8-775-909-01-77 165 Вавилонда, негізінен, басты екі мүмкіндік бол-
ды – құнарлы топырақ пен өзен суы. Жергілікті ин-
женерлер бөгет пен каналдар, яғни барша заманалар-
дың ұлы инженерлік құрылыстары арқылы еңістегі
өзен суын биіктегі егін алқаптарына жеткізе білді.
Аталған су арналары шөлейт алқаптарды сумен қам-
тамасыз етіп, құнарлы топырақтың берерін еселей
түсті. Бұл тарихтан белгілі осындай кең көлемдегі су
жүйелерінің алғашқысы. Осы инженерлік жүйенің
арқасында алқаптардан әлем бұрын-соңды көрмеген
мол көлемде өнім жиналды.
Вавилонның ұзақ тарихында оны билеген патша-
лар басқыншылық пен тонауға ұмтылған емес. Олар
жүргізген көптеген соғыстар, негізінен, жергілікті
немесе қорғаныс сипатында болды, олар Вавилонның
бас қазынасына ынтыққан шетжұрттық жауларға
қарсы бағытталды. Бұл қаланы билеген көрнекті
басшылардың есімдері кемеңгерлігі, іскерлігі және
әділеттілігі арқасында бүгінге жетті. Вавилонда
әлемді бағындыруға ұмтылған өркөкірек монархтар
болған емес.
Қазір Вавилон деген қала жоқ. Оны тұрғызып,
мыңдаған жылдар бойы сонда өмір сүрген жанкеш-
ті адамдар қаланы тастап кеткен соң, көп ұзамай ол
шөлейттегі үйінді төбелерге айналды. Азиядағы бұл
қала Суэц суарнасынан шығысқа қарай 950 шақы-
рымдай жерде, Парсы шығанағының солтүстігінде,
америкалық Аризона штатына қарайтын Юма қа-
ласымен бір ендікте. Құрғақ әрі ыстық ауа райы бұл
қалалардың екеуіне де тән.
Бір кездері ауыл шаруашылығы қатты дамып, ха-
лық жиі қоныстанған Евфрат алабы бүгінде қайтадан