1. Алғашқы дәрігерлік көмек. Жарақаттар. (түрлері, салдары, шешу жолдары).
Кестені толтыру.
Адам ағзасындағы жарақат түрлері
Түрлері
Алғашқы дәрігерлік көмек
Жарақат түрлері, алғашқы көмек.
Жарақаттардың түрлері:
1. Терінің бүтіндігінің бұзулуы бойынша жарақаттар бөлінеді: ашық және жабық жарақаттар. Ашық жарақатқа ұлпа мен ағзалардың анатомиялық тұтастығының бұзылуы жатады: жара, сынық, күйік, буынның таюы. Жабық жарақатқа - терінің сыдырылуы, сіңірдің созылуы, бұлшық еттің жаншылуы, аяқ - қолдың буыннан шығуы, сүйектің жабық сынуы.
2. Жедел және созылмалы жарақаттар. Жедел дегеніміз ағза ұлпасында бір сәтте қатты әсер ету нәтижесінде пайда болған зақымдану. Созылмалы дегеніміз аз күштің көп мәрте және тұрақты әсерінен пайда болған зақымдану.
3. Тікелей және тікелей емес жарақаттар. Тікелей жарақаттар соққы тіген жерде пайда болады. Тікелей емес ағзаның басқа жерінде пайда болған жарақаттар.
- зардап шегушінің жағдайын үнемі бақылауға алуды қамтамасыз ету;
- жылдам госпитальға жатқызу мүмкіндігін туғызу;
Қан кету, оның түрлері, қан кеткенде көрсетілетін алғашқы дәрігерге дейінгі көмек.
капиллярлық – сыртқы жарақаттану кезінде қан жарадан тамшылап ағады;
күре тамырлық – терең жарақаттану, мысалы кесілген, тесілген кезінде мол қою қызыл түсті қан ағады;
артериялық – терең кесілген, тесілген жарақаттану кезінде; артериялық қою қызыл түсті қан жоғары қысыммен зақымданған артериядан сорғалап ағады;
аралас – жарақаттану кезінде күре тамырдан және артериядан қан кетуі, мұндай қан кету жиі терең жарақаттану кезінде байқалады.
Қан кетуді тоқтату үшін:
жарақаттанған аяқ-қолды көтереді;
қан ағып тұрған жараны (пакеттің ішіндегі) түйілген таңғыш материалмен жауып, үстінен жараның бетіне саусақтарды тигізбей басып; қолды алмай 4-5 минуттай ұстайды. Егер қан кету тоқтаса, салынған материалды алмай, оның үстіне басқа пакеттен тағы бір түйілген материалды немесе мақтаны салып, аздап күш сала отырып, жарақаттанған аяқ-қолдың қан айналымын бұзбау үшін жарақаттанған жерді бинтпен орайды. Қолды немесе аяқты бинтпен орау кезінде төменнен жоғары қарай –саусақтардан денеге орайды;
Сүйек сынықтары, сынықтың түрлері. Сынған кезде көрсетілетін алғашқы жәрдем.
жарылған - сүйек көптеген фрагменттердің пайда болуымен жойылады,
асқынған - сүйек нерв талшықтарымен қатар ішкі мүшелер әсер етеді,
Айналаңызға қарап, өзіне және жәбірленушіге ешқандай қауіптің жоқтығына көз жеткізіңіз.
Егер адамда өмірдің белгілері болмаса, онда реанимациялық шараларды қолданыңыз, содан кейін ғана сыныққа көмек көрсетіңіз.
SMP командасына қоңырау шалыңыз.
Егер артериялық қан кетсе, оны тоқтату үшін шаралар қолданыңыз.
Жәбірленушінің денесі мен аяқ-қолының жағдайын өзгертпеуге тырысыңыз, әсіресе омыртқаның сынуы болса. Егер сізге киім немесе аяқ киімді алып тастау қажет болса - сау аяқ-қолды бастап, мұқият жасаңыз.
Ауырсынуды болдырмау үшін шаралар қолданыңыз.
Иммобилизацияны қамтамасыз етіңіз.
Күйік, олардың жіктелуі.Күйік кезіндегі жедел дәрігерге дейінгі көмек.
түрде ажыратылады: жеңіл, орташа және ауыр. Күйіктің жеңіл түрінде күйіп қалған тері қызарады, қатты ауырады. Ауыр түрдегі күйікте тері күлдірейді, беті қызарады және күлдіреген теріде ақ бөліктер пайда болуы мүмкін. Кең көлемді күйіктерде адам естен танып, күйзелісте болғанда аурудан қатты сенделеді, қашуға тырысады, орнын және жағдайды бағдарлай алмайды. Абыржу тежелумен, көңілсіздікпен алмасады.
Ыстық ауамен, бумен, түтінмен дем алу тыныс алу жолдарының күюіне, көмейдің ісінуіне, дем алудың бұзылуына әкеп соғады. Бұл гипоксияға әкеледі (организмдегі клеткалар тобына оттегінің жетіспеуі).
Термиялық күйік кезіндегі алғашқы медициналық көмек зардап шегушіге жоғары температураның ықпалын тоқтатуға, яғни жанған киімді сөндіруге, оны жоғары температура аймағынан әкетуге, оның денесінен күйген киімді шешуге бағытталады. Күйген жерді суық судың астына 10-15 минут ұстаңыз. Егер дененің зақымдалған жері үлкен болса, оның үстін суға малынған ақжаймамен жабыңыз. Егер зардап шегуші есінен айрылмаған болса, оған суық су беріңіз.
Күшті әсер етуші улы заттармен уланғандағы дәрігерге дейінгі көмек көрсету.
ҚӘУЗ- ды мынадай топтарға бөлуге болады:
а/ тұншықтырғыштық әсері басым заттар;
б/ жалпы улылық әсері басым заттар;
в/ тұншықтырғыштық және жалпы улылық әсері бар заттар;
г/ өсіп-өнуге, жүйке түрткісін өткізуге және беруге әсер ететін заттар;
Халықты радиациядан қорғау:радиациялық қауіп туралы хабарды, ұжымдық және жеке қорғаныс құралдарын, радиоактивті заттармен ластанған аумақта өзін-өзі ұстау тәртібін, азық- түлік пен суды радиоактивті ластанудан қорғауды, медициналық жеке қорғаныс құралдарын пайдалануды, аумақтың ластану деңгейін анықтауды, халықтың сәулелену дозиметрлік бақылауды қамтиды.
