В дипломной работе, рассмотрены вопросы использования энергии

5 Экономикалық бөлім 

 

 

5.1 Түйіндеме 

 

Бұл  дипломдық  жобада  қарастырып  отырған  жұмыс  -  қуаттылығы  100 

кВт  күн  батареяларын  қолданумен  күн  электр  станциясының  зерттемесі. 

Осындай  электростанцияны  ресейлік  ғалымдар    Белгородск  ауданы, 

Яковлевск  ауданындағы  мың  гектардан  сәл  ғана  асатын  аграрлық  аймаққа  

орналастырған  болатын.  Олардың  зерттеуі  бойынша  кәзір  алып  жатқан 

энергия  тек  үш  бөлмелі  бөлмені  ғана  электр  энергиясымен  қамтамасыз  етіп 

отыр.  Бірақ  максимальды  қуат  пен  ауа  райы  ашық  болғанда  кішігірім  көп 

қабатты пәтерлерді электр энергиясымен қамтамасыз ете алады. 

Күн  батареяларымен  жұмыс  істеудің  өзіндік  артықшылықтары  бар. 

Олардың  бірі  –  бір  жылда  екі  рет  қана  ылғалды  жинау  жасап  тұру  керек, 

сонымен қатар электр станция автаномды жұмыс істейді. Электронды таблода 

механизмнің  өзгертіліп  және  жіберіліп  отырған  энергия  көрсеткіштерін 

дистанционды түрде  маман қарап отырады. 

 

5.1.1 Жобаның мақсаты 

Мұнай  ,  табиғи  газ  және  де  көмірді  пайдаланатын  дәстүрлі  энергия 

көздері  жанған  кезде  атмосфераға  көмірқышқыл  газын  бөліп  шығарады. 

Соның  нәтижесінде  ол  парник  газдарының  эффекттін  және  ғаламдық 

жылынуды  тудырады.  Ал,  күн  энергиясын  пайдалану  арқасында  бұл 

кемшіліктерден  құтыламыз.  Сонымен  қатар  бұл  жобаның  көзге  түсетін  жері 

бұл үнемділігі және экологияға қауіпсіздігі. 

   

5.1.2 Маркетинг жоспары 

Қайта  қалпына  келмейтін  энергия  көздерімен  салыстыра  отырсақ    күн 

сәулесінен алынатын энергия бізге тиімдірек болып келеді. Осы сала зерттеле 

келе,  жаңа  арзан  жолдар  жыл  сайын  еңгізілуде.  Шетелдерде,  күн  сәуле 

энергиясын  тұтынушылардың  электр  энергияға  тарифі  бұрынғы  жылдармен 

қарағанда  төмендетілді.  Себебі,  фотовольтайка  сферасында  қолданылатын 

қондырғылар арзандаған болатын. 

 Егер  дәстүрлі  энергетиканы  арзан  десек,  біз  қателесеміз.  Көмірлі  және 

атомдық  электроэнергияны  арзан  деп  айта  аламыз  ба?  Егер  тек 

арифметикалық жақтан санасақ – онда иа. Бірақ, бұл жерде біз көмірді қазып 

алатын  аймақтың  экологиясына  кеткен  шығынды,  тоздырылған  жылу 

жүйесіне  жүргізілетін  жөңдеу  жұмыстарын,  істен  шыққан  ядорлық  отынды 

көмуіне  кеткен  құнды,  ғылыми  зерттеулерге  кететін  шығындарды  қоса 

есептесек,  онда  күн  сәулесінен  алынатын  энергия  көзі  бізге  әлде  қайда 

тиімдірек болады. 

 

 

 

Қазақстанның  барлық  аумақтарындағы  негізгі  проблема  қашықта 

орналасқан ауыл шаруашылық тұтынушыларын электрмен жабдықтау болып 

табылады. Қазақстанның аумағының үлкен болуы және ауыл тұрғындарының 

орналауының тығыздығының төмен болуы 360 мың км созылатын әуе тарату 

сымдарын  қажет  етеді.  Ұзақ  қашықтықтағы  ауыл  шаруашылық  электр 

желілерін құруда оның шығындары (25-50%) артуы электр энергия құнының 

да  артуына  септігін  тигізеді,  бұл  қашықта  орналасқан  ауыл  шаруашылық 

тұтынушыларын  электрмен  жабдықтау  желілерін  тиімсіз  етеді.  Сондықтан 

қашықта  орналасқан  ауыл  шаруашылықы  тұтынушыларын  дәстүрлі  емес 

энергия көздерімен жабдықтау тиімді болып саналады. 

 

5.1.3 Өндірістік жоспар 

Қазақстанның энергетика жүйесі  – электр  энергиясы мен қуатын өндіру 

және  электрмен  жабдықтау  жүйесі;  ұлттық  экономиканың  өндірістік  және 

әлеуметтік  инфрақұрылымындағы  маңызды  сала  әрі  өнеркәсіптің  басқа 

салаларын  дамытудың  басты  базасы.  Қазақстанда  қазір  энергет.  өнімнің  2/3-

сіне жуығы ЖЭС-терде, қалған бөлігі энергиясын СЭС-терде өндіріледі.  

 

5.1.4 Финанстық жоспар   

Қазіргі  уақытта  күн  энергиясы  фотоэлементтерінің  түрлендіру  ПӘК 

монокристалдық    кремний    негізінде    12-15%-ке    жетеді.    Сонымен    бірге 

гелиоқондырғыларды  құрудағы  шығындары  тек  қана  фотоэлементтерді 

өндірудегі  шығындарды  ескергенде  катом,  жылу,гидроэлектр  станцияларды 

құрудағы шығындардан асып түседі. Бұл күн сәулесінің төмен тығыздығымен 

түсіндіріледі.  Күн  сәулесін  үлкен  аудандарда  жинақтау  және  оларды  қымбат 

тұратын  фотоэлементтермен  жабдықтау  қажет.  Өндірілетін  электр  энергия 

құны  дәстүрлі  түрде  өндірілетін  электр  энергия  құнына  қарағанда  жоғары 

болады.  Уақыт  өте  келе  күн  элементтерінің  құны  төмендейді,  ең  бастысы 

жартылай  өткізгішті  материалдарының  құнының  төмендеуіне  байланысты 

болады. Қазіргі уақытта күн элементтерінің өзіндік құны 2-3 дол/Вт құрайды.  

Жинақтамадағы  фотоэлектрлік  гелиоқондырғылардың  құны  3-4  дол/Вт 

болады, егер электр энергия құны 0,25-0,56 дол/Вт.  

 

5.1.6 Инвестициялық жоспар  

Қуаты  100  кВт  күн  электр  станциясына   қажетті  инвестицияны 

анықтаймыз.  

 

5.2 Электр станциясын салуға кететін қаржы салымдарын есептеу 

 

Электр  станциясын  салуға  кететін  қаржы  салымдарын  төмендегідей 

беруге болады: 

Қазіргі доллар ағымын ескерсек, онда: 

 

1 $.= 182,04 тг. 

 

 

 

 

;

К

.к

т

орн

менш

К

Т

К







 

(5.1) 

 

мұндағы 

менш

К

.

- меншікті қаржы салымы, 2214$/кВт=403 036,5 тг/кВт; 

орн

Т

- орнатылатын қуат

 

, 100 кВт; 

к

т

К

.

.

-  стансаны  қандай  аймаққа  салынатын  ескеретін  түзету 

коэффициенті 1.1  

 

;

.к

т

орн

менш

К

Т

К

К







 

 

К = 2214∙1,1∙100=243,540 млн. $ =44, 33402 млн тг. 

