Тексерген: Баймұрзаева Маржан

Еркін радикалдарды байланыстыратын, ақуыз синтезін ынталандыратын және бауырдың ферменттік жүйелерін белсендіретін метаболикалық процестерді жақсартатын әртүрлі қосылыстар белгілі бір дәрежеде ұқсас қасиеттерге ие. Оларға тиокты (липой) қышқылы, липидтердің асқын тотығуын басатын, силибинин , сүт ошаған өсімдігінің жемістерінен алынған, құрамында өсімдік компоненттері мен жасушаішілік метаболизмді ынталандыратын заттар бар аралас препараттар.

Клиникалық, зертханалық және морфологиялық белгілерге сүйене отырып, бауыр зақымдануының келесі түрлерін ажыратуға болады:

* митохондриялық зақымданулар(фиброздың дамуында көрінеді, кейде өт жолдарының айқын пролиферациясымен). Мұндай зақымдардың пайда болуы дәрілік зақымдануды, парентеральды тамақтануды тудырады;

* фиброз (бауырдың дәрілік зақымдануының көпшілігінде дамиды). Талшықты тін Диссе кеңістігінде сақталады және синусоидалардағы қан ағымын бұзады, бұл цирротикалық емес порталдық гипертензияны және гепатоциттер функциясының бұзылуын тудырады);

* ақуыз синтезінің бұзылуы (функционалды, морфологиялық және зертханалық салдары бар гепатоциттердің ақуыздық дистрофиясы). Ол қоршаған ортаның айтарлықтай уытты әсеріне байланысты дамиды: улы қоспалары бар тамақ, алкоголь, дәрі-дәрмектер, вирустық, микробтық, интоксикациялық әсерлер;

* "венооклюзиялық ауру" (азық-түлік қоспаларына, тамаққа, емдік шайға, тіпті валерианға, Қытай препараттарына кіретін кейбір өсімдіктердің уытты әсерінен дамиды, оның ішінде ұйқысыздық үшін қолданылатын стрессті жеңілдететін жалпы күшейтетін дәрілер);

* гепатоканаликулярлық холестаз көптеген уытты, уытты-аллергиялық, уытты-иммундық әсердің әсерінен дамиды: вирустық, алкогольдік, дәрілік, тағамдық, өсімдік, оның ішінде тағамдық қоспаларға, емдік шайларға және т. б.);

* бауырдың гипервитаминозбен байланысты зақымдануы (атап айтқанда А), морфологиялық тұрғыдан бұл фиброз мен порталдық гипертензияның кейінгі дамуымен Ито жасушаларының гиперплазиясында көрінеді. Ретінде өсуіне ұрындыратын факторлар жиі сөз сөйлейді дәрі-дәрмектер. Мысалы, айқын полиморфизммен сипатталатын Р450-11д6 цитохромы арқылы өз әсерін жүзеге асыратын гипертензияға қарсы препараттар тобы бар. Бұл топта көбінесе айқын перифериялық эозинофилиямен және портал трактілерінің эозинофильді инфильтрациясымен жүретін гепатитті тудыруы мүмкін түрлендіретін ферменттің ангиотензин ингибиторлары ерекше орын алады;

* кез келген уытты факторлардың гепатоциттерге жанама зақымдайтын әсері (ісіну,"қабыну" инфильтрациясы, гипоксия, аллергия, идиосинкразия арқылы жанама). Бұл ретте қанды биохимиялық зерттеу трансаминазалар деңгейінің жоғарылауын тіркейді;

* жоғарыда аталған механизмдердің кез келгенін іске қосатын ферменттердің индукциясы және бәсекеге қабілетті тежелуі.

Гепатопротекторлар (ГП) бүгінгі күні дәрілік заттардың жалпы санының 9,2% - ын құрайды. 1999 жылы Ресейдегі БП тобы 167 позиция бойынша 31 сауда атауымен ұсынылды.

Барлық GP-ді үш тәуелсіз топқа бөлуге болады:

* Өсімдік тектес БП;

* гомеопатиялық ГП;

* GP синтетикалық шығу тегі

Гепатопротекторлар-бұл бауырдың уытты әсерлерге төзімділігін арттыруға арналған, оның функцияларын қалпына келтіруге ықпал ететін, бауыр жасушалары ферменттерінің белсенділігін қалыпқа келтіретін немесе күшейтетін күрделі препараттар. Гепатопротекторлардың негізгі қызметі бауыр жасушаларын әртүрлі факторлардың зиянды әсерінен қорғау болып табылады.

Өсімдік тектес гепатопротекторлар тобы (оның ішінде гомеопатиялық) ең көп және 52% құрайды [9]. Бұл көбінесе осы препараттар тобының әсерінің үлкен спектріне, олардың бағалық қол жетімділігіне, жанама әсерлердің ең аз мөлшеріне байланысты. Осыған байланысты перспективалы бағыттардың бірі-өсімдік, минералды және жануарлардан алынатын заттардың аз дозалары бар күрделі гомеопатиялық препараттарды қолдану. Осылайша, ұзақ терапевтік курстарда адам ағзасына уытты және аллергиялық әсер іс жүзінде алынып тасталады

Asteraceae тұқымдасынан шыққан бір немесе екі жылдық өсімдік. Оның әдеттегі биіктігі 60-150 см, бірақ мәдениетте сүт ошаған биіктігі екі немесе одан да көп метрге жетуі мүмкін. Өсімдіктің сабағы тік, тармақталған, жапырақтары пиннат тәрізді немесе пиннат тәрізді, былғары, жылтыр үлкен ақ дақтары бар қара-жасыл, төменгі жағы петиолат, жоғарғы жағы сесильді, бағаналы. Жапырақ пышағының соңында және шеттерінде, сондай-ақ жапырақтың астыңғы жағындағы тамырларда өте өткір омыртқалар бар. Соцветиялар-жіңішке педункулаларда орташа мөлшердегі, апикальды, жалғыз, ұзын немесе сфералық ошаған себеттері. Себетті қоршап тұрған орауыш жапырақтары да соңында өткір тікенекті алып жүреді. Әр себетте қызғылт, күлгін, сирек ақ түсті көптеген түтікшелі гүлдер бар. Мамыр-тамыз айларында гүлдейді.

Тарату.

Ол шөлейт жерлерде және қоқыс орындарында, жолдар мен қоршаулар бойында өседі. Елдің жылы және оңтүстік бөліктерінде сирек кездеседі. Ол Еуропаның оңтүстік-батысында және оңтүстігінде кездеседі, батыс және Орталық Еуропада өсіріледі.

Шикізат. Тұқымдар мен жемістер.

Сүт ошағанының жемістері-ашендер. Олар ұзындығы 7 мм-ге дейін созылған сызықтары бар қара қоңыр немесе қара түсті.әр ашенаның ашенадан 2-3 есе ұзын түктері бар. Өсімдіктің латынша жалпы атауы-Silybum-грек сөзінен шыққан, ол "щетка"деп аударылады. Түрдің атауы Мария Мәриямның құрметіне берілген. Біздің ханымның есімі осы өсімдіктің атауында көптеген еуропалық тілдерде айтылған. Бұл сүт ошағанының жапырақтарындағы ақ дақтар Құдай анасының сүті деген аңызға байланысты. Мысалы, болгарлар растропшаны "Мария Мәриямның сыйы" деп атайды. Ресейдің әртүрлі аймақтарында сүт ошағанының танымал атаулары - Маринаның тікенектері, Марино түрлі-түсті-өткір, өткір, тікенек, күміс татарник, ақ осот. Бұл өсімдіктің тағы бір экспрессивті орыс атауы бар - Бақа, өйткені вегетациялық кезеңнің басында алғашқы шынайы (котиледоннан кейін пайда болған) жапырақтары ақ дақтары бар ашық жасыл бақаға ұқсайды.

Сүт ошағанының таралу аймағы-Орталық және Оңтүстік Еуропа, Орталық Азия. Ресейде жабайы күйдегі сүт ошаған еуропалық бөліктің оңтүстік аймақтарында және Батыс Сібірдің оңтүстігінде кездеседі. Оны Украинада, Кавказда және Орта Азияда да кездестіруге болады. Ол әдетте арамшөптер, шөлейт жерлер, тасталған жерлерде, кен орындарында, жол бойында өседі. Ол құрғақ және тұзды топырақтарда өседі.

Сүт ошаған дәрілік өсімдік ретінде ежелгі уақытта белгілі болған, ол атақты грек дәрігері Диоскоридтер мен ежелгі медицина классигі Галеннің еңбектерінде емдік құралдардың бірі ретінде аталған. Ол ортағасырлық Еуропада кеңінен қолданылды. Сүт ошаған түрлі ауруларда, әсіресе бауыр мен өт қабының ауруларында қолданылды. Бұл өсімдік орыс халықтық медицинасында бұрыннан белгілі.

Қазіргі уақытта сүт ошағанына көптеген елдерде, соның ішінде Ресейде медицинада қолдануға рұқсат етілген. 1960-1970 жылдары.әр түрлі елдерде сүт ошағанының дәрілік қасиеттері туралы көптеген жан-жақты зерттеулер жүргізілді. Оның тұқымдарынан табылған зат-флавоноид силибин (немесе силимарин) - өте құнды қасиетке ие-бауырды улы заттардың жағымсыз әсерінен қорғау мүмкіндігі. Ресейде сүт ошағанының тұқымынан силибор және силимар препараттары, Германияда - легалон, Болгарияда - карсил алынды. Бұл препараттар (оларды гепатопротекторлар деп атайды) жедел және созылмалы қабыну, цирроз және бауырдың уытты зақымдануы үшін тиімді құрал ретінде қолданылады.

Сүт ошағанының тұқымында басқа флавоноидтар, дәрумендер, соның ішінде К дәрумені, көмірсулар, шайырлар, шырыш және 20-32% май бар. Халықтық медицинада сүт ошаған тұқымдарының отвары мен инфузиясы (оларды ұнтақ түрінде де қолдануға болады) гепатит, холелитиаз, колит, геморрой, көкбауыр аурулары үшін қолданылады. Халықтық медицина пайдаланады, сондай-ақ жапырақтар расторопши - да жеңіл іш жүргізетін ұнтақ беруге болады және потогонное құралы. Сүт ошаған гомеопатияда кеңінен қолданылады.

Сүт ошағанының тұқымынан алынған май жараларды емдейтін, күйдіруге қарсы және гепатопротекторлық қасиеттерге ие және биологиялық белсенділігі бойынша теңіз шырғанақ майынан кем түспейді.

Расторопша белгілі және тағамдық өсімдік. Шығыс Закавказьеде, мысалы, ол кең таралған жерде, ерте көктемде нәзік жас жапырақтар (әрине, кесілген тікенектермен) және жапырақ жапырақшалары салаттар жасау үшін пайдаланылды, оларды сірке суы мен маймен толтырды.

Сүт ошаған майы техникалық мақсаттарға да жарамды-Кавказда ол жарықтандыру, сырлау жұмыстары және басқа да қажеттіліктер үшін қолданылған.

Сүт ошағанының тұқымынан дәрі-дәрмектерді алу мүмкіндігі анықталғаннан бері олар оны дәрілік шикізат ретінде үлкен аудандарда (Ресейде - Самара аймағында және Солтүстік Кавказда) өсіре бастады. Бірақ жоғары үйлесімді расторопша бастап ерекше пестрыми ірі жапырақты лайық назар мен әуесқойлар сәндік өсімдіктер.

Ресейдің орталық аймағында жыл сайынғы мәдениет ретінде сүт ошағанын бақша мен жеке учаскелерде сәтті өсіруге болады. Ол кез-келген топырақта өсе алады, бірақ жақсы құрғатылған саздақтар оған қолайлы. Бақша учаскесінде сүт ошаған жеңіл механикалық құрамы мен қоректік заттарға бай қарапайым бақша топырағында жақсы өседі. Оны өсірудің міндетті шарты - Ашық, жақсы жарықтандырылған жер.

Сүт ошаған-құрғақшылыққа төзімді және суыққа төзімді өсімдік, оның жас қашу аяздан зақымдалмайды. Сондықтан сүт ошағанының тұқымын сәуір айының соңында-мамырдың басында ашық жерге себуге болады. Егу үшін Сіз өткен жылғы егіннің тұқымын алуыңыз керек - бірнеше жыл жатып, олар өнгіштігін жоғалтады. Сүт ошағанының тұқымдары егуге алдын-ала дайындықты қажет етпейді, дегенмен кейбір бағбандар оларды бірнеше сағат бойы суға себер алдында сулауды жөн көреді. Тұқым себу тереңдігі 2,0-2,5 см. бірден тұрақты жерге себу кезінде тұқымдар арасындағы қашықтық 40-50 см болуы керек. Ашық жерде көшеттер әдетте екі аптадан кейін пайда болады (және егер сіз жылыжайда тұқым сепсеңіз, онда олар бір аптадан кейін көтеріле алады). Сүт ошаған өздігінен себілуі мүмкін.

Зауыт ұзындығы 40-50 см және ені 20 см жететін үлкен базальды жапырақтардың розеткасын тез береді. Содан кейін сабағы өсе бастайды. Шілде айының ортасында өсімдіктер күзге дейін гүлдейді және гүлдейді. Сүт ошағанының тұқымдары тамыздың екінші жартысында - қыркүйектің басында піседі, бірақ біркелкі емес - Орталық қашу кезінде тұқымдар пісіп, тез айнала бастайды, бүйірлік қашу кезінде Гүлдену әлі де жалғасады. Тұқымдар пісіп жатқанда жиналуы керек. Егер тазалау қиын болса, онда себеттердің үштен бірі ашылған кезде сабақтарды кесіп тастау керек, ал қалған тұқымдар кесілген өсімдіктерде піседі. Тұқым жинап, жинағаннан кейін ошаған шөптерін компост жасау үшін, жасыл тыңайтқыш пен сүрлемге қолдануға болады.

Сүт ошағанының жапырақтары өте тікенді екенін есте ұстаған жөн, сондықтан оны адамдар үнемі жүретін және балалар ойнайтын жерде бақша учаскесіне отырғызуға болмайды. Оны басқа өсімдіктермен қоршау үшін отырғызған дұрыс.

Эксперименттік және клиникалық деректер

Сүт ошағанының тұқымдарындағы силимарин бауыр ауруларын емдеуде перспективалы құрал болып табылады. Бірқатар авторлар бауыр мен өт қабының аурулары мен созылмалы холецистопатияға арналған сүт ошаған препараттарының өте жақсы емдік әсері туралы клиникалық бақылаулар жасайды (Риттер 1941, Шимерт 1948). Клиникада төменгі аяқтың тамырларының кеңеюін емдеуде жақсы нәтижелер алынды Соңғы жылдары рас-торопши дақты және әсіресе одан оқшауланған биологиялық белсенді зат силимариннің әртүрлі препараттарына кең фитохимиялық, эксперименттік-фармокологиялық және клиникалық фармокологиялық зерттеулер жүргізілді (Эйчлер мен Хахн, 1949; Вагнер, Хорхаммер және Мунстер, 1965 Менник, 1975 және т.б.).

Жүргізілген эксериментальды және клиникалық зерттеулердің нәтижесінде созылмалы холецистопатиялар мен постгепатиттен кейінгі синдромдағы сүт ошаған жемістерінен алынған тинктура мен басқа препараттардың эмпирикалық тиімді емдік әсері объективті түрде расталды. Тышқандарға, егеуқұйрықтарға, қояндарға, иттерге жүргізілген эксперименттік зерттеулер сүт ошаған әртүрлі тәсілдермен және әртүрлі мөлшерде қолданылған, бауыр зақымданған кезде сүт ошағанының эмпирикалық түрде анықталған қорғаныш қасиеттері оның құрамындағы силимаринге байланысты екенін көрсетті. Силимариннің алғаш рет антигепатотоксикалық әсері мынадай эксперименттік тестілерді пайдалану кезінде анықталды: бауырдың туындаған CCI4 зақымдануына қарсы антагонистік әсері; Альфа-аманитпен улану кезіндегі протективті, тиісті емдік әсері; тамаққа цирроз тәрізді бауыр зақымдануын тудыратын тиацетамидті созылмалы қолданғаннан кейін егеуқұйрықтарда туындаған антагонистік әсері. Бірлескен зерттеулер силимариннің эмбриотоксикалық әсері жоқ екенін көрсетті (Вагнер, Хорхаммер және Мунстер, 1968).

Содан кейін гепатотропты әсері бар У - альфа-аманитин енгізілген тышқандарға гистохимиялық және гистоэнзиматикалық зерттеулер жүргізу кезінде силимариннің гепатотропты әсері негізінен оқшауланған және оның құрамындағы силибинге байланысты екендігі анықталды. Ол бауыр ферменттерінің белсенділігінің уыттан туындаған өзгеруіне және бауырдағы липидтер мен нуклеин қышқылдарының құрамына жол бермейді (Шоппин және Desplaces, 1969). Кейінірек Schreiwer және басқалар. (1975) егеуқұйрықтарға жүргізілген тәжірибелерде бауырдағы май алмасуының ауыр зақымдануын тудыратын фалоидинді интоксикациялау кезінде силимариннің N-метилглюкамин тұзының гепатопротективті әсері дәлелденді, ал Vogel және Trost (1975) димер қосылысы дисилибиннің (силибин сияқты бірдей дозада) он есе жоғары антифалоидтік белсенділікке ие екендігі анықталды.

Силимарин формалин тудырған перитонит пен иммунологиялық туындатқан полиартриттің (Vogel және соавт., 1975). Силимариннің антигепатотоксикалық әсері гепатоциттер мембранасындағы тиісті токсиндердің рецепторларымен және жалпы, мембранотропты, протективті сипаттағы (Vogel және басқалар., 1975).

Силибиннің бауыр паренхимасына протективті және емдік әсері қолданылған дозаның шамамен 80% - ы өтпен (Bulles және соавт., 1975).

Қолдану тәсілі.

Дақталған сүт ошағанының тұқымдары отвар түрінде қолданылады. 30 г ұнтақталған тұқымдарды 0.5 суда қайнатыңыз, оның мөлшері жартысына дейін азаяды . Әр сағат сайын ас қасықтан ішіңіз. Тағы бір рецепт-ұнтақталған тұқымдарды күніне 4-5 рет шай қасықтан алыңыз (Иордан, Николов, Бойчинов 1973)

ХХ ғасырға дейін.fructus Cardui Mariae атауымен бауыр мен көкбауыр аурулары, өт тастар, сарғаю, созылмалы жөтел және басқа аурулар үшін қолданылды. Қазіргі уақытта шикізат Мемлекеттік тізілімге енгізілген және бауыр мен өт жолдарының ауруларын гепатопротектор ретінде емдеу үшін ұсынылған. Сүт ошағанының препараттары гепатоциттердің жасушалық мембраналарының липидтерінің асқын тотығуын тежейді, бауыр жасушаларының қалпына келу қабілетін арттырады, ас қорытуды қалыпқа келтіреді.

"Силимар", "Легалон", "Силибор", "Карсил" және басқа да препараттар сүт ошағанының белсенді заттарының қосындысынан тұрады, жедел гепатиттер, созылмалы аурулар және бауыр циррозы үшін гепатопротекторлық агенттер ретінде қолданылады.

pepo L.

Біздің елімізде ең көп таралған асқабақ сорттарының гүлденуі шамамен 35 - 60-шы күні басталады, ал жаппай көшеттер пайда болғаннан кейін 86 - 120-шы күні піседі.Дәрілік шикізат-асқабақ тұқымы, кейде оның жемістерінің целлюлозасы (каротин көзі).

Мекендеу орындары. Тарату. Асқабақтың отаны-Мексика, Гватемала және АҚШ-тың Оңтүстік Штаттары. ТМД - да ол бақша мәдениетінде барлық жерде кездеседі, солтүстікке Мәскеу, Горький және Киров облыстарына енеді. Далалық мәдениетте ол тек Орта Азияда, Кавказда және ТМД-ның еуропалық бөлігінің Оңтүстігінде өсіріледі. Бұл термофильді, ыстыққа төзімді, фотофильді, құрғақшылыққа төзімді дақыл. Асқабақтың отаны-Америка; сол жерден испандықтар оны Еуропаға әкелді. Дәл осы асқабақ кең таралған және таралған, ал басқа түрлері аз өсіріледі. Дәрілік мақсаттар үшін ауада кептірілген және қабығы аршылған асқабақ тұқымдары мен олардан Сығылған асқабақ майы қолданылады. Асқабақтың етін үнемі тұтыну жақсы; ал қыста және ерте көктемде оны жақсы алмастырғыш асқабақтың консервіленген компоты болуы мүмкін. Дәрілік мақсаттар үшін Штириядан шыққан жұмсақ қабығы бар майлы асқабақ қолайлы (Cucurbita pepo L. convar. citrullina J. Gerb. var. styriaca J. Gerb.). Ол арнайы өсіріледі және оның тұқымдарын дәріханаларда сатып алуға болады. Жақында осы әртүрлілікпен қарқынды фармакологиялық зерттеулер жүргізілді

Шикізат сапасы. FS 42-1563-80 фармакопеялық мақаласына сәйкес қарапайым асқабақтың дәрілік шикізаты перикарп целлюлозасының қалдықтарынан тазартылған піскен, жылытылмаған тұқымдардан тұрады. Кептіру кезінде 13% - дан аспайтын массаны жоғалтуға жол беріледі; 1000 тұқымның массасы кемінде 180 г болуы керек; бөлінген пленкалар мен құрғақ целлюлоза қалдықтары 0,2% - дан аспауы керек; бос және зақымдалған тұқымдар 2% - дан аспайды; беті ластанған тұқымдар 2% - дан аспайды; органикалық қоспалар 0,5% - дан аспайды; минералды қоспалар (жер, құм, тастар) 0,1% - дан аспайды. Тұқымдар 35-40 кг таза пакеттерге оралады, содан кейін 130 г пакеттерге оралады.пакеттер фанерге немесе 30 кг таза картон қораптарға салынып, ішіне қағаз төселген. Құрғақ, жақсы желдетілетін бөлмеде сақтаңыз. Сақтау мерзімі 2 жыл.

Химиялық құрамы. Асқабақ тұқымдары (қабығы бар) құрғақ массада орташа есеппен 30% шикі ақуыз, 28 - 35% шикі май, 9% еритін көмірсулар, 18% целлюлоза және 3,4% күл бар. Тұқым ядроларында 32 - 40% май бар, оның құрамына линол (43 - 57%), олеин (24 - 41%), пальмитикалық және стеарин қышқылдары кіреді, олардың мөлшері 15-30% құрайды. Асқабақ тұқымының майы кебеді, оның құрамында Е дәрумені көп.

