАШКЕНБАЕВА . 4 (68) 2015. Б. 13-18
ISSN 1683-1667
16 Тоқсанына бір рет шығарылады
Шығыстың аймақтық хабаршысы оқыту педагогтерін кәсіби іс-әрекетке даярлау мәселесіне арналған зерттеулер де аз емес. Білім саласындағы өзекті мәселелері – кәсіптік даярлаудың сапасын жақсарту, біліммен қамтамасыз етудің ғылыми-әдістемелік жүйесін түбегейлі жаңарту, әкімшілік кедергілерді жою, оқытудың формалары мен әдістерінің түрлерін өзгерту, ондағы алдыңғы қатарлы оқу-тәрбие тәжірибелері мен қазіргі қоғамның сұраныстарының алшақтығын жою, білімдегі жаңашылдықты саралау, білімді жетілдіру үдерісіндегі үздіксіздікті қамтамасыз етуде оның рөлін арттыру және қазіргі заман техникасы мен технологиясын жоғары деңгейде қолдана білу. Оқытуды белсенділендіру – нақты тиянақты білім берудің жолдарын қарастыру, оқытушылардың шығармашылық ойлауына, ізденуіне мүмкіндік жасау, оларды қызықтыра алу, оқуды ғылыми негізде ұйымдастыру және т.б. Болашақ мұғалімдерді кәсіби даярлау жүйесінің маңызды көрсеткіші – оның шығармашылық сапасы, шығармашылық даралығы, тек қана орындаушы болып қалмай, өз ойы бар, пікірі бар, бастама көтере білетін, жаңалыққа құштар іскерлік субъектісі бола алуы. Болашақ мұғалімді шығармашыл тұлға етіп қалыптастыру – ұзақ және күрделі процесс. Жоғары оқу орындарында болашақ мұғалім өзінің «педагогикалық көзқарасын» қалыптастырып, іскерлік қабілетін айқындайды. Біртұтас педагогикалық процесте болашақ мұғалімдерді даярлау жүйесі ерекше орын алады. Болашақ мұғалімдерді кәсіби даярлау жүйесінде іс-әрекет, тұлға, таным ілімдері әдіснамалық негіз болды. Себебі іс-әрекет барысында жеке тұлғаның танымдық және тұлғалық қасиеттері дамиды. Танымдық іс-әрекет – жеке тұлғаның білімге деген өте белсенді ақыл-ой әрекеті. Мектеп оқушылары мен студенттердің танымдық іс-әрекетін жетілдіру проблемасына педагогтер, психологтер ерекше мән берген. Танымдық іс-әрекет студент жеке тұлғасының қалыптасуына тікелей әсер етеді. Ол күрделі процесс болғандықтан, оқытушы мен студенттердің бірлесіп жасайтын тиімді, сапалы әрекетін керек етеді. Егер педагог оқыту жұмысын ұйымдастыруға, ғылыми білімді жүйелі түрде баяндауға, тыңдаушылардың белсенділігін арттыруға күш-жігерін жұмсайтын болса, студенттер білімді терең мағынада қабылдап, меңгеруге, өздігінен ізденіп, білімін толықтыруға байланысты белсенді түрде іс-әрекет жасауға үйренеді. Болашақ мұғалімдедің оқу поцесіндегі іс-әрекеті оқу-танымдық сипатта болады. Сондықтан оқытудың тиімділігі жалпы алғанда оқытушының оқу процесін студенттің оқу-танымдық іс-әрекеттерінің негізгі заңдылықтарына сәйкес ұйымдастыру шеберлігімен анықталады. Ресейдің белгілі ғалымдары болашақ мұғалімдердің кәсіби маңызды қасиеттерін қалыптастырудың бірнеше үлгілерін көрсетеді. Сондай ғылыми пайымдауларды жүйелі қарастыра келе, біз бүгінгі заман талабына сай келетін ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
17 Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально мынадай модельді ұсынамыз. Бұл даярлық студенттердің тек қана арнайы ұйымдастырылған оқу-кәсіби іс-әрекеті барысында қалыптасады. Қазіргі таңда білікті маман даярлаушы техникалық және кәсіптік білім жүйесінде бәсекеге қабілетті маман қалыптастыру үшін, алдымен маманның кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру керек деген әртүрлі пікірлер жиі айтылуда. Болашақ кәсіби құзыретті маман осы ақпараттық қоғамнан қалыспай, жедел ойлаушы, жедел шешім қабылдаушы, ерекше ұйымдастырушылық қабілетті, нақты бағыт-бағдар беруші болып шығуы – бұл қазіргі заманның талабы. Қорытындылай келе, жоғары білім беру жүйесінде педагог мамандарды кәсіби даярлау қоғам дамуының маңызды буынын құрайды. Қоғамның және жеке тұлғаның қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық мәселелері болашақ мұғалімдерді даярлауға күрделі және жан-жақты талаптар қояды. Әсіресе, оқушылардың жалпы білімнің негізін құрайтын және тәрбиелейтін, жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерін даярлау деңгейіне талап қояды. Қазіргі кезде, білім берудің негізін әртүрлі ғылыми саланың білімдерін біріктіретін және болашақ мұғалімнің қайта құрушы іс-әрекетіне ғылыми және шығармашылық тұрғыда қарауды қамтамасыз ететін, интеграциялық дайындықты құрайды. Отандық педагогикада гуманитарлық – ғылыми дайындық әрдайым білім беру мазмұнының құрамды бөлігі болады. Жоғары оқу орны болашақ маманның кәсіби құзыреттілігін қалыптастыруды технологиялық жағынан қамтамасыз етуде төмендегідей өлшемдерге сүйенеді: – ақпаратпен қамтамасыз ету мен оқытуды ұйымдастырудың жүйелі әдісі; – теориялық және әдістемелік дайындықты кіріктіру ұстанымдары; – оқу-тәрбие үдерісінде болашақ маманның дербес іс-әрекетін белсендіру; – болашақ кәсіби ізденіс нәтижесінде оқу-танымдық, кәсіби-практикалық іс-әрекет жағдайында кәсіби құзыреттілігінің өзіндік дамуын қамтамасыз ету. Болашақ педагогтің кәсіби білімі Арнайы қасиеттер Тұлғалы қасиеттер Объективтік (болашақ педагогтің ғылыми дайындығы Субъективтілік (болашақ педагогтің шеберлігі Адамгершілік-еріктік қасиеттер О.С. ДУНЕНБАЕВ, С.Ж. ТАШКЕНБАЕВА . 4 (68) 2015. Б. 13-18
ISSN 1683-1667 18 Тоқсанына бір рет шығарылады
Шығыстың аймақтық хабаршысы Мақала авторларының ойынша қазіргі жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі оқытушы үлгілерін қалыптастыру үшін жоғарыда аталған жұмыстар, елімізде оқыту теориясы мен әдістемесі бойынша ғылыми ізденістер негізін қалауға жаңа заманға, жаңа талаптарға сәйкес келетіндей мүмкіндік бере алмайды. Мақала авторлары мәселені түбірімен түбегейлі жаңаша көзқарастармен қарап зерттеу жүргізу қажет екендігін көрсетеді. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. – Астана: Білім, 2011. – 44 б. 2. Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной подготовки учителя: автореф... докт. пед. наук / Н.Д. Хмель. – Киев, 1986. – 46 с. 3. Успанов К.С. Теория и практика формирования профессионально значимых качеств у будущих учителей / К.С. Успанов. – Алматы: Ғылым, 1998. – 228 с. 4. Джусубалиева Д.М.Теоретические основы формирования информационной культуры студентов в условиях дистанционного обучения: дис... док. пед. наук / Д.М. Джусубалиева. – Алматы, 1993. – 380 с. 5. Калюжный А.А. Теория и практика профессиональной подготовки учителя к нравственному воспитанию учащихся в целостном педагогическом процессе: дис... докт. пед. наук / А.А. Калюжный. – Алматы, 1994. – 328 с. 6. Каргин С.Т. Влияние профессионально-педагогической направленности обучения на формирование педагогического мышления будущих учителей: дис... канд. пед. наук / С.Т. Каргин. – Алма-Ата, 1988. – 150 с. 7.Өстеміров К. Кәсіптік оқыту әдістемесі / К. Өстеміров. – Алматы: РАДиАЛ, 2006. – 240 б. REFERENCES 1. Qazaqstan Respublikasynyn 2015 zhylqa dejіngі bіlіm berudі damytu tuzhyrymdamasy. Astana. Bіlіm, 2011, 44 (in Kaz). 2. Hmel’ N.D., Teoreticheskie osnovy professional’noj podgotovki uchitelja. avtoref... dokt. ped. nauk. Kiev, 1986, 46 (in Russ). 3. Uspanov K.S., Teorija i praktika formirovanija professional’no znachimyh kachestv u budushhih uchitelej. Almaty. Qylym, 1998, 228 (in Russ). 4. Dzhusubalieva D.M., Teoreticheskie osnovy formirovanija informacionnoj kul’tury studentov v uslovijah distancionnogo obuchenija: dis... dok. ped. nauk. Almaty, 1993, 380 (in Russ). 5. Kaljuzhnyj A.A., Teorija i praktika professional’noj podgotovki uchitelja k nravstvennomu vospitaniju uchashhihsja v celostnom pedagogicheskom processe: dis... dokt. ped. nauk. Almaty, 1994, 328 (in Russ). 6. Kargin S.T., Vlijanie professional’no pedagogicheskoj napravlennosti obuchenija na formirovanie pedagogicheskogo myshlenija budushhih uchitelej: dis... kand. ped. nauk. Alma Ata, 1988, 150 (in Russ). 7. Ostemіrov K., Kasіptіk oqytu adіstemesі. Almaty, RADiAL, 2006, 240 (in Russ). ТЕХНИКА, ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ-МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
19 Региональный вестник Востока
Выпускается ежеквартально ӘОЖ 53
жүктеу/скачать 2,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|