Тіркеу нөмірі 204-ж Регистрационный №204-ж

153
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 3 (55), 2012
ПЕДАГОГИКА, ПСИХОЛОГИЯ И ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
проблема не только УКПИ-ВКГУ, но и многих государственных высших учебных 
заведений, научно-исследовательских и административных учреждений города, 
региона и республики, так как их возглавили подготовленные Ю.К. Увалиевым 
кадры.
В команде самого ректора не было случайных людей: при подборе кадров 
учитывались профессиональные компетенции, организаторские способности и 
человеческая порядочность. За период работы Ю.К. Увалиева на посту ректо-
ра УКПИ было подготовлено около 18 тысяч дипломированных специалистов 
– учителей по 13-ти специальностям, из них 17 тысяч дипломов были вручены 
выпускникам лично ректором. Правительства СССР и КазССР высоко оценили 
успехи вуза, переведя его в число вузов первой категории. Спустя 7 лет в 1982 
году  УКПИ  стал  победителем  соревнования  среди  262  педагогических  вузов 
СССР, войдя в десятку лучших.
В 1984 году, после 24 лет работы на посту ректора, Ю.К. Увалиев перешел 
на должность заведующего кафедрой неорганической химии и химической тех-
нологии.  Будучи  заведующим  кафедрой,  активно  разрабатывал  и  внедрял  в 
учебный  процесс  экспериментальные  учебные  планы,  в  частности,  по  специ-
альности «Химия и естествознание». Научные интересы Ю.К. Увалиева были 
связаны с весьма важным направлением фундаментальной науки, с процессом 
взаимного  превращения  кристаллогидратов,  а  в  прикладном  плане  с  исполь-
зованием Каратауского фосфатного сырья. Данное направление исследований 
представляло собой широкий аспект процессов, связанных с огромным количе-
ством и разнообразием кристаллогидратов и их взаимопревращением. Резуль-
таты исследований были изложены в двух монографиях. К выполнению научно-
исследовательских  работ  он  привлекал  ведущих  преподавателей  кафедры, 
аспирантов, студентов. В 1991 году ВАК Минвуза СССР присвоил ему ученое 
звание «профессор химии» по совокупности опубликованных работ без защиты 
докторской диссертации.
личный вклад профессора Ю.К. Увалиева в развитие науки и системы народ-
ного образования отмечен орденами «Октябрьской революции», «Знак почета», 
более чем 10 медалями. Он удостоен звания «Почетный работник высшей шко-
лы Казахстана».
В июне 1993 года решением Ученого Совета ВКГУ под председательством 
академика НАН РК Е.А. Мамбетказиева профессору Ю.К. Увалиеву присвоено 
звание «Почетный профессор Восточно-Казахстанского государственного уни-
верситета», а шесть лет спустя он единогласно избирается на должность Почет-
ного ректора Восточно-Казахстанского государственного университета.
Юмаша Каримовича можно назвать Дон-Кихотом науки, до самых последних 
дней он оставался профессором кафедры химии, руководил дипломными рабо-
тами студентов. Ю.К. Увалиев всегда был в окружении младших коллег, маги-
странтов и студентов. Общение с молодежью было бальзамом для его широкой, 
доброй и справедливой души. 
Незадолго до своей кончины он руководил подготовкой к изданию «Энцикло-
педии Восточно-Казахстанского государственного университета имени Сарсена 
Аманжолова».  Издание  этого  фундаментального  труда  стало  для  Юмаша  Ка-
римовича  делом  чести,  профессионального  долга  и  высокой  ответственности 

154
№ 3 (55), 2012   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
перед каждым человеком в отдельности и коллективом в целом.
Несмотря на изменения, происходящие в нашем обществе, потерю духовных 
ориентиров, такие люди, как Юмаш Каримович остаются мерилом нравствен-
ных ценностей, совестью и честью народа. Всю свою жизнь он сеял «разумное, 
доброе, вечное». Он не уставал повторять: «Образование, по моему глубокому 
убеждению, – это, прежде всего, высокая культура, которой нам так не хватает 
сегодня… Это образ жизни, который прививается с пеленок, культ духовности, 
этических и нравственных норм любви к ближнему, доброты и порядочности… 
К великому сожалению, из-за недостатка общей культуры многое в нынешней 
системе воспитания и образования молодежи вольно или невольно строится по 
известной схеме: что имеем – не храним, потерявши – плачем».
Светлый образ Юмаша Каримовича Увалиева, его высокие человеческие ка-
чества, его преданность выбранному делу воспитания молодежи – пример для 
нас всех. Мы не в силах вернуть тех, кто ушел, но мы в силах сохранить о них 
память.
ӘОЖ 57(072.3)
А.С. Шарипханова
1
, Қ.Қ. Бурунбетова
1
, Б.М. Шайымова
2
1
С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Өскемен қ.
2
Қалалық әдістемелік бөлімі, Өскемен қ.
ӘлЕМДІК БІлІМ БЕРУ КЕҢІСТІГІНДЕ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАНЫМАл БОлУЫНА 
ДАРЫНДЫ ОҚУШЫлАРМЕН ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУДІҢ МАҢЫЗЫ
Мақалада  Қазақстан  Республикасының  Білім  және  ғылым  министрлігі  мақұлдаған  типтік 
бағдарламалар бойынша биология пәндерінен өтетін олимпиада, ғылыми жоба сайыстары мен 
дарынды балалардың ғылымға деген қызығушылығын арттыру мәселелері қарастырылған. 
В  соответствии  с  утвержденными  типовыми  программами  министерства  образования 
Республики Казахстан рассматривает проблемы проведения олимпиад, научных проектов по 
биологии для одаренных школьников с точки зрения повышения их интереса к науке.
In accordance with the approved model programmes of the Ministry of education of the Republic of 
Kazakhstan is considering the problem of the Olympiads, scientific projects on biology for gifted high 
school students in terms of increasing their interest in science.
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.  Назарбаевтың  халыққа  Жол-
даулары 2030 жылға дейінгі елдің стратегиялық дамуын анықтап берді. Құжат- 
та  айтылғандай,  ғасырдың  экономикалық  және  әлеуметтік  дамуында  негізгі 
фактор  «адамдардың  өздері,  олардың  ерік-жігері,  сенімі,  білімі»  болып 
табылады.
Елбасының білім беру мен оның сапасына аса мән бере отырып, білім беру 
ошақтарының алдына да: «...Біз бүкіл елімізде әлемдік стандарттар деңгейінде 
сапалы білім беру қызметін жолға қоюға тиістіміз...», – деп үлкен міндет жүктеп 
отыр. Білім берудің прогрессивті дамуы мен жаңаруы Қазақстан Республикасы 
А.С. Шарипханова, Қ.Қ. Бурунбетова, Б.М. Шайымова

155
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 3 (55), 2012
ПЕДАГОГИКА, ПСИХОЛОГИЯ И ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ерекше назар аударуы мен жан-жақты қолдауы-
ның арқасында жүзеге асырылуда.
2011 жылы білім және ғылым саласының заңнамалық базасы жаңартылды: 
«Ғылым  туралы»  Қазақстан  Республикасының  Заңы,  «Қазақстан  Респуб-
ликасының «Білім туралы» Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 
Қазақстан  Республикасының  Заңы;  «Назарбаев  Университеті»,  «Назарбаев 
Зияткерлік мектептері» және «Назарбаев Қоры» мәртебесі туралы» Қазақстан 
Республикасының  Заңы  жайлы  айтуымызға  болады.  Осы  заңдарға  сәйкес 
Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға 
арналған мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырылуда.
Тарихта  халыққа  басшылық  етіп,  әр  салада  жаңалықтар  ашқан  дарынды 
қабілеттер  әрқашан  жоғары  бағаланған.  Таразының  бір  басына  қоғамдағы 
бүкіл салаларды қамтитын жалпы білімді қояр болсақ, екінші басына әр салада 
жетістікке жеткізетін сол қоғамдағы дарынды адамдарды қоя аламыз. Қоғамның 
аз ғана бөлігін құрайтын дарын иелерін таңдаумен бірге, оларды ерекше жетіл-
діру  мен  жол  көрсету  олардың  құқығы  және  мұқтаждығын  қорғаудың  басты 
мақсаты болып табылады.
Заман талабына сай, бәсекелестік мамандарды дайындау барысында дарын-
ды  тұлғаны  дамыту  мектеп  табалдырығынан  басталатыны  белгілі  жайт.  Осы 
орайда  дарынды  оқушылармен  жұмыс  жүргізудің  өзектілігі  де  республиканың 
интелектуалды,  шығармашылық  деңгейін  арттыру,  дарынды  балалар  мен 
жастардың жан-жақты дамуына толық жағдай жасау керектігінде.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі мақұлдаған тип- 
тік  бағдарламасы  бойынша  биология  пәндерінен  өтетін  олимпиада,  ғылыми  
жоба  сайыстары  мен  дарынды  балалардың  ғылымға  деген  қызығушылығын 
арттыру  мәселелері  бүгінгі  күні  өзекті  болып  табылатыны  анық.  Қазіргі  заман 
талабына  сай  ғылыми  жұмыстармен  айналысатын  жастарды  тәрбиелеу,  био-
логиялық  және  экологиялық  жағдайлардың  табиғатқа,  тірі  ағзаларға  әсерлері 
жайлы деректерге талдау жасай білуге баулып, дағдыландыру замануи талап-
тарға сай орындалып келе жатыр деп айтсақ қателеспейміз деп ойлаймыз.
Мектеп жасындағы балалардың бестен бір бөлігі дарынды балалар қатарына 
жатады. Тек барлық баланың 2-5%-ы ғана өзін нақты дарынды ретінде көрсете 
алады, ал қалған оқушылардың талантын ашуға жағдай жасалмаған.
Тәжірибе  мен  зерттеулер  нәтижесінде  мұндай  балаларға  қолдау  көрсету 
үшін арнайы бағдарламалар қажеттілігі туындайды. Қазіргі таңда аса қабілетті 
балаларды анықтау және олардың дамуына жағдай жасау – кезек күттірмейтін 
мәселелердің  бірі.  Бұл,  әрине  мұғалім-педагогтер  алдына  өте  ауқымды 
міндеттің  жүктелуі  деп  қарастырылуы  керек.  Педагогикалық  энциклопедияда 
дарындылыққа төмендегідей анықтама берілген: «Дарындылық – нақты бір іс-
әрекет саласында елеулі жетістіктерге жеткізетін, адам қабілетінің дамуындағы 
биік деңгей». Дарындылық анықтамалары әртүрлі болса да барлығы адамның 
жақсы  нәтижеге  жете  алу  мүмкіншілігіне  келіп  тірелетіндігінде.  Нәтижеге 
жету  мақсатында  сабақта,  сабақтан  тыс  жұмыстар:  әр  деңгейдегі  олимпиада 
материалдарын  шешкізу,  ғылыми  жобалар  қорғату,  факультативті  сабақтар 
арқылы дарынды тұлғаны дамыту және т.б.

156
№ 3 (55), 2012   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
Дарынды  оқушыны  дамытатын  жұмыстың  түрлері  мен  шығармашылық 
деңгейдегі  тапсырмаларды  орындағанда  ғана  қойылған  мәселелерді  шешу 
үшін  өз  бетінше  ішінара  ізденіс  танытып,  қосымша  ақпараттарды  қолдану 
мүмкіндіктерінің жолы қарастырылады. Мәселенің өзегін өздігінше танып, оны 
шешудің өзіндік тәсілдерін іздестіреді.
Дарынды  оқушылардың  өзгеше  ойлау  ерекшеліктері:  көп  көлемде  білім 
меңгеру  және  оларды  ұмытпау;  жоғары  деңгейде  түсіну  қабілетінің  болуы; 
әдеттен  тыс  тақырыптарға  қызығушылық  таныту,  көп  сауалдар  қою;  дауыс 
ырғағы, сөздік қоры және сөйлеу шеберлігіндегі артықшылығы; шапшаң ойлау, 
тез нәтижеге жету, тез ілгерілеу; кең және өзгеше ойлау; аумақты талдау қабілеті; 
түсініксіз,  әдеттен  тыс  және  өзгеше  байланыстарды  айқындау  қабілеті;  өзіндік 
пікірлер  және  шешімдер  шығару;  жалпылама  қорытынды  жасау,  нәтижелерді 
аңғару, абстрактілі ойлау және баламалар табу мәселесінде ерте және тез даму; 
қырсықтық батылдық және кей кезде қияли іс-әрекет пен тез жалығу, істейтін бір 
іс іздеу, бос тұра алмау; сөз таластырудан ләззат алу және өзіне көңіл бөлуді 
қалау, мақтағаннан масаттану, көп сөйлеу тән болып келеді.
Дарынды  оқушылар  ішкі  сезімі  жағынан  да  ерекшеленеді:  кейбір  пәндер 
бойынша  ерекше  үздік  білім  танытады;  беймәлім  құпия  тақырыптарға  үлкен 
қызығушылық таныту мен ықылас қойған бір тақырыпты әр жерде негізгі мәселе 
етіп қояды.
Дарынды оқушылардың физикалық және одан тыс сезімдері тұрғысынан өзге-
шеліктері:  сезім  мүшелерінің  қабылдауының  ерекше  болуы;  физикалық  және 
интеллектуалды  дамуда  ерекше  бір  ілгерілеу  шапашаңдығы;  философиялық 
іс-қимыл,  басқаша  ойлау  мен  бастаушылықты,  тартысты  талап  ететін  тақы-
рыптарда  тапқырлық;  жан  дүниесінің  тереңдігі  мен  теориялық  және  көркемдік 
құндылықтарға ерекше мән беру және талап және ерекше күш-жігердің жоғары 
деңгейде болуы.
Дарынды балалар әлеуметтік тұрғыдан да ерекшеленеді: өз талап-тілектерін 
орындау,  адамгершілік  мәселесінде  ерте  даму  мен  әлеуметтік  мәселелерде 
тиімді  және  нақты  шешімдер  ұсыну;  өз-өзіне  сенімділік,  батылдық  пен  өзінен 
үлкендермен достықты қалау.
Осы ерекшеліктерді әрбір дарынды оқушының бойынан байқаймыз. Дарынды 
оқушылар  бұл  төрт  саланың  бірінде  өте  жоғары  нәтиже  көрсете  алулары 
мүмкін. Игерген жоғары дәрежедегі ерекшеліктерін ізгілікті бір ортада, мықты бір 
тағылыммен  ұштастырып,  іске  асыра  алатындардың  жылдар  өте  келе  қоғам- 
ның алдында кемеңгер болып шығуы әбден мүмкін.
Дарынды баланы дамытуда қандай жұмыс түрін қаласаңыз да ойлау үрдісіне 
негізделеді. Ойлау дегеніміз не және оның дарынды баланы дамытудағы рөлі 
қандай?  Ұлы  ғұламалар  ойлау  іс-әрекетін  сезім  мүшелерінен  бөліп  қараған. 
Мысалы, Гераклит (б.э.д. V ғ.), Парменид (б.э.д. V ғ.), Платон  (б.э.д. ІV ғ.) екі 
үрдісті қарама-қарсы қойып, ойлау ғана нақты білім береді деп тұжырымдаған. 
Содан бері бүгінгі күнге дейін ғалымдар адамзаттың ең жоғары қабілеті ойлау 
үрдісі деп зерттеуде.
«Ойлау  –  заттар  мен  құбылыстардың  жалпы  қасиеттерін  жалпылай  және 
жанама түрде және ондағы байланыстар мен қатынастарды мида бейнелейтін 
А.С. Шарипханова, Қ.Қ. Бурунбетова, Б.М. Шайымова

157
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 3 (55), 2012
ПЕДАГОГИКА, ПСИХОЛОГИЯ И ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
жан қуаты», – деп анықтама берген орыс ғалымы А.Н. леонтьев.
Ойлаудың  сезімдік  танымнан  айырмасы  –  адамға  үнемі  кездесіп  отыратын 
қиын  да  күрделі  құбылыстар  сырын  ашуды  қажет  ететін  міндет-мәселелерді 
шешуінде.
Ойлау  үрдісінің  негізгі  функциялары:  түсіну
  –  құбылыстар  мен  заттарды 
қабылдау үрдісінде бұрынғы тәжірибеге сүйене отырып, мида тұтастай бейне-
ленуі  болып  табылады.  Проблеманы  және  есепті  шешу
  белгілі  бір  мақсатқа 
жету үшін іс-әрекеттің жеткіліксіздігін ойлауды туғызады. Белгілі бір тәсілдермен 
жүзеге асырудың мүмкін еместігінен ситуация проблема туындатады. Пробле-
маны шешу және есептеу барысында белгілі бір нәтижеге жетеді. Мақсатты оқы-
ту
 – түсіну функциясы кезінде дарынды оқушының әрбір іс-әрекетінде мақсатты 
ойлардың  туындауы
.  Рефлексия  –  білімді  меңгерудегі  мазмұнын,  таным  әдіс-
терін саралау арқылы оқушының ойлау іс-әрекеті және одан оқушы кең көлемде 
жан-жақты түсінік алады.
Мазмұндығына  бейне  (образ),  елестету,  теориялық  және  эмпириялық 
ұғым-түсініктер,  символдар,  сызбалар  т.с.с.  жатады.  Сыртқы  әсерлерден  ой 
мазмұнында өзгерістер туады, түсініксіз ұғым түсініктіге, проблемалы ситуация 
әдеттегі іс-әрекет ситуациясына айналады.
Функционалды  операциялығына  іс-әрекетте  қолданылатын  әдіс-тәсілдер 
ой  мазмұнын  жүзеге  асыратын  құрал  болып  табылады.  Қолданылатын  әдіс-
тәсілдеріне талдау (анализ) – заттың, ситуациялық құбылыстың ойда талдануы; 
синтез – әртүрлі элементтер арасында сәйкестендіру, салыстыру арқылы ойда 
қорытылуы;  абстракция  –  заттың,  құбылыстың  белгілі  бір  ерекше  заңдылық-
тарға сәйкес қасиеттер басқаша болуы мүмкін бе және т.с.с. сұрақтар төңірегінде 
ойдың ауытқуы.
Ал дарынды тұлғаға танымдық қызығушылығын дамытып, танымдық мотивті 
туындату мүмкін бе?
Мысалы, егер қиындық деңгейі орташа болатын есеп немесе жаттығу бірінші 
рет  ешқандай  талапсыз,  түсіндірусіз  берілсе,  оқушы  есепті  шығармауы  да, 
тіпті қарамауы да мүмкін. Екінші рет, қиындық деңгейі осындай, бірақ дарынды 
оқушыға  есептің  немесе  жаттығудың  қиын  екенін,  шығармауға  да  болатынын, 
дегенмен күштеріңді, білімдеріңді байқап көруге болады деп айтылса, дарынды 
оқушы есепті немесе жаттығуды толық шығарады және нәтижелі болады. Үшінші 
рет,  шындығында  қиындық  деңгейі  жоғары,  бірақ  бірнеше  орындалу  әдістері 
болатындығы  ескертіліп  айтылса,  дарынды  тұлға  ойлана  отырып,  өз  бетімен 
жұмыс істеуге ұмтылады.
Дарынды  оқушыны  ойлауға  үйретудегі  дайындық  кезеңдері.  Ойды  тек 
зерде үрдісі деп қарамай, тұлғаның даму үрдісі деп қарау керек. Ойлау үрдісінің 
тиімділігі неғұрлым жоғары болуы үшін оқушының қисынды ойлай білуге үйре-
туге дайындық жүргізу қажет.
Егер  оқушы  кез  келген  жұмыста  (олимпиадалық  есептер,  ғылыми  зерттеу 
жұмыстары т.с.с.) өзіне-өзі сенімсіз, яғни «мына есеп немесе жаттығу қиындау, 
шығара алмаймын», «биологияны түсіну мүмкін емес» т.с.с. ойлармен кірісетін 
болса,  одан  нәтиже  күтуге  болмайды.  Ол  үшін  пән  мұғалімі  үнемі  оқушы 
табысын мадақтап, көре біліп, өзін-өзі бағалауына ықпал жасап отыруы керек. 

158
№ 3 (55), 2012   
 
 
                                   Региональный вестник Востока
Салыстыра  отырып,  қандай  да  бір  заттарды  зерттеуде  жалпы  және  ерекше 
жекелей қаситеттеріне көңіл бөліп отыру керек. Әртүрлі құбылыс және ситуация 
арасындағы  ұқсастық,  айырмашылықтарды  ойда  жүйелетіп,  ой  тұжырымдауға 
үйретіп  отыру  керек.  Келтірілген  мәселелерді  бір-бірінен  бөліп  қарауға  бол-
майды.