Тұқымдардағы ақуыздардың ішінде глобулин (кукурбитин) басым, оған аминқышқылдары ( % ) кіреді: аргинин 14,5, гистидин 3,3, лизин 2,2, тирозин 2,8, пролин 2,9, триптофан 3,8, аспарт қышқылы 4,3, глутамин қышқылы 13,3, әр түрлі формадағы азот - 18%.Жеміс целлюлозасында 1,5 - 15% қант бар 70 - 94% су және 6 - 30% құрғақ зат; 4 - 23% талшық пен гемицеллюлоза; 24% крахмал; 0,3 - 1,4% пектиндер; 1 - 3% азотты заттар; 0,5 - 0,7% шикі май, 0,1% қышқылдар; 0,4 - 1,4% күл; 25 - 40 мг% аскорбин қышқылы; 2 - 28 мг% каротин.

Қолдану. Eh tempore эмульсиясы ұзақ уақыт бойы тазартылған тұқымдардан дайындалған, ол гельминтоздарды (таспа құрттары) емдеу үшін қолданылады. Бұл құрал халықтық медицинада бұрыннан белгілі, оның әсері эксперименталды және клиникалық түрде расталды. Асқабақтың тұқымдары еркек папоротниктерінің препараттарынан төмен, бірақ папоротникке тән жанама әсер етпейді. Осыған байланысты асқабақ тұқымын балаларға, жүкті әйелдерге және қарт адамдарға тағайындауға болады.

Асқабақ целлюлозасы мен шырыны іш қату кезінде ішек қызметін жақсартады, организмнен хлоридтердің шығарылуын жақсартады, бүйрек пен тіндерге тітіркендіргіш әсер етпестен диурезді арттырады. Асқабақ жемістерінің целлюлозасы бауыр, бүйрек аурулары үшін, подагра үшін тағайындалады. Ол сонымен қатар каротин алу үшін шикізат ретінде қызмет етеді.

Тұқымнан майлы май алынады, оны "асқабақ" деп атайды, холеретикалық, қабынуға қарсы агент ретінде медициналық қолдануға рұқсат етіледі.

Гомеопатияда жаңа асқабақ тұқымдарының мәні қолданылады.

Солянка төбе (ходжеподжаның сығындысы, Salsola colina Pall.). Көпжылдық ағаш немесе шөпті өсімдік. Сабақтарының қабығы ашық сұр, бұтақтары ақ. Жапырақтары ауыспалы, жіп тәрізді, 40-80 мм.жоғарғы жапырақтардың сүйектеріндегі Гүлдер. Жемістер-дөңгелек пертероидты өсіндісі бар жаңғақтар. Гүлдеп, тамыз-қыркүйекте. Жемістер күздің соңында піседі.

Дәрілік шикізат-бұл жемістер. Жемістер бұтақтар мен сабақтарды сындырмай, орнында жыртылып, дереу кептіріледі, ал халықтық медицинада олар перианттар мен гүлдердің қалдықтарымен бірге жиналады, оларды жақсы кептіру керек.

Химиялық құрамы. құрамында: амин қышқылдары, глицин, бетаин, фитостеролдар, флавоноидтар, каротиноидтар, гликозидтер, изохинолин сипатындағы алкалоидтар, инулиндер, сапониндер, кетодикарбон қышқылдары және сіңімді түрдегі 14 - тен астам микро-және макроэлементтер: темір, фосфор, калий, кальций, магний, мырыш, кремний, мыс және т. б.

Жасушаішілік тыныс алу процесінде простагландиндердің прекурсоры және энергетикалық субстрат болып табылатын жоғары май қышқылдарының, оның ішінде полиқанықпаған гамма-линолен қышқылының болуы ерекше.

Алғаш рет холмовой ходжеподжына үлкен назар аударылды және оны Иркутск қаласының танымал халық емшісі Лохе Елена Васильевна бауыр ауруларын емдеу үшін мақсатты түрде қолдана бастады. Елу жылдан астам уақыт бойы ол дәрілік шөптерді зерттеумен, дәстүрлі медицина тәжірибесін талдаумен және жалпылаумен айналысқан. Елена Васильевна күйеуі, Тибеттің әйгілі шөпшісі берген емдік өсімдіктерді пайдалану дәстүрлері мен әдістерін мұқият сақтай отырып, перспективалы нысандарды медициналық практикаға енгізуге белсенді ықпал етті. Оның рецептерін профессор С. П. Чупин Иркутск медициналық қалпына келтіру орталығында сәтті қолданды. Ол алғаш рет клиникалық жағдайда бауырдың жұмысын жақсартатын, физикалық төзімділік пен өнімділікті арттыратын құрал ретінде холмовой ходжеподжының су сығындыларының жоғары тиімділігін растады. Холмова ходжеподжынан алынған фитопрепаратты профессор А. С. Саратиковтың жетекшілігімен Сібір мемлекеттік медицина университетінің ғалымдары жасаған. Бұл препараттың пайда болуының алдында фармакологтардың, технологтардың, химиктердің, ботаниктердің 10 жылдан астам тынымсыз жұмысы болды, оның нәтижелері бойынша төрт кандидаттық және бір докторлық диссертация қорғалды, оны өнеркәсіптік ауқымда өндіруге мүмкіндік беретін тиісті құжаттар ресімделді.

Холм ходжеподжаның емдік әсері биологиялық белсенді заттардың кешенімен анықталады, олардың ішіндегі ең маңыздылары глицинбетаин, флавоноидтар, кетодикарбон қышқылдары, стеролдар және олардың гликозидтері, каротиноидтар, май қышқылдары және сапониндер.

Табиғатта тасты, сортаң топырақтарда кездесетін Хилл ходжеподжа жиырма шақты микро және макроэлементтерден тұратын минералды қосылыстарға өте бай. Олардың ішінде калийдің жоғары мөлшерін, сондай-ақ мысдың болуын атап өту керек, оның адам ағзасындағы жетіспеушілігі Темірдің қызыл қан клеткаларына енуіне кедергі келтіреді, бұл анемияға әкеледі. Биологиялық белсенді кремний микроэлементтері шөпте маңызды биологиялық функцияларды орындайтын органосиликон қосылыстары түрінде болады. Глицин мен басқа аминқышқылдарының жоғары концентрациясы ходгеподжаны аминқышқылдарының табиғи жеткізушісі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Сығындының басым компоненттерінің бірі-бетаин жасуша мембраналарын құру үшін негізгі құрылымдық материал болып табылатын фосфатидилетаноламин мен фосфатидилхолинді қалыптастыру үшін метил топтарының доноры қызметін атқарады. Препаратта жоғары май қышқылдарының, оның ішінде полиқанықпаған линолен қышқылының болуы өте маңызды, олардың туындылары простагландиндердің прекурсорлары болып табылады. Бұл компонент өсімдік шикізатында сирек кездеседі. Алкалоидтардың аз мөлшерде болуы, негізінен изохинолин табиғаты өте маңызды: эксперимент олардың гепатопротекторлық әсерін көрсету және тегіс бұлшықеттердің спазмаларын жою қабілетін көрсетеді.

Фармакологиялық қасиеттері

Енгізілген холмова ходгеподжының сығындысына эксперименттік (фармакологиялық және токсикологиялық) зерттеулер Сібір медициналық университетінде (Томск) Ресей Федерациясының ДСМ клиникаға дейінгі зерттеу жөніндегі фармакологиялық мемлекеттік комитетінің талаптарына сәйкес жүргізілді. Холмовый ходжеподж сығындысының токсикалық гепатиттің әртүрлі модельдеріндегі гепатопротекторлық белсенділігі (CC14, d-галактозамин, аллил спирті), сондай-ақ этил спиртінен туындаған гепатоз егжей-тегжейлі зерттелген.

Препараттың терапиялық әсер ету механизмі токсиканттардың бұзылған метаболизміне, бауыр функциясы мен құрылымына жағымды әсер етеді. Препарат еркін радикалды реакциялардың тікелей тежегіші болып табылады және липопероксидацияның уытты өнімдерінің түзілуін азайтады, мембраналық липидтердің антирадикальді белсенділігін арттырады, қалпына келтірілген глутатион құрамын, глутатион пероксидаза және глутатион-трансфераза белсенділігін қалыпқа келтіреді; фосфатидилхолин және фосфатидилетаноламин гепатоциттерінің эндоплазмалық ретикулумы мен митохондриясының мембраналарында жоғары құрамды сақтауға ықпал етеді; оксибутират-дегидрогеназа белсенділігін қалыпқа келтіру және тығыздығы төмен және өте төмен липидтер-липопротеидтердің тасымалдау формасының синтезін арттыру арқылы триглицеридтердің жиналуына және бауыр паренхимасының кең таралған стеатозының қалыптасуына қарсы тұрады; митохондрияның тыныс алу функциясын жақсартады; мембрананы лизосомамен тұрақтандырады және А фосфолипазасын қоса, некрозогендік гидролазалардың босатылуына жол бермейді; гепатоциттердің регенерациясын, экскреторлық функциясын және билирубиннің глюкуронирленуін ынталандырады; P-450 цитохромының каталитикалық белсенділігін және қалпына келтірілген глутатионмен ксенобиотиктердің конъюгациясын арттырады.

Солянка кеңінен қолданылатын өсімдік тектес гепатопротекторлардан - легалоннан (карсилден) және силибордан кем түспейді - токсиканттармен бұзылған гепатоциттердің метаболизміне жағымды әсер ете алады, легалон мен силиборға қарағанда бауыр паренхимасының некрозының дамуына, липидтердің асқын тотығу өнімдерінің түзілуіне, антитоксикалық функцияның тежелуіне жол бермейді.

Тәжірибелік және клиникалық зерттеулердің нәтижелері циррозға айналатын бауырдың созылмалы ауруларын емдеуге арналған препаратты ұсынуға мүмкіндік береді. Ходгеподжаны токсикологиялық зерттеу оның жедел және созылмалы эксперимент жағдайында төмен уыттылықпен ерекшеленетінін, эмбриотоксикалық, мутагендік, аллергендік және т. б.

Хилл ходжеподж дені сау адамдарда бауыр, ұйқы безі, асқазан-ішек жолдары, бүйрек функцияларын оңтайландыруға көмектеседі. Хилл ходжеподж-бауыр тіндерін қорғауға арналған шөп қоспасы. Ходжеподж препараттары гепатотропты әсерге ие. Олар бауырды, соның ішінде гепатитті қорғаудың тиімді профилактикалық құралы ретінде ұсынылады.

* уытты гепатиттің (СС14, D-галактозамин, аллил спирті) әр түрлі модельдерінде гепатопротекторлық белсенділікке ие, сондай-ақ этил спиртінен туындаған гепатозға ие;

* еркін радикалды реакциялардың тікелей тежегіші болып табылады және липопероксидация өнімдерінің түзілуін азайтады, мембраналық липидтердің антирадикальді белсенділігін арттырады;

* гепатоциттер мембраналарында фосфатидилхолин мен фосфатидилетаноламиннің жоғары құрамының сақталуына ықпал етеді;

* гепатоциттердің регенерациясы мен экскреторлық қызметін және билирубиннің глюкоронирленуін ынталандырады;

* қалпына келтірілген глутатионның құрамын, глутатион пероксидазасының, глутатионредуктазаның және глутатионтрансферазаның белсенділігін қалыпқа келтіреді;

* P-450 цитохромының каталитикалық белсенділігін және қалпына келтірілген глутатионмен ксенобиотиктердің конъюгациясын арттырады;

* детергентті лизофосфатидтердің түзілуіне кедергі келтіреді;

* оксибутират дегидрогеназа белсенділігін қалыпқа келтіру және төмен және өте төмен тығыздықтағы липидтер - липопротеидтердің тасымалдау формасының синтезін арттыру арқылы триглицеридтердің жиналуына және бауыр паренхимасының кең таралған стеатозының қалыптасуына қарсы тұрады;

* митохондрияның тыныс алу қызметін жақсартады;

* мембраналарды лизосомалармен тұрақтандырады және фосфолипаза А-ны қоса, некрозогендік гидролазалардың босатылуына жол бермейді;

* иммуномодуляциялық әсерге ие, сау және гепатотоксиндермен уланған жануарларда Т-тәуелді антигенге иммундық жауаптың дамуын ынталандырады;

* преднизолонның жанама әсерлерін азайтадыа, оны пайдалану кезінде байқалады.

Клиникалық зерттеулер көрсеткендей, емдеу басталғаннан кейінгі алғашқы аптада созылмалы холециститпен ауыратын науқастардың жалпы жағдайы едәуір жақсарады: ауырсыну шабуылдары, диспепсиялық құбылыстар жоғалады немесе азаяды. Сондай-ақ, орташа дәрежелі созылмалы белсенді гепатитпен және созылмалы тұрақты гепатитпен ауыратын науқастарды емдеуде оң нәтиже алынды.

Холм ходжеподж құрамында мидың қалыпты жұмыс істеуі және ұйқы безінің гормонын шығаратын қызметі үшін қажетті компоненттер бар.

Ходжеподж препараттары алкоголизм мен кету синдромын емдеуде тиімді. Стрестік жүктемелердің (диспетчерлер, локомотив бригадаларының жүргізушілері) алдын алу және эпидемиялық тұтану кезеңінде тұмаумен сырқаттанудың алдын алу (аскохол, экстракод) үшін қолданылады. Метаболизмнің стресстік зақымдануының алдын алу үшін ұсынылады.

Ходжеподж препараттары холестеринді жоюға ықпал етеді, қант диабетімен ауыратын науқастардың қандағы қант деңгейін қалыпқа келтіреді.

Ходжеподж препараттары жүректің ишемиялық ауруы мен атеросклероздың ерте түрлерінің алдын-алу және емдеу үшін қолданылады. Әр түрлі тығыздықтағы холестерин мен липопротеидтердің деңгейін қалыпқа келтіре отырып, гепатобилиард жүйесін тұрақтандыруға белсенді қатысады.

Холмова ходжеподжының препараттары өте клиникалық тиімділікке ие, олар сүт ошағанымен (легалон, карсил, силибор) салыстырылады; жедел және созылмалы эксперимент жағдайында кең дозада цитотоксикалық емес, эмбриотоксикалық, мутагендік, аллергендік және иммунотоксикалық қасиеттерден айырылған, яғни қауіпсіз.

Көрсеткіштер:

* жіті гепатиттер (негізінен дәрілік, уытты, алкогольді), тағамдық, дәрілік және алкогольдік уланулар (әсіресе гепатотоксиндерге қатысты тиімді));

* созылмалы тұрақты және белсенді гепатит (вирустық);

* әртүрлі этиологиядағы майлы гепатоз;

* созылмалы холецистит, өт тастарының пайда болу үрдісі (білім берудің алдын алу);

* бауыр циррозының бастапқы кезеңі;

* төтенше, экологиялық қолайсыз жерлерде тұратын адамдарға;

* ағзаға улы заттар мен радиацияның әсері;

* жүрек-қан тамырлары ауруларының, атеросклероздың ерте түрлерінің, холестерин мен липидтер алмасуының бұзылуының, жүректің ишемиялық ауруының алдын алу;

* қант диабеті диетотерапиясындағы қосымша құрал ретінде;

* дененің созылмалы әлсіреуі, шаршау, тұрақты әлсіздік, созылмалы шаршау синдромы, қартайған кезде дененің қорғанысының төмендеуі.
. Артишок (Супага), Asteraceae (Compositae)
Артишок гүлдері мен жапырақтары - Cynarae folium (бұрын: Folia Cynarae), артишок тамыры - Cynarae radix (бұрын: Radix Cynarae).

Ботаникалық сипаттама. Бұл биіктігі 1,5-2 м, сәл тармақталған сабағы бар көпжылдық шөптесін өсімдік. жапырақтары үлкен, пиннат тәрізді лобтармен бөлінген, ингда тәрізді, жасыл немесе сұр-жасыл. Гүлдер көкшіл, үлкен (диаметрі 25 см - ге дейін) сфералық гүлшоғырларда жиналған-себеттер. Жемісі-үлкен Ашен, ұзындығы 6-7 мм, сұр, қара мәрмәр пигментациясы бар. Тамыры ұзын өзек.

Оның отаны-Жерорта теңізіне іргелес аумақтар, онда ол тамақ үшін нәзіктік ретінде қолданылады. Артишок Қырымда және Кавказда өсіріледі.

Соцветия орамалары мен қалыңдатылған ыдыстар көкөніс ретінде жейді; өсімдіктің сол бөліктері - жапырақтары мен тамырларымен бірге дәрілік мақсаттарда да қолданылады. Пайдаланылған бөлшектер: соцветиялар, жапырақтар, тамыр.

Жинау және жинау. Жапырақтары гүлдену кезінде жиналады, Гүлдену - гүлденуден кейін көп ұзамай. Содан кейін олардан галендік препараттар мен дәрі-дәрмектердің барлық түрлері дайындалады. Тамыры күзде жиналады.

Әсер ететін заттар. Артишоктың емдік әсері биологиялық белсенді заттар кешенімен байланысты: флавоноидтар, кафеол және Хин қышқылдары, секвитерпенлактон, инулин, цинарин, таниндер, калий, натрий, магний тұздары, аскорбин қышқылы, каротин, В1 және В2 витаминдері, цинаропикрин, цинарин, флавоноидтар, таниндер.

Қолдану: ұзақ уақыт бойы артишок дәрілік өсімдік ретінде өте бай адамдарға ғана қол жетімді болды және тек соңғы жылдары осы өсімдіктің препараттары Франция, Испания, Бельгия, Швейцария және басқа да еуропа елдерінде медицинада кеңінен қолданыла бастады.

Бұл пайдалы көкөніс атеросклероздың дамуына жол бермейді, ең алдымен бауыр мен өт қабының аурулары үшін ұсынылады. Оның құрамындағы белсенді заттар бауыр жасушаларын токсиндердің әсерінен қорғайды, организмнен токсиндерді, ауыр металдардың тұздарын кетіруге көмектеседі. Осының арқасында артишок холецистит, созылмалы гепатит, бауыр циррозы сияқты ауыр ауруларды емдеуде қолданылады.

Көбінесе артишок препараттары алкогольмен, дәрі-дәрмектермен, есірткі заттарымен улануды жеңілдету үшін, тамақ интоксикациясы үшін қолданылады.

Артишок препараттарының диуретикалық қасиеттері мен қандағы азотты токсиндердің деңгейін төмендету қабілеті оны созылмалы нефрит және созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде сәтті қолдануға мүмкіндік берді.

Артишок сығындысы холестеринді және қандағы мочевинаны төмендететін құрал ретінде де пайдалы. Артишок целлюлозасындағы инулиннің жоғары мөлшері оны қант диабетімен ауыратын науқастардың диетасына қосады.

Әрекет: гепатопротекторлық, гипохолестеринемиялық, диуретикалық, антитоксикалық, холеретикалық.

Қолдану.

Артишоктың емдік қасиеттері туралы ақпарат Шығыста белгілі болды. "Медициналық ғылымның Канонында "Әбу Әли Ибн Сина (Авиценна) былай деп жазады:"ол (артишок) қолтық астындағы иісті жояды және терге жағымды иіс береді, өйткені ол ұрықтың зәрін шығаруға бейім". Көріп отырғаныңыздай, Абу Али Ибн Сина артишоктың диуретикалық қасиеттері туралы жақсы білген. Ұрықтың зәрінің сипаттамасы артишок несеппен несепнәр, креатинин және басқа азот бар қосылыстардың шығарылуын едәуір арттыратындығына байланысты. Мұндай зәрдегі ауада бактериялық флораның әсерінен аммиак тез пайда болады, бұл оған жағымсыз иіс береді.

Ресейде артишок XVIII ғасырдан бастап "сарғаюды, ісінуді, бірлескен ауырсынуды емдеуге, бітелген бауыр мен бүйректерді тазартуға"қабілетті құрал ретінде қолданыла бастады.

Шай түрінде іс жүзінде қолданылмайды. Артишоктың галендік препараттары фармацевтика тұрғысынан бауырдың жұмысына пайдалы әсері бар ащы дәрі болып табылады, сонымен бірге өт түзілуін және ағып кетуін ынталандырады. Артишок препараттары жүрек айну, ауырлық сезімі, жазықтылық және бауыр функциясының нашарлығынан туындаған ауырсыну үшін жақсы көмектеседі. Өт тастарымен ауыратын науқастар артишок препараттары оларға жақсы көмектеседі деп санайды: колик азаяды. Сонымен қатар, артишок қандағы май мен холестеринді азайтады. Көрсетеді ма препараттар артишока қандай да бір әсер диабеті, шынайы белгісіз.

Өткен ғасырдың 80-ші жылдарының ортасынан бастап әлемнің көптеген елдерінде тікенекті артишок негізіндегі бірқатар дәрі-дәрмектер алынды. Соңғы жылдары Еуропада артишок жапырақтарынан холеретикалық, диуретикалық және гипоазотемиялық белсенділігі бар препараттар кеңінен қолданылады: Испанияда 40 компания артишок препараттарын өндірумен айналысады, ал Францияда 30 - дан астам фармацевтикалық компаниялар.

Артишок сығындысы-Денсаулық, "денсаулық "фармацевтикалық компаниясы шығарған капсулалар, науқастарды емдеуде тиімді

Жүргізілген зерттеулер нәтижелері бойынша анықталды:

• уытты гепатит.

* Артишок сығындысы-Денсаулық, "Здоровье "фармацевтикалық компаниясы шығарған капсулалар тырысқақ, гепатопротекторлық, гипохолестеринемиялық әсерге ие, бұл осы препаратты ішкі аурулар клиникасында кеңінен қолдану үшін ұсынуға мүмкіндік береді.

* Жанама әсерлердің болмауы стационарлық және амбулаториялық жағдайда емдеу курстарын жүргізуге мүмкіндік береді.

Осылайша, артишок сығындысы-Денсаулық - табиғи фитопрепарат, онда тікенек артишокының барлық биологиялық белсенді заттары табиғи қатынасында сақталады. Бұл препарат бауыр мен өт шығару жолдарының зақымдануымен, созылмалы уыттанумен, азотемиямен және гиперхолестеринемиямен сипатталатын аурулары бар пациенттерді емдеу үшін дербес және кешенді қолданғанда дәлелденген емдік әсерге ие.

БҰЛ ПРЕПАРАТТЫ ҚАБЫЛДАУ АҒЗАҒА ҚАНДАЙ ӘСЕР ЕТЕДІ?

Препараттың гепатопротекторлық әсері келесі қасиеттерге байланысты:

* антиоксидантты;

* мембрананы тұрақтандыратын;

* уыттылыққа қарсы (организмнен уыттарды, оның ішінде ауыр металдардың тұздарын, пестицидтерді, алкалоидтарды залалсыздандыруға және жоюға ықпал етеді);

* холеретикалық (холеретикалық және холеретикалық процестерді қалыпқа келтіреді);

* бауырдың детоксикациялық қасиеттерінің жоғарылауы (глюкурон және сульфотоптардың байланыстырылуын күшейтеді, уытты өнімдердің элиминациясын арттырады).

Гепатопротекторлық әсерден басқа, артишок сығындысы-Денсаулық:

* гипохолестеринемиялық әсері бар (гепатоциттермен холестерин синтезін, жалпы холестерин деңгейін, төмен тығыздықтағы липопротеиндерді, қан плазмасының атерогендік коэффициентін төмендетеді, фосфолипидтердің жасушаішілік алмасуын қалыпқа келтіреді);

* диуретикалық әсер (бүйректің гломерулярлық сүзілуін жақсартады, бұл бауыр детоксикациясының соңғы өнімдерін жоюға көмектеседі);

* гипоазотемиялық әсер (мочевинаның ағзадан шығарылуына ықпал етеді).

Артишок сығындысы препаратының тән ерекшелігі-холеретикалық қасиеттердің болуы (өт түзілуін де, бөлінуін де ынталандырады), бұл өт жолдарының дискинезиясымен және холециститтермен бірге жүретін бауыр функциясының бұзылуы үшін препаратты қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, артишок сығындысының айқын диуретикалық және гипоазотемиялық қасиеттері созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде препараттың клиникалық тиімділігін анықтайды.

Артишок сығындысы-Денсаулық бүйректің сүзу қабілетін жақсартады, биохимиялық көрсеткіштерге айқын оң әсер етеді.

Диуретикалық әсер, қандағы азот бар заттардың деңгейін төмендету қабілеті препаратты созылмалы нефрит, созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі, жүрек-тамыр жүйесі аурулары бар науқастарда олигоурия кезінде қолдануға мүмкіндік береді.

өсімдік гепатопротекторлы өт бауыры

7. Дәрілік Дымянка
Түтін шөптері-Fumariae herba (бұрын: Herba Fumariae).

Түтін-Fumariaceae.

Сипаттамасы. Однолетнее шөп тұқымдас өсімдік, биіктігі 8-30см. Сабағы прямостоячий, ветвистый. Жапырақтары сұр, сұр-жасыл, үш бұрышты, тар бұрышты лобтармен бөлінген. Гүлдер күлгін-қызғылт, кішкентай, тұрақты емес, ұзын шоғыры бар, сабақтарының шыңдарында орналасқан тар щеткаларда жиналған. Стамендер 2. Жіңішке баған, екі жақты стигма және жоғарғы аналық безі бар пестл. Жемісі-жалпақ сфералық жаңғақ. 1000 тұқымның массасы-3-3, 5 г.өзек тамыры. Биіктігі 10-50 см икемді қашу көбінесе жерге жатады немесе басқа өсімдіктерге сүйенеді. Қарқынды гүлдену кезеңі маусым айында басталады

Зауыт улы!

Тарату. Ол Ресейдің еуропалық бөлігінде және Сібірде арамшөптер сияқты арамшөптер, дақылдар мен бақтарда өседі.

Түтін Еуропада барлық жерде жабайы түрде кездеседі. Оны жол төселген тастардан немесе тастардың арасынан табуға болады. Дегенмен, бұл өте әдемі өсімдік, онымен бөлісудің мағынасы жоқ. Алайда, егер сіз оның өмір сүру жағдайларын Қатты өзгертсеңіз, ол Сіздің иелігіңізден жоғалып кетуі мүмкін.

Шикізат. Гүлдену кезінде шөп жинаңыз. Түтін гүлдену кезінде жиналады. Антенналық бөліктерді алыңыз, жақсырақ өсінділер, сондықтан оларды жердің бөлшектерінен кейін жууға болмайды. Көлеңкелі жерде байламдарды кептіру жақсы

Мазмұны. Бірқатар алкалоидтар (мысалы, протопин, криптокавин, коридалин, синактин), ащы, шайырлар, холин, флавоноидтар және шырышты заттар (мукиндер). Құрамында Фумар қышқылы, алкалоид фумарин бар.

Қолданысқа енгізіледі. Фумарин ынталандырушы әсерге ие, тәбетті жақсартады. Түтін препараттары бауырдың, асқазанның және ішектің жұмысын жақсартады, тәбетті арттырады, ауыр жұқпалы аурулардан және үлкен қан жоғалтудан кейін дененің жалпы тонусын күшейтеді, жүректің жұмысына жағымды әсер етеді, қан тамырларын тарылтады, жатырдың тегіс бұлшықеттерін сергітеді, сондай-ақ диуретикалық, холеретикалық, қан тазартатын және диафоретикалық әсерге ие.

Қолдану. Халықтық медицинада гүлдену кезінде жиналған шөп пен шырын қолданылады. Шөптің инфузиясы ішек атониясы және тәбеттің болмауы, сарғаю, өкпе туберкулезі, геморрой, созылмалы диарея, мылжың, терлеу, бауыр аурулары үшін қолданылады. Жаңа шырын мен су инфузиясы гемостатикалық және ас қорытуды жақсартатын құрал ретінде қолданылады. Біз ұзақ. Іштің оң жақ жоғарғы бөлігінде ауырсыну пайда болады, тамақ жақсы сіңеді, жүрек айнуы жоғалады, құсу пайда болады, бас аурулары тек халықтық медицинада қолданылды, бірақ жақында ғылыми зерттеулердің нәтижелері бұл өсімдікті ғылыми медицина үшін қызықты етті. Түтін (целандин сияқты - көкнәр тұқымдасының өкілі) құрамында өт жолдарының босатылуына жағымды әсер ететін белсенді заттар бар екендігі анықталды, өйткені олар құрысуды жеңілдетеді және өт ағынын реттейді. Сондықтан оны өт систелінің өткір және созылмалы ауруларында да ұсынуға болады. Германияның мемлекеттік денсаулық сақтау қызметі түтінді өт жүйесінің спастикалық аурулары мен іш қату жағдайында қабылдау керек екенін айтады. Түтін сорғыштары бар препараттар бар, ал түтін бар шай қоспаларының саны (целандин, жалбыз, пупа, Кентавр, жусан және басқа шөптермен бірге) үнемі артып келеді. Бірақ біз Шайды тек түтіннен ғана қолданамыз.

Диоскоридтер мен Плиний-орта ғасырдағы шөп жазушыларға арналған билік. Неміс тілінде басылған алғашқы шөп терапевтінде "Денсаулық бағы" (Майнц, 1485), кейінірек Леонарт Фукс (1543) түтін туралы хабарлады. Кейінгі шөп емдеушілерде бар нәрсе негізінен осы ақпаратпен сәйкес келеді: дәстүрлі медицина созылмалы іш қату, мылжың, бауыр және өт жүйесі аурулары, подагра, тері аурулары және қан тазартқыш ретінде, содан кейін тәбетті қоздыру үшін және тоник ретінде қолданылады, әсіресе қанды қыздар үшін. Х. Марцелла, көптеген мәселелерімен айналысқан қолдану өсімдіктердің адам мен суевериями бұл тұрғыда, табуға болады, бұл жас қыздар, олар жауап береді, кеуде дымянку шығады тұрмысқа қатар, кім оларға кездеседі бірінші.Жағымсыз әсерлері. Іштің ауыруы мүмкін болғандықтан артық дозаланудан аулақ болу керек. Қауіпті жанама әсерлер байқалмайды.

Қорытынды

Жоғарыда айтылғандардан келесі негізгі қорытынды жасауға болады-бауырдың жедел зақымдануы созылмалы процеске енбесе де, қалпына келтірумен аяқталса да, зақымданудың "шығындары" белгілі бір дәрежеде дистрофияға, бауырдың зақымдайтын агенттерге жоғары сезімталдығына, ферменттің жетіспеушілігіне әкеледі.функционалдық жетілмегендікке әкеледі. Ерекшелігі осы патология болып табылады бейімділік жиі рецидивам, ұзақ ағысы, нарушающему еңбекшілдік, - деп аударады проблемасын дәрежеден медициналық-биологиялық санатына медициналық-әлеуметтік. Бұл дәрігердің арсеналында протективті әсері бар, бұзылған құрылымның белгілі бір элементтерін, сондай-ақ гепатоцит пен гепатобилиарлық жүйенің функцияларын қалпына келтіретін препараттардың (құралдардың) болуын анықтайды.

Әр түрлі себептерге байланысты дәрі-дәрмектерді (дәрі-дәрмектерді) үнемі немесе мезгіл-мезгіл қабылдамайтын адамды табу қиын. Сонымен қатар, LP бауырға әсер етуі және/немесе метаболизмді өзгерте алады, сондықтан ол бауыр үшін патогенді болады. Мысалы, мұндай препараттарға мыналар жатады: парацетамол, сульфаниламидтер, оксациллин және т.б. алкоголь, ауыр металдардың тұздары ұқсас әсерге ие. Бауырды зақымданудан қалай қорғауға болады, оның қызметін қалай қалыпқа келтіруге болады? Мұндай жағдайларда гепатопротекторларды қабылдау қажет

Бұл дәрі-дәрмектердің әсер ету механизмі әртүрлі. Сонымен, өт және өт қышқылдарының препараттары өт шығару және шығару процестерін ынталандырады, аш ішектің ас қорыту және қозғалыс белсенділігін арттырады. Сору өсімдіктер (қайнатындылар мен тұнбалар) күшейтеді өнімін және тұтқырлығы төмендетеді өттің арттырады, мазмұны онда өлшенген және ерітілген заттар кедергі келтіретін білім өт тастар. Өт қабының жиырылуын ынталандыратын дәрі-дәрмектер ішекке өт шығаруға ықпал етеді немесе препараттар антиспазматикалық және қабынуға қарсы қасиеттерге ие. Асқорыту ағзалары ауруларының (асқазан, өт қабы, бауыр, ұйқы безі, ішек) санының күрт өсуіне қазіргі заманғы үрдіске байланысты цитопротекторлы препараттарға, бұл жағдайда гепатопротекторларға деген қызығушылық артты. Бұрын зерттелмеген және ғылыми медицинада қолданылмаған өсімдіктер үнемі зерттеліп отырады, бауыр аурулары үшін халықтық медицинада кеңінен қолданылады. Фармакогностикалық ғалымдар, химиктер, дәрігерлер мен фармацевттер өсімдіктердің жаңа түрлерінің құнды дәрілік қасиеттерін табуға және қолдануға тырысады, мысалы, ходжеподж, дәрілік түтін немесе дала артишокы. Медицинада қолдануға рұқсат етілген дәрілік өсімдік шикізатының номенклатурасы жыл сайын нақтыланады. Гепатопротекторлар олардың шығу тегіне қарамастан монотерапияда және басқа препараттармен кешенді терапияда қолданылады. Құрамында гепатоциттердегі метаболизмді жақсартатын және оларды тұрақтандыратын, өт айдағыш, спазмолитикалық және қабынуға қарсы әсері бар, бауыр ауруларын дәрі-дәрмекпен емдеуді толықтыруға арналған немесе профилактикалық мақсатта қолданылатын өсімдік препараттары бар биологиялық белсенді қоспалар (ББҚ) әдеттегі күндізгі рацион кезінде тағамдық қоспалар ретінде қабылданады. Біздің еліміздің барлық дерлік дәріханаларында сертификатталған және қолдануға рұқсат етілген өсімдік негізіндегі әртүрлі диеталық қоспалар, сондай - ақ дәрілік шикізаттың кең ассортименті-жеке өсімдіктер, олардан алынған препараттар және көп компонентті өсімдік негізіндегі төлемдер бар. Легалон, карсил, эссенциал сияқты гепатопротекторлар біздің елімізде он жылдан астам уақыт бойы қолданылып келеді және олардың емдік тиімділігінің көп томдық дәлелі бар. Бауыр ауруларын емдеуде қолданылатын өсімдіктерге негізделген заманауи гепатопротекторлар мен диеталық қоспалар туралы ақпаратпен қатар олардың құрамы мен негізгі белсенді заттар фармакологиялық тұрғыдан талданды және оларды дұрыс қолдану және емдеу курсының ұзақтығы бойынша ұсыныстар ұсынылды.

Сонымен қатар, препараттар антиспазмодикалық және қабынуға қарсы қасиеттерге ие.

Дәрілік препараттар - гепатопротекторлар тобы бөлінген: бренциале форте, галстена, гепабене, гепар композитум, гепатосан, гепатофальк планта, гептрал, карсил, легалон, лепротек, лив-52, метионин, натуркарсевт, силегон, силибор, силимар, силимарин седико, сирепар, тыквеол, урсофальк, фосфоглив, хепель, эссенциале форте, эссенциале форте н, эссливер форте

Барлық аурулар үшін панацея жоқ, кез-келген ауруды емдеуге мүмкіндік беретін әмбебап дәрі жоқ. Бірақ табиғи (Өсімдік) шикізатынан алынған, табиғи кешендегі табиғи биологиялық белсенді заттар бар, адам ағзасына тиімді және жұмсақ әсер етеді, оның жүйелерінің маңызды функцияларын және жалпы жағдайын қалыпқа келтіреді. Ұлы дәрігер және табиғи ғалым Гиппократ дұрыс болды:" Natura sanat, medicus curat morbos " - "дәрігер ауруларды емдейді, бірақ табиғатты емдейді".

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

2. Сокольский И. Н., Самылина И. А., Беспалова Н.В. Фармакогнозия: оқулық. - М.: Медицина, 2003.- 480 б.

. Кортиков В. Н., Кортиков а. в. дәрілік өсімдіктердің анықтамалығы.- Ростов н/ж:" проф-Пресс баспа үйі", 2002.-800с.

. Ресей медициналық журналы № 2 2005.; Королева Л. Р. "қазіргі гепатопротекторлар".

. "Фармацевтикалық компаниялар" симпозиумы.; Минушкин о. Н., м. ғ. д., УНЦ профессоры, РФ ПІБ МО "бауыр ауруларын емдеудегі кейбір гепатопротекторлар".

. Василенко Н. Г., сирек кездесетін көкөністер мен ащы өсімдіктер, М., 1962.

. Бахчеводство, под общей редакцией Филова А. и., М., 1959.

. Dimyanka officinalis-Челябинск медициналық порталы.

. Жалпы асқабақ-ақпарат-Челябинск медициналық порталы.

. Апта сайынғы дәріхана-мамандандырылған медициналық сайт; артишоктың Сиқырлы сыйлықтары - 25.04.2005 ж. №16 (487).