Термогигрометрлер- қоршаған ортаның микроклиматын өлшеуге арналған аспаптар.
Термогигрометр ауаның немесе басқа агрессивті емес газдардың салыстырмалы ылғалдылығы мен температурасын үздіксіз (тәулік бойы) өлшеуге және тіркеуге арналған. Термогигрометрді өнеркәсіпте, энергетикада, ауыл шаруашылығында, медицинада, ғылыми зерттеулерде, гидрометеорологияда және экономиканың басқа салаларында әртүрлі технологиялық процестерде қолдануға болады.
Температураны әртүрлі термометрлермен анықтайды. Олардың құрылысы, аттары әрқалай. Шкаласының градусқа бөлінуіне байланысты: Цельсий, Реомюра, Фаренгейта (біздің елімізде Цельсий шкаласы қабылданған) термометрлері, конструкциясы мен құрылысына байланысты спирттік, сынапты, электрлік термометрлер болып бөлінеді.
Сонымен қатар тұрмыстық, аспирациялық, минимальды, максимальды, медициналық және топырақтың, судың температурасын өлшейтін термометрлер болады.
СҰЙЫҚТЫҚ ТЕРМОМЕТРЛЕР. Сынапты термометрлер 35 град. С – тан 35,7 град. С – қа дейін температураны өлшеу үшін қолданылады. Сынапты термометрлерге мыналар жатады:
МАКСИМАЛДЫ ТЕРМОМЕТОР – инесімен болған уақытта ең жоғарғы температураны белгілеуге арналған. Температура жоғарылағанда кеңіген сынап өтетін иілген жерде капиллярдың қосылған жері болады, температура төмендегенде бұл қысылған жер сынаптың резервуарға өткізбей ұстап қалады және оның капиллярдағы жайы максималды температураны көрсетеді.
МЕДИЦИНАЛЫҚ ТЕРМОМЕТОР – максималды. Қисайған орнында капилляр тарылады, жоғары температура кезінде босаңсыған сынаптан байқалады; температура төмендегенде бұл тарылу резервуардағы сынаптың қозғалуын тоқтатады және капиллярда максималды температураны көрсетеді.
СПИРТТІ ТЕРМОМЕТР - төменгі температураны анықтайды (130 град. С- қа дейін). Жоғары температурада спирт біркелкі кеңімейді, ал 78,3 град. С болғанда қайнайды.
МИНИМАЛДЫ ТЕРМОМЕТР - шыныланған инелі көрсеткішімен. Ол нақты уақыт сызығында ең төменгі температураны қабылдау үшін қызмет етеді. Спирт, майысқан менискті көрсетеді, төменгі температура кезінде бағыт бойынша резервуарға көрсеткішті апарады, ал жоғарғы температурада – спиртпен алынған көрсеткіш орнында қалады. Температура резервуардан ине – көрсеткіштің соңына дейінгі арақашықтық саналады. Жұмыс орны – вертикальды.
ЭЛЕКТРЛІ ТЕРМОМЕТР – дің мақсаттары әртүрлі болғанымен, олардың құрылыстарының принциптері әртүрлі. Оның жұмысы датчигі термобу немесе термометр болуы мүмкін және тіркейтін бөлігі градусқа бөлінген шкаласы бар гальвонометрден тұратын электр тізбегінде пайда болатын электр тоғын тіркеуге негізделген.
ТЕРМОГРАФ - апта немесе сөткеде температураның қосарланбаған қабылдануы үшін, өзбетінше жазатын аспап. Сөткелік термограф биметалликалық пластиканың қабылдаған температураның бөліктік аспабынан тұрады (немесе жазық мералликалық резервуардан, толуолмен толтырылған). Қисаюдың өзгерісі, температураны қолданғанда, арнайы қозғалған лентада термограмманы жазады, ол күн, сағат және температураның градусы бойынша бөлінеді.
Ылғалдылықты анықтайтын аспаптарға: Август және Ассман (аспирациялық) психрометрі, гигрометр, гигрографтар жатады.
Ассман психрометрінің көмегі арқылы 3 түрлі әдіспен анықталады:
номограмма бойынша
кесте бойынша
формула бойынша
Ал Август психрометрінің көмегімен кесте бойынша және формуламен есептеу анықталады.
Анемометр-ауа қозғалысының жылдамдығын өлшеуге арналған аспап. (крыльчатые и чашечные анемометры).
Барограф-ұзақ уақыт бойы диаграммалық қағаздағы атмосфералық қысымды өлшеуге және бекітуге арналған құрылғы.
Барометр-анероид-атмосфералық қысымды өлшеуге арналған аспап.
Гигрограф - қажетті уақыт ішінде ауа температурасын жазуға арналған аспап.
Гигрометр-ауаның ылғалдылығын өлшеуге арналған аспап.
Термограф-белгілі бір уақыт ішінде ауа температурасын өлшеуге және жазуға арналған құрылғы.
Кататермометр-жабық объектілердегі ауаның салқындату қабілетін және оның қозғалу жылдамдығын өлшеуге арналған аспап.
Люксметр-жарықтандыруды өлшеуге арналған құрылғы.Люкс (лк) - жарықтандыруды өлшеу бірлігі.
Жылу радиометрі (ИҚ - метр) инфрақызыл диапазондағы жылу сәулесінің (жылу ағынының) қарқындылығы бойынша көздің энергетикалық жарықтығын өлшеуге арналған.