Тәжірибелік жұмыс Жер асты суларының химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері

Тәжірибелік жұмыстарға арналған тапсырмалар

жүктеу/скачать 76,79 Kb.

бет	2/3
Дата	18.12.2023
өлшемі	76,79 Kb.
	#140464
түрі	Құрамы

1 2 3

1.1.2 Тәжірибелік жұмыстарға арналған тапсырмалар

1 тапсырма
Химиялық талдаумен анықталған сутегі иондары концентрациясының келтірілген мәндері берілген. Судың pH және 1 кестеде берілген нұсқауларға сәйкес судың атауын анықтаңыз.
Кесте 1 – 1 тапсырмаға берілген бастапқы мәндер

Нұсқау №	Сутегі иондарының концентрациясы, г-моль/л	Нұсқау №	Сутегі иондарының концентрациясы, г-моль/л
0	10^-5	11	10^-⁹
1	10^-⁶	12	10^-⁴
2	10^-⁸	13	10^-⁵
3	10^-¹⁰	14	10^-⁶
4	10^-³	15	10^-⁷
5	10^-²	16	10^-⁹
6	10^-³	17	10^-⁵
7	10^-⁶	18	10^-⁴
8	10^-⁹	19	10^-²
9	10^-⁸	20	10^-⁹
10	10^-⁷

№0 нұсқау үшін тапсырма шешімінің мысалы

Берілгені:

Н⁺ = 10^-5г-моль/л
Табу керек: pH, судың атауы

Шешімі:
Сутегі ионының концентрациясын анықтау үшін минуспен берілген оның логарифмін қолданады pН= - lg(Н⁺), сәйкесінше pН= - lg(10^-5)=5.

Жауабын табу үшін сутегі көрсеткішінің мәні бойынша су жіктемесін қолданыңыз (А қосымшасы).
Қорытынды: pH мәні бойынша су ащы.
2 тапсырма
2 кестеде берілген жер асты суларының химиялық талдау нәтижелерін қолданып, О.А. Алекин жіктемесі бойынша судың класын, тобын, типін, Н.И. Толстихиннің шаршы-графигі бойынша оның номерін анықтаңыз.
Кесте 2 – 2 тапсырмаға берілген бастапқы мәндер

Нұсқау №	Ион құрамы, мг экв/л
Нұсқау №	HCO₃^-	SO₄^2-	Cl^-	Na⁺	Ca²⁺	Mg²⁺
0	5,79	2,62	4,74	10,74	0,40	2,14
1	5,00	1,56	1,64	5,22	2,46	0,46
2	6,32	10,42	1,86	3,67	12,29	2,60
3	2,31	3,67	5,14	2,42	6,07	2,63
4	2,87	0,12	0,39	0,26	2,30	0,82
5	2,45	4,11	0,54	5,62	3,21	0,68
6	-	3,43	60,69	52,94	1,23	5,10
7	5,79	2,45	1,65	3,21	2,13	3,422
8	2,62	6,51	6,24	2,13	4,12	3,54
9	4,74	4,32	2,34	1.24	2,56	2,45
10	15,25	4,32	3,12	5,22	0,87	0,98
11	2,30	2,34	3,12	3,72	1,28	0,76
12	2,86	5,24	0,96	2,34	2,69	1,25
13	-	4,12	60,68	51,23	5,43	4,91
14	6,33	1,26	1,23	0,34	5,23	2,13
15	2,56	2,34	3,24	5,34	4,90	2,14
16	5,46	3,42	6,45	3,56	5,01	1,24
17	4,78	1,32	2,34	5,12	4,32	5,12
18	3,65	1,53	5,43	3,21	1,09	2,34
19	7,65	2,31	6,12	4,21	1,34	1,80
20	2,55	3,12	2,67	1,23	2,09	1,09

№0 нұсқау үшін тапсырма шешімінің мысалы

Берілгені:

HCO₃^-= 5,79 мг экв/л;
SO₄^2-= 2,62 мг экв/л;
Cl^-= 4,74 мг экв/л;
Na⁺= 10,74 мг экв/л;
Ca²⁺= 0,40 мг экв/л;
Mg²⁺= 2,14 мг экв/л;
Табу керек: О.А. Алекин жіктемесі бойынша судың класын, тобын, типін, Н.И. Толстихиннің шаршы-графигі бойынша оның номерін.

Шешімі:
Судың химиялық құрамын % экв аударыңыз. Катиондар мен аниондардың әр қайсысының қосындысы 100 % тең болу керек. Одан кейін әр катион мен анионның % экв есептелінеді.

Аниондар қосындысы – 13,15 мг экв/л – 100 %,
х(HCO₃^-) = (5,79х100%) / 13,15 = 44 %. Мәндерді 3 кестеге енгізу керек.

Кесте 3 – Жер асты суларының химиялық құрамы

Аниондар	Құрамы				Катиондар	Құрамы
	мг/л	мг-экв/л	%-экв	мг/л		мг-экв/л	%-экв
HCO₃^-		5,79	44	Na⁺			10,74	81
SO₄^2-		2,62	20	Ca²⁺			0,40	3
Cl^-		4,74	36	Mg²⁺			2,14	16
барлығы		13,15	100	барлығы			13,28	100

В, Г қосымшалары бойынша судың атауы мен номерін анықтаңыз.

Қорытынды: О.А. Алекин жіктемесі бойынша су гидрокарбонатты класқа, натрийлі топқа және I типке (HCO₃^->Ca²⁺ + Mg²⁺) жатады. Н.И. Толстихин бойынша №58.

3 тапсырма
4 кестеде берілген жер асты суларының химиялық талдау нәтижелерін М.Г. Курлов формуласы түрінде жазыңыз. Химиялық талдау нәтижесінде анықталған деректер бойынша судың атауы мен оның қаттылығын анықтаңыз.
Кесте 4 – 3 тапсырмаға берілген бастапқы мәндер

Нұсқау №	Құрғақ қалдық	рН	Температура,^оС	Ион құрамы, мг/л
Нұсқау №	Құрғақ қалдық	рН	Температура,^оС	HCO₃^-	SO₄^2-	Cl^-	Na⁺	Ca²⁺	Mg²⁺
0	1000	7,3	12	930	76	24	93	194	45
1	960	8,3	56	907	68	14	70	103	38
2	340	7,6	9	233	11	9	49	37	5
3	1409	8,4	89	338	340	288	480	-	4
4	1956	7,9	48	72	319	822	468	21	112
5	4413	7,0	29	3904	6	387	1526	104	41
6	17374	6,6	21	31	65	9771	3400	2306	202
7	9179	3,1	5	-	6310	14	212	1112	852
8	4321	2,3	7	353	126	168	247	8	26
9	1697	4,5	87	408	183	6245	3438	499	166
10	4523	6,4	56	649	231	722	468	34	140
11	6543	7,5	7	264	4846	5395	131	3825	767
12	1323	8,6	4	435	524	996	234	269	125
13	1134	9,7	5	244	412	6068	523	543	491
14	1034	8,5	3	324	126	123	34	523	213
15	3421	7,6	2	12	234	324	534	490	214
16	4532	8,5	8	-	342	45	356	501	124
17	6745	4,5	78	456	132	34	512	432	512
18	12342	3,7	45	56	153	43	321	109	234
19	3124	8,4	54	78	231	62	21	134	100
20	5432	4,6	2	89	312	267	123	209	109

№0 нұсқау үшін тапсырма шешімінің мысалы

Берілгені:

М = 1000 мг/л;
рН= 7,3;
Т = 12 ^оС;
HCO₃^- = 930 мг/л;
SO₄^2- = 76 мг/л;
Cl^- = 24 мг/л;
Na⁺= 81,09 мг/л;
Ca²⁺ = 194 мг/л;
Mg²⁺ = 45 мг/л;
Табу керек: Қаттылық түрі, Курлов формуласы түрінде жазу, судың атауы

Шешімі:
Мг-экв түрінде берілген аниондар мен катиондардың теориялық қосындысы тең болу керек, сондықтан тапсырманы орындау үшін Б қосымшасында берілген қайта есептелінетін коэффициенттерді қолданып, талдаудың мәндерін мг/л-ден мг-экв/л-ге аудару қажет. Есептеулердің нәтижесін 5 кестеге жазыңыз және катиондар мен аниондардың құрамын қосыңыз. Одан кейін судың химиялық құрамын %-экв түрінде жазыңыз.

Кесте 5 – Жер асты суларының химиялық құрамы

Аниондар	Құрамы				Катиондар		Құрамы
	мг/л	мг-экв/л	%-экв	мг/л			мг-экв/л	%-экв
HCO₃^-	930	15,25	87	Na⁺		93		4,05	23
SO₄^2-	76	1,58	9	Ca²⁺		194		9,68	56
Cl^-	24	0,68	4	Mg²⁺		45		3,70	21
барлығы	1030	17,51	100	барлығы		332		17,43	100

М.Г. Курлов формуласын алымында судың анионды (%-экв), ал бөлімінде катионды құрамын кему реті бойынша жазылатын бөлшек (жалған) түрінде білдіреді. 10 %-экв төмен иондар есепке алынбайды. Бөлшектің алдында судың құрамындағы газдар мен өзге элементтер және М г/л жалпы минералдану жазылады, бөлшектен кейін судың температурасын және көз бен ұңғыманың дебитін көрсетеді. Судың атауын сызықша арқылы жазылады: алдымен анионды, кейін катионды құрам.

Курлов формуласы:

М_1,0tº12, pH 7,3

Жалпы қаттылықты мг-экв/л берілген кальций мен магний катиондарының қосындысы ретінде анықтайды: 9,68+3,70=13,38 мг-экв/л. Бұл көрсеткіш бойынша су өте қатты (А қосымшасы).
Жалпы минералдануды ескере отырып, химиялық құрам, сутегі иондарының құрамы (рН), температура мен анықталған қаттылық А қосымшасы бойынша судың толық атауын көрсетеді.
Қорытынды: су тұщы, гидрокарбонатты кальций-натрий-магнийлі, суық, сілтілік, өте қатты.

жүктеу/скачать 76,79 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3