Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган



Pdf көрінісі
бет500/780
Дата19.10.2023
өлшемі31,36 Mb.
#119326
1   ...   496   497   498   499   500   501   502   503   ...   780
Bip 
жаксысы -
Ka3ipri 
жас акындарда алды-артын ж т кадагалаушылык, алые пен айна- 
ланы б1рдей шолып барып, багдар аныктаушылык айкулактана кезге шалынады» (сонда) -
деген ой айтыпты.
Эдеби сында окырманньщ назарын езше аударуцы, туешуше оцай болуды кездейтш турл

формапык i3flenicrep де журш жатты. Осындай максатпен «Казкд эдебиетЬ) газеп окырмандар- 
дыц сырттай конференциясын уйымдастырган. Редакция талкылауга нактылы шыгармалар 
усыньш, окьфмандардан пш р сурайды. Келген хат-пшрлерд1 газет бетшде жариялаган. Сон­
дай 6ip сырттай конференцияныц кун тэрпбше Ж.Молдагалиевтщ «Ак жальш», Т.Бердияров- 
тыц «Жебе мен ракета», МАйтхожинаныц «Кьфан жеткен», М.Рэшевтщ «Алмагул», А.Бакггы- 
герееваныц «Ак желец», С.Эшмкуловтьщ «Ораласыц ба, кектем1м», С.Баймолдиннщ «Беек 
жьфы», К.Мырзабековтщ «Балалык шак балладалары», Д.Стамбековтщ «Булакгар даланы ац- 
сайды», Б.Серкбаевтыц «Т1ршшк уясы» жыр жинактары усынылган. Газет бленде М.Базар- 
баевтьщ (Тек 
«BeciK 
жыры» туралы), К-Жылкыбаевтыц («Алмагул» ажарлы ма?), Б.Кэр1бо- 
зовтыц («Баллада багыты кандай?) осы ютаптар жайлы nkipnepi айкара бетке б ерш п и .
К-Бекхожин мен Т.Журтбай жетшсшпп жылдардагы казак эдебиепнде кандай сапалык 
езгер
1
стер, жацальщтар болды деген сауал тещ репнде пшрлескен. Э цпм е езеп непзшен 
поэма жанры жайлы ербкен («Жулдыз», 1980, №10).
Сексешшш жылдарда эдеби жыл корытындылары туракты турде етш турды. «Коллек- 
тивтк Белинскийде» керкем эдебиеттщ турл1 салалары, жанрлары бойынша жасалынган 
баяндамалар мен жарыссездердщ мэтшдерш «казак эдебиеп» мен «Жулдыз» журналы жу- 
йел] турде жарияланган. «Казак эдебиетЬ) газетшде «Казакстан Жазушыларыныц съез1 кар- 
сацында», «Эдеби жыл корытындысы», «Жаца жылдык жуздесу», «Мезгш мшбесшен», «Жул­
дыз» журналы «Съезде сез алсацыз», «КПСС XXVII съез
1
кэрсацында», т.б. айдарлар ашьш, бо- 
лайын деп жаткан айтулы окигаларга орай каламгерлердщ пш рлерш удайы уйымдастырып 
отырган. Мундай материалдардыц кепш ш гш щ саяси, науканшылык сыпаты басым. Турл1 
саяси-мэдени окигалар, орыс эдебиетшщ кайраткерлер! жайлы бершген материалдардыц 
саяси-элеуметтк астары айкын.
Казак эдебиеп» газетшщ децгелек столы» эдеби ем1рдщ турл! мэселелерше арналган 
niKip 
алысуларды туракты уйымдастырып турды. «Э цпм е туралы эцпмеге» Х .Эд
1
баев, 
Р.Токтаров, Ф.Оразаев, М.Сергалиев, О.Кумгсбаев, С.Еркебаев, С.Эпнмбаев катыскан («Ка­
зак эдебиетЬ), 04.01.1980).
Э.Бепежанова, Б.Майтанов, К-Ергебек, Б.Ыбырайымов, Ж.Ерманов, К-Керейкулов, 
Н.Акышев «Уакыт. Децгей. Талап» такырыбында бас коскан («Казак эдебиеп», 12.08.1983). 
«¥намды каЬарман - уакыт талабы» бойынша Э.Бепежанова, Т.Токбергенов, З.Серккалиев, 
К.Ергебеков, О.Сэрсенбаев, Н.Оразалин сухбат курыпты («Казак эдебиетЬ), 30.09.1983).
Казакстанныц Ресейге косылу тарихыныц казак эдебиетшде бейнелену тарихы туралы 
Р.Берд1баев, Э.Кекшбаев, Ж.Дэдебаев, Э.Дербшэлиев, С.Сматаев «Жулдыздыц» децгелек 
стольшда niKip бивдрген («Жулдыз», 1981, №6).
«Жулдыздыц» децгелек столында (1985, №1) М.Сундетов, К-Жумэдшов, С.Сматаев, 
О.Бекеев, Б.Майтанов, H.Fабдуллин, Э.Кекшбаев, А.Сейд1мбеков, Азаматтык пен суреткер-


358
Дандай ЫСК/1К$ЛЫ
л к астаса, немесе бас каЬарман жэне жазушы позициясы», А.Жаксыбаев, С. Таргын беков, 
Б.0л1мжанов, «Fылыми-техникальщ прогресп жеделдету жэне бугш п эдеби процесс» 
(«Жулдыз», 1986, №1), А.Жаксыбаев, К.Ахметбеков, О.Бекеев, Ж.Эбд1рашев, Т.Журтбаев, 
«Ka3ipri эдебиет жэне ауыл 
eMipi» 
(«Жулдыз», 1982, №1) М.Эбдщалыков, А.Жаксыбаев, 
Б.Ыбырайымов «K,a3ipri казак эдебиетшдеп жумысшы такырыбыныц бейнеленуЬ), Б.Сарба- 
лаев, Э.Бепежанова, Д.Эипмханов, Э.Бейсебаев «Ортага салар ойлар кеп» («Жалын», 1988, 
№3), МДозыбаев, Р.Берд1баев, М.Касымбаев, F.Ахметов, М.Эбсеметов, Т.Журтбаев «Кер­
кемдк шындьщ жэне тарихи тулга» («Жулдыз», 1990, №7) бойынша n k ip алысты.
«Жулдыздыц» сырласу клубында» «Онжылдыкка ой кез!мен карасак. 70-ннп жылдар 
казак эдебиетше кандай сапальщ жацалыктар экелд1?» («Жулдыз», 1980, №3) такырыбында 
Э.Тэж1баев, М.Каратаев, Р.Берд1баев, О.Сэрсенбаев, М.Сергалиев, Б.Сарбалаев, «Эцпме 
аркауы - эн-елец» («Жулдыз», 1980, №5) бойынша К-Шацгытбаев, М.Эьшмбаев, Е.Кайыр- 
беков, Э.Еспаев, 1.Жаканов, К-Мырзалиев, Т.Молдагалиев, К-Жумагалиев, С.Асанов, т.б., 
«Сатира туралы сырласуда» («Казак эдебией», 18.01.1981) ЖАлтайбаев, Т.Кожакеев, К-1лия- 
сов, М.Рэшев сыр белйапй.
«Ашык эцпме отауында» Э.Таразидыц «Кен» («Кеннщ» келбей кандай?» «Жулдыз», 
1987, №2), К-Исабаевтыц «Эткелде», «Арна» (Су туралы болса да су болмасын. «Жулдыз»,
1987, №11) романдары талкыланды. Оган катыскан Х.Эд1баевтыц, К.Мырзалиевтщ, ¥.Дос- 
памбетовйн, Т.Журтбаевтыц, М.Сундетовтщ, Р.Отарбаевтьщ пшрлершде сын басьм.
«Жастар жастар туралы» («Казак эдебией», 28.11.1980), «Съезде сез алсацыз» («Жулдыз»,
1981, №1), «Казакстан Жазушыларыныц IX съез1 карсацында» («Жулдыз», 1986, №2), «Жаца 
жылдык жуздесу» («Казак эдебией», 02.01.1987), «Кешнп толкын шшер» («Жалын», 1987, 
№5), «Б1здщ анкета» («Жалын», 1988, №1), т.б. кажейне карай сиректеу кершген айдарлар- 
мен де каламгерлердщ eMip, саясат, эдебиет жайлы журекжарды леб!здер1 берш п турды.
«Жулдыз» журналы (1991, №1) 6ip топ каламгерге жазушылардыц е й курылтайы (1986—
1991) аралыгындагы эдебиетке байланысты б1рнеше сурактар койыпты:
«1. Жазушьшардыц ею съезшщ аралыгында жарыкка шыккан кандай шыгармаларды атап 
керсетуге лайьщ деп есептейаз?
2. Осы бес жыл келем^нде эдебиейм1з
дщ
езш д к ерекшелктер! кандай?
3. в зщ зд щ творчествольщ жоспарыцыз?
4. 90-шы жылдар эдебиетше айтар йлеп щ з, артар аманатыцыз?»
Бул сауалдарга К-Жумэдшов, А.Бактыгереева, О.Бекеев, С.Елубаев, И.Сапарбаев, Ж.Дэ- 
дебаев, Т.Мэмесештов, М.Алимгазин жауап бершй. Осылардыц ш1нде ец кыска жауап бер- 
ген1 О.Бекеев болыпты. Ол 6ipiHiui суракка «Мше, мына шыгарма бэйгемд1 шаппай бер деп 
тур» деп, жальша кол салатьш жаксы туынды туган жок, бэлюм бащамай калган шыгармьш» 
депй. Осы сауалга Кабдеш С.Елубаевтыц «Акбоз уш» мен О.Бекеевтщ «Атау-кересш» атап- 
ты. Сауалнамага катыскан баскалары еткен бес жылдагы у зд к туындылардыц катарында 
К-Жумэдшовйц «Тагдыр», Э.Таразидщ «Дауа», Т.Нурмагамбетовтщ «Жер шсЬ>, «Туган ауьш 
тутш», Д.Исабековйц «Ай-Петри», К-Салгариннщ «Кембе», «Алтын тамыр», М.Макатаевтьщ 
«Жырлайды журек», Ж.Бедешовйц «Зейш», Ж.Эбд1рашевйц «Сана сокпагы», И.Оразбаевтьщ 
«Баткан кеменщ бейбактары», ¥.Есдэулетовйц «Жаратылыс», Ж.Жакыпбаевтыц «Шугыньщ 
гулдщ терюш», С.Жушсовтщ «Заманай мен Аманай», С.Шэймерденовтщ «Агалардыц ала- 
каны», Э.Таразидщ «Кек», О.Сэрсембаевтьщ «Шамшырак», К-Найманбаевтыц «От пен ойын», 
К-Ыскаковтьщ «Аксу - жер жаннаты», А.Сейщмбековйц «Сонар», М.Дуйсеновйц «Fасырлар 
сыры», Т.Эбдковтщ «Oniapa» шыгармалары аталды.
Терйшш сауалга К-Жумэдшов: «Алдагы он жылдыкта респубдикада саяси элеуметтк, эко- 
номикалык езгерютермен катар эдебиетте те улкен серпш с болары аньщ. Ец бастысы, казак 
эдебией «социалистк реализм эдебией» деген дацгаза ураннан арылып, ез бейн айкындауы 
керек. Эдебиетгщ 
Typi 
улттык болып коймай, оньщ мазмуны да улттык касиетгермен елшенетш 
мезгшге ж етй Эйткеш, жан-жакты еркен жайган таза улттык касиеттершен елшенейн мезгш 
жетй. Эйткеш жан-жакты еркен жайган таза улттык мэдениет кана жалпы адамзат игш пне 
айналмак» («Жулдыз», 1991, №1, 154-бет) - деп, жауап бершй. Бул жолдардан эдебиеттщ 
«социалистк реализм» камауынан шыгып, улттык енер айдынына шыкканда гана жел1 оцы- 
нан туады деген, ягни эдебиет социализмге емес, ултка кызмет еткенде, улттык болмыска 
енгенде гана айдарынан жел есед1 деген арман-ойларды керемлз.


Эдеби сын тарихы
359
К-Жумэдшовпц сезшен эдебиеттщ болашагынан улттьщ бакытка карай улкен езгерктер 
куплепнш бащасак, И.Сапарбаевты когамныц ертеш аландатады: «Алдымызда не кутш 
тур? Тулюнщ куйрыгындай мьщ кубылган мына заманныц сыкпыт-сьщайы кандай болып 
барады?.. Кекжиек булдыр, болашак тулдыр болып журмегей?.. Жер мен кектей кещ стк неге 
кас пен кабак арасындай кысанданып барады?» Исраил «Эмсе адамгерш ш кп уагыздайтын, 
эдщдк-адалдьщты алга ту етш устайтын акын-жазушы агайындардыц азаматтык болмысы 
мен борышы, ар-ожданы мен абыройы, 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   496   497   498   499   500   501   502   503   ...   780




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет