icrepiMfli  осьшайша айкын кушнде айьштайтьшымды ашык жарияламак  боламын. Сонымен  6ipre

182
Дандай ЫСВЩ ¥ЛЫ
басталганда да М.Эуезов басты назардан тыс цалмады. Typni жиналыстарда ол калай сей- 
лейд1 екен деп, андып отырды. Э.Тэж1баевтьщ шыгармашылыгындагы «кателштердЬ талкы- 
лауга арналган жиналыста оны сынаудан repi акындыгыныц кыр-сырларын, шыгармашы­
лык жайын ашып керсетп. Мынадай саяси кате ж1бердщ деп беттен алган жок.
«Социалистк Казахстан» газет! шщденщ 8-iimeri «Жинактар» туралы, немесе алашорда­
шыл контрабанданыц тагы 
6ip Typi 
туралы» атты содырлы макаласында М.Эуезовтщ 1935 
жылы шьщкан «Ескшк келецкесвде» атты эцпмелер ютабынан басынан аягьша дешн зиян­
ды кател1ктер тауып, саяси сынныц сойылын барынша сермедь Жазушы шыгармаларына 
мынадай «юнапар» койылды:
«Кай эцпмесш алсак та, казактыц есю ауылы, есю ауылдыц аксакал, байлар билеген ру- 
шьшдык турмыс-салты езгермеген калпын суреттегенш кересщ. Осы е с и ауылды суреттеп 
жазганда, Эуезов еткеннщ азгын, жауыздык, эдшетЫздж кыльщтарын эшкерелеп, бугшп 
куннщ сотына тартып, бугшп журтшылыкты сол еткеннщ оцбагандык кылыктарынан жи- 
рецщре жазбайды, эцпменщ барлык ж ервде сол ес к ш к п кексейд1, арман етед1, казак бай- 
ларьшыц феодалдык турмыс-салты, олардьщ салтанаты Эуезовке ем1рдщ ец бакытгы «ужма- 
гы» сиякты. Эуезовке совет турмысындагы жацалыктыц бэр! жат, совет зацыныц сэулес! ка­
зак даласына жетпеген, дала жынданган, кутырган боран астындагы жансыз елщ сиякты...
Казак даласын совет келгеннен 6epi кара пэле каптаган деп суреттеу, ак боран астындагы 
ел!ктей erin суреттеу, ултшыл жазушыныц шыгармаларындагы непзп идеялык мотив! бола­
тын». Бул пш рлердщ партиялык газет айтып отыргандыгын, уш жазушы - М.Эуезов, 
С.Муканов, 1.Жансупровтердщ кемшшктерш ашуды алдымен, Мухтардан бастагандыгын 
жэне осындай саяси айып тагылган 1.Жансуг!ровт!ц жазалауга ушыраганын еске алатын бол­
сак, М.Эуезовиц басына да каншалыкты кауш тенген!н керем!з.
Жазушьшар Одагы партия уйымыньщ хатшысы К-Эбд!кадыров М.Эуезовпг! ез кемшшктер! 
жайлы «жумган аузын 
ani 
ашкан жок», «бурынгы алашордашыл фашизмнщ агент! болып 
бет1 ашылганда солардыц сырын ашарлык 
ic 
ютемей, ундемей отыруыныц 
63i 
куд!к» («Казак 
эдебиеп», 13.Ш.1937), деп тебеге тенген кара бултгы коюландыра тусп. Сол кездеп Казакстан 
Жазушьшар одагы басшыларыныц 
6ipi 
М.Каратаев: «Жазушы Эуезовтщ устаган багыты да Kici 
тацыркарлык багыт. Эуезовтщ 1936 жьшы езшщ бурын алашорданыц басты 
idcici 
болып журген 
кездеп контрреволюцияшыл, ултшыл эцпмелерщ кайтадан не максатпен жинап бастырганы 
Timi белпаз. Совет жазушысы болайын десе, Эуезов алдымен, езш щ еткеншен мьщтап 
кол y3yi керек емес пе ед!! Дэл осы кезде ултшылдьщтыц тамырын копаруга белсене кемек 
eryi, 
бшгендерш айтуы керек емес пе ед1! 
BipaK 
Эуезов муны ктей алмай отыр» («Социалды 
Казакстан», 1937, тамыздыц 29-ы), - деп партиялык газет бетшде ресми турде айыптады.
Жакындап калган кау1птен кутылу ушш Мухтар тагы да жан-дэрмен эрекетке кешед!. Ол 
кыркуйектщ 7-ci куш еткен Алматы каласы жазушыларыныц эдебиетгеп зиянкеспктерд! 
жоюга арналган жиналысына катысып, сез сейлед!. Сейлегенде катты кетед! «...хальщ жау­
лары Жургенов, Тогжанов искуство жумысына кырсыгьш типзш зиянкеспк icrefli. Казактьщ 
советпк искуствосын жокка шыгармакшы болды, ездер!н эдебиеттщ, искуствоныц «гений- 
лер!» eTin керсетуге тырысты, сол душпандардыц сш м пктерш ен тез кутылуымыз керек» 
дед!» («Казак эдебиет!», 10.IX.1937). М.Эуезов, Жургенов пен Тогжановтыц аттарын атады. 
EKeyi 
де бул кезде «хальщ жауы» ретшде усталып улгерген болатын. Мухтар бар пэле-жала 
осы екеу!мен KeTciH дегендей, екеуш гана атап, баска 6ipfle-6ip жазушыны сынамайды. Жал­
пы сарынга ш ест, «душпандардыц сш млктерш ен тез кутылуга» шакырады.
М.Эуезовт!ц бул сездер! сол жерде-ак турлш е кабьшданды. Д.Эбшев: «Bi3 Мухтар жол- 
дастан кунды шыгармалар беруд! талап етем!з. Мухтар езш щ «Ескш к келецкесшде» деген 
ката эцпмелер жинагын бастырып, ipi ката жасады. Бул катасын Мухтар iciMeH тузету! ке­
рек» деп, ecKi жараныц аузын тырнап eTri.
Казанныц 

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: