люция, комитет, конференция, философия, идеология, або-
немент, авангард, аванс, автор, автономия, аксиома, архи-
тектор, ассистент, баланс, банк, бомба, браконьер, бюд-
жет, бюллетень, бюро, валюта, вахта, ведомство, гвардия,
генетика, гимн, дедукция, декларация, декрет, делегат, де-
монстрация, депутат, диссертант, дубликат, жюри, ин-
тервью, инфляция, канал, капитал, карантин, картотека,
касса, кафедра, кворум, киностудия, конкурс, конституция,
консультация, контингент, контракт, концепция, космос,
космонавт, курс, лагерь, лекторий, лоторея, магазин, мак-
симум, мандат, манифест, марксист, масштаб, матери-
ал, медаль, метеорология, метро, механика, миллионер,
минимум, номенклатура, номинализм, норма, облигация,
объект, оппонент, пакет, палата, парламент, пароль, пар-
тия, патент, пенсионер, платформа, практика, практи-
цизм, принцип, проблема, прогресс, пункт, разряд, резолю-
ция, резерв, рейд, рекорд, репортаж, ресурс, реформа,
реферат, рецензент, ринг, романтизм, секретарь, синтез,
смена, социология, спутник (серік), старт, статистика,
стипендия, суверенитет, табель, таможня, тариф, теле-
визия, территория, тираж, транспорт, указ, универсиа-
да, устав, факт, фантазия, финал, финанс, финиш, фирма,
формация, формула, хронология, хронометраж, цензор,
цикл, шовинизм, штурм, эвакуация, эволюция, эгоизм, эко-
номика, экскурсия, экспорт, электр, элемент, эмиграция,
эмоция, энергия, этногенез т.б. с.с. Мұндай терминдердің
санын жалғастыра беруге болады. Тіліміздің терминжа-
сам мүмкіндіктерін ішкі даму заңдылықтарына орай қайта
қарастырсақ, бұл сөздердің көбін қазақшалап алуға əбден
болатынын соңғы бес-он жылдық тəжірибе толық дəлелдеп
отыр.
Ал халықаралық терминдер мен советизмдердің енді бір
алуаны əртүрлі жолдар мен қазақшаға аударылып жасалды.
Біразының баламасы табылса, екіншілері сөзбе-сөз ауда-
рылып, үшіншілері калькаланып жатты. Мысал үшін мы-
233
надай термин сөздерді алуға болады: қолтаңба (автограф),
бедел (авторитет), үгітші (агитатор), тамұқ (ад), əкімшілік
(администрация), əкімгерлік (администрирование), талдау
(анализ), бекіту, мақұлдау (апробация), дəлел (аргумент),
дəлелдеме (аргументация), қамау (арест), тұтқын (арес-
тант), дауысқа салу, түсу (баллотировка), қойын дəптер
(блокнот), тəж (венец), көзқарас (взгляд), жарна (взнос),
сапар (визит), уақыт пен кеңістік (время и простран-
ство), төлем (выплата), езгі (гнет), ұран (девиз), он күндік
(декада), атқосшы (денщик), қайраткер (деятель), жыл-
нама (ежегодник), тұрғын үй (жилище), шапқыншы
(завоеватель), қарыз (заем), қор (запас), жалақы (зарабо-
ток), мəжіліс (заседание), тоқырау (застой), бастама (за-
чин ), мұрат (идеал), баспа (издательство), өнер тапқыш
(изобретатель), мүгедек (инвалид), нұсқау (инструкция),
мүдде, қызығу (интерес), жанжал, қақтығыс (инцидент),
мысқыл (ирония), өнер (искусство), ақиқат (истина), та-
рихтану (историковедение), тарихнама (историография),
деректану (источниковедение), кеңсе (канцелярия), жаза
(кара), апат (катастрофа), мамандық (квалификация), тап-
Достарыңызбен бөлісу: |