Т†лен …бдiк?Лы парасат майданы таЎдамалы Алматы «Раритет» 2012
жүктеу/скачать 1,3 Mb. Pdf көрінісі
|
Парасат майданы
| орамал алып, к†зiнен ајјан жасты сҐртедi). (Басын шай-
јап). СаЈан оны тҐсiну јайда!.. Б„рiнен бґрын аула сы- пырып жҐргенде таныс бiреу кездеспесе екен деп жаныЎ јысылады. Бiр кҐнi †зiмiзде iстейтiн Азат деген бiр жiгiт кездесiп јалды. ‡зi менi театрЈа шајырып, с†з салып жҐрген. Ѕґдай-ай, жерге кiруге шај јалдым. Содан кейiн „лгi жiгiттен †зiм безiп кеттiм... Тiптi iшуге салынып, маскҐнем бола жаздаЈан да кезiм болды... Сонда к†рдiм ешкiмнiЎ ешкiмге жаны ашымайтынын... Содан кейiн мен ештеЎеге сенбейтiн болдым. (Даусын јатайтып). Содан кейiн сен сияјтылар †мiр жайлы т„ттi-т„ттi с†здер айтса, јаным јайнап, жыным ґстайды. СенiЎ ол насиха- тыЎныЎ маЈан тҐкке де керегi жој. Мен †з кҐн„мдi сенсiз де бiлемiн. МаЈан јазiр басја керек, тҐсiнемiсiЎ, басја керек. М ґ р а т (шошына таЎырјап). Немене керек?.. Д а р и Ј а. МаЈан тыныштыј керек. ‡з тҐсiнiгiмдi, †з кiсiлiгiмдi †зiме јалдыр да, тыныштыј бер. Ајша берейiн, тек ајыл Ґйретпе. Мен јажыдым. – 415 – М ґ р а т. ДариЈа! Бґл сенiЎ айтатын с†зiЎ емес. ‡мiрге терiс јарап, бајытты болЈан ешкiм жој. Кiм к†рмедi дейсiЎ ол јиындыјты, б„рiмiз де кештiк басымыздан. Бiрај сенiЎ жесiрлiгiЎ, жарлылыЈыЎ немесе к†рген јиыншы- лыЈыЎ – бајытсыздыј емес. ‡зiЎ алЈаш Ґй болЈан кезiЎде бай ма едiЎ? Кешкiлiк нанЈа тиын таба алмай, жатајха- надаЈы бiзге талай келмеп пе еЎ? Бiрај сол кезiЎдi сен бајытсыз деп айта аласыЎ ба? Жој! Ол сенiЎ еЎ бајытты кезiЎ болатын. Бајытсыздыј деген жанныЎ жарасы. От- басы бґзылмай, д„улетi шайјалмай, жаралы жанын сҐйретiп, јанша мыЎ бајытсыздар Јґмыр кешуде... Ал сен... Д а р и Ј а (с†зiн б†ле). Жој! Жој! Мен жалЈыздыјтан шаршадым. МенiЎ жҐйкем темiр емес. Мен – „йелмiн. ЕркектiЎ јолтыЈыныЎ астында бҐтiннiЎ жартысы боп кҐн к†ретiн бейшара, „лсiз „йелмiн. МаЈан серiк керек, мґз боп јатјан жҐрегiмдi ерiтетiн жылу керек. (Долданып, Ґстiндегi киiмiн лајтырып, айЈайлап). Менi бајытымнан айырЈан сен едiЎ, ал ендi †зiЎ бајытты јыл. (ДариЈа плав- ки, бюстгалтерiмен јалады). К„не. Мен жаЎаЈы †зiЎ айт- јан рухани јґбыжыјпын, ал жiбiт менiЎ тас жҐрегiмдi... ТҐсiр менi адам јалпына... ТҐсiрсеЎшi... (Мґрат бюстгалтерiн сыпыра бастаЈан ДариЈаныЎ јолы- нан ґстай алады). М ґ р а т. ДариЈа! (Екеуi алысып диванЈа јґлайды). (АйЈайлап). ДариЈа! Сен жынданЈаннан саумысыЎ? ЕсiЎдi жи, ДариЈа! ДариЈа дедiм Јой! Д а р и Ј а (МґраттыЎ тҐймелерiн аЈыта, Ґздiге сыбыр- лай). ЕштеЎе етпейдi. ?