Тексерген: Албаева Жанар Тұрсынғалиевна

МҰНАЙ
Тексерген:Албаева Жанар Тұрсынғалиевна
Орындаған:Құрбанова Аяжан
Тобы:ТФП 21-037

жоспар:
1.Шикізат 
2.Шикізатты өңдеу технологиясы
3.Шикізат химизмі
4.Негізі праметрлері
5.Шикізат өнімдері
6.Қолданылуы

 Мұнай – негізінен әртүрлі молекулалық массадағы
көмірсутектердің және кейбір басқа химиялық
қосылыстардың күрделі қоспасынан тұратын ерекше
иісі бар табиғи майлы жанғыш сұйықтық. Бұл қазбалы
отын.
қызыл-қоңыр, кейде қара түске жақын, немесе әлсіз
жасыл-сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі; 
жерде тұнбалық қабатында орналасады; пайдалы
қазбалардың ең маңызды түрі.

Мұнай өңдеудің біріншілік және екіншілік процестері бар.
Біріншілік процестерге мұнайды тікелей (атмосфералық-
вакуумдық) айдау жатады, оның барысында мұнай
көмірсутектері химиялық өзгерістерге ұшырамайды. Екіншілік
процестердің (крекинг, риформинг) нәтижесінде химиялық
реакциялар барысында көмірсутектердің құрылымы өзгереді.

Мұнайды бастапқы өңдеу. Тікелей айдау немесе мұнайды
фракцияларға бөлу әртүрлі молекулалық салмақтағы
көмірсутектердің әртүрлі қайнау температураларына
негізделген және қалыпты атмосфералық қысымда және 350 ° C
дейінгі температурада жүзеге асырылады.
Екінші реттік мұнай өңдеу. Тікелей өңделген өнімдер заманауи
технология талаптарына сәйкес келмейді, сондықтан одан әрі
өңделеді. Тікелей жұмыс істейтін бензиндердің құрамында
жанармайдың экологиялық көрсеткіштерін нашарлататын,
қозғалтқыштың коррозиясын тудыратын және
катализаторларды уландыратын күкірт қосылыстары бар,
сондықтан олар гидротазалауға ұшырайды.

Гидротазалау- бұл мұнайдың күкірт органикалық
қосылыстарының күкіртсутекке дейін гидрленуін қамтамасыз
ететін термиялық каталитикалық процесс, кейін оны ұстап
алады және бөледі.
Крекинг – бензин мен дизельдік отынның қосымша мөлшерін
алу үшін ауыр көмірсутектерді бөлу. Крекингтің келесі түрлері
бар:
- термиялық- 500 - 750 °С және қысымы 4 - 6 МПа өндіріледі,
бұл кезде бензин шығымы 60 - 70% жетеді.
- каталитикалық- катализаторлар арқылы өндіріледі.

Реформалаукаталитикалық – бензиннен және мұнайдың
нафталық фракцияларынан бензиннің жоғары октанды
компоненттерін алу процесі.
Алкилдену– көмірсутек молекулаларына алкил қосылыстарын
енгізу. Ол жоғары октанды бензин компоненттерін өндіру үшін
қолданылады.
Мұнай химиялық құрамы жағынан органикалық қосылыстардан
тұрады, яғни оның негізі – С, Н. Мұнай құрамында
көмірсутектерден басқа да аз мөлшерде органикалық қосылыстар
болады. Ол қосылыстардың құрамына О, S, N және металдар кіреді.
Шайыр және асфальт заттары сияқты үлкен молекулалы
қосылыстар да бар. 

Мұнайдың құрамы бірдей емес. Бірақ олардың бәрінде де
көмірсутектердің үш түрі – парафиндер, циклопарафиндер,
аромат қосылыстар болады, бұл аталған көмірсутектердің
барлығының мөлшері әр мұнай кенінде әртүрлі болуы мүмкін.
Мұнайдың тығыздығы оның химиялық құрамына тәуелді.
Тығыздықты 2 тәсіл бойынша яғни ареометр және
пикнометрмен анықтадық. Судың және бөлменің
температурасы 20 градус болуын басты назарда ұстадық.
Оңтүстік Қамыскөл РВС №2 мұнай кен орнының мұнайын
зерттегенде мұнай тығыздығы ареометр құралымен 
өлшегенде шыққан көрсеткіші: 
Pa=0,8970 г\см3

Мұнай өнімдері
Зауыттарда мұнайды айдау арқылы оны жеке фракцияларға бөледі: 40-
200°С аралығында қайнайтын құрамында С5—
С11 көмірсутектері бар бензин алынатын,150-250°С аралығында
қайнайтын,құрамында С8—С14 көмірсутектері бар
лигроин; 180-300°С аралығында қайнайтын С8—С14 көмірсутектері бар
керосин;бұлардан кейін газойль алынады. Бұлар —ашық түсті мұнай
өнімдері деп аталады.
Бензинді іштен жанатын қозғалтқыштарда отын, майды,
шайырды, каучукті еріткіш ретінде, т.б. қолданады.
Лигроин трактор
жанармайы ретінде, лактау-сырлау өндірісінде еріткіш ретінде (уа
спирт деп аталатын, 165200 °С температура аралығында алынаты
фракция) және кейбір аспаптарда гиравликалық сұйық ретінде

Керосин — трактор, реактивті ұшақтармен зымырандардың
(ракеталардың)жанармайы.
Газойль дизель жанармайы ретінде пайдаланылады
Мұнайдан ашық өнімдерді айдағаннан кейін, қара
түсті,тұтқыр мазут деп аталатын сұйықтық қалады. Қосымша
айдау арқылы мазуттан жағар майлары алынады.

Пайдаланылған әдебиеттер
https://kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D2%B1%D0%BD%D0%B
0%D0%B9
https://bilimdiler.kz/himia/25430-munay-kuramy-kasieti-ondeu-
adisteri-onimderi.html
https://podarilove.ru/kk/processy-pererabotki-nefti-pererabotka-
nefti-sposoby-i/
https://ppt-online.org/517227

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!