 

∑К= К

0 

+ К

с 

+ К

м 

+ К

пр                                                                

(5.2)

 

 

мұнда,  К

0 

–  қондырғылар  сатып  алуға  кететін  ақша  жұмсау  қаражаты, 

∑К-ның 73%-ын құрайды;  

 К

с 

– құрылыс жұмыстарына кететін ақша жұмсау қаражаты, ∑К-

ның 14%-ын құрайды; 

            К

м 

–  монтаждау  және  іске  қосу,  баптау  жұмыстарына  кететін 

ақша жұмсау қаражаты, ∑К-ның 7%-ын құрайды; 

К

пр 

– басқа да шығындарға кететін ақша жұмсау қаражаты, ∑К-

ның 6%-ын құрайды. 

 

Қондырғылар сатып алуға кететін қаражат:  

 

К

0

=(243,540∙73)/100=177,78 млн. $. = 32,36384 млн. тг. 

 

 К

с 

=(243,540∙14)/100=34,096 млн. $. = 6,20676 млн. тг. 

 

К

м

 =(243,540∙7)/100=17,048 млн.$. = 3,10338 млн. тг. 

 

К

пр

 =(243,540∙6)/100=14,61 млн. $. = 2,66004 млн. тг. 

 

Бұл мәнді (2) формулаға қойып есептесек:   

 

∑К=32,36384+6,20676+3,10338+2,66004 = 44,33402 млн. тг. 

 

Күн электр станциясының толық қуаты 100 кВт, 

     =0,8 деп аламыз. 

Сонда: 

                                                P = S∙

     , МВт                                        (5.3) 

 

P = 100∙0,8=80 кВт. 

 

 

 

 

мұндағы 

      - активті қуат коэффициенті; 

Келісімді  қуат  W  –  энергожабдықтау  құрылымымен  келісілген 

максималды  жүктеме  кезіндегі  абоненттің  есептік  сағаттық  қуаты.  Орташа 

есеппен максимумды қолдану уақыты Т

м 

=5640 сағат. Осыдан: 

 

                                        W = Р∙Т

м, 

мың кВт∙сағ;                                  (5.4) 

 

W = 5640∙80=451,200  кВт∙сағ; 

 

Кәсіпорынның кейбір негізгі қорларына амортизациялық аударылымдар 

нормасы келтіріледі. 

Негізгі  қорлардың  нысанның  амортизациялық  бітпеген  бөлігінің  құны 

тозу мен моральдық тозу салдарынан нысан нормативтік мерзімнен ерте істен 

шығарылып  тасталған  кезде  пайда  болады.  Ликвидациялық  құн  өндірістен 

шығарылатын нысанның оны сатып жібергеннен түскен қаржыны білдіреді. 

Өндірістің  тиімділігі  негізі  қорлардың  ғылыми-техникалық  деңгейіне 

байланысты ғана емес, сонымен қатар ғылым мен техниканың қазіргі заманғы 

жетістіктеріне  сәйкестігі  және  оларды  өндірістік  үрдісте  толық  қуатында 

пайдалануына да байланысты болады. 

 

5.3 Амортизация жұмысына кеткен шығынды анықтау 

 

Электр  қондырғыларының  физикалық  немесе  моральді  тозуына 

байланысты  олардың  тозуына  кеткен  шығындардың  орнын  толтыру  үшін 

электр  қондырғыларының  құнының  бөлігінен  ақша  бөлінеді.  Бұл  бөлінетін 

ақша амортизациялық шығын деп аталады. Ол барлық 40 %-ын құрайды. 

Амортизациялық аударымдар нормасын 10% деп қабылдаймыз. 

Кәсіпорын шығындарына кіргізілетін амортизациялық аударылымдарды 

сомасы  әртүрлі  әдістермен  анықталуы  мүмкін.  Егер  жаңадан  өндірілген 

өнімнің  құнына  біртекті  берілетін  негізгі  қорлардың  құнына  тең  болу 

шартынан шығатын болсақ, онда төмендегідей анықтауға болады: 

 

                                                 

.