мытайыј барлыЈын да... Бґл дҐ- ниеде екеуiмiз Јана бармыз! ЕштеЎе де ойлама! Бiр с„т јґмарыЎа ерiк бер! Мґрат... (Мґрат еркiнен айырылЈан адамдай јарсылыјсыз тґра берiп, шошып кеткендей, јайта арпалысып, ДариЈаны јимыл- датпай, ту сыртынан јґшајтай алады). М ґ р а т. ЕсiЎдi жи! Болды ендi! (ДариЈа аласґрЈанын јояды. Мґрат жерде жатјан ха- латты „йелдiЎ жартылай жалаЎаш денесiне жабады. Дари- Ја бетiн басып жылап жiбередi. Мґрат не деп жґбатарын бiлмей, даЈдарып диванЈа келiп отырады). – 416 – М ґ р а т. Жарайды, сабыр ет ендi. (РюмкаЈа коньяк јґйып, ДариЈаЈа ґсынады). (ДариЈа рюмканы ґстап, бiраз отырЈаннан кейiн, бiр ґрттап Ґстелге јояды да, орнынан тґрып, айна алдына ба- рып, шашын ж†ндейдi, к†зiн сҐртедi, сигарет алып тарта- ды, „рi-берi б†лменi кезедi, содан кейiн сабасына тҐсiп, јай- тадан диванЈа отырады). Д а р и Ј а (сабырмен). Мен ендi тҐсiндiм. Сен феноменсiЎ. К„дiмгi ЭВМ-нiЎ есептерiн ауызша шыЈара- тын, бiрај еЎ јарапайым сґрајја жауап бере алмайтын, темiр жеп, пышај жґтатын, отты јолымен ґстайтын, туа сап с†йлейтiн таЈы немене бар едi... …йтеуiр соЈан ґјсас табиЈаттыЎ заЎына јайшы, кембаЈал, кҐпiр јґбылыстар- дыЎ бiрiсiЎ. Басјаша тҐсiну мҐмкiн емес. Ал јоЈамЈа фе- номендер емес, †зiмiз секiлдi „дет пен д„стҐрден жарал- Јан, жан-дҐниесi тҐсiнiктi, елмен бiрге јателесе алатын, јатесiн ж†ндей алатын, бiрiн-бiрi кешiре алатын јара- пайым адамдар керек. ‡мiр јашанда †зiнiЎ гармониясы- мен јымбат. Гармония – †мiрдiЎ тiрегi. Ал феномен – сол заЎдылыјја јайшы јґбылыс. ‡зiЎ табиЈаттыЎ болмысына јарашы: јґзЈынды да, жыланды да, јарајґртты да јґртуЈа болмайды, себебi гар- мония бґзылады. Экологиялыј апат болады. Сол сияјты адам бойындаЈы эгоизм, н„псi, јызЈаныш, јатыгездiк т.с.с. сҐйкiмсiз јасиеттер де рухани †мiрдегi жаЎаЈы јґзЈын, жылан, јарајґрттар секiлдi – оларды да јґртуЈа болмай- ды. Олар да белгiлi бiр заЎдылыјтан, јажеттiлiктен туып отыр. Оларды јґртсај, рухани †мiрде де экологиялыј апат болады. Ал сен мґныЎ бiрiне де тҐсiнбейсiЎ. СенiЎше †мiрде мґндай јайшылыјтар болуЈа тиiстi емес. М ґ р а т. СенiЎ „лгi айтып отырЈаныЎ – таза табиЈат аясындаЈы јайшылыјтар. Онда „лiмжеттiк заЎы Јана Ґстемдiк јґрады. Бґл тґрЈыдан сенiЎ айтып отырЈанда- рыЎныЎ б„рi де рас. Бiрај адамныЎ јґдiретi табиЈаттыЎ сыртында рухани †мiр ашып, сол †мiрдiЎ заЎын †з јолы- мен жасауында емес пе?! Ал ол заЎ бойынша опасызды, алаяјты, сатјынды, таЈы сол сияјтыларды јґртјаннан ешјандай экологиялыј апат болмайды. СенiЎ философияЎа к†нiп, «рухани јарајґрттарды» да јорЈауЈа алатын болсај, зґлымдыј †зiн јоЈамныЎ некелi – 417 – баласындай сезiнедi де, онымен кҐресу тiптi бґрынЈыдан да ауырЈа тҐседi. КелiсесiЎ бе осыЈан?.. Мен феномен де, јґбыжыј та емеспiн, к†птiЎ бiрi Јанамын. Бар айыбым – †мiрде ґлы махаббат бар дегенiм. Сол Ґшiн јарајґртты јалдырып, менi јґртјыЎ келедi. Д а р и Ј а. ЕкеуiЎ де јґрымай-ај јой. Мен сен секiлдi т†Ўiрекке Ґкiм жҐргiзуге јґмар емеспiн. Мен сен секiлдi †з ойымды, †з ниетiмдi жґрттыЎ јанжыЈасына зорлап байламаймын. Ал сен... шынында да, менi јґртсам деп тiлейсiЎ. ‡йткенi сен дҐниенi екi-ај лагерьге б†лесiЎ. СенiЎ лагерiЎе кiрмеген адамныЎ б„рi – сенiЎ жауыЎ, оларды, яЈни басјаша ойлайтындарды, тегiс жою керек... – мiнеки сенiЎ мґратыЎ... Бґл – рухани зорлыј. Адамды јґдай бар деп зорлаЈаннан, ол адам †зiнiЎ к†зi жетпесе, жҐрегi сен- бесе, јалайша јґдай бар деп ойлай алады? Жалпы адам- ды олай емес, былай ойла деп зорлауЈа бола ма екен?.. М ґ р а т. Ѕылмыскердi јылмыс жасама деп зорлауЈа болады. Д а р и Ј а. Мґрат! Мен јылмыскер емеспiн. Мен сен ойлаЈандай ардан, намыстан, адамгершiлiктен жґрдай болЈан жан емеспiн. Сен †зiЎнiЎ ортаЈасырлыј ґЈымыЎ- ды таста да, логиканыЎ заЎына салып ойлап к†ршi. Ѕалай- ша адамныЎ бҐкiл ајылы, парасаты, кiсiлiгi, мiнезi бiр тҐнгi жаЎылыс т†сектен кейiн тҐк јалмай жој боп кетедi? Мен †зiмнiЎ т„нiмнен, я жанымнан Ґлкен зајым байја- маймын... Шын айтамын, баяЈы јалпым, баяЈы ДариЈа- мын... Егер жҐйкем аздап жґјарЈан болса, оЈан сен кiн„лiсiЎ. М ґ р а т (кекете). БаяЈы јалпым... СенiЎ баяЈы јалпыЎ болуы мҐмкiн, бiрај бҐкiл арманы быт-шыт болып, жан дҐниесiн †рт шалЈан бейшара ‡мiрбек јайтiп баяЈы јал- пында болады? Д а р и Ј а. Керек десеЎ, ол †зiнiЎ аЈат iсiне „лi кҐнге дейiн опынып жҐрген болуЈа керек. ‡йткенi ол б„рiне тҐсiнедi, сен секiлдi кеще емес. М ґ р а т. ЅателесесiЎ, ДариЈа, мен оныЎ сол кезде јалай јиналЈанын к†зiммен к†рдiм. Ол тiптi сенi †лтiрмек болЈан. Мен болмаЈанда, бiрдеЎеге ґрынуы мҐмкiн едi. Екi тҐн кҐзетiп жанында отырЈам... Жо-ој, ол сенi ешја- шан да кешiрмейдi. Мен оныЎ мiнезiн жајсы бiлемiн. – 418 – Д а р и Ј а. Жој, кешiредi. М ґ р а т (†Ўештеп). Кешiрмейдi, ДариЈа! ТҐсiнсеЎшi! Жан јимај болса да, жар јимај жој, кешiргiсi келсе де, кешiре алмайды. Д а р и Ј а. ‡зiЎ ойлашы, одан берi јаншама жыл †ттi. ‡мiрдiЎ сипаты †згердi. ‡згермеген тек сенсiЎ. Сен баяЈы бiздiЎ жастыј шаЈымызда кездейсој јалып јойЈан адам секiлдiсiЎ. Сондыјтан бiздiЎ ойлаЈан ойымыз, iстеген iсiмiз ерсi болып к†рiнiп отыр. Шын м„нiнде, оныЎ тҐк ерсiлiгi жој. Ол менi баяЈыда кешiрген. Ол тек сенi кешiре алмай жҐр. М ґ р а т (шошына таЎырјап). Не дейдi? Менi ме? Д а р и Ј а (табалап). И„, и„, мына сенi! М ґ р а т. Сен †зiЎ не айтып отырЈаныЎа тҐсiнемiсiЎ? Сен мен јґсап †мiр бойы оныЎ јайЈы-мґЎын бiрдей б†лiсе алдыЎ ба? Мен јґсап ол кҐйген отја бiрге кҐйдiЎ бе? Ѕосылып жылап к†рiп пе еЎ? ОЈан атылЈан ојја †з кеудеЎдi тосјан кҐнiЎ бар ма? Ѕалайша батылыЎ барып маЈан бґл с†здi айта аласыЎ?! Д а р и Ј а. Ауыр тисе, с†зiмдi јайтып алдым, бiрај сенiЎ оЈан жасаЈан јиянатыЎ тарихи ајијат. М ґ р а т (таЈы да †Ўештеп). Мен оны жан азабынан јґтјардым. Ол маЈан †мiр бойы јарыздар болуЈа тиiстi. Д а р и Ј а. ТҐк те јарыздар емес. Ѕайта сен „келген азапты екеулеп, екеулеп емес, Ґшеулеп „лi к†терiп келемiз. Ѕысјасы, Ґш адамныЎ обал-сауабы сенiЎ мой- ныЎда. М ґ р а т (јинала дауыстап). ДариЈа! Егер сен осыныЎ б„рiн менiЎ жанымды јинау Ґшiн „дейi айтып жатсаЎ, оја емес. Ал егер †мiрден пайымдаЈан, к†рген-тҐйген бар шыныЎ осы болса, онда сенiЎ жаЈдайыЎ †те ауыр. Сен жаман ойдан жан-дҐниеЎдi тазартуыЎ керек. СенiЎ к†ЎiлiЎ јатты кiрлеген. Д а р и Ј а. Кiрлемесе јґрып кетсiн! Ѕґр бос с†з оныЎ б„рi. СенiЎ ајылыЎ маЈан бай да, байлыј та болмайды. М ґ р а т (ашынып). СаЈан байдыЎ керегi не? БайЈа сенiЎ керегiЎ не? Кандидат болдыЎ, ајшаЎ жетедi. Ма- хаббат деген сенiЎше, болЈан емес, болмайды да, адам- дардыЎ б„рi – кҐн„кар. Уајытша бiреудi тауып ал да, мајсатыЎа жете бер. Б„рiбiр емес пе саЈан? – 419 – Д а р и Ј а. Мен жез†кше емеспiн. М ґ р а т (б†лменi кезе, айјайлап). Жез†кше сендерден „лдејайда артыј. Ол кҐнк†рiс Ґшiн Јана жез†кше болып жҐр. Ал iштей †з к„сiбiн иттiЎ етiнен жек к†редi, таЈды- рына лаЈнат айтады. Ал сендер... Д а р и Ј а (јамыЈа). Сен менi јорлауЈа айналдыЎ... М ґ р а т (пауза. Есiн жиып). Кешiр, ДариЈаш! Мен артыј кеттiм... (Мґрат терiс јарап, јабырЈаЈа сҐйенiп, жүктеу/скачать 1,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|