«Түрдің санын сақтауды қамтамасыз ететін паразиттік құрттардың биологиялық ерекшеліктері»


Бауырсорғыштың тіршілігі мен сыртқы құрылысы



бет2/2
Дата11.11.2022
өлшемі24,19 Kb.
#49327
1   2
Байланысты:
зоо 5 апта

Бауырсорғыштың тіршілігі мен сыртқы құрылысы
Төрт түлік әсіресе қой мен сиыр ылғалды жайылымда жайылған кезде оттыға алмай, денесі қызып, ісініп, арықтау салдарынан бауыршірік (ғылыми атауы-фациолез) ауруына шалдығады.Мұндай аурмен ауырған малдың өліп қалуы жиі үшырайды. Сондай малдың ішін жарса, оның бауырынан кішірейіп,өт өзегінің кеңейгені байқалады. Өт өзегінің кеңейген жерінде ауруды тудырушы паразит- бауырсорғыш деп аталатын құрт шығады. Бауырсорғыш мал бауырында тіршілік етеді.
Бауырсорғыш құрттардың түрлері көп. Ең көп тарағаны жануарлардың, кейде адамның денесінде паразиттік жолмен тіршілік ететін, тұрқы 3-4 см, жапырақ пішіндес жалпақ құрт - бауырсорғыш. Ересек бауырсорғыштарда денесін қаптайтын кірпікшелер болмайды, сондықтан олар бір орыннан қозғалуға дәрменсіз. Бауырсорғыш қоректену үшін өт жолының қабырғасына екі сорғышы арқылы бекінеді. Бауырсорғыштың тек дернәсілінде ғана кірпікше болады. Бір орыннан екінші орынға қимылдай алмайтындықтан, сорғыштардың қоректену тәсілі де өзгерген, олар қимылдамай, паразиттік тіршілік етеді.
Бауырсорғыштың алдыңғы сорғышы - ауыз, ал екінші - құрсақтағы сорғышымен иесіне бекінеді. Құрттың сыртын дене жабынының жасушаларынан бөлінетін тұтас жұқа қабықша - кутикула қаптайды. Кутикула бауырсорғышты сыртқы әсерден зақымданудан сақтайды.
Тіршілік циклы
Бауыр сорғыш. Бауыр сорғыштың түпкілікті қожайыны- ірі, ұсақ қара мал, жылқылар, шошқалар, қояндар, кейде адамдар. Аралық қожайыны болып ұлу саналады. Бауыр сорғышының жұмыртқасы дамуы үшін суға келіп түсуі керек. Одан личинка шығады оны мирацидий деп атайды. Оның жүйке түйіндері, жарық сезгін мүшесі, зәр шығару мүшелері денесінің артында ұрық жасушалары болады. Денесінің алдыңғы жағында аралық қожайынға енгенде оның тірі ұлпаларын ерітетін фермент бөліп шығаратын ерекше без болады. Мирацидий денесі кірпікшелермен қапталған, сондықтан ол суда еркін жүзіп актив түрде аралық қожайын денесіне өтеді

  1. 4-кестені толтыру "Жалпақ, жұмыр құрттар мен немертин түрлерінің салыстырмалы анатомиялық сипаттамасы»



Тип

Класс

Дене қуысы

Негізгі тіршілік ортасы

Негізгі мүшелер
жүйесі

Жалпақ құрттар

Кірпікшелі
құрттар

+

+

+

Сорғыш құрттар

_

+

+

Моногеялар

+

+

+

Цестодалар










Жұмыр құрттар

Бауыркірпікшелі
құрттар

+

+

+

Нематодалар

+

+

+

Коловраткалар

+

+

+

Киноринхтер

+

+

+

Приапулидтер

+

+

+

Қылбас құрттар

+

+

+

Скребнилер

+

+

+



Әдебиет: 2, 3, 6, 7

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет