Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган



Pdf көрінісі
бет455/780
Дата19.10.2023
өлшемі31,36 Mb.
#119326
1   ...   451   452   453   454   455   456   457   458   ...   780
eMipre» 
(«Ка­
зак эдебиетЬ, 6.12.1974), Э.Табылдиевтщ «Балаларга жыр керек» («Жулдыз», 1974, №8), 
Т.Ракымжановтьщ «Поэма жэне уакыт» («Жулдыз», 1974, №11), Т.Рахимовтын «Камкорлыкгы 
талап деп бшсек» («Казак эдебиетЬ), 07.02.1975), М.Неталиевтщ «Элецге булардыц да бар 
таласы» («Казак эдебиеп», 1.07.1975), Т.Молдагалиевтщ «Акын бакыты жырында» («Жулдыз», 
1976, №2), С.Кирабаевтьщ «Поэзиядагы азаматтык эуен» («Казак эдебиет!», 12.03.1976), 
Ж.Кыдыровтьщ «Эн тагдырын сез етсек» («Казак эдебиетЬ), 12.03.1976), «Сыр мен сымбат» 
(«Казак эдебиет)», 10.02.1978), А.Егеубаевтьщ «Элецнщ агысымен ерге ерлеген» («Казак 
эдебиеп», 9.12.1977), «Еркеленш сез шыкса» («Казак эдебиеп», 1.07.1977), «Элен елкесЬ) 
(«Казак эдебиет!», 15.06.1979), Т.Журтбайдыц «Еркш елен кажет пе?» («Казак эдебиетЬ),
27.01.1978), С.Эипмбаевтьщ «Элец сездщ енегесЬ) («Казак эдебиетЬ), 18.05.1979), «Таглымды 
дэстур» («Казак эдебиет1», 11.05.1979), т.б. макалалар жарык кордЬ Булардыц д е т шолу- 
лык, проблемалык ыцгайда жазылып, камту аясыньщ аукымдылыгымен ерекшеленедЬ 
Авторларды кэспщой сыншылармен, б1рл1-жарым прозашылар, непзшен акындар кураган. 
0cipecc, «Казак эдебиетЬ) газепнде «Поэзия: 1здешстер, 
ipKuiicTep», 
«Жулдыз» журналында 
«Элец, кайда барасыц?», «Элец дэрежесл талгам децгешнен темен бе, тец бе, бшк пе?» 
айдарларымен берипп турган проблемалык макалалар Ka3ipri казак поэзиясыныц проблема- 
ларын дер кезшде бш прлкпен кетере б1лгенд!ктер1мен кезге туседЬ
«Жалын» (1971, №1) альманагында «Зерттелу» айдарымен жарияланган Э.Атаниязовтын 
«Математика жэне поэзия» атты макаласы такырып сонылыгымен кезге туседЬ Поэзияны 
математикальщ тэсшдермен зерттеу - жацальщ. Автор К.Маркстщ гылым дэл, математика- 
лык эдктерд) колданганда гана гылым бола алады деген сезш алга тарта отырып, оны 
калайша пайдалануга болатынын тусшд1редЬ «Абай елендер1 «кулактан Kipin бойды ала­
ды» - деген 
6ip 
жон де, Абай дэу1рвдеп казак елендершщ обьективтк зандьшыктарьш зерттеп, 
«санап» алынган цифрларды салыстырып, Абай елеццершщ не себепт1 «кулактан 
Kipin,
бойды алатындыгын», акын мураларыныц ез замандастарына типзген асерш жэне осы кунп 
казак поэзиясьша коскан улесш цифрлар шeжipeci аркылы керсеткен 6ip жен емес пе?.. Поэзия 
шыгармаларын кибернетикалык эд1стермен зерттеу информация теория дамуына байланысты.... 
Поэтикалык шыгармаларды осындай кец магынада алып, спецификалык код ретшде карас- 
тыру аркылы информациялык мшездемелерш керсетуге мумкш дк тудырады» - дей келш, 
елец улгшерш математикальщ тэешмен зерттеудщ жолдарын керсетедЬ
Э.Атаниязовтын макаласы кеп ш ш к эдеби кауымга арналганымен де осы мэселемен 
айналысып жургендер болмаса, калыц окырманга туЫ нказдеу математикальщ угымдар мен 
формулалар угынуга ауырлау согып жатады.
Жумаш Сомжурековтщ «Элец неге окылмайды?» («Жалын», 1972, №5) атты макаласында 
аса мацызды мэселе кетершедЬ «Bip кезде акындарын тебесше кетерш кад1рлейтш ел Ka3ip 
сол дэстуршен жацылып, олардыц елендерш окымайтын болып барады» - деп дабыл кагады 
Жумаш. «Ол ушш алдымен, жыр мерей ш еарм ей болмайды. Ал жыр мереш кайтсе осед1?» 
Автор осы 6ip аса мацызды сауалга жауап вдейдЬ Жыр мерешн ecipy ушш оган деген талапты 
кушейту керек; ягни нашар олецдер басылмауы тшс; «... б1рде 6ip нашар елецнщ жарьщ керуше 
жол бермеу; елецнщ Heci емес, e3iH сейлету», «...езшщ нашар елещмен 6ip акын мыц акынды 
окырмандарынан айырып, бакытын урлайтын болмасын». Ол ушш поэзиядагы келеназдж- 
терге карсы куресп кушейтш, эдеби erri насихаттау жумыстарын барынша колга алу керек.
Э.Кеюлбаев «... казак новеллистикасы казак эдебиетшщ такырьш аясьш улгайтуда, керкемдк 
шеберлиш артгыруда, азаматтык дауысын ныгатуда 63pi6ip алга шыга алмады» (Э.Кекшбаев. 
Аты шагын демесец... «Жалын», 1972, №1) - дей келш Т.Э/пмкуловтыц, К-Ь1скаковтыц, 
А.Нурмановтыц, Э.Таразидыц, С.Муратбековтщ, О.Сэрсенбаевтыц, А.Сулейменовтщ, Э.Са- 
риевтш, О.Бекеевтщ, Т.Эбдковтщ, Д.Исабековтш соцгы жылдарда жарык керген эцпме
повестерше кез жчбередь Автордыц ойлары «Шагын жанрлардыц улттык прозамыздыц 
шеберлк децгейнщ бшктей тусуше косьш жаткан сыбага-улеа де сындарлы тэргзда. Схематизм, 
штамп, сырдан сурет, жел/иртпе баяндау, адамдардыц сез1м куйзелктерше кеп уцш п жатпай, 
жол-женекей журдш-бардым кез тастайтын у сп р тй к эцпме-повестер1м1здщ бэр-бэршен 
болмаганмен, кепшштнен 
ipreciH 
аулак сала бастагандай. Оларда кершген ем
1
р л к шындыкка 
элпндей байыпты кезкарас шыгармалардьщ аукымын кецейтш, эсерлш гш арттыргандай.


Эдеби сын тарихы
325
Прозамыздыц зерттеушшк зердеа кемелдене тускен» дегенге сайган. Сонымен 6ipre олар- 
дагы «салихалы элеуметпк мазмун мен парасатты азаматтык ундЬ> атап еткен.
Жастар альманагы «Жалында» непзшен жастар шыгармашылыгына катысты сын мака­
лалары жарияланып турды. Д.Исабековтщ «Бастау» («Жалын», 1973, №2), С.Байжановтьщ 
«Суреткер мураты жэне жана адам» («Жалын», 1973, №3), Т.Молдагалиевтщ «Сапар алдында» 
(«Жалын», 1975, №5), А.Нысаналиннщ «Алтын аркау» («Жалын», 1975, №1), Б.Кэр1баеваньщ 
«Замандас сырына терещрек уншсек» («Жальш», 1975, №6), Э.Мархабаевтьщ «Тапкандарымыз 
бен жогалткандарымыз» («Жалын», 1976, №3), Э.Эзиевтщ «Керкемдк купиясы» («Жалын», 
1976, №5), Б.Майтановтын «Дэстур, жанашылдык жэне жас замандас бейнеЫ» («Жалын», 1977, 
№1), Б.Ыбырайымовтыц «Сен де тузел акыным» («Жалын», 1977, №2), М.Сералиевтщ «Талап 
пен талгам» («Жальш», 1977, №4), Ж.Элмашев пен Ж.Эбшовгщ «Бала угымы жэне шыгарма» 
(«Жалын», 1977, №5), Б.Сарбалаевтьщ «От журектщ ем)рдастаны» («Жалын», 1977, №4), 
«Тусаукесер», («Жалын», 1980, №5), Н.Акышевтщ « Э д еб и ет тд щ тэрбиелк куил» («Жалын», 
1978, №2), Ж.Дэдебаевтыц «Дуниетаным жэне эрекет» («Жалын», 1978, №4), М.Эл
1
мбаевтын 
«Тамсандырган таланттар» («Жалын», 1979, №1), Э.Мендекенщ «Балалар эдебиетшщ бас­
ты мшдеп» («Жалын», 1979, №6), Т.Мэмесешттщ «Ат туягын тай басар» («Жальш», 1980, №1), 
т.б. секш/й макалаларында жас эдебиеттщ турл1 мэселелер! эр кырынан сез болады.
Д.Исабеков «Бастауында» («Жалын», 1979, №2) 6ip топ жас жазушылардыц гуцгыштары 
жайлы энпмелепп. Автор мэселеге б1рден Kipicnefi, алдымен эдебиет жайлы толганады. 
Эдебиеттщ жазушыга артар ж у п жещл емес екенш айта келш, К-Муканбеткалиевтщ, 
А.Сейд1мбековтщ, К.Сепзбаевтьщ, КДазыбековтщ, Т.Нурмагамбетовтыц туцгыш жинак- 
тары хакында пшрлескен. Макала шолульщ, проблемальщ сыйпатта жазылгандьщтан да 
шыгармаларда терецдеп талдау жок, автор олардьщ 03i байкаган н е п зп ерекш елктерш
сипаттаумен шектелген. Непзшен, унаган шыгармалар 1р1ктелш алынып, niKip биадршгендк- 
тен де жеткен жепстктер1 мен е зш д к колтацбаларын аша тускен. Макалада сез болган эр 
жазушынын езшдк cmai айкын кершед1 Мысалы, «ТНурмагамбетовтщ «Кош бол, ата» noeeci -
eMipflin ез cypeTi. Ол жогарыда аты аталган каламдас-замандастарына мулдем уксамайды. 
Оньщ ез yHi, ез ернеп, ез колтацбасы бар. Ол кандай такырыпка калам тартса да сол такырып- 
тьщ кшпн таба алады, кунделкп керш журген жэйттерд1 карапайым детальдар аркылы тап 
басып, отка nicKeH кулшедей тап-туйнактай ei in, окушы алдына жайып сала кояды».
«Жалындагы» сын макалалары кебше «Эдеби сын» айдарымен жарияланды. Сонымен 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   451   452   453   454   455   456   457   458   ...   780




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет