Темперамент
жүктеу/скачать 103 Kb.
|
17-Темперамент
- Бұл бет үшін навигация:
- Меланхоликалық темперамент
| Флегматикалық темперамент жай пайда болатын, әлсіз және қысқа мерзімді эмоциялық қозумен ерекшеленеді. Флегматиктің сезімі сырттай әлсіз аңғарылады. Бұл типтегі адамдардың қуануы да, қайғыруы да қиын. Флегматикалық типтегі балалар сабырлы, салмақты, мінез-құлқы әруақытта да бір күйде тұрады.
Флегматиктердің психикалық үрдістері жай, бірсарынды жүреді. Бұлар өте ұстамды, салмақты, іс-әрекетте баяу. Істеген ісін сапалы, тындырымды орындайды. Бүл типтегі балалар сабақты жаксы оқиды, іс-әрекетте орнықты, табандылық анғартады. Адамдармен қарым-қатынаста флегматик әруақытта да орнықты, салмақты, ретімен адамдармен араласады, көңіл-күйі тұрақты. Олар әркез жанжалдан басын ала қашады. Кейбір қолайсыз жағдайларда флегматиктерде тән сылбырлық, енжарлық, жалқаулық сияқты жағымсыз қасиеттер қалыптасуы мүмкін. Меланхоликалық темперамент жай, бірақ күшті және тұрақты эмоциялық қозумен ерекшеленеді. Меланхоликтер тұрақты, ұзақ көңіл-күйге бейім тұрады, бірақ олардың сезімі сырттай әлсіз аңғарылады. Меланхоликалық типтегі адамдар қозғалыста, іс-әрекетте баяу. Меланхолик іс-әрекетке бірден кірісе алмайды, ырғалып-жырғалып барып кіріседі, егер іске кірісе қалса, аяғына дейін жеткізеді. Бүл типтегі балалар жай іс-әрекетке енеді, оларды И.П.Павлов ынжық тип деп атайды. Бұл типтегі балалар тез шаршайды, эмоциялық көңіл-күйі жай пайда болады, бірақ тереңдігімен, ерекше күшімен және ұзақтығымен ерекшеленеді. Меланхоликтердің жаны тез жараланғыш, көңіліне ауыр алғандарын ешуақытта ұмытпайды, кекті ұзақ сақтайды. Бұл типтегі балалар көбіне тұйық келеді, ұжыммен және адамдармен, әсіресе таныс емес, жаңа адамдармен карым-қатынас жасауы қиын. Олар коғамдық жұмыстарға қатыспайды, ондай балалар өзімен-өзі болғанды жақсы көреді. Сондықтан да белгілі қолайлы жағдайларда, дұрыс ұйымдастырылған оқу-тәрбие жұмысында меланхоликтерге ерекше назар аударған жен. Оларға мұғалімдердің тарапынан ерекше көңіл бөлініп, жағдай жасалса, олардың бойындағы құнды қасиеттерді дамытуға болады. Егер холерикте флегматикке қарағанда іс-әрекеттің шапшаңдығын калыптастыру жеңіл болса, флегматикте холерикке қарағанда ұстамдылықты, салқынқандылықты, салмақтылықты калыптастыру оңай. Сангвиниктің сезімталдылығы, өмірге икемділігі, жылдамдығы, флегматиктін асықпайтындығы, сабырлы, салмақтылығы, холериктің жігерлілігі мен энергиясы, меланхоликтің сезімінің тұрақтылығы, тереңдігі — оның барлығы темпераменттің жағымды сапалары. Сонымен катар кез-келген темпераментте жағымсыз қасиеттердің дамуына қауіп баршылык. Белгілі жағдайда сангвинникалық темперамент әр нәрсемен айналысуға дайын тұрады. Флегматиктің кемшілігі баяу қозғалатындығы, холерик — ұстамсыз, айтайын дегенім бетің бар, жүзің бар демейді, айтъш тастайды, меланхолик өз жеке басының көңіл-күйі жабырқау, өте тұйық, ұжымнан бөлек оқшау ұстайды, адамдармен қарым-қатынасы жоқ, өзімен-өзі жүреді. Қазір өмірде жиі кездесетін темпераменттің 4 түрінің өкілдеріне психологиялық сипаттама беру үшін өмірден мынадай мысал келтіруге болады: Төрт түрлі темпераменттің типі айқын аңғарылатын өкілдері — төрт дос театрға кешігіп қалады. Осындай ахуалда олар өздерін қалай үстады? Холерик бірден бақылаушымен қарсыласып, өз орнына отыруға әрекет етті. Ол театрдың сағаты алда деп, ешкімге кесел келтірмейтіндігін, өз орнына барып отыратындығын дәледемек болады. Сангвиник партнерге жібермейтінін бірден түсініп, жоғары қатардан залға кіру оңай деп, баспалдақтар арқылы жоғарыға шығып, кетті. Флегматик залға жібермейтініне көзі жеткеннен кейін "Бірінші бөлім әр уақытта да қызықсыз, үзіліске дейін буфетке бара тұрайын" — деген шешімге келеді. Меланхолик: "Маған әруақытта да сәті түспейді, театрға өмірімде бір шыққаным еді, ол да сәтсіз болды" — деп, үйіне қайтып кетіпті. жүктеу/скачать 103 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|