Топырақ ТҮзілу қҰбылысының кезеңдері топырақ түзілу процесі

ТОПЫРАҚ ТҮЗІЛУ ҚҰБЫЛЫСЫНЫҢ КЕЗЕҢДЕРІ
Топырақ түзілу процесі
Топырақ- табиғат туындысы, табиғи әрі тарихи дене. 
Бір кездерде жер беті қазіргі ай планетасының ландшафты 
сияқты топырақсыз, өсімдіктерсіз, ауасыз, тіршіліксіз тып-
типыл, мүлгіген дүние болған. Жер бетінің жамылғысы
бастапқыда тығыз қатты тау жыныстарынан тұрды. Бұл тау 
жыныстары алғаш өздері пайда бола бастасымен-ақ, үздіксіз
үгілу құбылыстарына ұшырады. Қатты тау жынысының
үстіне топырақ түзіле алмайды. Топырақтың Түзілу үшін, ең
алдымен, қатты тау жыныстары майда ұнтақталған, кеуекті
тау жыныстары табиғат күштерінің ғасырлар бойы үздіксіз
әсерінен бірте-бірте қирап, бұзылып, қопсыған жыныстарға
айналды.

Тау жыныстарының үгілуінің физикалық, химиялық
және биологиялық түрлері бар. 
Физикалық жолмен үгілу деп – тау жыныстарының
химиялық құрамы өзгермей, тек әр түрлі механикалық
бөлшектерге бөлінуін айтады. Физикалық үгілулерге негізгі
күштер – температура, жел күші, тасқын сулар мен көшпелі
мұздар. Физикалық үгілудің қарапайым мысалын келтірейік. 
Мәселен, әр түрлі әсерінен тау жынысынын әрі қарай
бұзады. Таулы аймақтарда жиі-жиі жауған жаңбырдан
немесе қар қабаттарының көктемде бір мезгілде тез еруінен
сел тасқындары болмай тұрмайды. Оның күшімен тіпті ірі-
ірі тастар да допша домалайды. Бір Біріне соғылған тастар
жаңғақша шағылып, майда жыныстарға айналады.

Химиялық үгілу – тау жыныстары құрамындағы әр түрлі
тұздардың немесе басқа қосылыстардың суда, қышқыл мен
сілтіде еруінен және ауадағы оттегімен тотығуынан пайда
болатын құбылыс. Мұның нәтижесінде химиялық құрамы
жағынан жаңадан минералдық заттар пайда болады. Бұл
заттар өздерінің суда ерігіштік қасиетіне, өзіндік салмағына
қарай әр жерлерге түрліше шөгеді. Физикалық және
химиялық үгілу процестері, әдетте, қосарласа жүреді.
Бұлардың өту жылдамдығы табиғи ортаның климат
жағдайларына тікелей байланысты. Алайда, әр аймақтың
клмат жағдайларына қарай оның бір түрі екіншісіне
қарағанда басым болады