100

0

К

h

Z

амр





                                              (5.5) 

 

мұндағы 

амр

Z

-  амортизациялық аударылымдар сомасы, млн тг; 

К

 - негізгі қорлар құны, млн тг; 

0

h

 - амортизациялық аудырылымдар нормасы, 10 % 

Кәсіпорынның кейбір негізгі қорларына амортизациялық аударылымдар 

нормасы келтіріледі. 

Эксплуатациялық шығындарды анықтайық. Амортизация жұмыстарына 

кеткен шығындарды есептейік.  

 

 

 

 

4334

,

4

334

,

44

100

10







амр

Z

млн. тг. 

 

Шығынның қалған 60 %-ын келесілер құрайды: 

1.

 

Іссапар шығындары. 

Іссапар  шығындары  дұрыс  толтырылған  құжаттарға  сай  жол  жүру, 

тәуліктік және пәтер шығындарынан тұрады. 

2.

 

Кеңсе шығындары. 

Әр  ай  сайын  немесе  әр  тоқсан  сайын  барлық  бөлімдерде  кеңсе 

тауарларының қажеттілігі туындайды. Кеңсе шығындары осы қажеттіліктерді 

қосып шығу арқылы анықталады; 

3.

 

Еңбек қорғанысы. 

Еңбек  қорғанысының  талаптарына  байланысты  кез-келген  компанияда 

арнайы  жұмыс  киімдері,  аяқ-  киімдері,  комплектілері  болуы  тиіс.  Қажетті 

заттардың  барлығын  штаттық  мамандықтар  мен  санына  байланысты  сатып 

алады; 

4.

 

Құрылғыларды тексеру. 

Жұмыс және бастапқы эталондарды тексеру тиіс. Келісімшартқа сай бұл 

іспен арнайы ұйымдар айналысады; 

5.

 

Баспа шығындары. 

Бұл  шығындар  әр  түрлі  есеп  беру  және  күнде  қолданатын  бланктарды 

(журналдар,  карточкалар,  ведомость,  актілер,  нұсқаулар,  ережелер, 

сұранымдар) сатып алудан құралады; 

6.

 

Экология бойынша шығындар 

Бұл  шығындар  компания  көлігінің  жанар-жағармай  материалдарын 

қолданудан  атмосфераға  зиянды  заттарды  шығару,  қоршаған  ортаны  қатты-

тұрмыстық қалдықтармен ластау және т.б. шығындарды қамтиды: 

7.

 

Кадрларды дайындау. 

Компания  жұмысшыларды  біліктілікті  көтеру  үшін  баратын 

ұйымдармен келісімшартқа тұруға кететін шығындардан құралады; 

8.

 

Сәтсіз оқиғалардан сақтандыру. 

Қазақстан Республикасында сақтандыру міндетті болып табылады. Бұл 

жерде тек сақтандыру түрін таңдау керек; 

9.

 

Еңбекақы төлеу. 

Өнеркәсіптік  және  әкімшілік  қызметкерлер  еңбекақысын  төлеуден 

құралады; 

10.

 

Байланыс қызметін көрсету. 

Бұл  шығындарға  телефон  үшін  абоненттік  төлем,  қалааралық  және 

халықаралық төлемдер, жоғары жиілікті байланыс төлемдері кіреді; 

11.

 

Коммуналдық қызмет көрсету. 

Бұл  шығындар  салқын  су  мен  канализация,  қоқыс  лақтыру,  жылу 

энергиясының бағаларын қамтиды; 

12.

 

Банк қызметі. 

 

 

 

Барлық  банктер  өз  қызметі  үшін  белгіленген  пайыз  мөлшерінде 

айналым  сомасынан  комиссиялық  (еңбекақы,  іссапар,  есептік  қағаздар  мен 

операциялар) төлемдер алады; 

13.

 

Есептеу және ұйымдастыру техникасының материалдары. 

Картридж, барабан, тонер, қосалқы бөлшектерді сатып алу кіреді; 

14.

 

Техникалық шығындардың орнын толтыруға қажет энергия. 

Электр  энергиясын  тарату  кезінде  оның  шығындалуы  шарасыз,  сол 

себепті оны сметада есептейді; 

15.

 

Шаруашылыққа қажет энергия. 

Бөлме,  монтер  пунктін  жылыту,  барлық  ғимараттарды,  кәсіпорын 

бөлмелерін,  жөндеу  базаларын  және  т.б.  жарықтандыру  шаруашылық 

қажеттіліктеріне жатады.  

Шығынның қалған 60 %-ын келесідегідей табамыз: 

 

85457

,

4

40

60

23638

,

3

40

60











амр

доп

Z

Z

млн. тг. 

 

Сонда толық шығын келесідей болады: 

 

доп

амр

пол

Z

Z

Z





 , млн. тг. 

 

09095

,

8

85457

,

4

23638

,

3







пол

Z

 млн. тг. 

 

Осыдан өзіндік құнды табуға болады: 

 

  

W

Z

S

пол



,  

;

саг

кВт

тг



 

 

94

,

17

451

,

0

09095

,

8





S

,  

;

саг

кВт

тг



 

 

Өзіндік  құнға  тағы  10%  қосамыз,  өйткені  табыс  ескерілуі  керек.  Ол 

келесідей анықталады: 

 

73

,

19

1

,

1

94

,

17

1

,

1











S

S

,  

;

саг

кВт

тг



 

 

Жылдық кірісті анықтаймыз. Станция арқылы кіріс налогы 20%, электр 

энергияның шығыны 10% құрайды деп аламыз: 

 











8

,

0

1

,

0

ПС

год

Г

S

W

П

  

млн. тг. 

 

 

 

 

711

,

0

8

,

0

73

,

19

1

,

0

451

,

0













Г

П

  

млн. тг. 

 

5.4  Инвестицияның таза құнын есептеу 

 

Алматы қаласындағы электр энергиясы 2014 жылдың қаңтар айындағы 

тарифіне сәйкес 16,21 теңге/кВт сағ құрайды.  

NPV анықтау (таза әдеттегі құн); 

Берілген әдіс келесіден тұрады: 

-  керекті  шығын  бағасы  анықталады,  яғни  берілген  жоба  үшін  неше 

қаражат керек екені анықталады; 

-  жобадан  келешекте  түсетін  ақшалай  түсілімдердің  қазіргі  бағасы 

есептелінеді. Әр жылдағы табыс CF (кеш-флоу) қазіргі уақытта беріледі. 

 





,

1

1







n

n

r

CF

PV

 

 

мұндағы СF – жыл сайынғы ақшалай түсім; 

n – жобаны тарату жылдары; 

r – банктің пайыздық қойымы. 

 

Берілген 

шығын 

бағасы 

(I

0

) 

берілген 

табыс 

бағасымен 

салыстырылынады.  Олардың  айырымы  жобаның  таза  әдеттегі  құнының 

бағасын береді. 

Берілген жобаны тұтастай инвестициялауды бағалауды таза әдеттегі құн 

(NPV) әдісімен жүргіземіз. Инвестиция анализінің осы әдісі инвестициялаушы 

жобаны  ұсыну  нәтижесінде  фирманың  құндылығының  өсу  шамасын 

көрсетеді, ол екі сілтемеден тұрады: 

1.

 

Кез келген өнеркәсіп өзінің нарықтық құнының өсуіне ұмтылады. 

2.

 

Әр түрлі уақыттағы шығындардың біркелкі емес құны болады. 

 

NPV  анықтау  үшін  жобаның  әр  жылдағы  қаржы  ағынының  шамасын 

сараптау керек, сосын оларды уақыт бойынша теңестіру үшін жалпы бөлімге 

келтіру  керек.  Яғни  NPV  жобаны  тарату  барысында  туындайтын  ақша 

түсімдерінің қосындысы арасындағы айырмашылық. 

Таза келтірілген құн келесідей анықталады: 

 





,

1

0

1

I

r

CF

NPV

n

n

n









 

 

мұндағы СF – жыл сайынғы ақшалай түсім; 

n – жобаны тарату жылдары; 

r – банктің пайыздық қойымы. 

I

0 

– толық қосынды инвестиция. 

 

 

 

Ақша ағымы келесі формуламен анықталады: 

 

СF=П

ч

+И

ао. 

 

мұнда П

ч

 – таза кіріс, млн тенге;  

             И

ао 

– амортизациялық аударымдар, млн. тенге. 

 

144

,

5

433

,

4

711

,

0







CF

  

млн. тг.  

 

093

,

5

99

,

0

144

,

5







PV

  

млн. тг. 

 

241

,

39

093

,

5

334

,

44











NPV

  

млн. $. 

 

5.4.1 к е с т е - Берілген нұсқа үшін NPVесебінің нәтижесі   

Жылдар  

CF, млн. теңге.  





n

r



1

1

 

NPV,  

млн. теңге. 

0 

44,334 

1 

-44,334 

1 

5,144 

0,99 

-39,241 

2 

5,144

 

0,97 

-34,251 

3 

5,144

 

0,95 

-29,364 

4 

5,144

 

0,92 

-24,631 

5 

5,144

 

0,87 

-20,156 

6 

5,144

 

0,85 

-15,784 

7 

5,144

 

0,82 

-11,566 

8 

5,144

 

0,78 

-7,554 

9 

5,144

 

0,75 

-3,696 

10 

5,144

 

0,71 

-0,044 

  

Есептеулер  бойынша  біздің  салған  инвестиция  10  жылдан  кейін  бізге 

пайда алып келеді. 

 

 ттг

млн.

288

,

44

71

,

0

144

,

5

75

,

0

144

,

5

78

,

0

144

,

5

82

,

0

144

,

5

85

,

0

144

,

5

87

,

0

144

,

5

92

,

0

144

,

5

95

,

0

144

,

5

97

,

0

144

,

5

99

,

0

144

,

5













































PV

 

 

Рентабелділік индексі – profitability index (PI) – таза дисконтталған 

пайданы инвестицияға бөлу арқылы анықталады. 

Егер: 

PI>1, онда жобаны қабылдау керек; 

PI<1, онда жобаны қабылдаудың керекгі жоқ; 

PI=1, жоба пайда да және шығында әкелмейді. 

Рентабелдік  индексі  таза  дисконтталған  құннан  айырмашылығы 

салыстырмалы  көрсеткіш  болып  саналады.  Жобаларды  таңдауда,  егер 

олардың NPV бірдей болған кезде PI қарап таңдауға болады. 

 

 

 

 





407

,

1

334

,

44

71

,

0

/

288

,

44

1

/

1

0













n

t

t

K

r

PV

PI

. 

 

PP анықтау (орнын толтыру мерзімі) 

Бұл  әдіс  бастапқы  инвестиция  сомасын  төлеу  үшін  қажет  мерзімді 

анықтау  болып  табылады.  Орнын  толтыру  (PP)  есебінің  алгоритмі 

инвестициядан  жекеленген  кірісті  бірдей  тарату  тәуелді  болады.  Егер  кіріс 

бірдей  болса,  онда  төлеу  мерзімі  бір  уақыттағы  шығынды  жылдық  кіріс 

шамасына бөлу арқылы есептеледі. 

 

жыл

CF

I

PP

62

,

8

144

,

5

334

,

44

0







.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды 

 

 

Күн  энергиясы  үлкен.  Тіпті  оның  Жер  бетіне  түсетін  кішкентай  бөлігі 

аса  үлкен.  Егер  де  Жер  бетінің  бір  квадрат  метріне  түсетін  күн  сәулесінің 

энергиясын толық пайдалансақ, онда екі жылқының күшіне жететін қуаты бар 

қозғалтқышты  жұмыс  істете  аламыз.  Бүкіл  Жер  толығымен  Күннен  оң  мың 

есе  көп  энергия  алады.  Яғни,  бұл  бүкіл  электр  энергетика  көздері,  толық 

қуатта жұмыс істегенде ғана ала алатын энергия көзі. 

Дипломдық жұмыста күн энергиясын тұрмыстық жағдайда қолдану, күн 

энергиясын пайдалану жағдайы мен болашағы, күн электр станциясының ішкі 

желі  бөлігін  түрлендірудің  параметрлері  қарастырылып,  күн  электр 

станциясын пайдалануда қоршаған ортаға әсеріне талдау жасалды.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 

 

 

1 Плесков Ю.В. Фотоэлектрическое преобразование солнечной энергии-

М.: Химия,1990-174 б.ил. 

2  Скребушевский  Б.С.  Космические  энергетические  установки  с 

преобразованием солнечной энергии-М.: Машиностроение, 1992.-223с.:ил. 

3  Дверняков  В.С.  Солнце  –  жизнь,  энергия-Киев:  Наук.думка,  1986-

112б. 

4 Полякова С.Е. Оценка доступного потенциала солнечной энергии над 

территорией 

Казахстана. 

25.00.30 

- 

метеорология, 

климатология, 

агрометеорология: автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. геогр. наук-2003-

30б. 

5  Молекулярные  полупроводники.  Фотоэлектрические  свойства  и 

солнечные  элементы:переводное  издание  /  Пер.  С  англ.  Б.Б.Страумала;  Под 

ред. С.А.Бразовского - М.:Мир,1988.-341с.:ил. 

6  Вейнберг  В.Б.Оптика  в  установках  для  использования  солнечной 

энергии:монография - М.:Оборонгиз,1959-236.:ил. 

7 

Харченко  Н.В.  Индивидуальные  солнечные  установки  М. 

Энергоатомиздат 1991ж. 

8  Пивоварова  З.И.,Стадник  В.В.  Климатические  характеристики 

солнечной 

радиации 

как 

источника 

энергии 

на 

территории 

СССР.Л.:Гидрометеоиздат, 1988,-158б. 

9 Энергоактивные здания / Под ред. Сарнацкого Э.В.,Селиванова Н.П.,-

М.:Стройиздат,1988-249 б. 

10  Зайцев  В.А.,Крылова  Н.А.  Промышленная  экология.  Экологические 

проблемы 

основных 

производств: 

Учеб. 

Пособие.-М.:РХТУ 

им. 

Д.И.Менделеева, 2002,-175б. 

11 Андреев С.В. Солнечные электростанции - М.: Наука 2002. 

12 Раушенбах Г.В. Справочник по проектированию солнечных батарей.-

М.: Энергоиздат, 1983.-360б. 

13  Осадчий  Г.Б.  Солнечная  энергия,  её  производные  и  технологии  их 

использования  (Введение  в  энергетику  ВИЭ)  /  Г.Б.  Осадчий.  Омск:  ИПК 

Макшеевой Е.А., 2010. 572 б. 

14  Тимошкин  С.  Е.  Солнечная  энергетика  и  солнечные  батареи.  М., 

1996. 

15  Тлеуов  А.Х.,  Тлеуов  Т.Х.Использование  нетрадиционных  видов 

энергии в Казахстане. –Алматы.: Бiлiм 1998- 205б. 

16  Стребков  Д.С.  Роль  солнечной  энергии  в  энергетике  будущего.- 

Гелиотехника,2005..:№1, б. 12-23.