Биология  пәні  бойынша  дарындылықты  дамыту  –  дамыта  оқыту  бағыты 
бойынша  оқушылардың  біліктілігін  қалыптастыру  келесідей  жолдармен  іске 
асырылады: табиғаттың заңдылықтары мен құпия сырларын өз көзқарастары-
мен дәлелдей алуы және ғылыми негіздей білуі және аргументтер арқылы дәлел 
келтіре алуы; қандай көзқарас болмасын шыдамдылық таныта білуі; салыстыру, 
сәйкестендіру, зерттеу және материал негізін көре алуы.
Білімнің және пәннің салымдылық мүмкіншілігін көре білуі: пәндерден алған 
білімдерін интеграциялай отырып, объектіні тұтас көре білуге ұмтылуы (физика, 
химия, математика, география және гуманитарлық пәндер бойынша). Осы бағыт-
тар бойынша мына жұмыс түрлері ұйымдастырылады: қызықтырған тақырыптар 
бойынша  материалдар  жинақтау,  олардан  реферат,  баяндама  түрлерінде 
аудитория  алдында  хабарламалар  беру;  өлкелік-экологиялық  материалдарға 
зерттеу  және  жинақтау  жұмыстарын  жүргізіп,  зертханалық  жағдайда  анықтау 
және сипаттау жұмыстарын жүргізу (фауна және флора бойынша); әр деңгейдегі 
олимпиада материалдарын орындату; сырттай болатын пәндік олимпиадаларға 
қатыстыру,  мысалы,  «Қашықтықтан  болатын  олимпиадалар»  т.с.с.;  арнайы 
олимпиадаға  дайындық  бағдарламасын  құрып  дайындау  (бағдарлама  қоса 
тігіледі);  президенттік  олимпиадаларға  қатыстыру;  мамандыққа  байланысты 
ақпараттар  әзірлету;  әр  деңгейдегі  олимпиадаларға  қатыстыру;  зерттеу 
тақырыбын таңдатып, ғылыми-зерттеу жұмысы бойынша әр деңгейдегі ғылыми 
жоба қорғау, фестивальдеріне қатыстыру; жылдық шығармашылық жұмыстары 
бойынша  көрме  ұйымдастыру;  биологиялық  саябақтар,  қорықтарға  саяхаттар 
ұйымдастыру;  интеграциялық  білім  негізін  қалыптастыру  мақсатымен  арнайы 
факультативті сабақтар беру (бағдарламасы қоса беріледі).
Нәтижесі  бойынша  дарынды  оқушылар  жұмысынан  бұрыш  әзірлеу:  қызық-
тырған тақырыптары бойынша рефераттар, баяндамалар; зерттеу жұмыстары 
бойынша  ғылыми-шығармашылық  жұмыстары;  әр  деңгейдегі  олимпиадалық 
материалдардан  ақпараттық  материалдар;  өз  қолдарымен  жасаған  макет, 
модельдер;  эссе,  шығармашылық  ой-пікірлері;  энциклопедиялар;  қызықты 
зоология, ботаника оқулықтары; альбомдар және жинақталған сурет-кескіндері 
болады.
Дарынды оқушымен жұмыс жүргізе отырып, пән мұғалімі оны шығармашылық 
түрде тиімді де қызықты етіп ұйымдастыра білуі қажет. 
Дарынды оқушымен жұмыс жүргізу олимпиада, факультативтік сабақ, ғылыми 
жоба орындау бойынша биология пәнінің типтік бағдарламасы мен мектеп оқу-
лығы  материалдары  негізінде  жүргізіледі.  Биология  пәні  бойынша  білім  сапа- 
сын көтеру және мектеп оқушыларының биология ғылымдарының бағыттарына 
деген  қызығушылықтарын  арттыру  мақсатында  пән  мұғалімдерінің  алдында 
дарынды  оқушыларды  әр  деңгейдегі  олимпиадаға  дайындау,  факультативтік 
сабақтар  жүргізіп,  ғылыми  жоба  дайындау  арқылы  және  биологиядан 
А.С. Шарипханова, Қ.Қ. Бурунбетова, Б.М. Шайымова

159
Шығыстың аймақтық хабаршысы   
 
 
                                       № 3 (55), 2012

жүктеу/скачать 4,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: