Тәрбие жүйесінің дамуын басқару
жүктеу/скачать 18,21 Kb.
|
тәрбие жүйесі тәрбие процесі
|
Тәрбие жүйесінің дамуын басқару. Тәрбие жүйесі — жеке адамды идеялық, саяси, адамгершілік, экономикалық т.б. жағынан қалыптастырудағы жүйелі процесс. Тәрбие жүйесі — адамдарды мақсатқа бағытталған іс-әрекет үрдісінде тәрбиелеу кешені. Сонымен айналысушылардың өз арасында пайда болатын қатынастарды игеріп басқарынатын іс-әрекет, яғни тәрбиелік жүйенің өмір тіршілігіне қабілеттіліктерін қамтамасыздандырады. Педагогикалық мақсатты және оқушының дамуын қамту үшін жасалады. Тәрбие заңы (қоғамдағы құбылыс ретінде) — жас ұрпаққа аға ұрпақтың әлеуметтік тәжірибесін берудің міндеттілігі мен қажеттілігі. Тәрбие заңы оларды қоғамдық өмірге қосып, ұрпақ жалғастығын, қоғам тіршілігін қамтамасыз етуде жеке адам қуатын дамытуға жағдай туғызады. Тәрбие жүйесі - мекетепті өзін-өзі реттеу мен өзін-өзі ұйымдастыруда жүзеге асатын өзіндік қызмет ету және даму логикасы бар, әлеуметтік тұтас ағза. (В.А. Караковский). Тәрбие жүйесі - тұлғаның рухани адамгершілік, шығармашылық дамуын қамтамасыз ететін әлеуметтік шындық құрауыштарының жиынтығы. Мектепте екі тәрбие жүйесі бар: дидактикалық және оқу- тәрбие жүйесі,- деп көрсетеді Б.И.Иманбекова. Л.И.Новикова тәрбие Педагогика ғылымы бойынша жүргізілген зерттеулерді талдай келе, оқушылар ұжымындағы тәрбие жүйесінің құрылуы тәрбие процесінің тиімділігін неғұрлым жоғарлататындығын айқындайды. Зерттеуші С.И. Қалиеваның анықтауынша, тәрбие жүйесі мақсаттар жиынтығынан, тәрбие жұмысының негізі ретінде ұжым, ұжымдық қатынасытар мен қоршаған ортаға деген жүйенің бірлігінен құралады. Тәрбиелік жүйенің құрауыштары: - Мақсат- идеялар; - Іс-әрекет; - Субъектілер; - Қарым- қатынас; - Игерілген орта - Басқару. Тәрбие жүйесінің өзегі- ұжым, яғни педагогикалық және балалар ұжымы. Тәрбие жұмысының мазмұнын, әдістемесі мен техногиясын оның тәрбиелік жүйесі анықтайды. Таңдаған тұжырымдарға сәйкес әрбір мекеме өзінше педагогикалық жүйе құрайды. Тәрбие жүйесі төмендегідей қызметтер атқарады: - кіріктіруші- барлық тәрбиелік ықпалдарды біріктіруші қызмет; - реттеуші- ол тәрбие жүйесін басқаруға бағытталады; - дамытушы- тәрбие жүйесінің динамикасын қамтамасыз етеді. Тәрбие жүйесінің қосымша қызметтері: қоғау, түзету, компенцациялау. Тәрбие жүйесін құру үшін төмендегілерді ескеру қажет: 1) тәрбиелік әрекет субъектілерінің ықпалдарының кіріктірілуі, педагогикалық процестердің құрауыштарының өзара байланысын қамтамасыз ету; 2) ұжымды игерген әлеуметтік және табиғи ортаны қамтыған тәрбиелік жүйе құру, тұлғаға деген ықпал ауқымын кеңейтеді; 3) дұрыс жұмыс істейтін тәрбиелік жүйе тұлға тәрбиелеуде педагогикалық ұжымның күшін, уақытын үнемдейді; 4) тәрбиелік жүйенің жұмысы нәтижесінде бала, тәрбиеші, ата- ана тұлғасы өзін- өзі іске асыруы және өзіне- өзі сенім артуы үшін арнайы жағдай туғызады, іс- әрекеті модельденеді. Тәрбиелік жүйесі – бұл туындайтын, жетілдірілетін, жаңаратын, ескретін, жойылатын динамикалы құбылыс. Сондықтан тәрбие жүйесісінің қалыптасу және даму кезеңдері болады. Тәрбие жүйесінің қалыптасу кезеңдері төмендегідей: - тәрбие жүйесін құру; - тәрбие жүйесінің қалыптасуы, құрылым мен әрекет мазмұнын байланыстыру; - қортындылау кезеңі; - жүйені жаңарту, қайта құру. Тәрбие түсінігі мағыналық жағынан кең ауқымды категория. Педагогикада тәрбие термины үш түрлі мағынада қолданылады: - Тәрбие барлық әлеуметтік қоршаған шындықтың ықпалы арқылы оқушы тұлғасының қалыптасу үрдісі, қоғамдық құбылыс ретінде, яғни кең әлеуметтік мағынада қарастырғанда: қоғамның тәрбиелік күші, оның әлеуметтік институттарымен, қоғамдық ұйымдары, бұқаралық құралдың ықпалы жетекші роль атқарады. - Кең педагогикалық мағынада қарастырылғанда, тәрбие деп, арнайы оқу-тәрбие мекемесінің мақсатты бағытталған оқу-тәрбие үрдісі түсініледі. Балабақша әлеуметтік ортаны зерттейді және осы ортаға тәрбиешілер, ата-аналар, балалар, яғни, адам арқылы ықпал етеді. Балабақшаның әлеуметтік ортаны сауықтыру қызметі міне осында. Сонымен, тәрбие қоғамдық-тарихи үрдіс және педагогика пәні болып табылады. Тәрбие педагогика пәні ретінде қарастырылғанда оған әр кезеңде түрлі ғалымдар әр түрлі анықтамалар беріп келді. Мысалы, ұлы орыс педагогы К.Д.Ушинский «Педагогикадағы тәрбие – алдын-ала ниеттелген және арнайы ұйымдастырылған педагогикалық процесс» деп тұжырымдаса, америка педагогы және психологы Эдвард Ли Торндайк былай деген: «Тәрбие сөзіне әркім әр түрлі мағына береді, бірақ ол қашанда өзгеріс дегенді аңдатады. Егер біреуді өзгеріске келтіре алмасақ, біз оны тәрбиелемегеніміз» Тәрбиеге қай автор қандай анықтама берсе де, олардың барлығы да тәрбие – адамзаттың тарихи жинақталған тәжірибесін мақсатты түрде ұрпақтан ұрпаққа алмастыру процесі деген пікірді жоққа шығармайды. Аталған тәжірибе көп ұрпақтың еңбегі және шығармашылық күшімен жасалған білімдер, тұрмыстық ептіліктер мен дағдылар, сондай-ақ ғылыми және көркемдік туындылар мен рухани-әлеуметтік қатынастар. Олар адамның әр түрлі танымдық, көркем шығармашылық, әлеуметтік және рухани қызметінің нәтижелерінен қалыптасады. Бұл тәжірибе өз ішінде келесі құрылым бірліктерін қамтиды: 1. Адамның қоғам және табиғат жайында жасаған білімдерінің жиынтығы; 2. Еңбектің әр қилы саласында қажет ептіліктер; 3. Әлеуметтік, рухани қатынастар. Сонымен, тәрбие – бұл жеке адамның қоғамдық тәжірибені (білім, білік, дағды, шығармашылық іс-әрекет тәсілдерін, әлеуметтік, рухани қатынастарды) игеру үшін бағытталған белсенді іс-әрекетін қолдап, қуаттаушы әрі ұйымдастырушы мақсат бағдарлы әрі сапалы орындалатын педагогикалық процесс. Тәрбие тәрбиеленушілер мен тәрбиешілердің тәрбие мақсатына жетуге бағытталған, арнайы ұйымдастырылған, басқарылатын және бақыланатын өзара әрекеті болғандықтан, оның өзіндік ерекшеліктері мен категорияларының болуы заңды. Тәрбие білім беру мекемелерінде арнайы ұйымдастырылған, басқарылатын және бақыланатын тәрбие процесінде жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 18,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|