ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«МАТЕМАТИКА, ФИЗИКА ЖӘНЕ ИНФОРМАТИКА» ИНСТИТУТЫ
Реактор
Ядролық реактор, атомдық реактор – атом ядросы бөлінуінің басқарылатын тізбекті реакциясын жүзеге асыратын құрылғы. Оның негізгі бөліктеріне: ядролық отын (мысалы, уран не плутоний), баяулатқыш, шағылдырғыш, суытқыш), бақылау және өлшеу приборлары жатады.
Ядролық реактор атом ядроларының бөлінуіне себепші болатын нейтрондардың энергетикалық спектріне қарай:
Ядролық реактор атом ядроларының бөлінуіне себепші болатын нейтрондардың энергетикалық спектріне қарай:
шапшаң (нейтрондардың энергиясы 100 кэВ-тан жоғары)
жылулық не баяу (нейтрондардың 0,025 эВ)
аралық (энергиясы нейтрондардың энергиясы 1 эВ-тан бірнеше кэВ-қа дейін)
Ядролық реактор кейде пайдаланылатын баяулатқышына (мысалы, графит, бериллий, ауыр су, т.б.) не суытқышына (мысалы, сұйық металл, т.б.) қарай да бөлінеді. Өзін-өзі қуаттайтын тізбекті реакция уран-графитті ядролық реакторда Э.Фермидің басшылығымен 1942 ж. 2 желтоқсанда АҚШ-та алынды. Еуропадағы мұндай ең алғашқы ядролық реактор 1946 ж. КСРО-да И.В. Курчатовтың басшылығымен жасалды.
Тұңғыш атом реакторы Chicago pile-1
Жапонияға тасталған атом бомбасы
Уран бомбасы :
90% жоғары байытылған 60 кг уран-235 бомбасы Хиросима қаласына (06.08.1945) тасталған. Соның шамамен 1.5% (0,9 кг) ғана ядролық бөлінген. Жарылыс күші 15000 тонна TNT қуатына тең. Қондырғының ұзындығы 3м, салмағы 4т, диаметрі 0,7м.
Плутоний бомбасы:
Нагасаки қаласына (09.08.1945) шамамен 8 кг Pu-239 бомбасы тасталған, оның 15% (1,2 кг) ғана ядролық бөлінген, жарылыс күші 20000 тонна TNT қуатына тең. Қондырғының ұзындығы 3,2 м, салмағы 4.5т, диаметрі 1,5м.