Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган


ipiHini  мшдет1 керкем туындыныц элеуметтк, таптык не-  ri3iH



Pdf көрінісі
бет148/780
Дата19.10.2023
өлшемі31,36 Mb.
#119326
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   780
Байланысты:
Әдеби сын

6ipiHini 
мшдет1 керкем туындыныц элеуметтк, таптык не- 
ri3iH 
ашу деп керсетп145. Муны шыгарманы талдау уепндеп 
«6ipim iii 
акт» деп атаган. шы­
гармаларды тек идеялык жагынан талдаудыц эдеби сынныц нашар дамыган кездершде ке- 
щрек 
epic 
алатындыгын, ал керкемдк сапаларды танып бшу ушш 
ecin , 
еркендеген сынныц 
кажет екендкш айткан болатын. Отызыншы жылдардагы эдебиет сыны туралы А.В.Луначар- 
ский 1934 жылы 
«Ka3ipri 
сынымызды алып карайык. Ол эстетикалык талдауда эл аз. Ал 
Плехановтыц 
«6ipiHiui 
актысын» тамаша орындап бередЬ
>146
деп жазды. Эдеби сыншыл ой- 
п ш рдщ жетш п калыптасуындагы мундай кубылыс баска да социалиспк елдер эдебиетшщ 
алгашкы даму сатыларында байкалады147.
В.Г.Плехановтыц сындагы 1, 2-mi aicrinep туралы шюршщ кайшылыкты жер1 де бар. Ол 
шыгармалардыц идеялык жэне керкемдк сапаларын аныктауды ею бел in карастырады да, 
идеялык мазмунныц керкем форма аркылы гана eMip суре алатынын ескере бермейдь Эдеби
142 '«Социалды Казакстан», 1934, 15 тамыз.
143 «Социалды Казакстан», 1934, 12 маусым.
144 Эбдшда. Сын колжаулык емес. «Казак эдебиетч», 1935, 18 маусым.
145 В.Г.Плеханов. Литература и эстетика. М., 1958, 128,430-беттер.
146 А.В.Луначарский. Соч. Т. 8, 547-бет.
147 Формирование марксисткой литературной критики в зарубежных славянских странах (М., 1972)
деген ютапты карацыз.


Эдеби сын тарихы
101
сынньщ идеялык жэне керкемдк-эстетикалык сапаларды талдау мшдеттерш белш тастауга 
болмайды. Ал, тек 
6ip
гана жагы карастырылса, ол - сынньщ кем ш ш п. Отызыншы жылдар- 
дагы эдебиет сынында осы ею компоненттщ 
2 -m i 
жагыныц - керкемдк талдаулардын ж етк- 
пей жататындыгы оньщ элаз тусы еда. Онжылдыктын енбойында эдеби сын езшщ элаз жак- 
тарын ныгайта тусть Осы дэу1рдеп сынньщ н еп зп даму жолы эдебиеттщ халыктыгы прин- 
цишн 
6epiK 
устана отырып, керкемдк-эстетикалык талдауларды кушейтуге умтылу болды.
Эдеби сыннын дамуы когамньщ, когамдык ой-ш ю рдщ осу1мен тыгыз байланысты. 
Халыктыц рухани, мэдени дэреж еа сынга елеул1 эсер етедь Сын когамдык гылымдардыц 
жетсктктерше суйенгенде гана оныц объективтшп, гьшымилыгы, парасаттьшыгы арта ту- 
седь Сынды эдебиетгщ айнасы дейтш болсак, эдебиет ем1рдщ бейнесь Сондыктан да, кер­
кем шыгармаларды багалаганда сыншы когам eMipiH ж е тк бшу
1
мен катар, ол туралы гы- 
лымга суйенгенде гана нэтижел! пш рлер айта алады.
Отызыншы жылдары республикамызда когамдык, экономикалык, мэдени салаларда 
елеул1 шгершеулер жасалды. Когамдык гылымдар дамыды. Кептеген саяси, гылыми ецбек- 
тер казак тш н е аударыла бастады. Казак эдебиетшшер! 
1
здену, уйрену устшде диалектикалык 
материализм ш м ш мецгере туей. Орыстыц, Батые Еуропаныц озык эдебиет улгшершен кеп 
уйрецщ. Булардыц барлыгы эдеби сынныц дамуына и п эсерш типздк Осы жылдардагы сын 
макалаларында Горькийдщ, Белинскийдщ, Чернышевскийдщ, Добролюбовтыц, Пушкиннщ, 
т.б. есамдерше, айткандарына суйене отырып, сыншылар эдебиет жайлы толымды пш рлер 
айта бастады.
Согыска дейшп жылдарда сынньщ ауыр жугш кетеркжен, оны дамытуга улес коскан сын- 
шылардьщ катары молая тусп. С.Сейфуллин, Г.Жансупров, С.Муканов, М.Эуезов, F.Mycipe- 
пов сиякты сака каламгерлер бул кезде де сын саласында ешмд1 ецбек e iri. Г.Тогжанов, 
1.Кабылов, М.Кахиани, Б.Кенжебаев, К-втепов, Е.Бекенов, Х.Жусшбеков, М.Жолдыбаев, 
Р.Жаманкулов, Ж.Сэрсеков, Е.Ысмайылов, К.Ж умалиев, Э Д оц ы ратбаев, М .Каратаев, 
Э.Тэж1баев, З.Шанин, С.Ерубаев, О.Турманжанов, О.Беков, К 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   780




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет