Денсаулық – адам организмінің қалыпты жағдайы

Дене саулығы — бұл организмдегі функциялардың өзіндік айналымының жеткілікті болуы, физиологиялық процестердің үйлесімі және сыртқы ортаның түрлі факторларына барынша бейімделгіштік күйлері.

Қазақстанда соңғы 10-15 жылда психологиялық  көмекке сұраныс пайда болып,  қазір күн өткен сайын молаюда.  Бұл түсінікті де, өйткені ересектер  өмірінің стреске  толы болуы,  уақытының басым бөлігін жұмыспен өткізуі, балаларға  зейіннің жеткілікті бөлінбеуі соңғыларда  психологиялық, психикалық, физикалық бұзылулардың өсуіне әкеледі. Экологиялық фактордың физикалық денсаулыққа ғана емес, психикалық қалыпқа да қауіпті әсері еліміздің өндірістік, экалогиялық апат аудандарында анықталып,  өзекті мәселелердің қатарында аталады.

Психологиялық  денсаулық негізінде балалардың  жеке басының қасиеттері дамып  психикалық кейіптері қалыптасады. Сонымен қатар, психологиялық денсаулық балалардың танымдық үрдістерінің жетілуін қамтамасыз ететін бірден-бір фактор болады. Балалардың өзін - өзі дамытып, жетілдіруін, реттей алуын, яғни өзіндік бағаның дұрыс болуын қамтамасыз ететін  де, балалардың ересектермен  және басқа балалармен қарым-қатынасын реттейтін психологиялық денсаулығы болып табылады. Қазақстандық психология ғылымында қазақ балаларының психологиялық денсаулығы мәселесі бұрын-соңды қарастырылмаған.  Психологиялық денсаулық көрсеткіші болып табылатын жекелеген қасиеттердің балалардағы даму ерекшеліктері, коррекциялау мәселелері қарастырылса да, комплексті зерттеу, қамтамасыз ету жолдары мен амалдарын анықтау әлі де қолға алынбаған. Осыған орай, қазіргі кезең жағдайында қазақ балаларының психологиялық денсаулығын қамтамасыз ету жолдары мен амалдарын анықтау мәселелері  өзекті болып келеді.

ДДҰ Еуропалық өңірлік бюросының есептеуі бойынша депрессиямен ауыратын Қазақстан тұрғындарының саны 4,4% - ды құрайды. Бұл шамамен 800 000 адам.

Көрсеткіштер халықтың жалпы санына қатысты келтірілген және жасына қарай стандартталмаған

.ДДҰ ЕӨБ сайтында инфографика келтірілген, ол Қазақстан бойынша депрессия деңгейінің жалпы көрсеткіші Статистика 5% көрсететін өңірлерге қарағанда төмен екенін көрсетеді.

ДДҰ болжамдары бойынша, 2020 жылға қарай депрессия жұқпалы және жүрек-тамыр ауруларын басып озып, барлық аурулар арасында әлемде бірінші орынға шығады.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы депрессияны бүкіл адамзатты қамтыған індетпен салыстырады. Әлемде 300 млн – нан астам адам зардап шегетін Депрессия жұмысқа келмеу себептерінің арасында бірінші орынға, еңбекке қабілеттілігінен айырылуға әкелетін аурулардың арасында екінші орынға шықты.

Қазақстандықтардың депрессиямен ауыратын пайызы

Балалар  тәрбиесіне, дамуына бастауыш мектеп жасы кезеңінің,  әсіресе 6-7 жастың ықпалы зор екені белгілі.  Әдебиеттерде  бұл кезеңнің  жалпы психикалық дамуындағы ролі келесі аспектілері арқылы көрсетіледі: 7  жас кризисі, баланың мектепке психологиялық даярлығының  қалыптасуы, күрделі физикалық, психикалық және психофизиологиялық дамуы;  оқу мотивтерінің танымдық қажеттіліктерінің , индивидуалды қаблеттерінің, өзіндік басқарудың, адекватты өзіндік бағаның, әлеуметтік  қарым- қатынас дағдыларының дамуына сензитивті кезең.  Осы кезеңде жаңа психикалық  құрылымдар – ерікті түрде іс-әрекетпен қылығын басқару; рефлексия, іс- әрекеттің  ішкі жоспары, танымдық қызығушылық, қарым-қатынаста қатарластарына бағыттылық қалыптасады.

Сонымен, денсаулық психологиясының ерекшелігі қандай? Бұл біздің денсаулығымыз бен денсаулықты жақсы түсінуімізге қалай әсер етеді? Денсаулық психологиясы денсаулықтың денсаулыққа қалай әсер ететінін көрсететіндіктен, адамдарға денсаулық пен әл-ауқатқа үлес қосатын мінез-құлықты өзгертуге көмектесуге болады. Мысалы, осы салада жұмыс істейтін психологтар темекі шегу сияқты дұрыс емес іс-әрекеттердің алдын-алу үшін қолданбалы зерттеулер жүргізе алады және жаттығу сияқты салауатты әрекеттерді ынталандырудың жаңа жолдарын іздеуі мүмкін.

Мысалы, көптеген адамдар қант жоғары диетаны емдеу денсаулығы үшін жақсы емес екенін түсінген кезде, көптеген адамдар қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді салдарға қарамастан, мұндай әрекеттерге қатысады. Салауатты психологтар денсаулықты жақсартуға әсер ететін психологиялық факторларды қарастырады және адамдарға денсаулықты жақсарту үшін ынталандыру жолдарын зерттеуде.