3.18-сурет. Эвтектикалық жарылысы бар және компоненттің диссоциациялық қысымы аз жүйелердің фазалық диаграммасы.
Диссоциация қысымы аз жүйелер үшін фазалық диаграммаларын айыра білу керек: Р – қатты күйдегі фазалық ауысуға әсер ететін р – сыртқы қысым мен оңай ұшатын компонент жұптарының қысымы немесе диссоциация қысымы – р; р – әрі қарай рдис деп белгіленетін болады. Бұл фазалық диаграммалардың ең басты ерекшелігі – газды фаза құрамын сипаттайтын геометриялық элементтердің пайда болуы.
Р – Т координатасында тұрғызылған фазалық диаграммалар. Р – Т координасында бейнеленген бір компонентті жүйелердің диаграммалары Р – Ткеңістігіндегі G–Т–Р (G–изобара-изотермиялық потенциал) координатасында тұрғызылған диаграмма проекциясы (3.19-сурет). G–Т–Р диаграммалары фазалық тепе-теңдік шартындағы компоненттерді химиялық потенциалдарының теңдігін көрсетеді (немесе фазаның изобара-изотермия потенциалдарының теңдігі – бір компонентті жүйелер шартында оған пара-пар).
Р – Т диаграммасы фазалық ауысулар тек температурамен қысымның өзгеруіне негізделінген бір компонентті жүйелердің фазалық диаграммасы.
Р – Т – 3.19ә,б-суретте сызбанұсқа жүзінде көрсетілген қатты күйде полиморфты ауысуға ұшырамайтын заттар диаграммалары. Қатты, сұйық және бутәрізді күйлерге сәйкес фазалық аумақтар моновариантты екі фазалық тепе-теңдік сызығымен бөлінген: ОА – сублимация қисығы; АС – балқу қисығы; АВ – булану (қайнау) қисығы, олар:
Gқ = Gс немесе Gс = Gб немесе
μқ= μб, μқ = μс және μс = μб