3. Анатомо-топографиялық мәлеметтер Тізе буыны – тізе қалпақ буыны мен жамбас буынынан тұратын күрделі буын. Екі буын да функционалды түрде өзара байланысты.
Тізе қалпақ буыны немесе дамуы жағынан жамбас буыны - сан төртбұрышты сүйектің сіңірінің шырышты қабығы. Сіңір түбі жамбас сүйегінің үстінен сырғанайтын тамшы тәрізді пателлаға айналды. Блок дамыған бүйірлік және медиальды жоталармен қалыптасады, олардың арасында пателла үшін тегіс және кең ойық бар. Оған жақын жерде иттің супра-блокты шұңқыры бар. Иттің шеттеріндегі пателлада субактериалды талшықты шеміршек, бүйірлік және медиальды тостағанға жақын талшықты шеміршек бар. Иттің пателласындағы бұл үш қосымша шеміршек тек «сіңір түйіні» деп аталатын 1/2 - 1,5 жылға дейін дамиды. Артикулярлық синовиальды капсуласы кең және проксимальды және барлық бағытта шығып тұрады. Талшықты капсула екі буынға да ортақ, сондықтан жамбас буынына инъекция жасағанда, жамбас байламының медиальды жағынан көлденеңінен орындалады, жамбас буынына жетуге болады. Иттегі пателла ісінеді астында майлы дене артикулярлық қуысқа шығады.
Жамбас буынының байламдық аппараты жамбас сүйегінің түзу байламы мен тірек байламдары – пателла ұстағыштары арқылы қалыптасады. Жоғарыда айтылғандай, пателла байламы тізе қалпақшасының ұшынан жіліншік байламына дейін созылатын төртбасты фемористің сіңірі болып табылады. Енгізу орнында сіңір дистальды поплитальді синовиальды бүрсамен қоршалған. Тікелей пателлярлық байлам пальпацияланады. Пателла ұстағыштары - бұл тізе буыны арқылы өтетін әртүрлі бұлшықеттерден таралатын фассияны күшейтетіндер. Олардың ішінде ең күшті екеуін ажыратуға болады, олар пателладан бүйірлік және медиальді түрде өтіп, жамбас сүйектеріне, ал итте - тамыр сүйектеріне дейін созылады. Олар бүйірлік және медиальды феморальды байламдар деп аталады.
Жамбас буыны – топсалы сырғымалы буын. Онда сан сүйегінің екі түйіні жіліншік сүйектерімен түйіседі, олардың арасында менискалар бүйір және медиальды жағынан сыналанады. Буын капсуласына сонымен қатар әр сан сүйегінің үстінде каудальды-проксимальды орналасқан екі тамыр сүйектері кіреді. Үшінші сеамоидты сүйек бүйірлік менискамен, сондай-ақ жіліншіктің бүйірлік кондилімен байланыста.
Менискус талшықты шеміршектен тұрады. Менискалардың пішіні ат таға тәрізді. Бүйірлік мениск медиальды қарағанда қисық. Жамбас сүйегіне қараған беті тереңірек, жіліншікке қараған беті сәл ғана ойыс. Иттегі менисктің сыртқы биіктігі жануардың мөлшеріне байланысты. Өткір ішкі жиегі. Буын қозғалған кезде менискалар пішінін өзгертеді.
Ортасындағы көлемді синовиальды буын капсуласы толық емес синовиальды қабықпен екі қапшыққа бөлінеді, олардың әрқайсысы өз кезегінде менискалармен екі қабатқа бөлінеді. Сан сүйегімен тамыр сүйектерін құрайтын буындар буын қуысына кіреді. Проксимальды жіліншік фибулярлы буыны да жамбас буынымен байланысады. Феморальды буыны бар жалпы талшықты капсуланың болуы қазірдің өзінде көрсетілген. Жамбас буынының синовиальды капсуласы байламдармен күшейтілген.